TEORIA WYCHOWANIA II ćw.

1. PROCES WYCHOWANIA I SYTUACJE WYCHOWAWCZE. ISTOTA PROCESU WYCHOWANIA I JEGO WŁAŚCIWOŚCI, STRUKTURA PROCESU WYCHOWANIA. SYTUACJE WYCHOWAWCZE, ICH ISTOTA I STRUKTURA. TWORZENIE CZY PRZEKSZTAŁCANIE SYTUACJI WYCHOWAWCZYCH. OBIEKTYWNY I SUBIEKTYWNY OBRAZ SYTUACJI WYCHOWAWCZYCH.

Proces wychowania (Górniewicz) - ciąg działań, zmian, które są w jakimś stopniu uporządkowane i wynikają jedne z drugich, coś co ma określony kierunek postępowania, określoną strukturę i właściwości.

Proces wychowania (Cichoń) (pedagogiczna definicja) - jedno z wielu oddziaływań międzyludzkich, składnik współtworzący całą rzeczywistość człowieka, wpływający decydująco na to, kim jesteśmy, jaki jest nasz świat ludzki. Autor koncentruje się na aksjologicznym charakterze procesu wychowania, który wynika z faktu, że wychowanie jest procesem realizowania określonych wartości, przede wszystkim moralnych, które przejawiają się w treściach wychowawczych, metodach wychowania oraz celach wychowania na trzy sposoby: ogólny, w mniejszym stopniu ogólności oraz poprzez bezpośredni kontakt z konkretnym światem wartości.

Proces wychowania (Gurycka) (psychologiczna definicja) -

1. intencjonalne wywieranie wpływu na rzecz określonego celu (na drugiego człowieka)

2. dwukierunkowo przebiegający stosunek wychowawczy (interakcja wychowawcza)

3. układ zorganizowanych sytuacji wychowawczych mających na celu dostarczenie wychowankowi doświadczeń koniecznych do uzyskania zamierzonej, względnie trwałej zmiany w jego osobowości.

Proces wychowania - (Kowalski) (socjologiczna definicja) - komponent ogólnego rozwoju społecznego, którego podstawową funkcją jest przekazywanie kultury z pokolenia na pokolenie oraz przygotowanie dorastających pokoleń do czynnego i twórczego uczestnictwa w dynamice postępu społeczno - kulturalnego.

Podejścia teoretyczne do procesu wychowania:

Podejście subiektywistyczne według Sośnickiego - pewien ciąg zmian dokonujących się w osobowości człowieka, które prowadzą do jego nowego stanu psychicznego i fizycznego.

Podejście obiektywistyczne według Wroczyńskiego - ciąg działań podejmowanych przez wychowawców wobec wychowanków, których skuteczność pedagogiczną można ocenić w postaci zmian w zachowaniu wychowanków uznanych za wychowawców za pożądane.

Proces wychowania (Miller) -

1. część działań polityków i działaczy decydujących o całości życia społecznego i planujących jego rozwój

2. ciąg działań wychowawców - specjalistów, którzy bezpośrednio oddziałują na młode pokolenie.

Proces wychowania - (Janke) (definicja pedagogiczna) - ciąg zmian wychowawczych dokonujących się we współgrających podmiotach połączonych stosunkiem interakcyjnym, wywołanych w celu uzyskania bliskich i dalekich efektów wychowawczych. Mają to być zmiany korzystne, pożądane i oczekiwane z punktu widzenia dobra jednostki i wymagań, jakie wynikają z jej społecznego funkcjonowania, przy czym zmiany te mogą być umiejscowione w samym człowieku (jego wnętrzu) bądź jego zewnętrznej aktywności.

Właściwości procesu wychowania:

• ukierunkowanie na cel i osobę - dotyczy człowieka i realizacji celu

• dynamiczność - proces wychowania toczy się w określonych warunkach

• długotrwałość - wszystkie kategorie wiekowe

• ciągłość - od starożytności po dzisiejszy dzień aż do końca świata

Struktura procesu wychowania:

1. Gurycka wyróżnia dwie struktury:

1. ogólna - 3 elementy: wychowawca, wychowanek, wpływ wychowawcy

2. właściwa - 4 elementy:

• planowany cel wychowawczy - cząstka cech celu bardziej ogólnego, którym jest złożony projekt osobowości wychowanka,

• sytuacje wychowawcze - układ ludzi, rzeczy, zadań związanych jednością miejsca i czasu, organizowane w celu zrealizowania złożonego projektu osobowości wychowanka przez wychowawcę,

• doświadczenie - ślad pozostawiony po przeżyciu będący warunkiem dalszych przeżyć,

• efekt procesu - kształtująca się lub ukształtowana właściwość osobnika

Cx - planowany cel wychowawczy

Syt 1 - n - sytuacje wychowawcze

d 1 - n - doświadczenie

Osx - efekt procesu wychowania

Gurycka koncentruje się z jednej strony na dynamice doświadczeń człowieka, stanowiących podstawę kształtowania się nowych jego cech (subiektywna strona procesu wychowawczego), z drugiej na tym wszystkim, co czyni się dla osiągnięcia określonego celu wychowawczego (obiektywna strona procesu wychowawczego ).

2. Znaniecki wyróżnia 3 charakterystyczne elementy:

• Stosunek wychowawczy - stosunek społeczny zachodzący między indywidualnym wychowankiem a którąkolwiek z osób lub grup świadomie pragnących urobić go według pewnego wzoru (człony stosunków, obowiązki członków, łącznik - kontakt społeczny między członami, powinności członów)

• Wpływy wychowawcze - wszystkie osoby i grupy, które mniej lub bardziej, pośrednio lub bezpośrednio kierują procesem rozwojowym osobnika

• Uspołecznienie jednostki - włączenie się jednostki w coraz liczniejsze i bardziej zróżnicowane pod względem wpływów wychowawczych grupy społeczne oraz wchodzenie w charakterystyczne dla tych grup role społeczne

3. Górniewicz wyróżnia 2 warstwy:

• Warstwę aksjologiczną - ideały i cele wychowania

• Warstwę operacyjną - formy, metody i środki wychowania.

W jego określeniu struktury procesu wychowania nie ma mowy o podmiotach wychowania (brak warstwy osobowej, podmiotowej)

4. Janke wyróżnia moduły:

• Aspekt osobowy - osoby uczestniczące w procesie wychowania

• Aspekt przedmiotowy - przedmiot uczestnictwa osób w procesie wychowania

• Aspekt teleologiczno - etyczny - intencje, jakie przyświecają uczestnictwu

• Aspekt aksjologiczny - wartości, w imię których akceptowane i realizowane są intencje

• Aspekt prakseologiczno - organizacyjny - formy urzeczywistniania treści wychowawczych

• Aspekt prakseologiczno - pedagogiczny - stosowane style, strategie, metody, techniki

• Aspekt psychospołeczny - procesy zmianotwórcze wyznaczające przebieg procesu wychowania

• Aspekt teleologiczno - finalny - okres, jaki powinni wychowawca i wychowanek trwać w relacji sytuacyjno - interakcyjnej, by osiągnąć zamierzone cele

SYTUACJE WYCHOWAWCZE

Sytuacja (Gurycka) - układ ludzi, rzeczy, treści, który występuje na tle środowiska jako jego element wyodrębniony poprzez czas i miejsce. Jedność czasu i miejsca jest podstawą wydzielania sytuacji ze złożonego tła, którym jest środowisko człowieka.

Sytuacje wychowawcze (Gurycka) - układy rzeczy, ludzi oraz zadań związanych z jednością miejsca i czasu, organizowane w celu zrealizowania założonego projektu osobowości wychowanka przez wychowawcę - reżysera tych sytuacji.

Sytuacja wychowawcza jest szczególnym przypadkiem sytuacji społecznej. Każda sytuacja wychowawcza jest sytuacja społeczną, ale nie każda sytuacja społeczna jest wychowawczą.

Właściwości sytuacji wychowawczych:

• ukierunkowanie na cel i osobę

• właściwości osobowościowo - twórcze

• wielość sytuacji w procesie wychowania

• ich osobisty i niepowtarzalny wymiar dla jej uczestników

• każda sytuacja pełni rolę źródła doświadczeń dla osób w niej uczestniczących

Obiektywna strona sytuacji wychowawczych - wszystko to co jest w sytuacji obserwowalne i co daje się bezpośrednio modelować. Zaliczamy tu: wychowawcę, wychowanka, grupę, zadania.

Obiektywne sytuacje wychowawcze:

• interakcja pełna bezpośrednia:

• wychowawca - wychowanek

• interakcja pełna pośrednia:

• wychowawca - grupa - wychowanek

• wychowawca - zadanie - wychowanek

• wychowawca - zadanie - grupa - wychowanek

• interakcja niepełna zawsze pośrednia:

• wychowawca - grupa (wychowanek jest tylko elementem grupy)

• grupa - wychowanek (wychowawca nie uczestniczy w sytuacji - można tylko przewidywać jego wpływ na grupę)

• grupa - zadanie - wychowanek (wychowawca nie uczestniczy w sytuacji - można tylko przewidywać jego wpływ na grupę)

• zadanie - grupa (zadanie pochodzi od wychowawcy, który w sytuacji nie uczestniczy, a wychowanek jest tylko elementem grupy)

• zadanie - wychowanek (zadanie pochodzi od wychowawcy, który w sytuacji nie uczestniczy)

Subiektywna strona sytuacji wychowawczych - osobisty odbiór sytuacji obiektywnej przez wychowanka. Stanowi sytuację psychologiczną każdego wychowanka. Uzależniona jest od wielu czynników: dotychczasowe doświadczenia wychowanka, natężenie związku emocjonalnego między wychowawcą a wychowankiem, stan psychofizyczny ucznia.

Sytuacje wychowawcze (Cichoń) - splot warunków, rzeczywistych faktów i całokształt towarzyszących im okoliczności, na podłożu których dokonuje się proces wychowawczy.

Dla Cichonia sytuacja wychowawcza zajmuje nadrzędną pozycję w stosunku do procesu wychowawczego, natomiast dla Guryckiej proces wychowawczy jest nadrzędny w stosunku do sytuacji wychowawczej.

2. WYCHOWAWCA I WYCHOWANEK JAKO PODMIOTY WYCHOWANIA. RELACJE MIĘDZY PODMIOTAMI WYCHOWANIA. UKRYTE PROGRAMY DZIAŁANIA. STRATEGIE POSTĘPOWANIA.

Osobliwość roli zawodowej nauczyciela (4 elementy wg K. Konarzewskiego):

• niejasność - brak jej uzgodnionych, konkretnych, wymiernych kryteriów zawodowej doskonałości

• wewnętrzną niespójność - składają się na nią takie oczekiwania, że spełnienie w danych warunkach jednych wyklucza lub utrudnia spełnienie innych

• psychologiczną trudność - poczucie nieodwzajemnienia, negatywnego bilansu interakcji z uczniami, osamotnienie, niższość

• niezgodność z innymi rolami - spełnianie oczekiwań związanych z rolą nauczyciela może utrudniać lub uniemożliwiać wywiązywanie się z obowiązków nakładanych przez inne role.

Strategie przetrwania (mechanizmy obronne) nauczycieli:

• socjalizacja - zabieg zmierzający do tego, aby uczniowie zaakceptowali wzory lansowane przez szkołę, służą temu tzw. „techniki uśmiercania”, które polegają na tym, aby ostentacyjnie nie zwracać uwagi na te aspekty osobowości młodego człowieka, które są niezgodne z rolą dobrego ucznia, a to z kolei ma doprowadzić do tego, aby szczególnie zajaśniały cechy pasujące do roli dobrego ucznia

• dominacja - polega na robieniu użytku z faktu, że nauczyciele są zwykle od uczniów więksi, silniejsi i mądrzejsi; w ramach tej strategii jedną z technik może być "„wyeksponowanie ucznia ze złośliwym komentarzem, tak by doprowadzić go do zmieszania w celu podkreślenia swej nauczycielskiej władzy, albo z przekonania, że zawstydzenie ma walory wychowawcze i zwiększy motywację do pracy bądź też ze względu na chęć wzięcia odwetu na uczniu”

• negocjacje - opierają się na idei wymiany, używania apeli, próśb, obietnic, pochlebstw, przekupstw, gróźb; nauczyciel w zamian za dobre zachowanie i wykonanie pracy przez uczniów oferuje im np.: chwilowe „przymknięcie oka” na jakieś reguły bądź też daje obietnice takich działań, które rozłamałyby monotonię życia szkolnego

• fraternizacja - opiera się na przekonaniu, że stanie się mniej dorosłym i wejście w świat ucznia jest sposobem na uniknięcie kłopotów z nim, np. młody nauczyciel może fraternizować się poprzez wygląd, sposób ubierania, zachowania itp., starszy zaś poprzez lekkie dystansowanie się do wymagań dyrekcji oraz od tego, co robią inni nauczyciele; do innych form fraternizacji należą: opowiadanie kawałów, dowcipkowanie (zniżanie się do poziomu uczniów)

• nieobecność i wycofanie - usuwanie się z pola konfliktu; w przypadku nauczyciela mamy tu do czynienia z wycofywaniem się cząstkowym, np. rozpoczynanie i kończenie zajęć przed czasem, tzw. Kradzież paru minut, bycie nauczycielem od godziny X do godziny Y, ale także nieobecność duchowa nauczyciela na lekcji

• rytuał i rutynę - mają na celu zwiększenie posłuchu wobec idei porządku i poczucia bezpieczeństwa, przykładem szkolnej rutyny jest rozkład godzin, sprawdzanie listy obecności, semestry itp. Rutynę często wiąże się z tradycją, etosem szkolnym, często jednak wypacza ich istotę czy też tzw. Zbijaniem czasu - dyktowanie notatek uczniom

• terapia zajęciowa - polega na wykonywaniu czegoś, bez względu na to, czy ma to jakiś sens czy też nie ma; w ramach tej strategii przetrwania nauczyciel wymyśla coś, aby uczniów czymś zająć, np. rysowaniem map, obrazków, robotami ręcznymi, sprzątaniem

• moralizowanie - uzasadnienie i usprawiedliwienie wszystkich wyróżnionych powyżej nauczycielskich strategii przetrwania, np. terapią zajęciową nauczyciel usprawiedliwia koniecznością wychowania przez pracę.

Strategie przetrwania (mechanizmy obronne) uczniów:

• strategia dobrego wojaka Szwejka (zwana szwejkizmem) - strategia tych ludzi, nad którymi ciąży władza, z którą z jednej strony nie mogą dać sobie rady, z drugiej zaś strony nie są w stanie jej obalić, w przypadku uczniów - wychowanków chodzi o ich umiejętność dawania sobie rady ze znacznie silniejszą władzą nauczycielską, wyróżnić tu można:

• strategię poszukiwania specjalnych względów poprzez przybliżanie się jak najbardziej do nauczycieli i zachowywanie się tak, by spowodować przychylne ustosunkowanie się nauczycieli, ta strategie może przejawiać się w postaci płaszczenia się, prawienia fałszywych komplementów nauczycielom, lizusostwo

• strategię określaną jako „ starać się nie podpaść” nauczycielom; będziemy mieli z nią do czynienia wówczas, gdy uczeń pokazuje nauczycielowi taką twarz, słowa, gesty, czyny, jakie on lubi, tym samym ukrywając te słowa, gesty i czyny, których ów nauczyciel nie lubi

• strategię wycofywania, polegającą na umiejętności życia w szkole, na cierpliwości, rezygnacji, byciu biernym i przystosowanym do reguł, regulaminów, rutyny, akceptowaniu planów zwierzchników, bez względu na to, czy się je rozumie, czy też nie rozumie;

• wyspecjalizowane strategie udzielania odpowiedzi na pytania nauczycieli - polegają na tym, że pytany nie interesuje się treścią pytania, ale sposobem znalezienia „czegoś”, co pozwoliłoby w miarę szybko zorientować się jakiej odpowiedzi nauczyciel oczekuje, wyróżnia się tu:

zgadywanie, które może być ułatwione w sytuacji, gdy możliwe jest obserwowanie twarzy i zachowania nauczyciela

3. KONCEPCJE METOD WYCHOWANIA W LITERATURZE. KLASYFIKACJA I CHARAKTERYSTYKA METOD, KRYTERIUM DOBORU METOD, WARUNKI SKUTECZNYCH MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA.

Metoda wychowania - pewna droga w postępowaniu wychowawcy z wychowankiem (wychowankami), droga utarta i dobrze znana. Traktować ją można za systematycznie stosowany sposób współbycia, współprzebywania wychowawcy z wychowankiem w kontakcie bezpośrednim lub pośrednim za pomocą sztuki, nauki czy wytworów własnych wychowanka. (Górniewicz).

Metoda wychowania - powtarzalne czynności zmierzające do celów (zazwyczaj cząstkowych) (Konarzewski)

Metoda wychowania - celowy sposób postępowania opiekuna - wychowawcy z wychowankiem znajdującym się pod jego opieką (Brągiel)

Metoda wychowania - sprawdzony układ zabiegów polegających na inspirowaniu i inicjowaniu działań pomiędzy podmiotami wychowania, oparty o społecznie akceptowane normy etyczno - moralne (Piotrowiak)

Metoda to pewne sposoby postępowania nauczyciela z uczniem, wychowawcy z wychowankiem.

Klasyfikacja metod wychowania według Konarzewskiego:

Metody indywidualne:

Mechanizm zmianotwórczy	Metoda	Środek
warunkowanie	nagradzanie	nagroda
warunkowanie	karanie	kara
uczenie się przez obserwację	modelowanie	model
uczenie się przez komunikaty językowe	perswazji	przekaz językowy
uczenie się przez działanie	zadaniowa	Zadanie

Metody grupowe:

Mechanizm zmianotwórczy	Metoda	Środek
warunkowanie	kształtowanie nacisku grupowego	nagroda, kara
uczenie się przez obserwację	kształtowanie odniesienia porównawczego	model, wzór (grupa jako układ odniesienia)
uczenie się przez komunikaty językowe	kształtowanie norm i ról społecznych	przekaz językowy
uczenie się przez działanie	kształtowanie kulturowego wzoru życia	zadania

Druga klasyfikacja metod według Konarzewskiego:

• metody strukturalne - wychowawca z własnej inicjatywy tworzy i podtrzymuje podstawowe warunki, czyli względnie trwałą strukturę klasowego mikrośrodowiska społecznego, tworzy pożądany klimat społeczny w klasie: stanowienie obyczajów, dyfuzja (zapożyczenie) obyczajów oraz pobudzanie wynalazczości zespołowej

• metody sytuacyjne - schematy działania, za pomocą których wychowawca odpowiada na sytuacje zakłócenia powstające w klasie (przywracanie ładu i porządku): nieposłuszeństwo uczniów - ich zachowania są niezgodne z wolą nauczyciela, obojętność - uczeń nie podejmuje działań wymaganych przez nauczyciela. Mogą to być: karanie, nagradzanie, przekonywanie i stawianie zadań

Procedura stosowania każdej metody wychowania według H. Muszyńskiego:

1. wychowanek w wyniku określonego działania w danych sytuacjach zaspokaja własne motywy, a więc uzyskuje odpowiadający mu układ nagród i kar

2. wychowawca zakłóca ten układ wprowadzając więcej kar i zmniejszając sumę nagród i w ten sposób wywołuje w wychowanku stan napięcia albo stresu

3. wychowawca przedstawia wychowankowi określone wymagania, sugeruje aktywność (wewnętrzną lub zewnętrzną) jaką powinien on podjąć dla przywrócenia korzystnej dlań sytuacji

4. wychowawca manipuluje różnymi elementami sytuacji tak, aby w wypadku, gdy wychowanek podejmuje pożądaną wychowawczo działalność następowało przekształcenie układu nagród i kar w układ bardziej korzystny, natomiast w wypadku przeciwnym - tak - aby sytuacja stresowa była podtrzymywana lub też uległa nasileniu.

Klasyfikacja metod wychowania (znać kto a nauczyć się 1 lub 2):

1. K. Konarzewski: metody strukturalne i sytuacyjne (omówione wyżej)

2. A. Gurycka:

Klasy wpływów wychowawczych:

• podawanie wzorów

• prowokacja sytuacyjna

• trening

• nadawanie znaczenia

3. H. Muszyński:

• metody wpływu osobistego:

• sugestia

• perswazja

• przykład osobisty

• wyrażanie aprobaty i dezaprobaty

• metody wpływu sytuacyjnego

• nagradzanie wychowawcze

• karanie wychowawcze

• instruowanie

• organizowanie doświadczeń wychowanków

• wywoływanie antycypacji następstw zachowań społeczno - moralnych

• przydzielanie funkcji i ról społecznych, ćwiczenie

• metody wpływu społecznego

• modyfikacja celów zespołu

• kształtowanie norm postępowania w zespole

• przekształcanie struktury wewnętrznej zespołu

• nadawanie kierunku kontroli społecznej w zespole

• metody kierowania samowychowaniem

• metody przybliżania wychowankowi celów i ideałów pracy nad sobą

• metody stymulowania wychowanka do realizowania określonego programu pracy nad sobą

• metody przyswajania wychowankowi określonych technik pracy nad sobą

4. J. Górniewicz:

• metody indywidualne:

• nagradzanie

• karanie

• modelowanie

• kształtowanie zachowań według wzoru

• stawianie zadań do wykonania

• perswadowanie

• metody wpływu przez grupę:

• kształtowanie norm i wartości grupowych

• restrukturowanie powiązań interpersonalnych w grupie

• kreowanie przywództwa w klasie lub innej grupie wychowawczej

5. E. Piotrowiak:

• metody bezpośrednie:

• nagradzanie

• karanie

• metody pośrednie:

• podporządkowania - narzucania

• informacyjno - perswazyjne

• modelowania - wzorowania

• prowokująco - motywujące.

4. Metody wych. bez porażek. Istota wych bez porażek. Zasady wych. bez porażek. Bariery komunikacyjne. Konsekwencje barier. Techniki komunikacyjne. 6 kroków w metodzie wych bez porażek. Zalety i wady wych. bez porażek.

Istota.

Metoda III polega na takim podejściu do konfliktu dotyczącego zaspokojenia potrzeb, w który obie strony łączą się w poszukiwaniu możliwego dla nich do przyjęcia rozwiązania. Jest to metoda, w której nikt nie musi przegrywać.

Metoda III jest pewnym procesem. Od samego początku aż do końca niezbędne jest współdziałanie obu stron. W konflikcie uczeń - nauczyciel obie strony wspólnie możliwych i realnych rozwiązań, a następnie postanawiają, które najlepiej zaspokoiłyby potrzeby zarówno nauczyciela, jak i ucznia.

Główne hasła: dzieci są ludźmi

słuchać dzieci

nie przesłuchiwać

Zasady (4)

1. zasada niekonsekwencji

wg Gordona są 4 elementy: różne nastroje rodziców, różny stosunek do innych dzieci;

2. zasada

należy poczekać, aż dziecko same rozwiąże problem, nie rozwiązywać problemu za dziecko

3. zasada wspólnego frontu

rodzice konsekwentnie musza postępować razem, trzymać się razem

4. zasada komunikacji i usuwania barier komunikacyjnych

posiadanie wspólnego języka, słuchanie, co mówią dzieci

12 barier komunikacyjnych

1. nakazywanie, komenderowanie, polecanie

2. ostrzeganie, prośba

3. moralizowanie, głoszenie kazań,

4. doradzanie, sugerowanie, proponowanie rozwiązań

5. pouczanie, robienie wykładu, dostarczanie logicznych argumentów

6. osądzanie, krytykowanie, dezaprobata, potępienie

7. obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie, ośmieszanie

8. interpretowanie, analizowanie, diagnozowanie

9. chwalenie, aprobowanie, wydawanie ocen pozytywnych

10. uspokajanie, okazywanie współczucia, pocieszanie, podnoszenie na duchu

11. wypytywanie, indagowanie, krzyżowy ogień pytań

12. odwracanie uwagi, sarkazm, dowcipkowanie, zabawianie

Konsekwencje barier komunikacyjnych.

• zniechęcenie

• utrata chęci do rozwiązywani problemów

• niszczenie samodzielności dziecka

• upokarzanie dziecka - zamykane się w sobie dziecka

• itd.

Techniki komunikacyjne.

• słuchanie bierne - milczenie

zachęca uczniów do mówienia, ale nie zaspokaja potrzeby dwustronnej komunikacji. Milczenie nie jest przekaźnikiem empatii i ciepła. Uczeń nie wiem czy został zrozumiany a poza tym może czuć się oceniany cały czas.

• zaakcentowanie uwagi

• odpowiedzi potakujące

W pewnym sensie lepsze niż milczenie. To okazywanie, że nauczyciel słucha. Przekazują jakiś element empatii i akceptację, ale jej nie udowadniają.

• słuchanie aktywne

zależne od nastroju i czasu rozmowy. Rozpoczynać należy od uczuć dziecka, jakie przejawia do rozmowy.

6 kroków metody bez porażek

1. rozpoznać konflikt i nazwać go

2. znaleźć możliwe rozwiązania

3. krytycznie ocenić te możliwe rozwiązania

4. decydować się na najlepsze do przyjęcia rozwiązania

5. wypracować sposoby realizacji tego rozwiązania

6. późniejsze badanie oceniające, jak sprawdziło się w życiu to rozwiązanie

Zalety i wady metody bez porażek.

+

• nie stresuje dziecka

• powoduje twórcze myślenie

co do rozwiązań

• można stosować całym okresie życia

• można stosować w innych sytuacjach

-

• trudna technika: słuchanie aktywne

• rodzice mogą poczuć wyższość,

jeżeli to oni odnajdą rozwiązanie

• może być stosowana tylko wybiórczo,

bo każdy uczeń jest inny i nie na każdego

jest ta metoda skuteczna

5. KONCEPCJE TECHNIK WYCHOWAWCZYCH W LITERATURZE. KLASYFIKACJA I CHARAKTERYSTYKA TECHNIK. KRYTERIA DOBORU TECHNIK. WARUNKI SKUTECZNOŚCI I MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA.

Technika wychowania - forma pracy indywidualnej, zespołowej lub zbiorowej z uczniami (Łobocki)

Techniki wychowania - działania celowo organizowane po to, aby wychowankowie przejawiali oczekiwane przez wychowawcę rodzaje aktywności (J. Górniewicz).

Według Zająca forma i technika to nie to samo. Technika to działania praktyczne, aby uczniowie przejawiali jakąś aktywność a formy współwyznaczają organizację procesu wychowania i wyraża się w nich osobowa struktura sytuacji wychowawczych.

Klasyfikacje technik wychowania:

A. Indywidualne (doraźne):

• udzielanie pomocy indywidualnej:

• zindywidualizowane odpytywanie na stopnie

• zróżnicowane zadawanie pracy domowej

• organizowanie pomocy koleżeńskiej w nauce

• bezpośrednie wspomaganie ucznia przez nauczyciela

• wzmacnianie pozytywne:

• natychmiastowa gratyfikacja

• zawieranie kontraktu

• sukcesywna (odroczona) gratyfikacja

• wzmacnianie negatywne:

• bezpośrednia interwencja

• napominanie

• zabieranie punktów

• izolacja społeczna

• ignorowanie niepożądanych zachowań uczniów

B. Grupowe:

a) werbalne (oparte na słowie):

• „burza mózgów”

• sondaż opinii o uczniach

• decyzji grupowej

• swobodnych tekstów

• treningowa

b) niewerbalne (bez słowne):

• socjodramatyczna

• relaksacyjna

• ekspresji plastycznej

• muzyko - terapeutycznej

• zabawa w teatrze

C. Dyrektywne (udzialanie wskazówek):

• formy oddziaływań doraźnych: w tym niektóre techniki wzmacniania pozytywnego:

• bezpośredniej gratyfikacji

• zawierania kontraktu

• sukcesywnej gratyfikacji

1. Niedyrektywne (bez udzielania wskazówek):

• formy oddziaływań werbalnych i niewerbalnych oraz niektóre formy oddziaływań doraźnych:

• udzielanie indywidualnej pomocy

• wzmacniania pozytywnego

• ignorowania zachowań niepożądanych

1

Osx

D 1 - n

Syt 1 - n

Cx

---