Stosunki rodzinne mogą mieć charakter:

• charakter autorytarny

tradycyjnego podporządkowania żony mężowi, dzieci rodzicom

• charakter demokratyczny

stosunek bliskości i równości

• charakter liberalny

Dezorganizacja życia małżeńko- rodzinnego poprzedzają ją zwykle różne zaburzenia psychiczne, określane zjawiskami patologicznymi, które zaczynają się konfliktami konfliktami zadaniami małżeńskimi, a kończą się rozwodem (M. Jarosz)

Konflikt utożsamia się z:

• walką

• wzajemnym wyrządzaniem sobie przykrości

• utrudnianiem życia

• kłótniami

• awanturami

• rękoczynami

W konflikcie jedna strona dąży do podporządkowania sobie drugiej strony, narzucania jej swoich postaw, czy sposobów działania.

7. Konflikty

Rodzaje konfliktów:

• konflikty trwale, nierozładowane

żadna ze stron nie idzie na ustępstwo

• konflikty otwarte

maja charakter zatargów, sprzeczek, wymiany zdań

• konflikty w zakresie wartości

rywalizacja, współzawodnictwo( wyznawanie tych samych wartości) bądź odmienność upodobań, zainteresowań inaczej; konflikt przekonań( dotyczy np. moralności; oceny czyjegoś postępowania itp.)

Konflikty międzypokoleniowe - rozbieżność w systemach wartości, różnice wzorców kulturowych.

Kryzys rodzinny - często prowadzi do rozbicia tej podstawowej struktury społ. Poprzez opuszczenie, separację, rozwód.

Główne przyczyny:

• zdrada

• alkoholizm

• oddzielenie od wspólnego łoża

(F.Adamski)

Małżeństwo jest instytucją, poprzez która społeczeństwo:

• określa członkostwo społ. Każdego nowo narodzonego dziecka, więzy jego powinowactwo oraz sposób dziedziczenia własności

• wprowadza każde nowo narodzone dziecko w sferę kultury grupy, do której należy i kultury całej społeczności

• wyznacza zakres uprawnień seksualnych swych członków

• określa sferę materialnej i pozamaterialnej pomocy nowo narodzonym dzieciom, kobietom ciężarnym, żywiącym i wychowującym dzieci

9. Zanim powstanie związek małżeński; obserwujemy dwa typy zachowań kandydatów do małżeństwa:

Wybór partnera

• bliskość przestrzenna, sąsiedztwo

• wyobrażenia o idealnym partnerze

• obraz własnych rodziców

• rodziców homogamia( partner do nas podobny) heterogamia( partner o zmiennych od naszych cechach)

zaloty- kompleks zachowań zmierzających do uzyskania zgody partnera na małżeństwo, wyeliminowanie braku zaufania, podejrzeń i niepewności.

Zaloty są wyznaczone tradycją, obyczajem, przepisami religijnymi, wpływem literatury itp.

Zaloty mogą sprowadzać się do:

• „chodzenie ze sobą”

• spełnianie wymogów dotyczących posagu

• porwania(np. wśród Romów)

Głębszy sens zalotów

Rodzenie się miłości będącej kompleksem uczuć na które składa się: sympatia, atrakcja fizyczna. pożądanie seksualne, idealizacja partnera, wzajemne uzależnienie emocjonalne, wyznawanie wspólnych wartości moralnych.

10. Kształt miłości, jej typy zależą od stopnia dominacji i ich poszczególnych elementów:

• miłość czysto zmysłowa

• miłość romantyczna

• miłość platoniczna

• miłość przyjaźni ( stawianie na I miejscu szczęścia i zadowolenia partnera; umiłowanie ideałów ideałów wartości, którym hołduje partner)

11. Sankcje społeczne małżeństwa:

• uznanie dojrzałości społecznej

• uznanie zdolności partnerów do objęcia obowiązków małżeńskich małżeńskich rodzicielskich

• zdolność do utrzymania rodziny i wychowywania dzieci

12. Małżeństwo

Kościelna doktryna małżeństwa( opracowana w XI w.)- etapy:

• zaręczyny (wola zawarcia związku ujawniana prze partnerów i ich rodziny)

• obdarowanie panny młodej podarunkiem

• pobłogosławienie związku w kościele

• przyjęcie panny młodej zatonę( wspólne zamieszkanie)

ślub kościelny/ ślub cywilny

13. Konflikt

Przyczyny i podstawy napięć w małżeństwie małżeństwie małżeństwie rodzinie:

• charakter psychogenny- niezgodność charakterów, odmienność cech psychicznych, niezgodność dążeń ambicji

• rozbieżność wzorów kulturowych

• niemożność przystosowania uczuciowego i seksualnego

• czynniki zewnętrzne sytuacja ekonomiczna

Konflikty zachodzące między rodzicami i ich dziećmi- różnica wieku, różnice w patrzeniu na świat, różnica poziomów wykształcenia.

W sytuacji gdy nie udaje się rozładować napięć i konfliktów, dochodzi do kryzysu małżeństwa czy rodziny.

Niektóre rodzaje kryzysów mogą prowadzić do dezintegracji małżeństwa i rodziny (rozwód bądź separacja- wykluczone jest ponowne zawarcie zw. Małżeńskiego)

15. Rodzina - typy stosunków społecznych:

• stosunek małżeński

• stosunek rodzicielski

16. Rodzina

Rodzina (za MacJrerem i Page`em) - uznany społecznie typ trwałego obcowania płciowego, obejmujący też określona instytucjonalną formę małżeństwa. Wyraża stosunki pokrewieństwa i dziedziczenia, jest jednostką gospodarującą( zapewnia utrzymani i opiekę) zaspokaja potrzeby materialne swych członków i przygotowuje ich do samodzielnego życia, jest grupą mieszkająca wspólnie i tworząca 1 gospodarstwo domowe.

Cechy charakterystyczne rodziny:

• wspólne zamieszkanie członków

• wspólne nazwisko

• wspólna własność

• ciągłość biologiczna

• wspólna kultura duchowa

Gdy mówimy o rodzinie jako instytucji społeczne zawsze mamy na myśli jej formalne ustawienie i funkcjonowanie według określonych norm społecznych w ramach danego systemu społecznej kontroli.

Rodzina jest o tyle instytucją o ile realizuje podstawowe funkcje społeczne, niezbędne dla istnienia społeczeństwa.

17. Do struktury rodziny zaliczamy:

• formy instytucjonalne tworzące małżeństwo ( formy wyboru partnera; wiek odpowiedni do zawarcia małżeństwa itp.

• wzory regulujące współżycie wewnątrz rodziny oraz wyznaczające hierarchię władzy i autorytetu

• układ wzajemnie powiązanych ról- pozycje i ról małżonków oraz charakter stosunków między rodzicami i dziećmi

• struktury dziedziczenia majątku, władzy czy nazwiska

• cykle czy tez fazy życia małżeńsko rodzinnego

18. Wymiar duchowny rodziny - główne cechy:

• zażyłość: poufałość, zakłada potrzebę obecności i udzielania się

• płodność: jako konsekwencja miłości

• duchowość: wynika z zażyłości i płodności

19. Kategorie rodzin (Tonnies):

• jako wspólnota

naturalne zespolenie ludzi( szczupłego grona) ze względu na wspólnie odczuwalny cel, podobne wzajemne uczucie i naturalne wspólne dążenia

• wypływa z natury ludzkiej ( nie jest dziełem umowy społecznej)- naturalny podział na 2 płci, zróżnicowanie wiekowe, popędy seksualne, instynkt ojcowski, macierzyński

• wymaga od swych członków integralnego zespolenia celów i dążeń

• rządzi się miłością, a nie prawem

• daje swym członkom wiele radości i przyjemności

• członkowie gotowi są rezygnować ze swobody indywidualnej i wolności na rzecz gr. rodzinnej

• jako zrzeszenie

stanowi sztuczne zorganizowanie się ludzi dla osiągnięcia wspólnych celów; opiera się na racjonalnym działaniu wszystkich i cechuje się określonym stopniem sformalizowani

• ujawnia swe oblicze rozumu i woli arbitralnej

• posiada określona strukturę prawną

• posiada własną organizacje wewnętrzna określająca prawa i obowiązki członków

• realizuje wiele celów drugorzędnych, nadając im odpowiednią rangę w stosunku do celu podstawowego

20. Sukces małżeński

Wchodzi tu w grę osiąganie przez małżonków określonych celów w różnych płaszczyznach życia małżeńskiego i rodzinnego. Przede wszystkim- zdobycie szczęścia osobistego, to znaczy pełnego przystosowania współmałżonków, zharmonizowania ich osobowości, osiągnięcia równowagi emocjonalnej, zadowolenia seksualnego, satysfakcji ze wspólnie realizowanych celów życiowych.

Chodzi tu o sukces w znaczeniu:

• subiektywnym,

subiektywne zadowolenie małżonków z osiągnięć życiowych, subiektywną ocenę dobrych stron ich wspólnego życia.

• obiektywnym

obiektywne osiągnięcia małżonków, oznaczające wypełnienie zadań małżeństwa, a więc: zrodzenie i wychowanie dzieci, „ urządzenie się życiowe”, oznaczające osiągnięcie sukcesu ekonomicznego oraz pełne uczestnictwo małżonków w życiu społecznym i zawodowym.

Kryteria sukcesu małżeńskiego:

• trwałość związku małżeńskiego

• subiektywne poczucie szczęścia obojga współmałżonków

• pełny rozwój ich osobowości związany z osiągnięciem pełnego przystosowania

• integracja wewnętrzna związku (bez trwałych konfliktów i napięć małżeńskich czy rodzinnych)

• wypełnienie przez małżonków oczekiwań grup szerszych, czyli zrodzenie i wychowanie potomka

21. Małżeństwo i kultura w różnych kulturach ( „Rodzina”- Adamski)

CHINY

• Tradycyjna wielka rodzina starochińska

• Kult przodków

Najważniejszym obowiązkiem każdego następującego pokolenia było odprawienie rytualnych modłów na rzecz przodków.

• Cel: zespolenie małych rodzin w 1 wielką rodzinę pochodzenia, umacnianie więzi miedzy-rodzinnych

• Genealogia

Umaczanie jedności poszczególnych małych rodzin w ramach szerokiej rodziny

• Dziedziczenia

Obejmowało w równym stopniu wszystkich synów, zakaz dzielenia własności za życia rodziców

• Autorytet głowy rodziny

Wyznaczony przez tradycję, płeć, wiek

• Pozycje mężczyzny i kobiety

Zróżnicowanie; kobieta- posłuszność mężowi+ dźwiganie ciężarów życia domowego(„cnotą kobiety jest nie być zbyt inteligentną); czystość kobiety stanowiła ważny warunek jej dobrego zamążpójścia i szacunku społ.; teoretycznie uznawano monogamię

• Własność rodzinna

Wspólnota; właścicielami są wszyscy dorośli mężczyźni w rodzinie bądź ojciec( ziemia, budynki mieszkalne, budynki gospodarcze, dochód z pracy wszystkich członków rodziny)

• Proces unowocześniania rodziny tradycyjnej

• dawne rodziny przekształcono w tzn. komuny ludowe

• emancypacja kobiet - uczęszczają do szkół podst. Średnich i wyższych, dobór partnerów; dziedziczenie majątki przez oboje z małżonków i dzieci

• prawna możliwość rozwodu

• pozbawienie ojca władzy kapłańskiej i religijnej w rodzinie

• szacunek wobec ojca i miłość wobec matki zostały zamienione w posłuszeństwo i szacunek wobec rodziców

• kobieta jest pełnoprawnym partnerem w małżeństwie ( monogamicznym) i członkiem w rodzinie

INDIE

• Małżeństwo drogą do szczęścia pozaziemskiego:

• życie rodzinne traktowane w kategoriach prób i doświadczeń, poprzez które jednostka zasługuje na szczęście i życie przyszłe

• życie małżeńskie i rodzinne stanowi przygotowanie do życia w szerszych zbiorowościach i daje szansę zbawienia

• pierwszym celem życia małżeńskiego jest wydanie na świat potomka( męskiego), który może wybawić rodziców od potępienia w życiu przyszłym

• życie w małżeństwie i rodzenie dzieci leży w najwyższym interesie każdego Hindusa

• pozycja dziewczyny, a później kobiety jest zawsze zdominowana przez pozycję mężczyzny

• Familiocentryzm zasadą życia członków rodziny:

• rodzina miała charakter patriarchalny

• droga jednostki do osiągnięcia pełnego statusu społ.; prowadziła przez wyrzeczenia i role pełnione na rzecz rodziny

• solidarność rodzinna - jednostki zdatniejsze kompensowały niedostatki słabszych

• system kastowy - kasty były tworzone z rodzin, a nie jednostek

• prawa i obowiązki jednostki w rodzinie były określone interesem dobra całej społeczności rodzinnej

• prawa poszczególnych członków i uzyskiwany z niej dochód składał się na dochód całej rodziny; piecze nad majątkiem sprawował ojciec - głowa rodziny

• indywidualne prawa jednostki były w szczególności ograniczane w kontekście życia intymnego, małżeńskiego i dziedziczenia własności rodzinnej - wszelkie decyzje w tych sprawach podejmowane były za zgodą głowy rodziny

• Wpływ islamu - indywidualizacja jednostki w rodzinie

• islam- spowodował osłabnięcie panującego systemu podporządkowania jednostki rodzinie

• zarówno kobieta i mężczyzna z momentem osiągnięcia dojrzałości zyskują pełnię niezależności działania, decydowania o sobie ( małżeństwo, dziedziczenie należnego majątku, oderwanie się - odłączenie od rodziny)

• Proces „europeizacji” i „unowocześnienia rodziny” (XVIIIw. - przyjście Anglików)

• zakazano palenia wdowy razem ze zwłokami męża

• uznano powtórne małżeństwa wdowy

• upowszechnienie typu rodziny małej ( dwupokoleniowej)- ograniczenie zakresu władzy głowy rodziny

• 1955r.- prawo rozwodowe; przyznano kobietom prawo do posiadania prywatnej własności, uznanie prawodawstwa europejskiego w zakresie spadku i dziedziczenia

NAUCZYCIEL I KLASA SZKOLNA

1. klasa wg M. Łobockiego: jest zespołem składającym się z uczniów wzajemnie na siebie oddziaływujących, którzy różnią się zajmowanymi w nim pozycjami i rolami oraz mają wspólny system wartości i norm regulujących ich zachowanie w istotnych dla klasy sprawach.

klasa szkolna: mała grupa społeczna utworzona w sposób instytucjonalny o

dwoistej strukturze społecznej (formalnej, nieformalnej), przy czym nie jest ona wyizolowana, lecz stanowi jedno z ogniw w systemie szkoły;

2. Cechy klasy szkolnej:

• przynależność do zespołu jest przymusowa; główne cele, które realizuje klasa szkolna i osoby kierujące realizację tych celów pochodzą z zewnątrz, są narzucone.

• wspólne działania i sposoby postępowania zespołu są w znacznym stopniu określone przez strukturę elementów nadrzędnych - szkołę, system oświaty itp.

• może się ona w znacznym stopniu tworzyć spontanicznie, ponieważ szkoła zwykle nie narzuca zespołowi klasowemu jakiejś specjalnej struktury

• szkoła jest zainteresowana przestrzeganiem norm istotnych z punktu widzenia celów wychowania i ważnych dla utrzymania porządku w szkole; w wielu innych dziedzinach istotnych dla uczniów, ale mało ważnych dla szkoły, powstają w zespole normy spontaniczne

• w klasie tworzą się mniejsze grupy koleżeńskie, w których porozumiewanie się jest znacznie ułatwione

3. Klasę szkolną zalicza się do grup pierwotnych (małe grupy o przewadze więzi osobistych). Charakteryzuje się:

• bezpośredni kontakt wchodząc w jej skład osobników

• nie wyspecjalizowany, uniwersalny charakter

• względna trwałość

• mała liczba członków

• względna intymność stosunków wzajemnych

• dający się ściśle określić i nazwać po imieniu skład członkowski

• istnienie świadomości grupowej - świadomość przynależności do grupy i identyfikowanie się członków z grupą, a także ze sobą nawzajem jako elementami jednej nadrzędnej całości.

• istnienie u członków grupy wspólnoty jakichś celów lub ogólnych ideałów życiowych

• poczucie wzajemnego uzależnienia w …………………. owych celów lub we wcieleniu w życie wspólnych ideałów, odczucie potrzeby pomocy innych członków grupy

• oddziaływanie wzajemne między członkami grupy, wyrażające się w stosunkowo ożywionej komunikacji wzajemnej, okazywaniu wpływu na kształtowanie poglądów, postaw i zachowań innych członków grupy

• zdolność do jednolitego, zbiorowego działania

4. struktura klasy szkolnej - wzajemny układ ról, pozycji, cech, elementów i relacji struktury

społecznej. Składa się na klasy jako grupy społecznej. Uzależniona jest od wielu czynników i elementów, do których zalicza się:

• dostęp członków grupy do różnego rodzaju środków ułatwiających rozwiązywanie napotkanych w grupie problemów

• zakres kontroli nad członkami grupy

• znaczenie lub przeważanie jakie mają poszczególni członkowie w grupie

• stopień w jakim członkowie grupy solidaryzują się lub identyfikują z grupą

• role pełnione przez członków zespołu

• cele i zadania grupy

• stosunki społeczne i normy występujące w życiu grupy.

W każdej klasie układ i zakres tych elementów jest różny i osiąga różny poziom stabilności.

5. Rodzaj i trwałość struktury grupy zależy od następujących czynników, które wpływają na kształtowanie się struktury grupy, wyjaśniają stałość tej struktury, a są to:

• wymagania stawiane grupie lub zadania, jakie sobie określa. Rodzaj realizowanych celów posiada znaczenie dla kształtowania się struktury grupy. Grupa ocenia jednostkę z punktu widzenia jej udziału w realizacji celów grupowych i w zależności od tego przyznaje jej określone miejsce w hierarchii swoich członków

• możliwości i motywacje poszczególnych członków w realizacji wspomnianych zadań. Wraz ze zmianą zadań zmieniają się kompetencje poszczególnych jednostek. Osobnik znajdujący się na marginesie grupy, gdy podejmowała ona działalność w jednej dziedzinie, może zająć wysoką pozycję w hierarchii grupy w innej jej działalności.

• rodzaj środowiska, w jakim grupa się znajduje oraz stopień przystosowania grupy do środowiska. Jeżeli grupa jest dobrze przystosowana do środowiska, wówczas kryteria wartościowania członków w danej grupie są zgodne z wartościami uznawanymi przez dane środowisko.

6. Rodzaje struktur grupy:

• hierarchiczna

Jedni dominują na innymi, przy czym układ wzajemnych zależności jest łańcuchowy

• autokratyczna

Istnieje jedna pozycja dominująca, pozostałe są jej podporządkowane i są do siebie równorzędne

• klikowa (wielośrodowiskowa)

Występuje kilka pozycji dominujących wobec pewnych stałych podgrup

• demokratyczna

Wszystkie pozycje są równorzędne, nie ma pozycji dominujących i podporządkowanych

W praktyce nie występują one w czystej formie. W klasie szkolnej mamy liczne struktury, które pod wieloma względami mogą się pokrywać - względnie jednolita struktura.

7. Cechy struktury klasowej:

• poziom osiągnięć w nauce

• poziom aktywności i gotowości do wykonania zadań

• dojrzałość społeczna i moralna

• sposób życia i atmosfera w klasie

• układ sił społecznych

• atrakcyjność form pracy

• obyczaje i system wartości i norm

• miejsce w systemie szkoły

• gotowość i otwartość na innowacje i inne cechy składające się na strukturę i mikrosystemy klasy szkolnej

8. Dynamika grupowa klasy - układ sił działających na terenie klasy grupach.

W klasie występują elementy formalne i nieformalne. Dzięki stałym kontaktom w klasie tworzy się m.in. pewną więź społeczną - powstają stosunki koleżeńskie i przyjacielskie, a także nieporozumienia i zatargi. W rezultacie grupa klasowa stopniowo się różnicuje, w jej obrębie powstają mniejsze grupy samorzutne (nieformalne), które wywierają bardzo duży wpływ na życie i rozwój klasy.

Na dynamikę grupową klasy składają się:

• procesy

• zjawiska

• uznawane w klasie normy

• struktura społeczna

• przywództwo

• atmosfera

• spoistość klasy

• cel i motywy działania

W efekcie tworzą się grupy formalne o przewadze więzi bezosobowych nad osobowymi i grupy nieformalne z przewagą więzi osobistej.

9. Grupy formalnej:

Cechy:

• docelowe

• określone zadanie

• określona struktura organizacyjna

Odzwierciedlają go: przepisy prawne, regulaminowe i zwyczajowe szkoły. Przepisy i zarządzenia szkolne, a zwłaszcza regulaminy. Uczęszczanie do szkoły reguluje plan zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. Zachowanie się ucznia wyznacza regulamin, który jest zbiorem przepisów zabraniających lub nakazujących określony sposób postępowania. Wyznaczanie gospodarza klasy, zastępcę, dyżurnych.

• powstają w sposób odgórny

• normy są określone z zewnątrz

• występują więzi rzeczowe związane z charakterem ich działalności

• słabiej kształtują i modelują osobowość członków

10. Grupy nieformalne.

Cechy:

• funkcjonują więzi emocjonalne, które:

• łączą członków

• zaspokajają wiele psychicznych i społecznych potrzeb

• oddziałują silnie na ich motywy i postawy

• kształtują się ewolucyjnie w toku zżywania się członków w grupie

• występują trwałe stosunki osobiste

• powstają normy regulujące zachowanie członków

• funkcjonują cele autonomiczne, wpływające na układ pozycji i ról

Tak rozumiana struktura nieformalna powstaje w każdej grupie, z tą różnicą, że w grupie organizującej się spontanicznie funkcjonuje ona od początku jej istnienia, natomiast w grupach tworzonych instytucjonalnie rozwija się dopiero w trakcie interakcji jej członków i może pokrywać się ze strukturą formalną lub być od niej niezależna.

11. Wskaźniki umożliwiające odróżnienie grup formalnych od nieformalnych:

Grupa formalna	Grupa nieformalna
sposób powstanie grupy
odgórnie	spontanicznie
geneza norm obowiązujących członków
wyznaczane przez cele i treści działalności	spontanicznie
struktura wewnętrzna
określona struktura organizacyjna, podział, układ ról i pozycji	labilna
więzi:
rzeczowa	osobowe
osobowości
słabiej kształtuje i modeluje ją	silniej i szerzej modeluje ją

12. Stosunki społeczne i normy funkcjonujące w klasie szkolnej.

F. Znananiecki: Każdy stosunek społeczny (…) jest unormowanym wzajemnym oddziaływaniem pewnych jednostek czy grup względnie jednostki i grupy. Normy regulujące to oddziaływanie są wyraźnie lub domyślnie uznane przez obie strony, których wspólną intencją jest ich realizacja.

Elementy:

• dwa człony stosunku

• obowiązki członków

• łącznik społeczny między członkami

• powinność członów

Stosunek społeczny wyraża określone myśli, uczucia i pragnienia zachodzące pomiędzy członkami stosunku oraz unormowane określonymi rolami i wzorcami społecznymi wzajemne postawy i oddziaływania.

Z. Zaborowski:
stosunek symetryczny	stosunek niesymetryczny
mechanizm indywidualnej konstelacji ma u partnerów podobną treść i kierunek	Mechanizm indywidualnej konstelacji ma u partnerów odmienną treść i kierunek
Stosunek zrównoważony	Stosunek niezrównoważony
Mechanizm indywidualnej konstelacji nie podlega poważniejszym dewiacjom, szczególnie w trudnych sytuacjach	Znaczna zmienność indywidualnej konstelacji partnerów, ich wzajemnych postaw emocjonalnych
Stosunek plastyczny	Stosunek sztywny
Istnieje ściśle współdziałanie różnych mechanizmów, szczególnie dobrze funkcjonuje w nim współpraca mechanizmu indywidualnej konstelacji ze strukturą osobowości	Współdziałanie mechanizmów jest wadliwe i chwiejne, wskutek czego jeden z mechanizmów może hamować inne.

Typy stosunków społecznych w klasie szkolnej:

• stosunki interpersonalne

Pomiędzy poszczególnymi jednostkami zachodzą kontakty interpersonalne, zwane interakcjami. Za względu na ich treść przedmiotową i indywidualną konstelację można podzielić je na:

• rzeczowe: równorzędne, podrzędne, nadrzędne

• koleżeńskie

• przyjacielskie

Stosunki osobowe - powiją na podstawie więzi emocjonalnych:

• koleżeńskie

produkt przynależności do konkretnego zespołu, np. klasy; fakt przynależności implikuje solidarność i pewne czynności wzajemne, np. pozdrowienie się

• przyjacielskie

związek o bogatej o dodatniej treści emocjonalnej łączącej partnerów, umożliwiający zaspokajanie potrzeb psychicznych i społecznych.

Wyróżnia się też stosunki:

• dominacji - przewodzenia

• submisji - uległości

• równorzędności - partnerstwa

• pasożytnicze

• wspierające i inne.

• stosunki międzygrupowe

Polegają na współpracy lub współzawodnictwie pomiędzy grupami - dzielimy je na:

• pozytywne

• negatywne

Tam gdzie przeważają zachowania ułatwiające osiąganie celu, występują stosunki współpracy, natomiast tam, gdzie zachowania członków nie spełniają takiej funkcji nasilone są stosunki rywalizacji.

Zjawiska występujące w grupach o przewadze stosunków współpracy:

• poczucie wspólnoty grupowej u członków grupy (wysoka zwartość)

• przyjacielskie stosunki między nimi, skłonność do nawiązywani kontaktów

• wysoki stopień organizacji pracy grupy i jej koordynacji

• wysoka wydajność grupy

• dobre samopoczucie członków grupy

• w działaniu członków grupy orientacja na grupę

Zjawiska występujące w grupach o przewadze stosunków rywalizacji:

• chęć przewyższania innych

• brak wzajemnego zrozumienia

• brak wspólnej pracy

• mała efektywność grupy

• stosunki jednostki z grupą

Czynnikami regulującymi życie klasy szkolnej i jej stosunki są różnego rodzaju normy. Podlegając wpływom norm grupowych klasy, uczniowie mają do wyboru możliwości:

• dostosować się do obowiązujących norm

• wpłynąć na ich zmianę

• pozostać niepoprawnymi odszczepieńcami tych norm

• opuścić klasę na zawsze bądź to z własnej woli, bądź na skutek usilnego nalegania klasy

13. Grupy uczniów w szkole:

• preferujące osiągnięcia intelektualne, systematycznie uczęszczanie do szkoły, porządek, punktualność i schludne ubranie, sprzeciwiająca się rozrabianiu, agresji fizycznej, odpisywaniu zadań

• preferująca kawały, wygłupy; przeważa tu orientacja na tyle anty osiągnięciom intelektualnym, ile jakby obok - nie jest tak, że staranie się o stopnie degraduje jednostkę w oczach kolega. Kawały i wygłupy dają poczucie ulgi od ciężkiej pracy

• przejawiająca nastawienie anty osiągnięciom szkolnym, całkowicie odrzucającą naukę i wiedzę jako wartość

• prezentującą aktywne nastawienie przecie nauce wiedzy.

O odmienności tych zachowań decyduje też określony typ subkultury bądź podkultury dominujący w danej klasie szkolnej czy też grupie uczniów. Subkultura oznacza wartości, wzory i normy obowiązujące w danej grupie społecznej, stanowiącej część szerszej zbiorowości, odmienne od norm całego społeczeństwa. Subkultura szkolna może pozostać na marginesie obowiązującego systemu norm i wartości w szkole, podobnie zresztą jak podkultura, Oba te pojęcia określają potrzeby, dążenia, normy i postawy wąskiej zbiorowości, określają też pozycję danego członka grupy.

Oddziaływanie przedmiotu na dyspozycje poznawcze

osobowości nauczyciela

Podmiot (osobowość nauczyciela)				Przedmiot (rzeczywistość szkolna)
Dyspozycje poznawcze (odbiór)	Dyspozycje motywacyjne (transformacja)	Dyspozycje czynnościowe (wykonanie)		- uczeń - środowisko szkolne - proces dydaktyczno - wychowawczy

15. Relacje dydaktyczno wychowawcze między ja nauczycielskie, a rzeczywistością szkolną

Ja nauczycielskie		Rzeczywistość szkolna
System wartości i potrzeb wychowawczych Motywacja zawodowa Wiedza i umiejętności zawodowe		Normy i zasady funkcjonowania szkoły Środowisko szkolne Proces dydaktyczno - wychowawczy

16. Role nauczyciela.

• przewodnik

sugeruje uczniom metody samodzielnej kontynuacji studiów

• kontroler

sugeruje prace i nadzoruje ich wykonanie

• związana z niesieniem pomocy rezerwowej

służy radą w razie potrzeby

• animator

umieszcza uczniów w sytuacjach pobudzających do nauki i pracy

17. Typy nauczycieli według W. Friedriechsa

Typ naiwny	Typ autorytarny	Typ wczuwający	Typ rzeczowy
żywe usposobienie afirmacja życia dostosowanie się do poziomu dziecka	skryty zdolny organizator pilny i systematyczny podporządkowuje sobie dzieci	samokrytyczny kieruje się dobrocią kieruje dziećmi dyskretnie	wprowadza dzieci w świat wartości ważniejszy jest dla niego materiał nauczania niż dzieci




18. Sposoby kierowania wg S. Łypacewicz

Dobry wujaszek	Kierownik biurokrata
słaby kierownik chce wszystkim dogodzić ale nie wie jak to zrobić zaniedbuje dyscyplinę pracy dopuszcza do bałaganu zły organizator dla świętego spokoju łatwo zmienia zdanie chce uchodzić za demokratę ale mu to nie wychodzi wyniki jego są mierne, nie budzi zaufania	najważniejsze - przestrzeganie przepisów zawsze czeka na wytyczne i instrukcje z góry lubi tworzyć nowe przepisy i komplikować obowiązujące nie dba o podwładnych nie jest ważny człowiek, a pieczątka, stempel, formularz, paragraf

19. Typologia stylów kierowania.

PRZYWÓDCA DYPLOMATA	działa przez sztukę przekonywania i motywować postępowanie podwładnych może posiadać władzę autokratyczną podwładnym daje ograniczoną swobodę działania pozwala zadawać pytania, dyskutować, bronić własne poglądy jest możliwość uzyskania współdziałania ze strony podwładnych, daje poczucie, że szanuje zdanie podwładnych
PRZYWÓDCA UCZESTNICZĄCY	otwarcie zaprasza podwładnych do współpracy może być demokratyczny lub konsultujący czeka z podjęciem decyzji, aż grupa uzgodni lub glosuje jej treść wysłuchuje opinii, dyskusji, propozycji ale daje do zrozumienia, że ona sam tylko odpowiada za decyzję i jest uprawniony do jej podjęcia korzysta z talentów i doświadczenia podwładnych
PRZYWÓDCA STERUJĄCY	przestawia podwładnym cele i zadania, udziela ogólnych wytycznych, ewentualnych trudności pozostawia wolną rękę w działaniu wypowiada się co do sposobu działania tlyko na życzenie podwładnych

grupy formalne → więzi bezosobowe

grupy nieformalne → więzi osobowe

Funkcjonowanie regulacyjne dyspozycji czynnościowych osobowości nauczyciela

Oddziaływanie poznawczej rzeczywistości szkolnej na ja nauczycielskie

Oddziaływanie ja nauczycielskiego na poznawczą rzeczywistość szkolną

Dezorganizacja rodziny wg Konińskiego :

czyli ograniczeni lub zanik dotychczas wypełnianych funkcji i ról rodzinnych, zwłaszcza obowiązków małżonków wobec siebie i dzieci, a także wobec rodziców i ewentualnie między rodzeństwem

Konflikt:

jest sytuacją burzącą porządek i ład społeczeństwa, lecz jego skutki niekiedy mogą być pozytywne

Małżeństwo:

jest instytucja, za pomocą której społeczeństwa zapewniają sobie zrodzenie i wychowanie następnych pokoleń oraz przekazanie im dziedzictwa materialnego i kulturowego.

Małżeństwo:

kościół katolicki traktuje jako związek święty-> czystość- wierność- nierozerwalność

Konflikt wg Szczepański:

jest starciem wywołanym rozbieżnościami postaw, celów, sposobów działania wobec konkretnego przedmiotu czy sytuacji.

Rodzina:

stanowi duchowe zjednoczenie szczupłego grona osób, skupiających we wspólnym ognisku domowym aktami wzajemnej pomocy i opieki, oparte na wierze w prawdziwą lub domniemaną łączność biologiczną, tradycje rodzinną i społeczną

---