13. Świat przyrody

• Klimat

• Pogoda

• Świat roślin i zwierząt

• Krajobraz

Het weer - Pogoda

het klimaat, klimaten - klimat

het milieu - środowisko

het seizoen - sezon

gewend aan het klimaat zijn - być przyzwyczajonym do klimatu

de koude, n - chłód

de wolk, en - chmura

het is bewolkt - jest pochmurno

bewolkt - zachmurzony

de schaduw, en - cień

de regen, s - deszcz

het regent - pada deszcz

het is regenachtig - jest deszczowo

de zure regen - kwaśny deszcz

regenen - padać (deszcz)

de regenboog, -bogen - tęcza

de regenbui, en - ulewa

regendruppel - kropla deszczu

regenjas - kurtka przeciwdeszczowa

regenval, neerslag - opad deszczu

de motregen - kapuśniaczek

de bui, en - opad, ulewa

het onweer, onweren - burza

de onweersbui - przelotna burza

de donder, donderslag - grzmot, piorun

bliksemvanger - piorunochron

de hemel - niebo

de dauw - rosa

de ijzel, s - gołoledź

het vriest - jest mroźno

de vorst - mróz

het vriespunt - temp. zamarzania

het ijs - lód

de hagel, s - grad

het hagelt - pada grad

hagelsteen, hagelkorrel - kulka gradu

de rijp - szron

windstoot - windvlaag - poryw

de mist, en / de nevel, s - mgła

het mist - jest mglisto

mistig - mglisty, zamglony

kil, koud - zimny, chłodny

miezerig, regenachtig - deszczowy

benauwd - duszny

hittegolf - fala gorąca

hitte, warmte - upał, gorąco

maan - księżyc

zonnig - słonecznie

de zon schijnt - słońce świeci

de zonsopgang - wschód słońca

de zonsondergang - zachód słońca

het is zonnig - jest słonecznie

het zonlicht - światło słoneczne

zonnestraal - promień słońca

opwarming - ocieplenie

opklaring - rozpogodzenie

schommelingen van temperatuur - wahania temperatury

de hitte, n - upał

snikheet - upalny, duszny

de wind, en - wiatr

het waait - wieje

het is windig - jest wietrznie

de bries - bryza

de luchtvochtigheid - wilgotność

de bewolking - zachmurzenie

de sneeuwpop - bałwan

de plas - kałuża

vochtig - wilgotny

de lawine - lawina

de paraplu - parasol

de bliksem - piorun

de sneeuwvlok - płatek śniegu

de sneeuw - śnieg

de natte sneeuw - mokry, wilgotny śnieg

nat - mokry, wilgotny

het sneeuwt - pada śnieg

sneeuwval - opad śniegu

gesmolten sneeuw - roztopiony

sneeuwstorm - sztorm śniegu

de slip - poślizg

de weerswerwachting, en - prognoza pogody

de weersvoorspelling - prognoza pogody

het weerbericht - prognoza pogody

de rijp - szron

het dooit /smelten - jest odwilż; topnieje

de dooi - odwilż

de lucht - powietrze

de lage luchtdruk, het lagedrukgebied - niskie ciśnienie

de barometer - barometr

het landschap, pen - krajobraz

de natuurramp - klęska żywiołowa

de ramp, en - nieszczęście, katastrofa

de vulkaan - wulkan

de ontploffing - wybuch

de explosie - eksplozja

de vulkaanuitbarsting - wybuch wulkanu

de overstroming, zondvloed - powódź

de brand (blussen) - (gasić) pożar

de windhoos, cycloon - trąba powietrzna

het broeikaseffect - efekt cieplarniany

de orkaan, orkanen - huragan

de droogte, n - susza

de aardbeving - trzęsienie ziemi

vlaag - nawałnica, nawał

- Het regende hard en later begon het zelfs te sneeuwen - Mocno lało a potem zaczął nawet padać śnieg.

- Wat voor weer zou het zijn? - Jaka będzie pogoda?

- Wat voor weer is het vandaag? - Jaka jest dziś pogoda?

- Wat voor seizoen is het daar nu? - Jaka jest tam teraz pora roku?

Vragen:

1. Kent u de namen van de vier seizoenen in Nederland? Welke seizoenen zijn er in uw land?

Volgens mee zijn er in Polen en in Nederland hetzelfde seizoenen. We hebben vier (het) jaargetijde: het voorjaar / de lente, de zomer, de herfst en de winter. Maar er zijn ook in Polen overgangsperiode tussen jaargetijde.

2. Het klimaat in Nederland en Nieuw Zeeland wordt een zeeklimaat genoemd, met zachte winters en koele zomers. Hoe wordt het klimaat van uw land genoemd? Wat zijn de kenmerken?

In mijn land is er gematigd klimaat denk ik.. We hebben soms de sterke winter en hitte zomer, af en toe zijn er daarbij de zachte winters en niet te warme zomers.

Hoe heet dat?

het land, het dorp op de platteland	het bos, de bossen	park	het veld, en
wieś	las	park	pole
weide, het hooiland het grasveld	het gazon, s; het gazonnetje	het meer, het binnenmeer	zee, zeeën
łąka	trawnik	jezioro	morze
rivier, stroom	beek, beken	het vlak land, vlakte	beek, stroom
rzeka	potok	równina	potok, strumień
de bron; de wel, len	berg, en	het gebergte, s	heuvel, s
źródło	góra	góry	pagórek
dal, len; vallei, en	sloot, sloten; gracht	föhn	smog
dolina	rów	wiatr halny	smog
het vuil; vuiligheid	hei, heide(veld)	het gras	bloem, en
brud	wrzos, wrzosowiska	trawa	kwiatek
bodem, s; grond, en	plant, en	het oerwoud	woestijn
ziemia	roślina, sadzonka	puszcza	pustynia
het moeras, het vuil	struik, en; heester, s	akker, s	bocht; golf
błoto, bagno	busz, krzaki	pole, uprawa	zatoka
hoogvlakte; het plateau	gat in de ozonlaag, ozongat	oever (rzeki); het strand, kust	laagte, laagland, laagvlakte
wyżyna	dziura ozonowa	brzeg	nizina
evenaar, equator	het terrein; het gebied	oceaan	het vasteland
równik	teren	ocean	stały ląd
de vijver	het moreas, sen	poel, en	aan de rivier
strumyk	bagno, trzęsawisko, moczary	bajoro, bagno	nad rzeką

het vuilnis, afval, het (huis)vuil wordt gesorteerd

Als het vuilnis wordt gesorteerd, kan er veel opnieuw kann vieles wieder verwerkt worden. Wat kan je uitsorteren?

tuinafval		vuilnisbak voor paper
Rest van vruchten en vruiten		vuilnisbak voor glas
pak melk, melkkarton		vuilnisbak voor compost
batterijen		alu-container
geneesmiddel, medicament		batterijverzamelbak
papierafval, oud papier		container voor plastiek
beker van yoghurt		bak voor apotheek
glazenflessen		vuilnisbak
drankdoos, -dozen		container voor metaal

Wenig Vuilnis produceren - hoe kan je dat doen? Wat passt samen?

Als doet je boodschappen ....		uit hout kopen.
Drank ...		boodschappentas meenemen.
Brood niet in supermarkt, ...		geen plasticzakje gebruiken.
Vruiten en groente niet in dozen ...		niet in zakjes kopen.
Als je een party viert, ...		slechts in statiegeldfles kopen.
Als je neusverkoudheid heeft ...		zonder plasticverpakkinng kopen.
Speelgoed ...		maar bij bakkerij kopen.
Worst, vlees en kaas ...		maar vers kopen.
Melk en sap ...		zakdoek uit stof, materiaal gebruiken.

Dieren

insecten	owady	amfibie, reptiel	płazy i gady
mier, enrodzaj żeński	mrówka	krokodilrodzaj nijaki	krokodyl
bij, en rodzaj żeński	pszczoła	slang rodzaj żeński	wąż
vlinder, srodzaj męski	motyl	padrodzaj żeński	ropucha
keldermot, kroegloper rodzaj żeński	stonoga	schildpad rodzaj żeński	żółw
libel, waterjuffer rodzaj żeński	ważka	kikvors, kikker rodzaj męski	żaba
vlo, vlooienrodzaj męski	pchła	hagedis, sen rodzaj żeński	jaszczurka
vlieg, enrodzaj żeński	mucha	kameleon, s rodzaj nijaki	kameleon
het lieveheersbeestje rodzaj męski	biedronka	brilslang, cobra rodzaj żeński	kobra
teek, tekenrodzaj żeński	kleszcz	ringslang rodzaj żeński	zaskroniec
wesp, en rodzaj żeński	osa	leguaan, kamhagedis rodzaj męski	iguana
nachtvlinder rodzaj męski	ćma mól	boarodzaj żeński	boa
cicade rodzaj żeński	cykada	alligatorrodzaj męski	aligator
kakkerlak rodzaj męski	karaluch	ratelslang rodzaj żeński	grzechotnik
kever, tor rodzaj męski	chrząszcz	adder rodzaj żeński	żmija
mestkever rodzaj męski	żuk	anakondarodzaj żeński	anakonda
coloradokever rodzaj męski	stonka ziemniaczana	mamba rodzaj żeński	mamba
krekel rodzaj żeński	świerszcz	slakrodzaj żeński	ślimak
sprinkhaan rodzaj żeński	szarańcza	tarantula rodzaj żeński	tarantula
hommel rodzaj żeński	trzmiel	hooiwagen rodzaj męski	korsarz
sprinkhaan rodzaj męski	konik polny	spin, nen rodzaj żeński	pająk
luis, luizenrodzaj żeński	wesz	mug rodzaj żeński	komar
bladluis rodzaj żeński	mszyca

vogel, s	ptaki	vis, sen	ryby
ooievaar, s/ en rodzaj męski	bocian	aal, alen; paling rodzaj męski	węgorz
reiger, srodzaj męski	czapla	dors rodzaj męski	dorsz
kuiken, kippetje rodzaj nijaki	pisklę	zalmrodzaj męski	łosoś
kormoraan, aalscholverrodzaj męski	kormoran	haai, enrodzaj męski	rekin
gans, ganzenrodzaj żeński	gęś	snoek, enrodzaj męski	szczupak
zwaan, zwanen rodzaj męski	łabędź	forel, len rodzaj żeński	pstrąg
eend, en rodzaj żeński	kaczka	walvis rodzaj męski	wieloryb
kraan(vogel) rodzaj męski	żuraw	meerval rodzaj męski	sum
meeuw rodzaj żeński	mewa	karper rodzaj męski	karp
(zee)stern, zeezwaluwrodzaj żeński	rybitwa	heilbotrodzaj męski	halibut
kieviet, en rodzaj męski	czajka	baars, baarzen rodzaj męski	okoń
uil, en rodzaj żeński	sowa	bot, ten rodzaj żeński	flądra
oehoe rodzaj męski	puchacz	sardine, sardienrodzaj żeński	sardynka
adelaar, s / en; arend rodzaj męski	orzeł	zeelt, enrodzaj żeński	lin
havik, enrodzaj męski	jastrząb	haring, enrodzaj męski	śledź
valk, enrodzaj męski	sokół	heek, stokvisrodzaj męski	morszczuk
gier, en	sęp	ansjovis, senrodzaj żeński	sardela
raaf, raven rodzaj męskirodzaj męski	kruk	blankvoorn rodzaj żeński	płotka
kraai rodzaj żeński	wrona	(zee)tong rodzaj żeński	sola
zaadkraai, roekrodzaj żeński	gawron	steur(achtige) rodzaj męski	jesiotr
Vlaamse gaai, meerkolrodzaj męski	sójka	tonijn rodzaj męski	tuńczyk
ekster, srodzaj żeński	sroka	roodbaars rodzaj męski	karmazyn
specht	dzięcioł
koekoek!, kiekeboe!rodzaj męski	kukułka	Vögel	Ptaki
duif, duiven rodzaj męski	gołąb	Pinguin mrodzaj męski	pingwin
ijsvogelrodzaj męski	zimorodek	flamingo rodzaj męski	flaming
kolibrie, srodzaj męski	koliber	pauw, en rodzaj męski	paw
papegaai, enrodzaj męski	papuga	Lerche frodzaj żeński	skowronek
Wellensittich mrodzaj męski	papużka falista	Star mrodzaj męski	szpak
Kakadu	kakadu	Nachtigall frodzaj żeński	słowik
Strauß mrodzaj męski	struś	Zeisig mrodzaj męski	czyżyk
Kanarienvogel mrodzaj męski	kanarek	Amsel frodzaj żeński	kos
Sperling mrodzaj męski	wróbel	Fasan mrodzaj męski	bażant
Schwalbe frodzaj żeński	jaskółka	Wachtel frodzaj żeński	przepiórka

het zoogdier	ssaki	huisdieren	zwierzęta domowe
beer, beren rodzaj męski	niedźwiedź	gans, ganzenrodzaj żeński	gęś
jachtluipaard, cheeta rodzaj męski	gepard	gent, en; gander, srodzaj męski	gąsior
leeuw, enrodzaj męski	lew	haan, hanen rodzaj męski	kogut
panda,'s; bamboebeerrodzaj męski	panda	haantje; kip rodzaj nijaki	kurczak
tijger, s rodzaj męski	tygrys	kip, pen; henrodzaj żeński	kura
jaguar, s rodzaj męski	jaguar, leopard	hond, en rodzaj męski	pies
panter, srodzaj męski	pantera	kat, poes; kater rodzaj męski	kot, kocur
poema, `s rodzaj męski	puma	parelhoen(der) rodzaj nijaki	perliczka
lynx, en; los, sen rodzaj męski	ryś	kalkoense haan rodzaj męski	indyk
wilde kat rodzaj żeński	żbik	woerd; mannetjeseendrodzaj męski	kaczor
ocelot, pardelkat rodzaj męski	ocelot	eend, enrodzaj żeński	kaczka
wolf, wolvenrodzaj męski	wilk	eend, en; het eendje rodzaj nijaki	kaczątko
hyena, `s rodzaj żeński	hiena	stier, en; bul, lenrodzaj męski	byk
jakhals rodzaj męski	szakal	het kalf rodzaj nijaki	cielę
coyote, prairiewolf rodzaj męskirodzaj męski	kojot	het parad, en rodzaj nijaki	koń
vos, sen rodzaj męski	lis	merrie, s rodzaj żeński	klacz
das, sen rodzaj męski	borsuk	het veulen, srodzaj nijaki	źrebię
veelvraat rodzaj męski	rosomak	koe, koeien; melkkoe rodzaj żeński	krowa
wasbeerrodzaj męski	szop pracz	vaars rodzaj żeński	jałówka
bunzing, srodzaj męski	tchórz	geit, en rodzaj żeński	koza
stinkdier(achtige), skunkrodzaj nijaki	skunks	ezel, srodzaj męski	osioł
stekelvarken rodzaj nijaki	jeżozwierz	het varken, srodzaj nijaki	świnia
wezel, s rodzaj nijaki	łasica	h. zeug, moedervarken rodzaj żeński	locha, maciora
het hert, en rodzaj męski	jeleń	big, gen; het biggetje, s rodzaj nijaki	prosię
reeën rodzaj nijaki	sarna	ram, men rodzaj męski	tryk, baran
elend rodzaj męski	łoś	schaap, schapen rodzaj nijaki	owca (samica)
wild zwijn rodzaj nijaki	dzik	het lam, en / eren / s rodzaj nijaki	jagnię
bever, srodzaj męski	bóbr	Guinees biggetje, cavia rodzaj nijaki	świnka morska
konijn rodzaj nijaki	królik	hamster, srodzaj męski	chomik
haas, halen rodzaj męski	zając	het zoogdier	ssaki
eekhoorn(tje) rodzaj nijaki	wiewiórka	os, sen rodzaj męski	wół
het chinchilla, `s rodzaj żeński	szynszyla	bizon, s rodzaj męski	bizon
walrus, sen rodzaj nijaki	mors	neushoorn rodzaj nijaki	nosorożec
zwaardwalvis, orka rodzaj męski	orka	het nijlpaard, en rodzaj nijaki	hipopotam
rat, tenrodzaj żeński	szczur	olifant, en rodzaj męski	słoń
muis, muezin rodzaj żeński	mysz	giraffe, srodzaj żeński	żyrafa
hegel, srodzaj męski	jeż	kamee, kamelenrodzaj nijaki	wielbłąd
dromedaris, sen rodzaj nijaki	dromader	baviaan, bavianenrodzaj męski	pawian
antiloperodzaj żeński	antylopa	orang-oetan, s rodzaj męski	orangutan
gazele, nrodzaj żeński	gazela	chimpansee, srodzaj męski	szympans
zebra, `s rodzaj nijaki	zebra	gibbon, srodzaj męski	gibon
lamarodzaj nijaki	lama	kangoeroe, s rodzaj nijaki	kangur
aap, apen rodzaj męski	małpa	mierenbeerrodzaj męski	mrówkojad
gorillarodzaj męski	goryl	gordeldier rodzaj nijaki	pancernik
vleermuis rodzaj żeński	nietoperz	zeehond, zeerob rodzaj męski	foka
dolfijn rodzaj męski	delfin

zeedieren	zwierzęta morskie	lichaamsdeel	części ciała
zeepaardje rodzaj nijaki	konik morski	snavel, srodzaj męski	dziób
kraak,achtarmige inktvis rodzaj męski	ośmiornica	klauw, en rodzaj żeński	pazur
hommer, zeekreeft rodzaj męski	homar	het veer, s; veder, srodzaj żeński	pióro
krabrodzaj żeński	krab	vin, nenrodzaj żeński	płetwa
garnaal rodzaj żeński	krewetka	(dieren)vel, vacht (dieren)huid, pels rodzaj męski	futro
zeester rodzaj męski	rozgwiazda	hoef, hoeven rodzaj męski	kopyto
langoest rodzaj żeński	langusta	hoorn, s; horen, srodzaj nijaki	róg
mossel, s rodzaj żeński	małża	manen rodzaj żeński	grzywa

Woorden:

1. behandeling - traktowanie; leczenie

2. behandelen - tratować; leczyć

3. buitengewoon - nadzwyczajnie, specjalnie

4. heerschappij, en - panowanie, władza

5. Duitser herder - owczarek niemiecki

6. stoeien - baraszkować, figlować

7. voren - na przodzie, z przodu

8. opwelling - wzburzenie, uniesienie; przestęp, przypływ

9. uitlaten - wypuścić, opuścić

10. verschonen - zmienić bieliznę, przebrać; usprawiedliwić, wybaczyć;

11. vacht - futro

12. kam- en borstelbeurt - czesanie i szczotkowanie

13. vervangen - zastąpić

14. verplichting, en - zobowiązanie, obowiązek

15. zich amper bewegen - ledwo się poruszać

16. zich keren - obrócić się, przewrócić, odwrócić; skierować, zwrócić się

17. proefdieren - zwierzęta doświadczalne

18. vaccin, s - szczepienie

19. vaccineren - szczepić

20. lijden - cierpieć

21. uitgaan van - wyjść; skończyć; kończyć się

22. verdedigen - bronić

23. belanden - dojść

24. mishandeling - maltretowanie

25. miauwen, mauwen - miauczeć

26. blaffen - sczekać

27. zingen - śpiewać

28. tjilpen, piepen, kwinkeleren - ćwierkać

29. brullen - ryczeć

30. ruiken - wąchać

31. snuffelen - węszyć; szpiegować

32. kuil, kuiltjes graven - kopać dołki

33. likken, aflikken - lizać, oblizywać

7

---