Pielęgnacja pacjenta po urazie mózgowo


,, Żaden uraz głowy nie jest tak łagodny, aby go całkowicie lekceważyć, ani żaden tak ciężki, aby tracić wszelką nadzieję,,

Hipokrates

Samokształcenie

,,Pielęgnacja pacjenta po urazie mózgowo - czaszkowym,,

Mikołajczyk Justyna

Pielęgniarstwo III rok

Grupa VI

Semestr V

Urazy głowy najczęściej towarzyszą obrażeniom głowy , które dotyczą młodych ludzi ( średnia wieku 38 lat) uczestniczących w wypadkach komunikacyjnych. Liczba ta dotyczy głównie mężczyzn, bo ok. 85%.

Urazy lekkie stanowią większość wśród urazów czaszkowo-mózgowych. Można zaobserwować , że w przypadku tego rodzaju urazów obserwujemy między innymi zaburzenia : psychiczne, społeczne, poznawcze, (zab. czynności wyższych). Urazy poważne i ciężkie stanowią ok. 10%, , które po okresie intensywnej terapii wymagają długoterminowej hospitalizacji i rehabilitacji. Urazy tej grupy stanowią jedną z częstych przyczyn zgonów.

A: Uraz zamknięty czaszki bez uszkodzenia mózgu - trauma capitis sine laesione cerebi - uraz ten charakteryzuje obrażenie powłok zewnętrznych, które leczone są w ambulatoriach chirurgicznych. Następstwem urazu zamkniętego jest utrata przytomności. Pacjent wymaga ciągłego dozoru pielęgniarskiego i lekarskiego. Stan pacjenta należy odnotowywać na karcie gorączkowej z uwzględnieniem : stanu świadomości lub reaktywności na bodźce , ciśnienia tętniczego, krwi częstości tętna, oddechów, temperatury i szerokości źrenic. Stan pacjenta zaczynamy odnotowywać początkowo co h, stopniowo rzadziej, o ile stan chorego się poprawia. Podstawowe parametry życiowe są ważnym czynnikiem rozpoznawczym zagrażających powikłań pourazowych wewnątrzczaszkowych.

Obraz kliniczny - zależnie od siły, kierunku i rodzaju urazu stwierdza się otarcie naskórka lub głębsze zranienia. Chory odczuwa ból w miejscu uszkodzenia, nie traci w momencie urazu przytomności i pamięta przebieg zdarzenia. Występuje bladość powłok skórnych, niewielkie i przemijające zaburzenia tętna, które są następstwem emocji związanych z wypadkiem. Jeśli pojawią się wymioty i zawroty głowy, należy podejrzewać jednoczesne wstrząśnienie błędnika. Badanie neurologiczne nie stwierdza żadnych zmian ogniskowych.

B : wstrząśnienie mózgu - commotio cerebi - inaczej określa się przejściowe pourazowe zaburzenia czynności mózgu, zwłaszcza pnia, bez widocznych zmian anatomicznych - wstrząśnienie ma charakter umowny.

Obraz kliniczny - głównym objawem jest utrata przytomności, w okresie nieprzytomności pacjent jest blady, stwierdza się brak odruchów i wiotkość kończyn, spadek ciśnienia tętniczego. Po kilku, kilkunastu minutach świadomość powraca, często pojawiają się wymioty, bóle i zawroty głowy. Chory ma niepamięć wsteczną. Badanie neurologiczne nie wykazuje objawów oponowych ani ogniskowych.

Zależnie od czasu trwania utraty przytomności rozróżnia się stopnie ciężkości

wstrząśnienia mózgu :

  1. pierwszy stopień - wstrząśnienie lekkie, utrata przytomności do 15 min, niepamięć po urazie do jednej godziny

  2. drugi stopień - wstrząśnie średnie, utrata przytomności do 1 godziny, niepamięć pourazowa poniżej 24 godzin

  3. trzeci stopień - wstrząśnienie ciężkie, utrata przytomności do 6 godzin, niepamięć pourazowa powyżej 24 godz.

C : stłuczenie mózgu - contusio cerebi - następuje uszkodzenie tkanki mózgowej w postaci jej zranienia, drobnych i większych krwawień oraz innych zmian.

Obraz kliniczny - charakteryzuje się długotrwałą utratą przytomności, a jeżeli stłuczenie dotyczy pnia mózgu -chory jest głęboko nieprzytomny , i przy niepomyślnym przebiegu przytomności już nie odzyskuje . wśród objawów dominują objawy ogniskowe : niedowład, zaburzenia mowy, ataksja, nieraz tylko objawów piramidowych. Pod wpływem obrzęku mózgu pojawia się wzmożone ciśnienie śródczaszkowe. W płynie mózgowo - rdzeniowym pojawia się krew lub może być ksantochromiczny , nie wykazuje żadnych zmian. Szczególnie niebezpieczne są stłuczenia pnia mózgu. Pacjent jest w stanie głębokiej nieprzytomności. Stwierdza się ciężkie zaburzenia regulacji autonomicznej, oddechu, krążenia, występuje hipertermia oraz sztywność odmóżdżeniowa.

D : pourazowy obrzęk mózgu - oedema cerebi posttraumaticum - każdemu urazowi i stłuczeniu towarzyszy miejscowy obrzęk mózgu, który pojawia się w 2 lub 3 dobie po urazie.

Obraz kliniczny - dominują bóle głowy, wymioty, apatia, senność, zwolnienie tętna. Obrzęk mózgu uogólniony jest następstwem niedotlenienia w wyniku upośledzenia drożności dróg oddechowych oraz porażenia autoregulacji naczyniowej. Obrzęk prowadzi do wzmożenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego, które powoduje dalsze zaburzenia w krążeniu mózgowym . obrzęk szybko narastający jest częstą przyczyną zgonu.

Krwiaki przymózgowe

Krwiak nadtwardówkowy-zewnątrztwardówkowy :

Powstaje w wyniku gromadzenia się krwi w przestrzeni nadoponowej, w skutek uszkodzenia tętnicy oponowej środkowej. Jest powikłaniem ciężkich urazów czaszki - złamanie kości czaszki . Ze względu na tętniczy charakter krwotoku przebieg choroby jest zazwyczaj ostry lub podostry.

Obraz kliniczny - po ustąpieniu wstrząsu mózgu świadomość powraca i przez kilka godzin stan chorego nie budzi niepokoju. Po tym okresie lucidum intervalum , pojawiają się bóle głowy i zaburzenia świadomości, objawy ogniskowe - ośrodkowy niedowład n.VII oraz niedowład kończyny górnej ,a potem również dolnej. Pacjent umiera jeśli nie zostanie poddany zabiegowi operacyjnemu z powodu ucisku pnia mózgu.

Krwiak podtwardówkowy :

W wyniku nagromadzenia krwi żylnej między oponą twardą a pajęczynówką powstaje krwiak , a źródłem krwawienia są naczynia stłuczonej powierzchni mózgu lub żyły.

Obraz kliniczny - rozróżnia się krwiak ostry lub przewlekły. W krwiaku ostrym obserwujemy takie same objawy jak w krwiaku nadtwardówkowym . Krwiak przewlekły rozwija się powoli , w kilka dni, tygodni, nawet miesięcy po wypadku - ta postać częściej rozwija się u osób starszych, sam uraz może być nieznaczny. Na początku pojawia się ból głowy, rozlany, tępy, stopniowo nasilający się. Wkrótce pojawiają się takie objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego jak : wymioty, zwolnienie tętna, niekiedy tarcza zastoinowa. Pacjent jest senny, z czasem pojawiają się głębsze zaburzenia świadomości, które dominują w obrazie klinicznym nad objawami ogniskowymi - ośrodkowy niedowład połowiczy z przewagą zajęcia kończyny górnej, rozszerzenie źrenicy po stronie krwiaka. Czasem można również można stwierdzić objawy oponowe.

Objawy , które świadczą o obecności krwiaka to :

Przebieg rozwoju krwiaka to :

W razie braku pomocy może nastąpić zgon.

Objawy patologiczne wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego:

  1. bóle głowy i towarzyszące wymioty

  2. zaburzenia przytomności

  3. zaburzenia wegetatywne (podwyższenie RR, bradykardia, zakłócenie oddechu, hipertermia)

  4. objawy ogniskowe ( niedowład nerwu VII, jednostronne rozszerzenie źrenicy, wzmożenie odruchów głębokich)

Skala śpiączki Glasgow, pozwalająca określić reaktywność pacjenta, służy do oceny stopnia ciężkości urazu .

Powikłania urazów czaszkowo- mózgowych :

Badania diagnostyczne :

    1. RTG czaszki - zdjęcie przeglądowe w rzucie przednio - tylnym(AP) oraz bocznym

    2. tomografia komputerowa - metoda z wyboru w diagnostyce urazów czaszkowo - mózgowych

    3. rezonans magnetyczny - ma zastosowanie w dokładnym obrazowaniu stłuczeń mózgu i małych krwiaków

    4. elektroencefalografia - diagnostyka zaburzeń przytomności, bóle głowy

    5. nakłucie lędźwiowe - w celu pobrania analizy płynu mózgowo -rdzeniowego

pourazowy zespół podmiotowy - po przebyciu wstrząśnienia mózgu , nawet po urazach czaszki bez ewidentnych cech wstrząśnienia, dolegliwości chorobowe nie ustępują. Dominują objawy tj.: bóle i zawroty głowy, drażliwość, bezsenność, przypominające nerwicę neurasteniczną

encefalopatia pourazowa - ciężkie urazy czaszkowo -mózgowe powodują trwałe uszkodzenie tkanki mózgowej

Opieka pielęgniarska nad chorym po urazie mózgowo- czaszkowym:

  1. zmniejszenie ryzyka stanu zagrożenia życia przez wczesne wykrycie objawów patologicznych, polegające na : ułożeniu pacjenta w pozycji płaskiej pod kątem 30º