RACHUNKOWOŚĆ - podejmowanie decyzji na każdym szczeblu zarządzania jednostkami gospodarczymi jest uzależnione od posiadania odpowiedniego zasobu informacji.
Podstawą każdej racjonalnej decyzji musi być wiarygodna informacja ekonomiczna. W procesie zarządzania jednostkami gospodarczymi są wykorzystywane informacje ekonomiczne pochodzące z różnych źródeł. W jednostce gospodarczej podstawowym źródłem informacji jest prowadzona ewidencja.
Ewidencja gospodarcza jest to zorganizowany system ujmowania pomiaru i przedstawiania zjawisk oraz procesów gospodarczych występujących w jednostce gospodarczej.
Ewidencja gospodarcza jest źródłem danych niezbędnych do zarządzania przedsiębiorstwem oraz do analizowania i kontroli jago działalności.
System ewidencji gospodarczej składa się z 3 następujących rodzajów ewidencji: operatywnej, księgowej i statystycznej.
Ewidencja operatywna - jest to system bieżących zapisów dokonywanych w jednych naturalnych lub pieniężnych, które służą do obserwacji pomiaru rejestrowania i kupowania poszczególnych odcinkowych zjawisk związanych z działalnością gospodarczą jednostki.
Ewidencja ta pozwala obserwować przebieg procesów produkcyjnych i działalności gospodarczej bezpośrednio w trakcie ich realizacji. Jest ona prowadzona w miejscach powstałych zjawisk to jest w jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstw, które bezpośrednio realizują te zadania.
Ewidencja księgowa - zwana księgowością opiera się m.in. na danych dostarczonych przez ewidencję operatywną i posługuje się specyficzną metodą bieżącego odzwierciedlenia zdarzeń gospodarczych nazywaną metodą podwójnego zapisu.
Księgowość jest uporządkowanym systemem ewidencji gospodarczej, który rejestruje w odpowiednich przekrojach dane liczbowe dotyczące występowania w przedsiębiorstwie zjawisk i procesów gospodarczych w zakresie:
- stanu środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia
- ruchu środków gospodarczych znajdujących się w dyspozycji jednostki gospodarczej
- w wyniku działalności jednostki gospodarczej.
Ewidencja statystyczna - zajmuje się opisem zjawisk i procesów gospodarczych opierając się na informacjach dostarczonych głównie przez ewidencję operatywną i księgowość. Ewidencja statystyczna dostarcza informacje przede wszystkim w postaci różnych wskaźników ekonomicznych, które mają dotyczyć całego przedsiębiorstwa jak też poszczególnych jednostek organizacyjnych. Z pośród tych 3 ewidencji - ewidencja księgowa jest podstawowym i najbardziej udokumentowanym systemem ewidencji gospodarczej, gdyż prowadzona jest na bieżąco na podstawie odpowiednich dokumentów stwierdzających powstanie określonych zjawisk czy też operacji gospodarczej w przedsiębiorstwie. Jest to najbardziej wiarygodne źródło informacji ekonomicznej i najważniejsza część systemu rachunkowości. Rachunkowość odgrywa szczególną rolę w systemie informacji ekonomicznej w procesach nauk można się spotkać z różnymi definicjami tej dziedziny nauki i działalności praktycznej. Rachunkowość będąc najstarszym systemem ewidencji gospodarczej jest rozpatrywana przez niektórych naukowców z dwóch punktów widzenia:
- jako teoria rachunkowości,
- jako działanie praktyczne.
Nie mniej jednak nie jest to podział na 2 odrębne części lecz jest to dwojakie pojmowanie tej samej rachunkowości. Teoria rachunkowości wchodząca w skład nauk ekonomicznych zajmuje się badaniem sposobów ewidencji operacji gospodarczej. Uogólnia ona doświadczenie praktyczne i opracowuje nowe doskonalsze metody prowadzenia rachunków. Rachunek jako nauka stosowana musi być silnie powiązana z praktyką, opiera się na niej i bezpośrednio jej służyć. Wyrazem takiego powiązania teorii i praktyki rachunkowości jest wzajemna współpraca naukowców i praktyków życia gospodarczego. Amerykańskie stowarzyszenie księgowych definiuje rachunkowość jako proces identyfikacji pomiarów przetworzenia i przekazywania informacji ekonomistom pozwalający na sformułowanie opinii i podjęcie decyzji przez użytkowników tych informacji. Inni autorzy definiują rachunkowość jako całościowy i zwarty system ciągłego oraz systematycznego gromadzenia i przetwarzania danych oraz prezentacji informacji ekonomiczno- finansowych.
W rachunkowości są wykorzystywane określone metody ogóły postępowania urządzenia ewidencyjne i środki techniczne umożliwiające rejestrację stanu i zmian majątku jednostki źródeł jego finansowania (pochodzenia) dokonywania operacji gospodarczej i wyników działalności.
Rachunkowość to najbardziej sformalizowany system, który charakteryzuje się następującymi cechami:
1. Wszystkie procesy i operacje gospodarcze są wyrażone w mierniku pieniężnym co pozwala sprowadzić je do wspólnego mianownika. Rachunkowość posługuje się miernikami naturalnymi tylko do realizacji celów cząstkowych np. w kalkulacji uwzględnia się długość zużytego materiału, liczby godzin pracy itp.
2. Zapisy księgowe są dokonywane wyłącznie na podstawie dokumentów źródłowych stwierdzających fakt występowania operacji gospodarczej nieudokumentowane zapisy są nie dozwolone.
Dzięki temu dane informacje dostarczane przez rachunkowość są wiarygodne i mają moc dowodową.
3. Stosowane do zapisów bieżących specyficznych urządzeń księgowych (konta, sposób dokonywania na nich zapisów i poprawiania błędów jest oparty na podstawowych naukowych popartej normami prawnymi, które musza być rygorystycznie przestrzegane. Powiązanie kąt i korespondencję określa obowiązujący w jednostce gospodarczej zakładowy plan kąt.
4. Prowadzenie bieżącej kontroli w zakresie poszczególnych urządzeń księgowych umożliwia realizację zasady podwójnego zapisu.
5. Ciągłość ewidencji księgowej jest zachowana dzięki stosowaniu metody od bilansu do bilansu.
6. Systematycznie przeprowadzana inwentaryzacja oznaczająca spis z natury wzmacnia kontrolę wewnętrzną rachunkowości a w przypadku występowania różnic między wielkościami rzeczywistym, a wynikającymi z ewidencji jest przeprowadzane postępowanie wyjaśniające i dokonywana korekta zapisów.
Terminy i tryb przeprowadzania inwentaryzacji regulują odpowiednie przepisy.
Rachunkowość w gospodarstwie rynkowej jest ukierunkowana na potrzeby decyzyjne oraz rozliczanie kadry zarządzającej z efektów wykorzystywania majątku firmy i pomnażania kapitałów własnych oraz zachowania dobrej pozycji na rynku. Dlatego rachunkowość należy zdefiniować jako system informacyjny danej jednostki gospodarczej realizujący funkcje zarządcze. Realizując te funkcje dokonuje identyfikacji pomiarów zbierania i oceny zjawisk i procesów gospodarczych oraz przekazuje informacje różnym użytkownikom. Wszystkie wyżej wymienione elementy składają się na system informacji rachunkowości, który może mieć wielorakie powiązanie pomiędzy elementami tej struktury. System informacyjny rachunkowości stanowi zasadniczy element systemu informatycznego jednostki gospodarczej. Jeżeli jest on realizowany z zastosowaniem komputerów to nosi wtedy nazwę systemu informatycznego.
Przedmiot podmiotu rachunku.
W jednostce gospodarczej zachodzi wiele różnorodnych zjawisk i procesów gospodarczych, które są nazywane zdarzeniami gospodarczymi.
Przedmiotem rachunkowości są więc zdarzenia gospodarcze występujące w działalności jednostki gospodarczej, które spełniają 2 następujące warunki:
1. Są wyrażone w mierniku pieniężnym
2. Wywierają wpływ na stan majątkowy i sytuację finansową podmiotu gospodarczego.
We współczesnej rachunkowości na miejsce kojarzenia informacji reprospektywnych i z informacjami prospektywnymi co pozwala na programowanie przyszłego działania jednostki i jej efektów gospodarczych. Sprawozdawczość finansowa, która jest podsumowaniem zdarzeń zaistniałych w przeszłości staje się punktem wyjścia dla oceny szans dalszej działalności danego podmiotu gospodarczego oraz jego rozwoju w przyszłości dlatego definiując przedmiot rachunkowości należy stwierdzić, że nie są to tylko zjawiska zaistniałe, ich analiza i ocena, ale także projekcje przyszłych zdarzeń, przyszłej sytuacji finansowej oraz przygotowanie informacji dla zarządzania operacyjnego i strategicznego często w warunkach niepewności i ryzyka.
Podmiot rachunkowości - wszystkie jednostki prowadzące działalność.
Podmiotami gospodarczymi są osoby prawne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą bez względu na to jakie procesy gospodarcze występują w tych jednostkach. Warunkiem uznania jednostki gospodarczej za podmiot rachunkowości jest jej wyodrębnienie majątkowe, który może mieć charakter formalno-prawny na podstawie ustaleń strukturowych lub tylko umownych. Przez wyodrębnienie jednostki samej rachunkowości jako samodzielnie finansującej się np. oddzielne zakłady w przedsiębiorstwie wielozakładowym. Znaczenie wyodrębnienia majątku podmiotu rachunkowości jest dwojakie:
1. Znaczenie ekonomiczne - oznacza oddzielenie jednostki od majątku właścicieli (wyłączając spółki osobowe, których właściciele odpowiadają osobistym majątkiem za zalew. spółki, oznacz to realizację na własny rachunek przychodów i ponoszenie kosztów zaciągania i spłaty pożyczek, kredytów i zobowiązań.
2. Znaczenie metodologiczne, gdyż na koncepcji przedmiotu gospodarczego opiera się cała budowa rachunkowości tj. interpelacja faktów gospodarczych i kształt sprawozdań finansowych.
ZAKRES RACHUNKOWOŚCI I JEJ ELEMENTY.
Rachunkowość stanowi szczególny rodzaj ewidencji gospodarczej, która ma na celu odzwierciedlenie w formie pieniężnej (wartościowej) zjawisk i procesów gospodarczych, które przedstawiają stan i zmianę sytuacji majątkowej i źródła pochodzenia majątku oraz w wynikach działalności przedsiębiorstw.
Rachunkowość składa się z następujących elementów:
1. Księgowość - to podstawowy element rachunkowości, stanowi jej część rejestracyjną (ewidencyjną), której efektem jest odzwierciedlanie zmian majątku i jego stanu, źródeł pochodzenia majątku oraz efektów działalności jednostki gospodarczej.
Mianem księgowości określana jest służba organizacyjna jednostki gospodarczej prowadząca księgi rachunkowe. Często w praktyce pojedynczej księgowości jest utożsamiana z rachunkowością, co nie jest słuszne, gdyż księgowość to część składowa rachunkowości.
2. Rachunek kosztów - obejmuje ewidencję, kalkulację, analizę planowanie kosztów. Służbę oceny sytuacji w zakresie ponoszenia kosztów ich kontroli i podejmowanie decyzji gospodarczej. Dołączanie do rachunków kosztu elementów planowania i zarządzania finansami powoduje, że ta część rachunkowości coraz częściej jest traktowana jako odrębny element rachunkowości a nawet jako samodzielny system informacyjny.
3. Prawozdawczość finansowa - jest to zestawienie informacji, które charakteryzuje stan majątkowy, sytuację finansową oraz efekty działalności jednostki gospodarczej.
Sprawozdanie finansowe jest sporządzane na określony moment i w określonej formie. Zasadnicze sprawozdanie finansowe jest sporządzane na koniec roku obrotowego. Ten element rachunkowości jest ściśle związany z rachunkiem kosztów i księgowością. W literaturze ekonomicznej rachunkowość jest określona w sposób niejednolity. Znaczna część naukowców rozpatruje przedmiot rachunkowości z dwóch pkt. widzenia:
1. teoria rachunkowości
2. działanie praktyczne (funkcja gospodarcza).
Informacyjna struktura rachunkowości jest zdeterminowana usługowym charakterem. Zbiory informacyjne zebrane przez rachunkowość są rozpatrywane przez pryzmat ich użytkowników. Ze względu na obszar zastosowania rachunkowości, a ściśle mówiąc przez wyróżnienie odbiorców wewnętrznych i zewnętrznych informacji dostarczanych przez rachunkowość występuje podział rachunkowości na rachunkowość finansową i rachunkowość zarządczą.
Rachunkowość finansowa inaczej transakcyjna lub zewnętrzna jest kierowana do wewnątrz użytkowników informacji finansowej.
Swoim zakresem obejmuje przede wszystkim księgowość ogólną, syntetyczną i sprawozdawczość finansową przekazywaną na zewnątrz jednostki i służące ochronie interesów majątkowych właściciel, skarbu państwa i kontrachentów. Dlatego prowadzenie rachunkowości jest formalnym obowiązkiem jednostek gospodarczych, który musi być spełniony przy zastosowaniu określonych norm prawnych dotyczących prowadzenia rachunkowości i rozliczeń podatkowych.
Rachunkowość finansowa koncentruje się na stosowaniu przedsiębiorstw z otoczeniem. Zaś produkowane są stany majątkowe i kapitały oraz procesy je zmieniające.
Rachunkowość charakteryzuje się następującymi cechami:
1. Informacje przekazywane są na zewnątrz jednostki gospodarczej
2. Informacje są opracowywane wg ściśle regulowanych prawnie zasad dokumentacji, wyceny, ewidencji oraz sporządzania sprawozdań finansowych.
3. Opracowanie informacji cechuje dokładność, wiarygodność oraz sprawdzalność.
4. Dostosowane informacje dotyczą przeszłości, ale są jednak ważne dla ustalania założeń przyszłościowych.
5. Serwisy informacyjne są ściśle związane z określonymi miesiącami, kwartałami, a zwłaszcza rokiem obrotowym
6. Informacje dotyczące wielkości finansowych (pieniężnych)
Zakres rachunkowości obejmuje:
1. Opis stosowanych zasad rachunkowości na co składa się zakładowy plan kont, wykaz prowadzonych ksiąg rachunkowości oraz dokumentacja systemów przetwarzania danych przy użyciu komputerów.
2. Prowadzenia ksiąg rachunkowości, na którą składają się: dziennik, zbiory utrwalonych na papierze napisów dokonywanych na podstawie dokumentów na kartach księgi głównej według zasad podwójnego zapisu oraz na kontach ksiąg pomocniczych prowadzonych w postaci ksiąg rejestrów lub luźnych kart albo przenoszony z komputerów nośników danych uwzględnionych za pomocą zestawienia obrotów i sal kont księgi głównej lub tylko sal ksiąg pomocniczych oraz wykaz aktywów i pasywów (inwentarz).
3. Okresowe ustalania i sprawdzanie stanów aktywów i pasywów w drodze inwentaryzacji.
4. Wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego stosownie do obowiązujących przepisów.
5. Sporządzanie sprawozdań finansowych i innych na podstawie informacji wynikających z ksiąg rachunkowych uwzględniających zasady przewidziane w ustawach rachunkowych.
6. Gromadzenie i przechowywanie opisów przyjętych zasad rachunkowości, ksiąg rachunkowych, dokumentów inwentaryzacyjnych oraz sprawozdań finansów.
7. Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych w przypadku, gdy jednostka jest do tego zobowiązana.
Rachunkowość zarządcza - to system gromadzenia, opracowania i prezentacji informacyjnych dotyczących przeszłych i przyszłych procesów gospodarczych w celu wspomagania kierownictwa w podejmowaniu decyzji. Rachunkowość zarządcza wywodzi się z rozwiniętego rachunku kosztów i przychodów wzbogaconego elementami planistycznymi i zarządzania finansami. Ma ona charakter zewnętrzny, a jej celem jest zabezpieczenie przyszłości jednostki gospodarczej.
Rachunkowość służy także kierowniczej do podejmowania prawidłowości decyzji i wykorzystywania danych do zarządzania jednostki gospodarczej. Tak wygląda rachunkowość w praktyce gospodarczej.
Natomiast nauczanie rachunkowości jako dziedziny wiedzy obejmuje:
1. Podstawę rachunkowości - jako podstawowa metoda rachunkowości.
2. Rachunkowość finansowa - będąca rozszerzeniem i uszczegółowieniem podstawy rachunkowości.
3. Analizę finansową - która czasami jest wykładana w zachodzących rachunkach finansowych.
4. Rachunkowość zarządcza - menedżerska - skierowana jest do przyszłej kadry zarządczej. Obejmuje ona wykorzystywanie informacji kosztowej dla kierowania działalnością jednostki i podejmowanie decyzji długookresowych. Jest ona elementem m.in. budżetowej metody zarządzania.
Wniosek:
Rachunkowość w gospodarstwie rynkowej jest międzynarodowym kierunkiem biznesu, która umożliwia przepływ informacji o wynikach i pozycji finansowej jednostki gospodarczej oraz możliwościach ich działania w biznesie w przyszłości zwłaszcza w warunkach niepewności i ryzyka.
MEODY POZNAWANIA RACHUNKOWOŚCI
Rachunkowość w specyficzny i właściwy sobie sposób odzwierciedla rzeczywistość gospodarczą, służą temu metody poznawcze rachunkowości, stosowane powszechnie w praktyce księgowej.
Def. Metody poznawczej rachunkowości - „metody poznawczej rachunkowości należy utożsamiać z działaniem myślowym pozbawionym charakteru instrukcyjnego, stanowią one sformalizowane prawidłowości działania o ogólnym nadrzędnym zakresie stosowania w obszarze teorii ewidencji księgowej. Są sposobem myślowego postrzegania i rozpatrywania przedmiotu ewidencji mają charakter obiektywny i ponad czasowy.”
Szczególnie istotne metody poznawcze rachunkowości to:
1. Metoda podmiotowa - polega na tym, że wszystkie obserwacje tj. pomiar i rejestracja zjawisk gospodarczych oraz stan posiadanych przez jednostki zasobów majątku rozpatruje się w rachunkowości punktów widzenia danej jednostki czyli przedmiotu gospodarczego.
2. Metoda bilansowa - polega na tym, że zasoby i wszystkie zjawiska gospodarcze są ujmowane w danym podmiocie dwustronnie. Cechą tej metody jest systematyczne poszukiwanie i ustalanie równowagi między mierzalnymi (ilościowymi) cechami obserwowanych środków i zjawisk. Przejawem jej stosowania jest bilansowe zestawienie zasobów danej jednostki i dwustronnym ujmowania operacji gospodarczej. Metoda ta stosowana jest również w planowaniu i statystyce, ale w rachunkowości jest podstawowym elementem twórczym jej teorii, stanowiącym o jej odrębności. Decyduje ona o istocie rachunkowości i jej nie przemijającej roli.
Metoda momentów i okresów sprawozdawczych, które umożliwia ścisłe liczbowe określenie w dowolnie wybranym momencie.:
a) wielkości zasobów jakimi dysponuje dana jednostka i źródeł ich finansowania, mimo, że objęte wielkości i składniki ulegają ciągłym zmianom.
b) rozmiarów procesów gospodarczych jakie zaistniały pomiędzy dwoma momentami. Konsekwencję tej metody jest nadanie rachunkowości charakteru ewidencji ciągłej, która rozpoczyna się wraz z powstaniem jednostek, a kończy się wraz z jej likwidacją oraz stworzenie możliwości określania w obranych odstępach czasu sytuacji majątkowej, odcinkowych wyników finansowych i działalności.
4. Metoda grupowania - która przyczynia się do tworzenia w warunkach przedmiotu rachunkowości i jednorodnych grup w oparciu o cechy wspólne elementów zbiorowości. Metoda ta opiera się na selekcji np. przy ustalaniu, które zdarzenia gospodarcze podlegają ewidencji, a które nie bądź na logicznej klasyfikacji zjawisk, która przejawia się w porządku i grupowaniu zjawisk objętych ewidencją (jej przejawem jest łączenie i dzielenie kont).
5. Metoda wyceny - godnie, z którą w rachunkowości ujmowane są tylko te zjawiska która można ująć wartościowo. Rachunkowość musi stosować wspólny miernik dla wyrażenia wszystkich danych liczbowych o działalności i sytuacji majątkowej podmiotu. Miernikiem tym są środki pieniężne tego kraju, w którym prowadzona jest rachunkowość. Wszystkie dane dotyczące zdarzeń gospodarczych ujętych w jednostce naturalnej lub w walutach obcych przelicza jednostkę pieniężną. Nie oznacza to wcale, że w rachunkowości składniki majątkowe są ujmowane tylko wartościowo. Mierniki liczb niezbędne w ewidencji np. zapasy i zużycie materiałów mają z reguły charakter pomocniczy, uzupełniający. Właściwą ewidencję wartościową. Wszelkie dane ilościowe, podlegają wycenie pieniężnej i w tej postaci zostają ostatecznie zarejestrowane w urządzeniach ewidencyjnych.
Metoda bilansowa jako podstawa księgowości podwójnej. Metoda bilansowa jest podstawową metodą badawczą, na której opiera się funkcjonowanie systemu ewidencyjnego rachunkowości. Jest to w zasadzie jedyny, niezmienny jeżeli chodzi o jego istotę, element w rachunkowości. Metoda bilansowa polega na tym, że wszystkie środki gospodarcze oraz zjawiska i procesy gospodarcze występują w danej jednostce są rejestrowane dwustronnie czyli ujmowane są z 2 różnych punktów widzenia. Oznacza to, że z jednej strony środki gospodarcze jednostki są wykazywane w przekroju rzeczowym (rodzajowym) a z drugiej strony e same środki są wykazywane według źródeł ich pochodzenia w aspekcie finansowym. Konsekwencja tego jest dwustronne ujmowanie zmian, stanu środków gospodarczych i źródła ich pochodzenia oraz procesów gospodarczych zachodzących w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Inaczej można powiedzieć, że majątek, który dysponuje dana jednostkami gospodarczymi w danym momencie zajmuje się z jednej strony jako określony stan i strukturę środków gospodarczych a z drugiej strony jako źródła sfinansowania pochodzenia majątku. Istotą metody bilansowej jest stosowanie określonych równań tożsamościowych, niezbędnych do opisu równowagi występuje między zjawiskami i procesami gospodarczymi. Systematyczne ustalanie tej równowagi wyraża się w tym, że zmiana wartości 1 składnika na + lub na - pociąga za sobą taką samą zmianę wartości na + lub na - innego składnika. Podstawowym narzędziem badawczym metody bilansowej jest bilans - oznacza on równowagę.
Bilans - jest określonego rodzaju dwustronnym ustawieniem rachunkowym, w którym dwie przeciwległe strony równoważą się. Stosowanie w praktyce metody bilansowej rachunkowości wyraża się m. in.:
- w bilansowaniu środków gospodarczych jednostki:
- w podwójnym ujmowaniu zdarzeń gospodarczych
- w wykorzystaniu takiego urządzenia ewidencyjnego jakim jest konto
- sporządzaniu zestawienia obrotów ustaw
- w konstrukcji rachunkowości zysku i strat
Przejawem praktycznego zastosowania metody bilansowej jest także inwentarz - jest szczegółowym zestawieniem składników majątku, jednostki gospodarczej oraz jej zobowiązań i kapitałów (funduszy) własnych. Składniki spisane są w jednostkach naturalnych i pieniężnych. Zaś ich stan jest weryfikowany poprzez inwentaryzację. Podwójna rzeczowo finansowa interpretacja majątków rachunkowych jest podstawą podwójnej interpretacji i rejestracji operacji gospodarczej w ewidencji księgowej stąd zwana jest księgowością podwójną.
ZASADY RACHUNKOWOŚCI.
Podstawowymi cechami informacji rachunkowej uzyskiwanej z jednostek gospodarczych powinny być wiarygodne i użyteczne. Gwarantują to reguły zwane również zasadami o prawidłowych prawach rachunkowości (zasada, koncesja, założenia - to inne nazwy) dla zapewnienia porównywalności rezultatów działalności różnych przedsiębiorstw wprowadzono nadrzędne zasady rachunkowości, które narzucają pewne normy, zarówno w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowości jak i również wykorzystanie informacji dostarczonych przez te księgi do sprawozdań finansowych oraz sposobu ich prezentacji. Ma to na celu ujednolicenie metod sporządzenia sprawozdań finansowych w skalo międzynarodowej. Zasady te są powszechnie akceptowane, ale nie skodyfikowane przez normy prawne. Zasady rachunkowości wynikają z ogólnej metodologii i tradycji.
Są określone w unii europejskiej w międzynarodowej
Zaś w Polsce rachunkowość jest regulowana ustawą o rachunkowości w dniach 29.09.1994 r. z późniejszymi zmianami ustawa ta stanowiła wówczas doniosły akt normatywny o dużym znaczeniu dla Polski rachunkowości. Akt ten stał się prawem bilansowym, autonomicznym względem prawa podatkowego. Podstawą sformułowania zasad rachunkowości są regulacje ponad państwowe. Pomimo specyficznych cech działalności osób prawnych (zaliczamy przedsiębiorstwo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz osób fizycznych jednostki te są zobowiązane do prowadzenia rachunkowości według sprecyzowanych zasad, których konieczność przestrzegania jest uzasadniona takimi zjawiskami jak:
1. Coraz szerzej rozwijająca się współpraca pomiędzy różnymi krajami
2. Powstawanie spółek międzynarodowych
3. Wzrostem znaczenia międzynarodowego rynku kapitałowego
4. Ponadpaństwowymi inwestycjami
5. Potrzebą harmonizacji reguł rachunkowych różnych jednostek w skali danego państwa.
Nadrzędną zasadą rachunkowości jest zasada wiernego obrazu, która zobowiązuje jednostki gospodarcze do przedstawienia w sprawozdaniach finansowych informacji odzwierciedlających rzeczywistą ich sytuację finansową i rachunkową, a także wyniki finansowe i rentowność.
Podstawowe zasady rachunkowości:
1. Zasada memoriałowa - to fundamentalna zasada rachunkowości, która zobowiązuje podmioty gospodarcze do ujmowania kosztów i przychodów w okresach których dotyczą, a nie w których występują. Bez względu na wpływy lub wydatki środków pieniężnych. Jest to przeciwieństwo zasady kasowej, która nie jest stosowana w rachunkowości, a w której koszt jest równoznaczny z wydatkowaniem gotówki, a przychód z jej przyjęciem.
2. Zasada ciągłości - pozwala domniemywać, że przedsiębiorstwo będzie kontynuowało działalność, dającej się przewidzieć w przyszłości. Konsekwencje tej zasady musi być stałość stosowanych metod. Wymaga to aby przyjęte w jednostce zasady księgowania operacji, wyceny aktywów i pasywów, ustalanie wyniku finansowego i sporządzanie sprawozdań finansowych były jednakowe w kolejnych latach.
Zasada ciągłości wyraża się ponadto z godnością stanów, aktywów i pasywów bilansu zetkniecie ze stanami aktywów i pasywów otwarcie następnego roku obrotowego. W określonych przypadkach mogą być dopuszczane odstępstwa od powyższej zasady, jest to możliwe, gdy:
a) ułatwia realizację zadań rachunkowości np. dostosowanie się do zmiennych przepisów lub orzecznictwa podatkowego, bądź wykonanie wskazań biednych rewidentów.
b) zmiana ustawy od 1 dnia nowego roku akademickiego.
c) rodzaj i przyczyny zmian ich wpływ liczbowy na wynik finansowy roku obrotowego oraz doprowadzenie do porównywalności danych na kolejny rok, w którym zmiana nastąpiła, zostaną wykonane w informacji dodatkowej stanowiącej objaśnienia dorocznego sprawozdania finansowego.
3. Zasada kontynuacji działania - zakłada, że jednostka będzie kontynuowała, działalność dającej się przewidzieć najbliższej przyszłości i jednocześnie zostają przyjęte założenia, że jednostka nie zamierza w sposób istotny ograniczyć rozmiarów swojej aktywności gospodarczej i nie ulegnie likwidacji. W sprawozdaniach powinny być przedstawione informacje umożliwiające ocenę, powodzenie kontynuacji działania - zasada ta nie ma zastosowania gdy następnie likwiduje jednostki lub zmienia jej formy prawne.
4. Zasada istotności - nakazuje takie zorganizowanie ewidencji, aby zapewniała ona wyodrębnienie tych procesów gospodarczych, które mają istotne znaczenie dla oceny sytuacji majątkowej, finansowej, wyniku finansowego, rentowności jednostki, oraz za podejmowanie decyzji ekonomicznej. Informacje te są zakazywane tzw. Informacja dodatkowa, która jest elementem obligatoryjnym sprawozdań finansowych i jednostki gospodarczej. Można pominąć szczegółową dokumentację drobnych operacji gospodarczych. Jeśli koszt udokumentowań przekracza wartość informacji. Zdarzenie uznaje się za znaczące (istotne) jeśli brak wiadomości oni przyczynili by się do zmiany sposobu działania porównań ze zwykłym takim porównaniem. Ta zasada przesądza o minimalnej zawartości sprawozdań finansowych i o tym co musi być w niej ujawnione.
5. Zasada ostrożności - o ostrożnej zasadzie bilansowej jest związana z wyceną składników, aktywów, pasywów oraz ustalaniem wyniku finansowego. Według tej zasady wycena aktywów i pasywów podmiotu gospodarczego musi być tak dokonana, aby nie został zniekształcony wynik finansowy. Zgodnie z tą zasadą, nie należy jednakowo traktować zdarzeń powodujących pogorszenie lub polepszenie wyniku finansowego. Zysk nie może być zaliczony wcześniej niż po zrealizowaniu. Koszty powinny być zaliczone już po ich uprawdopodobnieniu. Skład majątku należy wyceniać najwyżej według ich aktualnej wartości (ceny sprzedaży netto). Istotą tej zasady jest nie podwyższanie wyniku finansowego i wartości majątku wymaga to stosowania określonych reguł jak np.:
- odpisywania umorzenia (amortyzacji) od jego wartości początkowej
- aktualizacji wyceny w skutek zmniejszania wartości użytkowej składników majątku
- zmniejszenie należności o znanej jednostce grożącej straty
- uwzględnienie obniżek cen rynkowych składników środków obrotowych.
- zaliczenia do pozostałych przychodów operacyjnych i doi zysków nadzwyczajnych wyłącznie pozycji i niewątpliwie natomiast do pozostałych kosztów operacyjnych i strat niezwyczajnych.
Zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny aktywności należy dokonywać bez względu na wysokość wyniku finansowego, także wtedy gdy powoduje to powstanie lub zwiększenie straty. Ponadto aktualizację należy przeprowadzić, gdy informacja o potrzeby dokonania korekty wartości jednostki otrzymuje między ostatnim dniem roku obrotowego 31 grudnia 2000 a dniem, w którym rzeczywiście wystąpi zamknięcie ksiąg rachunkowych (do 30 marca następnego roku).
Zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny aktualizacji wartości należy dokonywać bez względu na wysokość wyniku finansowego czyli także wtedy gdy powoduje to powstanie lub zwiększenie straty. Ponadto aktualizację należy przeprowadzić, gdy informacje o potrzebie dokonania korekty wartości jednostka otrzymuje między ostatnim dniem roku obrotowego 31 grudnia a dniem, w którym rzeczywiście zostaje zamknięcie ksiąg rachunkowych 31 marzec.
6. Zasada realizacji - Opiera się na założeniu, że zyski powstają w momencie sprzedaży lub dokonanie czynności z nią związanej.
7. Zasada kosztu historycznego - Oznacza, że aktywne wprowadza się do ksiąg rachunkowych według wartości nabycia czyli przy uwzględnieniu cen rynkowych występujących w procesie wymiany rynkowej. Wartość określania kosztem nabycia a nie wartość rynkowa stanowi podstawę wszelkich wycen. W wielu przypadkach prawo bilansowe dopuszcza odstępstwo od tej zasady tak aby jednostka mogła wiernie i rzetelnie przedstawić swoją sytuację finansową, majątkową i rentowność.
8. Zasada podmiotowości - Określa iż rachunkowość prowadzi się dla jednostki o ściśle określonym zbiorze aktywów, odgraniczonej od osób będących właścicielami. Oznacza to traktowanie jako podmiotu gospodarczego takiej jednostki, która decyduje o swoim działaniu. W przypadku spółek kapitałowych, takimi podmiotami są nie tylko pojedyncze przedsiębiorstwa czy zakłady, ale organizacja finansowa i stąd powstaje obowiązek sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych.
9. Zasada pomiaru w jednostkach pieniężnych - Rachunkowości podlegają tylko te zdarzenia, które można zmierzyć i wyrazić w pieniądzu.
10. Zasada porównywalności - Zakłada możliwości dokonywania porównań między różnymi jednostkami finansowymi co z kolei wymaga ujednolicenia metod sporządzania i prezentowanie sprawozdań finansowych.
11. Zasada indywidualnej wyceny - Ma ważne znaczenie w praktyce, według tej zasady oddzielnie wycenia się każdy poszczególny składnik aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów jak również strat i zysków nadzwyczajnych. Nie można kompensować wartości różnej co do rodzaju pasywów i aktywów `przychodów i kosztów. Natomiast w oparciu o zasadach istotności można uważać za 1 składnik finansowy podobne pod względem rodzaju i przeznaczenia natomiast różne w istocie składniki majątku np. butelki o różnej pojemności.
12. Zasada periodyzacji - Oznacza podział czasu działalności gospodarczej na okresy rok obrotowy i okresy sprawozdawcze i ujmowanie operacji gospodarczej z podziałem na okresy sprawozdawcze, których one dotyczą wraz z możliwością porównań z okresem wcześniejszym. Księgowi dzielą przewidywany okres życia jednostki gospodarczej na okresy rachunkowe na ogół są to lata kalendarzowe. Sprawozdanie finansowe sporządza się za okresy roczne (także wcześniej) po to, aby pokazywać zmiany dokonujące w jednostce poszczególnych okresach jej istnienia.
Rok obrotowy - to rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy stosowane również do celów podatkowych.
Okres sprawozdawczy - obejmuje poszczególne miesiące roku obrotowego i wyznacza maksymalne granice łączenia operacji gospodarczej od - do rok księgowania ich z zapisem zbiorczym. Przekroczenia miesięcznego okresu sprawozdawczego stanowi naruszenie zasad prawidłowego prowadzenia rachunkowości. Dzięki podziałowi na okresy sprawozdań można dokonywać porównań z okresami wcześniejszymi.
13. Zasada wyższości nad formą - Podobnie jak zasada…………………………………jest to zasada uzupełniająca, która zakazuje wykazywania w księgach rachunkowości operacji gospodarczej zgodnie ich treścią i rzeczywistością gospodarczej zgodnie z ich treścią i rzeczywistością gospodarczą nawet jeżeli forma odbiega od przyjętych rozwiązań, są to dopuszczalne pewne uproszczenia jeśli to nie wpływa negatywnie na obraz jednostki gospodarczej. Jest to obowiązek rzetelnego zgodnego z rzeczywistością i jeszcze ukazywania sytuacji majątkowej i finansowej jednostki gospodarczej oraz jej wyniku finansowego i rentowności.
14. Zasada współwierności kosztów i przychodów - Jest one związane bezpośrednio z zasadą memoriałową. Określa moment, w rym pomnożony przez 1 nakłady staje się kosztom przeciwstawianym osiąganym w danym okresie przychodom. Jeśli jakaś transakcja oddziałuje na przychody i koszty to rezultaty tego wpływu powinny zostać wykonane w tym samym okresie rachunkowości. Prowadzi to do konkluzji określającej, gdzie ponoszone koszty związane są z zakupami środków gospodarczych umieszcza się na skup i straty:
- koszty obciążające rachunek zysku i straty jeśli istnieje bezpośredni związek z przychodem w tym okresie.
- Jeśli brak bezpośredniego związku koszty obciążają wynik danego okresu gdy SA związane z działalnością prowadzoną w jednostce w danym okresie (koszty zarządzania i administracji).
Ta zasada pozwala określić rozmiar kosztów obciążających wynik danego okresu. Pozostałe nakłady stanowią aktywa jednostki.
15. Zasada równowagi bilansowej - Jest to fundamentalna zasada, na której opiera się fundamentalność wynika z niej, że każdy składnik majątku jakim obsługuje jednostka musi mieć określone źródło pochodzenia.
AKTYWA = PASYWA
CECHY RACHUNKOWOŚCI.
Charakterystycznymi cechami rachunkowości SA:
1. Istotność - Informacje rachunkowe w sposób istotny ma wpływać na podejmowane decyzje ekonomiczne przez użytkowników powinna ona ułatwić ocenę przeszłych, teraźniejszych i przyszłych zadań gospodarczych.
2. Zrozumiałość - Oznacza, że informacje ma być czytelna dla wszystkich osób z niej korzystających.
3. Użyteczność - Oznacza, że informacja powinna zaspokoić potrzeby swoich użytkowników . Jest niezbędna.
4. Niewygodność - Informacja musi być bezbłędna tzn. wiernie odzwierciedlać rzeczywistość.
5. Neutralność - Informacja nie może być stronnicza.
6. Terminowość - Informacja musi być przekazywana na bieżąco zgodnie z ustalonymi terminami licząc się z kosztem jej uzyskania.
7. Kompletność - Zbiór danych musi być kompletny co oznacza, że żadna u zbyteczna informacja nie może być pominięta.
8. Porównywalność - Informacje muszą być porównywalne w następujących po sobie okresach sprawozdawczych, dlatego muszą być przedstawione w jednej formie i wykazywane na tych samych zasadach a zwłaszcza zasad wyceny.
FUNKCJE RACHUNKOWOŚCI.
Rachunkowość jako całościowy system informacji ma do spełnienia wiele funkcji. Podstawą i najbardziej ogólną formą rachunkowości jest:
Funkcja informacyjna - polega ona na tworzenie informacji dotyczących zachodzących zjawisk i procesów gospodarczych. Informacje są dostosowano potrzeb informacji odbiorców i służą do podejmowania decyzji i formułowania opinii. W zależności od tego kto jest odbiorcą informacji odróżniamy:
- wewnętrzna funkcja informacyjna - gdzie rachunkowość dostarcza danych ekonomiczno - finansowych na potrzeby zarządzania przedsiębiorstwem na równych szczeblach hierarchii informacji przedsiębiorstwa. Dane te są przekserowane w postaci raportów sporządzanych okresowo, lub tworzonych od hoc (od ręki) oraz sprawozdań. Spełniając tę funkcję rachunkowości zapewnia obsługę informacyjną wszystkich funkcji zarządzania tj. planowanie, organizowanie, koordynowanie, motywacja i kontrolowanie. Informacje dostarczone przez rachunkowość są ważnym elementem całego steru informacyjnego zarządzania, gdyż pozwalają na syntetyczny wyrażanie celów i efektów działalności jednostki gospodarczej w kategoriach finansowych. Jednocześnie zostaje ukazany obraz przedsiębiorstwo i jego sytuacji finansowej i majątku.
- zewnętrzna funkcja informacyjna - dostarcza informację zewnętrzną użytkownikom tj. jednostki z otoczenia przedsiębiorstwa, a zwłaszcza akcjonariuszom, udziałowcom, kontrahentom, konkurentom, inwestorom, dane te są zawarte w sprawozdaniach finansowych. Spełnienie przez zachowanie ogólnej funkcji informacyjnej wymaga realizacji w szczegółowych funkcjach związanych z procesem przetwarzania danych w systemie rachunkowości są to funkcje:
- funkcja rejestracyjna - w ramach tej funkcji, rachunkowość jako system ewidencyjny, zajmuje się dokumentacją operacji gospodarczych, będących prowadzeniem ewidencji oraz ujmowanie skutków tych operacji, a następnie to przez chronologiczny zapis w księgach rachunkowych (dzienniku) na odpowiedni kontakt.
- funkcja klasyfikacyjna - związana z realizacją zasady metody finansowej, konsekwencje tej metody jest dokonywanie zapisów księgowych związanych z operacją gospodarczą na odpowiednich kontach, wyszczególnionych w zakładanym planie kont, przez zapis operacji na odpowiednim koncie ma miejsce przyporządkowanie czyli klasyfikacja w skutku operacji gospodarczej przyjętym układom.
- funkcja sprawozdawcza - dotyczy końcowego produktu przetworzenia danych, którym jest sporządzanie raportów sprawozdań finansowych i sprawozdań statystycznych dostosowanych do potrzeb odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych. Informacje te są przedstawione w sprawozdaniach ukazujących całokształt działalności jednostek (bilans - rozliczenie, raporty oraz sprawozdaniach dotyczących wybranych wycinkowych problemów). Rozpatrując zachowanie jako źródło informacji o zdarzeniach i procesach gospodarczych z punktu widzenia potrzeb zarządzania, można ustalić 4 inne szczegółowe funkcje:
1. funkcja analityczna - która wyraża się badaniem i interpretacją informacji przekazywanych przez system rachunkowości w celu oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz w wyniku finansowych i efektywności działalności jednostki gospodarczej.
2. funkcja optymalizacyjna - stwarza podstawy do dokonywania wyboru optymalnych wariantów działania poprzez dostarczanie informacji opisujących różne sytuacje decyzyjne w jednostce gospodarczej koszty, przychody i wyniki finansowe stanowią często kryterium wyboru lub parametr modelu decyzyjnego, czasami kategorie te służą do określenia najkorzystniejszej relacji między nakładami i efektami.
3. funkcja motywacyjna - wyraża się w dostarczaniu informacji w kosztach, które dają możliwość stworzenia systematycznych mierników i bodźców dla ośrodków odpowiedzialności w celu lepszego ich zaangażowania w realizację wyznaczonych zadań i celów.
4. funkcja kontrolna - znajduje swój wyraz w przekazywaniu różnym szczeblom zarządzania, które traktowane są jako ośrodki odpowiedzialne informacjom o kosztach, przychodach i wynikach w celu oceny stopnia osiągnięcia wyznaczonych zadań i stopnia wykorzystania środków znajdujących się w dyspozycji jednostki oraz kontroli poniesionych kosztów na tej podstawie form są wnioski
Funkcja kontrolna może być realizowana w postaci 3 roli:
1. Kontrola wstępna - przeprowadzana jest przed rozpoczęciem działalności gospodarczej przed poniesieniem kosztów, ominięciem i zysków.
2. Kontrola bieżąca - dokonywana w procesie dokonywania kosztów, osiągania przychodów i zysków.
3. Kontrola wynikowa - dotyczy kosztów faktycznie poniesionych oraz przychodów i zysków uzyskanych podczas realii określonego zakresu działalności poza tym wyróżnia 2 różne funkcje:
1. Rozliczeniową - która polega na tym, że zapisy księgowe umożliwiają ścisłe ustalanie kwot pieniężnych stanowiących należności i zobowiązania w stosunku do innych, uczestniczących w społecznym procesie gospodarowania. Prowadzenie działalności gospodarczej każde przedsiębiorstwo ma obowiązek rozliczenia się:
Po I - z budżetem państwa z tytułu wykorzystania przydzielonych mu środków produkcji oraz z tytułu osiągnięcia wyników finansowych.
Po II - z innymi jednostkami gospodarczymi z tytułu dostaw, usług i innych świadczeń.
Po III - z instytutami finansowymi i innymi z tytułu udostępnienia środków finansowych niezbędnych do posiadania działalności gospodarczej (kredyty, udziały, pożyczki).
Po IV - z własnymi pracownikami z tytułu wykonywanej przez nich pracy oraz powierzenia im innych obowiązków.
2. Dowodową - wyraża się takim sposobem prowadzenia rachunkowości, który umożliwia wykorzystanie różnych urządzeń księgowych (dokumentów, ksiąg rachunkowych, sprawozdań). Jako wiarygodnych dochodów w postępowaniach finansowych i podatkowych przez sądy lub urzędy kontroli skarbowej czy też organy ściągania. Archiwizowanie dokumentów księgowych odnalezienie dowodów, każdego zabrania gospodarstwa zaistniałego w przedsiębiorstwach.
I. Użytkownicy informacji dostarczonych przez rachunkowość.
Rachunkowość jako właściwy system informacyjny ma do spełnienia wiele funkcji.
W rachunkowości występują 2 podstawowe grupy użytkowników:
- wewnętrzni - czyli kadra kierownicza jednostki gospodarczej która sprawuje funkcje menedżerskie ze względu na majątek powierzony jej w zarząd przez jego właścicieli. Dane dostarczane przez system rachunkowości kierownictwo wykorzystuje w procesie zarządzania podmiotu gospodarczego i również do kontroli wewnętrznej.
- zewnętrzni - właściciele jednostki gospodarczej czyli udziałowcy, akcjonariusze, spółdzielcy, skarb państwa itp. Dane zawarte w sprawozdaniu finansowym są przez nich wykorzystywane do rozliczenia kadry kierowniczej, z efektywności działania kondycji majątkowej i finansowej firmy, a także wysokości zysku do podziału.
- pożyczkodawcy - potrzebują przede wszystkim informacje o wypłacalności jednostki gospodarczej możliwością kontynuacji jej działania ciągłością produkcji i sprzedaży.
- konkurujące jednostki tej samej branży - są zainteresowane poziomem kosztów, cen, marż, rentownością, wykorzystywanie potencjału gospodarczego oraz możliwościami przez daną jednostkę.
- urzędnicy skarbowi - potrzebują informacji kształtują wynik finansowy a zarazem danych dla zaliczeń podatkowych.
- instytucje planistyczne i statystyczne - potrzebuje informacji tworzących statystykę w kraju i umożliwiający prowadzenie polityki gospodarczej i fiskalnej.
- pracownicy zainteresowani sprawami władzowymi, wynikami finansowymi oraz możliwością kontynuowania jednostki gospodarczej.
- władze lokalne - zainteresowane kondycja i skalą jednostki gospodarczej ze względu na podatki służące celom lokalnym, a także możliwością zatrudnienia miejscowej ludności, odnowę środowiska, świadczeniami na cele społeczeństwa itp.
II. Systemowy charakter rachunkowości.
Z ogólnej definicji systemu wynika, że jest to wewnętrzny skoordynowany i posiadający określoną strukturę układ elementów które tworzą pewną całość uwarunkowaną stałym logicznym uporządkowaniem i jego części składowych. System oznacza jednocześnie całokształt zasad organizacji ogólnych przepisów i reguł stosowanych w danej dziedzinie czy też określone metody działania dla wykonania określonej czynności.
Powyższe definicje są adekwatne w odniesieniu do rachunkowości. Rachunkowość jako system składa się z 3 elementów:
- podwójna księgowość
- rachunek kosztów
- sprawozdawczość finansowa
Wszystkie te 3 elementy są ściśle ze sobą powiązane i tworzą pewną całość w celu uzyskania końcowego efektu w postaci prawidłowych ksiąg rachunkowych i sprawozdań finansowych.
Rachunkowość obejmuje całym swoim zasięgiem kompletny zbiór operacji gospodarczej odpowiednio udokumentowanych, uporządkowanych oraz usystematyzowanych. Dotyczy to całego obszaru działalności gospodarczej każdej jednostki. Rachunkowość w aspekcie normatywnym to zbiór norm, przepisów, reguł, konwencji i procedur ujętych w rozporządzeniu w sprawie zasad rachunkowości: badanie i ogłaszanie sprawozdań, a także ogólnie akceptacja podstaw i zasad rachunkowości ujętych w standardach rachunkowości.
MSR oraz dyrektywa Unii Europejskiej o systemie odrębnym charakteru rachunkowości świadczą specyficzne metody postępowania zwłaszcza w działalności ewidencji gospodarczej. Są one następujące:
1. Stosowanie zamkniętego układu rachunków (kont).
2. Realizacja podwójnego zapisu do rejestracji ogółu zdarzeń gospodarczych w ramach tego układu.
3. Prowadzenia syntetyki i analityki danych są to dane o różnym stopniu szczegółowo tworzące określone zbiory informacji składające się na 1 generalny zbiór informacji rachunkowości zagregowany w sprawozdaniach finansowych.
III. Początek chronologiczny i systematyczny w rachunkowości.
Ewidencja operacji gospodarczej musi być wykonywana w rachunkowości według 2 porządków:
1. Chronologicznego.
Początek chronologiczny - polega na tym, że działalność gospodarcza ujmuje się w księgach rachunkowości na bieżąco w kolejności dat i dokonywania co najmniej z podziałem na poszczególne okresy. Porządek chronologiczny musi być przestrzegany dla rzeczywistości majątku trwałego, obrotowego, zmiany muszą być ujmowane według przychodów i rozchodów - dla gotówki dla której wpłaty i wypłaty muszą być ujmowane w kolejnych dniach na bieżąco wprowadzanym w tym celu raporcie klasowym lub za poszczególne dni okresu sprawozdawczego - dla towarów, opakowań, gotowych w punkcie sprzedaży detali, które muszą być ujmowane w raporcie sklepowym za poszczególne dni lub części okresu sprawozdawczego.
2. Systematycznego.
Porządek systematyczny - to możliwość uzyskania informacji w odpowiednich przekrojach tzn. z wyodrębnieniem teorii rachunkowości szczególnie ważnym dla oceny sytuacji finansowej i rachunkowej. Szczególnie ważne dla oceny finansowej i rachunkowej z odpowiednią ich szczegółowością. Zapis systematyczny oznacza przestrzeganie w danym okresie jednakowych sposobów ustalonych w aktach normatywnych i planach kont, ujmowanie w urządzeniach księgowych poszczególnych, rodzajów zdarzeń będących przedmiotem ewidencji. Podstawowe przekroje informacji w rachunkowości powinny zapewniać uzyskanie następujących informacji, a więc takich jak:
- stan środków pieniężnych stan rzeczowego majątku trwałego i obrotowego, należności i zobowiązań, kredytów i kapitałów.
- wysokość poniesionych kont, osiągniętych przychodów, strat i zysków nadzwyczajnych oraz elementów wyniku finansowego.
- inne dane dla przedstawienia naturalnego i jasnego obrotu stanu i sytuacji finansowej jednostki z przeznaczeniem dla opinii publicznej, właścicieli, kredytodawców, organów statystycznych państwa.
Dane do wszelkich rozliczeń skarbu państwa budżetami oraz kontrahentami jak również sporządzania sprawozdań finansowych czyli bilansu i rachunku wyników.
IV. Przetwarzanie danych w systemie rachunkowości.
Rachunkowość może być postrzegana jako proces przetwarzania danych - obejmuje on, ciąg następujących po sobie czynności poczynając od obserwacji i pominiętych zdarzeń gospodarczych przez gromadzenie ich, rejestrowanie grupowanie i agregowanie. Końcowym efektem tego procesu jest przetwarzanie informacji użytkownikom. Aby informacje mogły być przekazane użytkownikom muszą być wcześniej pierwotnie dane wyrażające zdarzenia i procesy gospodarcze w postaci nieuporządkowanego zbioru liczb poddawane obróbce tak aby stały się one użyteczne dla odbiorcy. Rachunkowość można traktować jako system gdyż posiada wszystkie cechy przypisane temu pojęciu. Ma wytyczony cel tj. dostarczenie informacji, a także wyraźnie określone podsystemy, które są ze sobą wzajemnie powiązane. Ponadto rachunkowość spełnia typowe czynności obejmujące wejście, przetwarzanie i wyjście.
WEJŚCIE |
→ |
PRZETWORZENIE |
→ |
WYJŚCIE |
↑ ↓
PIERWOTNE DANE INFORMACJE
↓
ODBIORCY WEWN. I ZEWN.
Na wejściu do systemu rachunkowości znajduje się zebrane pierwotne dane księgowe, które w następnym etapie podlegają przetworzeniu i zostają przekształcone w informacje ekonomiczne stanowiące wyjście z systemu. Takie informacje wyjściowe są wykorzystywane przez określone grupy decydentów i instytutów podejmujące decyzje na podstawy tych informacji. System informacji rachunkowej działa na przedsiębiorstwie i jest z nim mocno powiązany ale równocześnie funkcjonuje w pewnym stopniu niezależnie od niego. System rachunkowości tak jak każdy inny system działa w pewnych granicach identyfikujących go taką granicą jest proces filtrowania danych gdzie pierwotne dane stają się danymi wyjściowymi systemu jest to podstawowa granica inna granicą są ustanowione przez specyficzne potrzeby informacji użytkowników informacji. Potrzeby te w pewnym stopniu są określone poprzez systemy wyjściowe. Należy pamiętać, że potrzeby z informacją powinny być uwzględnione w relacji kosztu - korzyści pozyskania informacji oraz istotności informacji z punktu widzenia podejmowania decyzji. Informacje które otrzymujemy w punkcie wyjścia z systemu rachunkowości są wynikiem procesu przetworzenia, który……………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………
Identyfikacja zdarzeń gospodarczych - obserwacje i pomiar |
Rejestracja zdarzeń gospodarczych - zapisy chronologiczne w dzienniku |
Klasyfikacja zdarzeń - zapisy systematyczne na kontach |
Inwentaryzacja - weryfikacja stanu aktywów i pasywów |
Agregacje zapisów księgowych - zestawienie obrotów i sald |
Sprawozdawczość finansowa - generowanie informacji finansowych |
Proces przetwarzania danych księgowych przebiega etapami:
I etap - to identyfikacja zdarzeń gospodarczych występujących w przedsiębiorstwie ich obserwacja i pomiar wartościowy. Wynik odzwierciedlany jest w dokumentacji źródłowej będący podstawą wszelkich wpisów księgowych.
II etap - jest to rejestracyjna funkcja księgowości. Skutki obserwacji gospodarczej są ujmowane chronologicznie według dat ich powstania. Odbywa się to na urządzeniu księgowym zwanym dziennikiem wchodzącym w skład ksiąg rachunkowych.
III etap - jest to klasyfikacyjna funkcja rachunkowości wynikająca z metody bilansowej. Wyraża się ona w systematycznych zapisach księgowych na kontach wykasowanym przyjętym planie kontynuowanych dóbr wszystkich kont systematycznych wykorzystywanych w przedsiębiorstwie stanowi księgę główną.
IV etap - to inwentaryzacja stanu składników majątku oraz źródeł ich pochodzenia. Istota inwentaryzacji polega na spisaniu z natury rzeczywistego stanu składników majątku i kapitałów i porównaniu ze stanem wynikającym z ksiąg rachunkowych. W przypadku rachunkowości może zaistnieć konieczność skorygowania zapisów księgowych.
V etap - Sporządzenie zestawienia obrotów kont………………………………………. zwany bilansem próbnym oraz zestawień obrotów i sald analitycznych.
Celem jest uzgodnienie stanów wykazanych w obu tych zestawieniach. Zestawienie obrotów i sald systemów szczegółowych danych zarejestrowanych na tych kontach.
VI etap - Stanowi końcową fazę procesów przetwarzania danych w rachunkowości czyli generowanie informacjami księgowych przez sporządzanie sprawozdań. Jest to sprawozdanie finansowe stanowiące zakończenie, zamknięcie roczne obejmujące bilans, rachunek zysków i strat, informację dodatkową oraz sprawozdawczość z przepływu środków pieniężnych.
KONTO KSIĘGOWE I JEGO FUNKCJONOWANIE (27 listopad - KOLOKWIUM)
Konto księgowe - to podstawowe urządzenie ewidencji księgowej, służące do rejestracji jednorodnych operacji gospodarczych. Każde konto ma przypisana nazwę, informuje ona o przeznaczeniu konta, nazwa konta jest odzwierciedleniem rodzajów, składników A lub P oraz procesów gospodarczych ujmowanych na koncie. Oprócz nazwy każde konto ma przypisany symbol cyfrowy, który określa miejsce konta w ZPK. W celu realizacji metody bilansowej konta zostało podzielone na 2 przeciwstawne strony. Jedna strona jest przeznaczona do rejestracji zmian o charakterze zwiększa (dodatnim), druga zaś ujmuje zmiany o charakterze zmniejszającym (ujemnym). Do celów dydaktycznych oraz do prezentacji schematów, księgowań z rachunkowości stosuje się uproszczona postać konta nazwanym kontem TEOWYM.
KONTO TEOWE
Debet (Dt) Winien (Wn) |
Credit (Ct) Ma (Ma) |
Jedna strona konta |
Druga strona konta - jest zastosowaniem do celów dydaktycznych oraz do prezentacji księgowań + rachunkowości. |
Uproszczenie polega na ograniczeniu się do przedstawienia konta. Składa się jedynie z 2 str. Konta służących do rejestracji kwot. Operacja z pominięciem pozostałych elementów występuje w innych postaciach graficznych. W praktyce ewidencje księgowe sa stosowane różne postacie graficzne konta. Powszechnie stosowanymi formami konta księgowości są:
- jednostronny układ konta (pagina)
- układ dwustronnej tabeli (folia)
FUNKCJONOWANIE KONTA
Zasady funkcjonowania kont przyjęte w sposób umowny obowiązuje od XIII w. i pozostaje nie zmienne pomimo ogromnych zmian w technice ewidencji. Z funkcją konta są związane określone czynności:
1. Założenie konta
2. Otwarcie konta
3. Zapis operacji gospodarczej
4. Zamknięcie konta
Założenie konta polega na wpisaniu jego nazwy oraz symbolu cyfrowego nadanego mu w ZPK. Przed rozpoczęciem księgowań na koncie operacji gospodarczej przepraw w danym okresie należy dokonać otwarcia konta. Otwarcie konta następuje przez wpisanie kwoty pierwszej operacji gospodarczej księgowanej na danym koncie, jeśli konto to nie występuje w bilansie otwarcia lub wpisania stanu początkowego z bilansu otwarcia. Czynności związane z rejestracją operacji gospodarczej po każdej ze stron konta mają swoje tradycyjne określenia:
* księgowości operacji po stronie debet konta, określa się takim okresem:
- obciążenia konta
- zapisanie w ciężar konta
- debetowanie konta
- księgowanie po stronie Dt (Wn)
* podobnie księgowość operacji po stronie Ct na wiele takich określeń jak:
- uznanie konta
- zapisanie na dobro konta
- kredytów konta
- księgowości po stronie Ct (Ma)
Zapis każdej operacji na koncie powinien obejmować następujące elementy:
1. Datę dokonania operacji gospodarczej
2. Numer i symbol dowodu księgowości, stanowiące podstawowe dane zapisu operacji gospodarczej
3. Treść zapisu informacji o rodzaju zaksięgowania operacji
4. Kwota dokonana operacji gospodarczej wyrażona w jednostce pieniężnej.
Rejestracja operacji gospodarczej na kontach jest prowadzona przy zastosowaniu zasady podwójnego zapisu. Zasada ta jest odzwierciedleniem paktu, że każda operacja gospodarcza wywołuje 2 równoczesne równe co do wartości zmiany w stanie składu. A lub P lub też kategorii wyników: kosztów, przychodów, zysków i strat. Zasada pod ……………………………. polega na tym, że każda operacja gospodarcza jest księgowana:
1.Na co najmniej 2 kontach
2. Po przeciwnych stronach kont (na jednym stron po stronie Dt a drugim Ct)
3. W takiej samej kwocie zgodnie z dowodem na podstawie którego jest księga.
Stosowanie zasady.
Stanowi konsekwencję metody bilansowej. Nie narusza się równowagi bilansowej. Przez zapisywanie operacji gospodarczej zadania.
Z zasady podwójnej powstaje związek między kontami nazywamy korespondentem kont. Wynika to z faktu, że każdy zapis jest dokonywany na 2 kontach (ma 1 D i na 2- Ct)
Konta powiązane dana operacja gospodarcza są nazywane kontami korespondencyjnymi lub przeciwstawnymi.
Dt A Ct Dt B Ct
--------------------------------------------- -------------------------------------------------
Sp Operacja gospodarcza
←-------------------→
Sk
Korespondencja może mieć postać:
- zapisów prostych lub złożonych.
Zapis prosty polega na tym, że dana operacja gospodarcza jest ujmowana na dwóch kontach, na jednym po stronie Dt, a druga po stronie Ct.
Zapis złożony - polega na tym, że dana operacja gospodarcza jest ewidencjonowana na więcej niż dwóch kontach i możliwe są następujące przypadki:
1. Zapis po stronie Dt jednego kont w korespondencji ze strony Ct wielu kont
2. Zapis po stronie Ct jednego konta oraz po stronie Dt wielu kont
3. Zapis po stronie Dt kilku kont w korespondencji po stronie Ct także wielu kont
Przy zapisie złożonym obowiązuje zasada, że ogólna suma kwot zaksięgowania po 1 stronie kont musi być równa ogólnej sumie kwot wykazywanych po drugiej stronie kont korespondencyjnych.
Kwoty operacji gospodarczej zapisane na określonym koncie podlegają sumowaniu za okres sprawozdawczy np. miesiąca tworząc obroty konta. Obrotem konta jest ogólna suma kwot operacji gospodarczej po jednej ze stron konta ponieważ konto ma 2 strony dlatego też ma ono 2 rodzaje obrotów:
1. Obrót debetowy - w którym jest suma kwot operacji gospodarczej zaksięgowania po Dt konta
2. Obrót kredytowy - którą stanowi suma kwot operacji gospodarczej zaksięgowania po Ct konta.
Zasada podwójnego zapisu zapewnia równowagę metodami ogólnymi sumami obrotów obu stron wszystkich kont co wyraża równanie:
- suma obrotu Dt = sumie obrotu Ct
Różnica między obrotami stron konta nosi nazwę salda konta.
Saldo konta przyjmuje nazwę tej strony która wykazuje większe obroty.
Saldo Dt, gdy zachodzi nierówność:
obroty Dt > obroty Ct
jeśli natomiast zachodzi odwrotność:
obroty Dt < obroty Ct
to mamy do czynienia z saldem Ct
jeśli obroty obu stron konta są równe = to saldo nie występuje.
Zasada podwójnej zapewnia pewne również zalew. Równowagi między sumami sald Dt i Ct wyróżnia się równaniem:
Dt = Ct
Wyróżniamy 2 rodzaje sald:
- saldo początkowe (SP) - które wyraża stan danej pozycji na początek okresu sprawozdawczego.
- saldo końcowe (SK) - przedstawia stan danej pozycji na koniec okresu sprawozdawczego.
Saldo SK danego konta w bieżącym okresie sprawozdawczym jest jednocześnie SP tego konta w okresie następnym.
Zamknięcie konta następuje pod koniec roku obrotowego i obejmuje następujące czynności:
- ustalenie obrotów oby stron konta
- obliczenie SK
- wpisanie SK po stronie wykazującej większe obroty
* saldo Dt po stronie Dt
* saldo Ct zapisuje się po stronie Ct
Inaczej ten zapis wygląda w koncie teowego gdzie SK wpisuje się po stronie wykazującej mniejsze saldo - zapis Ct, a Ct - Dt.
- dwukrotne podkreślenie obu stron konta na znak równości sum ich obrotów i sald.
SK ustalone na koniec roku obrotowego są przenoszone do bilansu zamknięcia.
KLASYFIKACJA KONT
Ze względu na różnorodność operacji gospodarczej dokonujących się w jednostce gospodarczej występuje konieczność stosowania wielu kont księgowych na których grupuje się operacje w zależności od ich treści dlatego przeprowadzana jest klasyfikacja kont ale wg treści ekonomicznej, ewidencjonowana na nich operacja. Operacje mogą dotyczyć:
- stanu i zmian składników A i P bilansu
- procesów odbywających się w jednostce gospodarczej.
Przyjmując za kryterium klasyfikacji kont ekonomicznych treść operacji gospodarczej wyróżniamy 2 grupy:
Konta księgowe:
I. Konta bilansowe - są to wszystkie konta ksiąg służące do ewidencjonowania stanu i zmian składu bilansu + j. śr. Gosp., źródeł ich pochodzenia, których salda na koniec roku obrotowego przenosi się do bilansu.
II. Konta niebilansowe - są to wszystkie pozostałe konta, są przeznaczone do odzwierciedlenia procesów gospodarczych przebiegających w jednostce gospodarczej w ciągu okresu sprawozdawczego. Do kont niebilansowych zalicza się 3 grupy:
1. Konta wynikowe - służą do ujęcia operacji gospodarczej odzwierciedlają proces powstawania w wyniku finansowym w jednostce gospodarczej.
Na koniec roku obrotowego salda kont wyniku przenosi się do rachunku zysku i strat.
2. Konta rozliczeniowe - to konta niebilansowe przeznaczone do ewidencjonowania zmian procesów który w ciągu okresu sprawowane powinny być całkowicie rozliczone. Na koniec okresu sprawozdawczego konta te nie wykazują sald.
3. Konta korygujące - są to konta o charakterze uzupełniającym w stosunku do kont bilansu. Konto korygujące zawsze towarzyszy kontom bilansowym i nie mogą bez nich wystąpić na koniec roku obrotowego saldo konta korygując wpływa na wystąpienie salda konta podstawowego.
Konta ksiąg mogą być klasyfikowane ze względu na szczegółowe wykazywanie ksiąg na nich opartych.
- konto syntetyczne - która charakteryzuje się wyższym stopniem operacji gospodarczej niż kont syntetycznych jest uzależniony od minimalnego układu niezbędnych w jednostce informacyjnej od stosowania techniki zapisów ksiąg. Konta syntetyczne funkcjonują zgodnie z zasadą podwójną.
- konta analityczne - służą do uszczegółowienia zapisów dokonywanych na konta syntetyczne i funkcjonują na zasadzie zapisu powtarzania w stosunku do zapisów na konta syntetyczne. Ze względu na miejsce bilansu w systemie informacji rachunkowości jednostki również i kont bilansowych odgrywają dominującą rolę wśród wszystkich kont funkcjonujących w tym systemie. Konto bilansowe służą do wykazywania poszczególnych składników środków gospodarczych, źródeł ich finansowania na kontach tych odzwierciedla się stan i wszelkie zmiany w stanie A i P.
Zazwyczaj poszczególne składniki A i P mają odrębne konta. Nazwy kont bilansowych są zazwyczaj składnikiem bilansu. Niekiedy konta zakłada się dla określonych grup składników T A i P. do zakładania kont bilansowych należy:
1. Przyjmowanie stanów początkowych poszczególnych składników A i P z bilansu otwarcia
2. ewidencji zmian stanów składników A i P spowodowanych dokonywanymi w okresie operacji gospodarczej.
3. ustalenie stanów końcowych poszczególnych składników A i P wykazanych na koniec okresu w bilansie zamknięcia.
13.11.2008
Konta bilansowe służą do ewidencji stan i zmian składniku aktywów i pasywów i dzielą się na:
- konta aktywne - to kąta służące do ewidencji stan zmian składników zaliczanych do aktywów bilansu
- konta pasywne - to kąta przenoszone do rejestracji stanu i zmian składników objętych pasywami bilansu
- kąta aktywno - pasywne - które służą do ewidencji stanu i zmian zarówno składników pasywów jak i aktywów. Ponieważ w bilansie aktywne są przeciwstawne pasywom dlatego kąta przeznaczone do ewidencji aktywów funkcjonuje inaczej niż konta służące do ewidencji pasywów z tym, że wyst pewne wspólne zasady działania wszystkich kont bilansowych.
Konta bilansowe są bezpośrednio powiązane z bilansem poprzez ich stany początkowe i końcowe oraz wartości składników aktywów i pasywów bilansu otwarcia i i zamknięcia.
Konta wynikowe i ich funkcjonowanie
W jednostce gospodarczej oprócz operacji bilansowej które wpływają bezpośrednio na zmianę stanu aktywów i pasywów i są ewidencjonowane na kontach bilansowych wyst. również inne operacje związane z powstawaniem wyniku finansowego działalności jednostki. Pojawia się problem grupowania informacji dotyczących przebiegu procesów gospodarczych kształtujących wynik finansowy jednostki gospodarczej w określonych przedziałach czasowych osiąganie wyniku finansowego wiąże się z takimi procesami gospodarczymi jak:
- ponoszenie przez jednostki kosztów i strat
- uzyskiwanie przychodów i osiąganie zysków.
Aby zrozumieć zasadę ewidencji operacji wynikowych należy znać znaczenie podstawowych kategorii ekonomicznych wpływających na wynik finansowy tj. kosztów i strat nadzwyczajnych oraz przychodów i zysków nadzwyczajnych.
Koszt to wyrażana w pieniądzu wartość zużycia środków pracy i przedmiotów pracy oraz wynagrodzenia za pracę i zapłata za usługi obce poniesione w pełnym okresie w celu wytworzenia określonego wyrobu czy świadczenia określonej usługi. Do kosztów bywają także zaliczone różnorodne opłaty ponoszone w związku z istnieniem i funkcjonowaniem jednostek prowadzących działalności gospodarczej., ponoszenie kosztów wiąże się z uzyskiwaniem określonych efektów użytecznych występujących w postaci produktów tj. wyrobów i usług.
Strata - powstaje wówczas gdy następuje nie ekwiwalentny ubytek wartości zasobów majątku działalności gospodarczej w rezultacie którego nie postają użyteczne efekty gospodarcze nie zalicza się do kosztów działalności zmniejszenia zasobów jednostki spowodowanego zdarzeniami nie zależnymi od jednostki np. zdarzeniami losowymi pożar, powódź, kradzież czy też postępowaniem układowym lub naprawczym. Ten rodzaj ubytku zasobów majątku stanowi straty nadzwyczajne.
Przychód - jest wyrażana w mierniku pieniężnym wartości sprzedaży produktu działalności jednostki gospodarczej tj. wyrobów i usług oraz towarów materiałów i środowisk trwałych.
Przychód to kwota uzyskiwana lub zależna od odbiorcy z tytułu dokonanej sprzedaży pomniejszania o należny środek od towarów i usług.
Zyski nadzwyczajne -jest przeciwieństwem strat nadzwyczajnych. Oznaczają przyrost wartości zasobów majątkowych spowodowany zdarzeniami niezależnymi od działalności jednostki gospodarczej powstającymi nie powtarzalnie poza zwykłą działalnością jednostki gospodarczej.
Wyniku porównania kosztów i strat nadzwyczajnych oraz przychodów i zysku nadzwyczajnego ustala się ostateczny wynik finansowy działalności jednostki gospodarczej. Do ewidencji wynikowych związanych z procesami ponoszenia kosztów i strat osiągania przychodów i zysków ustalania wyniku finansowego stosuje się konta wynikowe. Ze względu na charakter procesów gospodarczych ujmowanych na kontach wynikowych można wyróżnić następujące ich rodzaje:
1. Konta kosztów
2. konta strat nadzwyczajnych
3. konta przychodów
4. konta zysków nadzwyczajnych
5. konto „wynik finansowy”
Sumy poniesionych kosztów i strat oraz osiągniętych przychodów i zysku nadzwyczajnego zgromadzonych na kontach wynik w ciągu okresu sprawozdawczego podlegają przeniesieniu pod koniec okresu sprawozdawczego konta odzwierciedlającego ostatni wynik jednostki działalności gospodarczej. wyjątek stanowi kont wynik finansowy. Konta kosztów są obciążone z tytułu ponoszonych kosztów natomiast wznowione z tytułu zmniejszenia kosztów oraz przeniesienia kosztów pod koniec okresu na wynik finansowy.
Konto strat nadzwyczajnych - funkcjonują podobnie do kont kosztów są one obciążone wartością ujawnionych strat natomiast uznaje się z tytułu zmniejszenia strat i przeniesieniu na wynik finansowy.
Konta przychodów - uznaje się z tytułu osiągnięcia przychodów ze sprzedaży oraz korekt zwiększający te przychody natomiast obciąża z tytułu korekt zmniejszających przychód oraz przyniesienia przychodów na wynik finansowy.
Konta zysków nadzwyczajnych - funkcjonują analogicznie jak koszty przychodów. Uznaje się je z tytułu ujawnionych zysków natomiast obciąża się z tytułu korekt zmniejszający zyski oraz przeniesienia zysków nadzwyczajnych na wynik finansowy.
Konto wynikowe - to szcze4gólne konto służy do ustalenia wyniku finansowego netto oraz jest podstawą do sporządzania rachunku zysku i strat. Na tym koncie odbywa się porównanie osiągniętych przychodów i zysków z poniesionymi kosztami i stratami kont. Wynik finansowy obciąża się z tytułu okresowego przeniesienia poniesionych kosztów i strat nadzwyczajnych natomiast obowiązują obciążenia wyniku finansowego natomiast uznaje się z tytułu okresowego przeniesienia osiągania przychodów i zysków nadzwyczajnych. Saldo końcowe wyniku finansowego może mieć 2 rodzaje charakterystyk:
1. Salda debetowego oznacza strata netto
2. Salda kredytowego wyrażającego zysk netto.
Zysk netto ustalony jako saldo kont wyniku finansowego jest wykonywane w bilansie w pasywach jako wielkości dodatnie - zwiększająca kapitały własne.
Strata netto ustalona jako saldo debetowe tego konta wykonywana jako wielkość ujemna - zwiększająca te kapitały.
Konto może być traktowane jako konta wynikowe jak i bilansowe. Przez zysk oraz stratę netto bilansu jest powiązany z zyskami i stratami.
DZIELENIE I ŁĄCZENIE KONT.
Liczba kont przewidzianych w zakładzie kont gospodarczych jest zależna przede wszystkim od potrzeb informacji danej jednostki.
Do celów zarządzania i kontroli działalności jednostki rachunku musi dostarczać dostatecznie szczegółowych informacji o stanie i zmianach środowiska gospodarczego oraz o źródłach ich pochodzenia a także o procesach rachunku w przedsiębiorstwie. Jednocześnie należy ograniczyć wykonywanie zbyt szczegółowych informacji jeśli powstają one sporadycznie i dotyczą zdarzeń gospodarczych które mają niewielkie znaczenie dla przebiegu jednostki gospodarczej. Dlatego nachodzi konieczność rozszerzenia ilości kosztów lub jej ograniczenia. Odbywa się to poprzez dzielenie i łączenie kont. Dzielenie konta księgowego polega na zastąpieniu danego konta innymi kosztami lub uzupełnieniu go zbiorem innych kont przy zachowaniu dotychczasowego przedziału merytorycznego. Na kontach powstają w wyniku……………………………rejestruje się tak jak…………………………………………………… gospodarczej po tych samych stronach co na koncie przed podziałem. Konto przed podziałem nosi nazwę konta macierzystego w zależności od dokonywania sposobu podziału kont rozróżniamy: podzielną poziomą i pionową.
Pozioma - polega na wyodrębnieniu z konta macierzystego szczegółowych kont księgowych. Wyodrębnione konta mają taki sam charakter jak konto macierzyste lecz węższy jest ich zakres przedmiotowy wydziału podlegają operacje jednorodne co do treści ekonomicznej o różnych kierunkach zmian………………………………………………… wrażliwe są 2 warianty podziału:
Konta dzielone - macierzyste po podziale przestaje funkcjonować czyli znika, a ego miejsce zajmuje zawsze konto powstaje w wyniku podziału.
Konta dzielone - macierzyste po podziale przestaje funkcjonuje nadal jako konto syntetyczne a konta uzyskane z podziału są prowadzone obok niego jako konta analityczne (szczegółowe tworzący zwarty system ewidencji księgowej). Pierwsze rozwiązanie polega na zastąpieniu określonego konta macierzystego mniejszą lub większą ilością konta o większej szczegółowości z której każda jest przeznaczona do rejestracji odrębnego składnika przedmiotem ewidencji konta macierzystego. Konto powstałe w wyniku takiego podziału funkcjonuje zgodnie z podwójnym zapisem.
Między celami konta macierzystego oraz w wyniku jego ustania zachodzą następujące relacje:
1. Suma obrotów debetowych (kredyt) konto powstaje w rezultacie podziału równa się obrotom debetowym (kredyt) konta macierzystego.
2. suma sald początkowych (końcowych ) konto powstaje w rezultacie podziału równemu saldu początkowemu w rezultacie podziału początkowemu (końcowemu) kont powstałych w wyniku podziału konta macierzystego.
Zasady :
- aktywa trwałe
- obrotowe
Drugi podział polega na tym, że funkcjonuje nadal przy zapisie podwójnym jako konto syntetyczne a obok konta funkcjonuje konto szczegółowe tworzące analitykę i noszące nazwę konta analitycznego.
Służą do uszczegółowienia obrotów i sald określonego……………………………………………………………… syntetycznego stosunku do kont syntetycznych do analitycznych funkcjonuje zapisem polegające że każdy zapis operacji gospodarczej na koncie analitycznym jest powtórzeniem księgowości na koncie syntetycznym do którego prowadzona jest analityka po tej samej stronie w tej samej kwocie na podstawie tego samego dokumentu. Różnica między zapisem konta syntetycznego i analitycznego sprawdza się na to, że każdy zapis sprawdzany jest powtórnie z konta zapisanego syntetycznie zaś na konto syntetyczne obowiązuje zawsze zasada 2-zapisu. Konsekwencjami zapisu powtórnego są następujące równości:
1. Obrót debetowy konta syntetycznego jest równy sumie obrotów debetowych wszystkich prowadzonych do niego kont analitycznych
2. Oprócz kont analitycznych jest równy sumie obrotów………………………………………………………………………………………………………………………………………..
3. Suma sald początkowych (końcowych) wszystkich kont analitycznych jest równe saldu początkowemu ( końcowemu) określonego konta syntetycznego.
Podzielność pionowa konta - jest stosowana w odniesieniu do kont okresowych , na które………………………………….. o odmiennej treści ekonomicznej lub dotyczących różnych procesów gospodarczych. Przedmiotem tej podzielności są operacje gospodarcze o ……………………………. na koncie macierzystym.
Podzielność pionowa polega na tym, że ze zbioru działalności gospodarczej ujmowany dotychczas na koncie wyodrębnia się niektóre z nich, które będą zapisywane na koncie powstałym w rezultacie dzielenia przy czym podział ten dotyczy jednej strony konta macierzystego, z której wyodrębni się całość lub część operacji gospodarczej. Podział pionowy może dotyczyć zarówno kont bilansowych jak i niebilansowych i jest ona stosowana:
1. W celu uzyskania większej przejrzystości na kontach np. podział konta
2. ……………………………………………………………………………… prowadzi się według wartości………………………………… różniących się od jego wartości bilansowej np. podział kont średnio trwałe.
W rezultacie pionowy podział kont bilansowych powstają tzw. konta korygujące, które pełnią rolę kont pomocniczych w stosunku do konta podstawowego.
Konta korygujące nie mogą występować.
3. O przedziale lecz funkcjonują razem kontami podstawowymi. Konto korygujące ujmuje kwoty zmniejszające lub zwiększające określonych aktywów lub pasywów które są ukazywane w bilansie. Ze względu na kierunek tych korekt można wyodrębnić 2 rodzaje kont:
-
aktywów lub pasywów, których salda są dodawane do salda konta podstawowego.
- konta korygujące zmniejszające wartości określonego składnika lub pasywów którego salda są odejmowane od salda konta podstawowego.
Saldo kont korygujących wykazywane informacjami …………………………………………. W celu uzyskania możliwości kontynuowania w następnym bilansie ewidencji stanowi składnik aktywów lub pasywów przy uwzględnieniu przyjętych zasad wyceny.
ŁĄCZENIE KSIĄG KSIĘGOWOŚCI
Celem jest zmniejszenie liczby stosowanych kont w sytuacji, gdy niektóre z nich okazują się zbędne ze względu na zbyt szczegółowy podział określonych składników aktywów i pasywów czy tez procesów gospodarczych oraz niewielką liczbą ewidencjonowanych na tych kontach operacji gospodarczej.
ŁĄCZENIE KĄT
…………………………………………………….. szczegółowych i jednym kontem którego zakres ewidencji jest taki sam jak kont podlegający łączeniu …………………… Sposób dokonywania zapisów odpowiada zapisom ewidencji na kontach łączenia obowiązują tu zasady odwrotne do zasad stosowanych przy dzieleniu kont. Wyników połączenia 2 lub więcej kont aktywnych konto nowo powstałe ma charakter aktywnego.
A1 + A2 + … + An -A
Według analogicznych zasad ma łączenie kont bilansowych pasywów.
P1 + P2 + … + Pn - P
Jeżeli natomiast połączeniu ulegają konta aktywne z kontem pasywnym to:
1. W rezultacie łączenia netto powstało konto aktywne i pasywne którego charakter zależy od salda wykonywanego w danym momencie przy czym saldo to jest równe różnicy salda debetowego i kredytowego kont połączonych jest to tzn. saldo sald …………………………………………………………
netto
A1 + P2 -A lub P
2. W rezultacie łączenie brutto powstało konto pasywne - aktywne to jest takie konto, które w danym momencie wykazuje z salda debet i kredyt przy czym jedno bada wyraźnie aktywne o pasywów………………………………………………………………………. brutto łączenie
A1 + P2 -A - P
W wyniku połączenia kont aktywnych należności z kontami pasywnymi „zobowiązanie” powstaje konto rozrachunków łącząc należności i zobowiązania wobec tego samego kontrahenta stosuje się regułę łączenia netto, które polega na kompensacie sald kont łączonych oraz wzajemnych obrotów między tymi kontami.
- łączenie netto może być stosunkowo tylko w przypadku gdy chodzi tylko o jednego kontrahenta, który ……………………………………………………..
………………………………………………….. i wierzyciela ……………………………………………………………..
Drugi rodzaj łączenia kont pasywów i aktywów to brutto różni się od łączenia netto tym, że na koncie łącznie nie może następnie kompenstwa wzajemnych obrotów oraz sald kont łączonych a więc występuje nadal w nim 2 salda. Tę regułę łączenia kont pasywów i aktywów z których każde służyło dotychczas do ewidencji należności zobowiązań z wieloma kontrahentami (osobami).
1