Postępowanie administracyjne

Pojęcie i miejsce procedury w systemie norm prawa administracyjnego:

1.Normy prawa ustrojowego

2. Normy prawa materialnego

3. Normy postępowania administracyjnego

Przedmiotem norm ustrojowych są w szczególności zagadnienia tworzenia podmiotów administracji, ich struktury organizacyjnej i zakresu działania, a także zasady kierowania, kontroli i nadzoru w systemie podmiotów administracji publicznej. Normy te regulują stosunki wewnątrz aparatu administracyjnego oraz stosunki między podmiotami wchodzącymi w jego skład, określają zasady zależności organizacyjnej i podległości służbowej. Określają również właściwość poszczególnych podmiotów administracji. Normy prawa materialnego to normy dotyczące poszczególnych działów administracji publicznej. Ustalają one przede wszystkim kompetencje poszczególnych podmiotów administracji (w szczególności organów) oraz sposób zachowania się jednostek nie podporządkowanych w tym podmiotów. Normy prawa materialnego można określić jako normy prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego, które określają treść praw i obowiązków ich adresatów.

Normy dotyczące bezpośrednio toku działania organów administracji publicznej tworzą postępowanie administracyjne, ujęte obecnie w kodeksie postępowania administracyjnego oraz w ordynacji podatkowej. Pełnią one rolę służebną w stosunku do dwóch wcześniej wymienionych kategorii norm prawa administracyjnego, wyrażającą się w tym, że służą one ich urzeczywistnieniu. Normy te określają tryb postępowania, który służy przekształceniu interesu prawnego jednostki w prawo nabyte, kiedy to przekształcenie następuje w drodze aktu administracyjnego. Można też stwierdzić, że normy te określają sposób postępowania organów administracyjnych w znaczeniu ustrojowym i funkcjonalnym, obowiązujący przy wydawaniu aktów administracyjnych. Podstawę stanowią przepisy materialnego prawa administracyjnego, zaś określenie właściwości do wydawania tych aktów znajduje się w normach prawa ustrojowego.

Z postępowaniem administracyjnym łączy się także problematyka postępowania egzekucyjnego w administracji, która określa sposób działania organów w sytuacji, gdy zmierzają one do przymusowego zrealizowania obowiązków wpływających albo bezpośrednio z norm materialnego prawa administracyjnego albo bezpośrednio z norm materialnego prawa administracyjnego albo skonkretyzowanych w drodze indywidualnego aktu administracyjnego.

Istnieją też administracyjne postępowania uproszczone (postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń, postępowanie w sprawach skarg i wniosków) pełniące funkcję służebną w stosunku do postępowania administracyjnego.

Uzupełnieniem tej problematyki są przepisy postępowania sądowo - administracyjnego, które określają sposób działania przy rozpoznawaniu sporów o legalność działania organów administracji publicznej w szczególności przy podejmowaniu aktów lub czynności w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej.

Wszystkie z wymienionych postępowań wchodzą w skład systemu procedury administracyjnej.

Funkcje administracyjnego prawa procesowego można sprowadzić do 3 zasadniczych funkcji:

1. Porządkującej - polega na tym, że przepisy proceduralne wyznaczając kolejność i regulując zarazem ciąg czynności procesowych porządkują działania wszystkich podmiotów postępowania.

2. Instrumentalnej - funkcja ta wyraża się w optymalizacji drogi prowadzącej do osiągnięcia celu procesu. Prawo o postępowaniu powinno tak kształtować ciąg czynności procesowych organów orzekających i innych uczestników postępowania, aby osiągnięcie celu procesu ( a więc rozstrzygnięcie sprawy w drodze decyzji) było jak najbardziej efektywne.

3.Funkcja ochronna (gwarancji podmiotów postępowania) sprowadza się do ochrony interesu indywidualnego i interesu społecznego. Ochrona interesu indywidualnego polega na tym, iż przepisy postępowania określając prawa i obowiązki strony wyznaczają jej sytuację prawną w tym postępowaniu uzależniając ją od widzimisię organu prowadzącego postępowanie. Z chwilą wszczęcia postępowania pomiędzy stroną a organem rodzi się stosunek proceduralny w ramach którego określone są ściśle prawa i obowiązki jego stron, który trwa aż do zakończenia postępowania.

Ochrona interesu społecznego znajduje swoje odzwierciedlenie w wielu instytucjach procesowych (jak, np. nałożenie na organy obowiązku uwzględniania z urzędu interesu społecznego - art. 7 KPA)

Postępowanie administracyjne jest dziedziną prawa regulującą tryb działania organów administracji publicznej w sprawach dotyczących praw i obowiązków nie podporządkowanych im służbowo konkretnych podmiotów.

Rozstrzyganie przez administrację publiczną o prawach i obowiązkach innych podmiotów odbywa się w formie aktu administracyjnego.

Akt administracyjny to oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.

Postępowanie administracyjne to dział prawa regulujący tryb wydawania aktów administracyjnych oraz uprawnienia jakie przysługują adresatom aktów administracyjnych w trakcie ich wydawania.

Procedura administracyjna służy następującym celom:

1.stworzeniu zasad działania organów administracji dla realizacji norm materialnego prawa administracyjnego

2.zabezpieczeniu obywatela przed samowolą organu administracji.

Zakres obowiązywania KPA (Kodeksu Postępowania Administracyjnego)

Ogólne postępowanie administracyjne zwane jest też postępowaniem jurysdykcyjnym.

Zakres stosowania przepisów postępowania administracyjnego jest uregulowany w art.1 pkt 1 i 2 KPA, który stanowi, że KPA normuje postępowanie :

1. przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych, rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych

2. przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do wykonywania zadań zawartych w pkt 1.

Można wyróżnić trzy elementy określenia zakresu postępowania ogólnego KPA:

1. postępowanie przed organem administracji publicznej

2. w sprawach indywidualnych

3. rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej.

Zgodnie z art. 5 par. 2 pkt 3 KPA pod pojęciem organów administracji publicznej rozumie się ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów oraz działających w ich albo we własnym imieniu terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne organy państwowe i inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnej.

Pojęcie organu administracji publicznej stworzone jest na potrzeby KPA jest ono bardzo szerokie, nie ma jednak zastosowania do terminu „organ administracji” używanego w innych aktach normatywnych.

Sprawa indywidualna, a więc sprawa dotycząca konkretnej osoby i konkretnej sytuacji (imiennie oznaczonej osoby oznaczonej sytuacji a nie sytuacji abstrakcyjnej).

Decyzja jest aktem administracjo kwalifikowanym, rozstrzygającym sprawę administracyjną co do istoty lub w inny sposób kończącym postępowanie w danej instytucji.

Spod zakresu stosowania przepisów KPA wyłączone są pewne dziedziny:

- sprawy karno-skarbowe,

- sprawy określone w ordynacji podatkowej,

- sprawy należące do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych o ile przepisy ogólne nie stanowią inaczej,

- spawy wynikające z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

- sprawy podległości służbowej pracowników organów i innych jednostek organizacyjnych o ile przepisy ogólne nie stanowią inaczej.

Założenia postępowania ogólnego:

- są one odmienne niż w przepisach postępowania karnego czy cywilnego,

- w zdecydowanej większości spraw występują tylko podmioty organu administracji i strona,

- postępowanie nie jest skoncentrowane składa się z wielu czynności dokonywanych w dłuższym przedziale czasowym,

- w postępowaniu administracyjnym strona nie decyduje o zakresie materiału dowodowego ani o terminie zakończenia postępowania dowodowego i wydaniu decyzji- należ to do organu administracji.

Zasady ogólne postępowania administracyjnego

administracyjnego przypadku zasad ogólnych chodzi o zasady, które przesądzają o modelu postępowania administracyjnego w Polsce. Zasady te znajdują swoje odzwierciedlenie w licznych przepisach KPA.

Charakterystyczne dla Polskiego postępowania administracyjnego są zasady:

- praworządności,

- sprawy obiektywnej,

- oficjalności,

- czynnego udziału stron,

- pisemności,

- dwuinstancyjności,

- sądowej kontroli legalności działań administracji.

W rozdziale II KPA zawarty został katalog zasad ogólnych, w którym wymienione zostały (i niektóre zasady przesądzają o modelu postępowania) zasady stanowiące wytyczne działania dla organów administracji.

Są to następujące zasady:

- praworządności (art.6 i 7 KPA),

- prawdy obiektywnej (art.7 KPA),

- uwzględniania interesu społecznego i interesu obywateli (art. 7 KPA),

- pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa (art. 8 KPA),

- czuwania nad interesem stron i innych osób uczestniczących w postępowaniu (art.9 KPA),

- czynnego udziału stron w postępowaniu (art.10 KPA),

- przekonywania (art.11 KPA),

- szybkości (art.12 KPA),

- nakłaniania do ugody (art.13 KPA),

- pisemności (art14 KPA),

- dwuinstancyjności (art.15 KPA),

- trwałości decyzji (art.16 KPA par. 1),

- sądowej kontroli decyzji (art.16 par.2 KPA).

Praworządność- podstawowa zasada państwa prawnego znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 7 konstytucji RP. Ma ona istotne znaczenie działaniach administracji i została ona powtórzona w art. 6 KPA, zaś podkreślona w art.7 KPA. W oparciu o tą zasadę ukształtował się pogląd, że decyzja administracyjna znajduje podstawę wyłącznie w ustawie. Organ administracji stoi na straży praworządności gdyż kieruje on całym postępowaniem i ma czuwać nad tym, aby nie doszło do naruszenia prawa.

Naruszenie zasady praworządności powiązane jest z sankcją unieważnienia decyzji administracyjnej w sytuacji wydania decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 par.1 pkt 2 KPA)

Zasada prawdy obiektywnej- wyrażona jest w postępowaniu administracyjnym w obowiązku nałożonym na organ podjęcia wszelkich Kraków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Zasadę tę należy rozumieć jako wybór oparcia rozstrzygnięcia wyłącznie na okolicznościach faktycznie istniejących, nie zaś wyprowadzanych np. w drodze domniemań. Zasada ta wiąże się ściśle z postępowaniem dowodowym i zasadą swobodnej oceny dowodów.

Zasada oficjalności- przejawia się ona w całym KPA z uwagi na fakt, że ustawa powierza decyzje dotyczące przykładowo zakresu postępowania, zakresu gromadzonego materiału dowodowego itd. organowi administracji.

W myśl art. 7 KPA organy administracji podejmują kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy.

Zasada ta znajduje swoje odzwierciedlenie np. w art.61 par.2 KPA, który przewiduje możliwość wszczęcia z urzędu postępowania również w sprawie w której przepis wymaga wniosku strony.

Zasada czuwania - przez organ administracji nad interesem strony i innych osób uczestniczących w postępowaniu - jest powiązana z zasadą oficjalności, z zasadą uwzględnienia interesu społecznego i słusznego interesu obywateli. Została wyrażona w art. 9 KPA. Przepis tego artykułu wymaga należytego uformowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych oraz czuwania by strony nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa. Organ ma udzielić stronom niezbędnych wyjaśnień i wskazówek Przepisy kodeksu nakazują też odpowiednie pouczenie stron. Z art. 112 KPA wynika, że błędne pouczenie co do prawa odwołania, wniesienia skargi powództwa nie może szkodzić stronie, która się do niego zastosowała. Art. 9 KPA nakłada na organ obowiązek czuwania nad tym, by również inne osoby niż strona uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa. Organ udziela im niezbędnych wskazówek.

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu wynika z art. 10 KPA, chodzi tu o uprawnienie strony do czynnego udziału nie zaś o obowiązek udziału stron. Przepis art. 10 stanowi, że organy obowiązkowe są zapewnie stronom czynny udział w każdym stadium postępowania. Zasada ta znajduje odzwierciedlenie w wielu przepisach KPA zobowiązujących do zawiadomienia strony o wszczęciu postępowania przyznających stronie prawo do akt sprawy, obowiązek zawiadamiania strony o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodów, prawo strony do wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji i innych.

Przepisy te stwarzające stroniły możliwość aktywnego udziału w postępowaniu wynikająca z art. 145 par. 1 pkt. 4 KPA związaną z obowiązkiem wznowienia postępowania w sytuacji gdy strona bez własnej winy nie uczestniczyła w postępowaniu, np. nie została zawiadomiona o wszczęciu postępowania.

Zasada pisemności - wynika ona z art. 14 par. 1 KPA stanowiącego, że sprawy należy załatwiać w formie pisemnej. Znajduje ona wyraz także w wielu innych przepisach kodeksu dotyczących sporządzania protokołów oraz sposobu porozumiewania się organu ze stroną. Wyjątek od tej zasady przewidziany został w art. 14 par. 2. Dopuszcza on ustne załatwienie sprawy, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie, warunkiem jest tu jednak, to by ustne załatwienie sprawy było utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Wyłączenie pracownika oraz organu do udziału w postępowaniu (art. 24 KPA). Celem instytucji wyłączenia jest realizacja zasady prawdy obiektywnej i zasady pogłębiania zaufania do obywateli. Chodzi tu o wyłączenie ryzyka prowadzenia spraw w sposób stronniczy.

Wyłączenie pracownika

Zgodnie z art. 24 KPA istnieje 7 przesłanek dotyczących obligatoryjnego wyłączenia pracownika (również członka organu kolegialnego)

Wyłączenie w sprawie swojego małżonka

Art. 24 § 3

Art. 145 § 1

Strona i podmioty na prawach strony Art. 28

Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy interes prawny.

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych stron.

Zdolność prawną ma każdy człowiek od chwili urodzenia, przedsiębiorstwo w chwili wpisu.

Zdolność do czynności prawnej to możliwość osobistego działania. Wyróżnia się pełnią, ograniczoną do czynności prawnych i brak zdolności do czynności prawnych. Interes prawny to zarówno uprawnienie - gdy przyznaje się stronie prawa, przywileje - jak i obowiązek - wówczas strona musi go wypełnić.

Pełnomocnictwo, czyli osoby fizyczne, które mają zdolność do czynności prawnych mogą występować jako strona osobiści lub przez pełnomocnika.

Podmioty działające na prawach strony . Podmiotów tych nie dotyczy wynik rozstrzygnięcia (ponieważ dotyczą stron), ale przysługują im prawa strony z niektórymi ograniczeniami. Podmioty te mogą działać zgodnie z interesem strony lub wbrew temu interesowi. Ich udział nie jest zależny od woli strony. Do tych podmiotów zalicza się:

- prokuratora

- rzecznika praw obywatelskich

- organizację społeczną

Prokurator (art. 182-189 KPA) może żądać:

a) wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem,

b) przyłączenia się do toczącego się postępowania i wówczas przysługują mu prawa strony,

c) może wnieść sprzeciw (art. 184)

d) może zaskarżyć decyzję do sądu administracyjnego, nie obowiązuje go wyczerpanie toku odwoławczego

Rzecznik praw obywatelskich w postępowaniu administracyjnym ma te same uprawnienia co prokurator. Rzecznikowi nie przysługuje prawo sprzeciwu.

Organizacja społeczna może:

a) żądać wszczęcia postępowania,

b) żądać dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,

c) przedstawić swój pogląd lub zająć stanowisko w sprawie, ale za zgodą organu administracji publicznej (art. 31 KPA § 5)

ad. A wszczęcie postępowania na wniosek organizacji społecznej następuje na drodze postanowienia, na które służy zażalenie (organ może odmówić wszczęcia postępowania)

Termin - czas wyznaczony do dokonania czynności lub załatwienia sprawy administracyjnej.

Celem terminów jest realizacja, osiągnięcie szybkości postępowania (art. 12 KPA)

Rodzaje terminów:

Ze względu na to, kto je ustala:

a) ustawowe, o ich długości decyduje wprost ustawodawca, zawarte są w przepisach,

b) wyznaczone, wyznacza je organ prowadzący postępowanie administracyjne.

Ze względu na sposób oznaczenia:

a) bezwzględnie oznaczone

b) względnie oznaczone (niezwłocznie załatwienie sprawy, bez zbędnej zwłoki)

Według kryterium skutków uchybienia danego terminu:

a) zawiłe (prekluzyjne, peremptoryjne)

b) instrukcyjne (zwykłe, porządkowe, dylatoryjne)

c) przedawniające

Terminy zawiłe to terminy, których nie wolno naruszać, ponieważ czynność dokonana po ich upływie jest nieważna i prawnie bezskuteczna. Jest to jednak nieważność względna z uwagi na istnienie instytucji przewrócenia terminu. Terminy przedawniające - po upływie terminu przedawniającego następuje wygaśnięcie uprawnień i obowiązków w znaczeniu procesowym, wygaśnięcie mocy prawnej określonej czynności są nie przywracane. Ich uchybienie powoduje bezwzględne wygaśnięcie mocy prawnej czynności.

Terminy instrukcyjne dotyczą organów. Organy są z nimi związane. Nie potrzebują one przywracalności, gdyż mogą być swobodnie skracane lub wydłużane przez organ administracyjny wyznaczający dany termin. Ich naruszenie nie wywołuje ujemnych skutków prawnych.

Przywrócenie terminu prekluzyjnego. Przekroczenie tego terminu rodzi ujemne skutki. Przywrócenie tego terminu następuje wskutek złożenia podania do organu właściwego do rozpoznania odwołania, czyli organu II stopnia, chyba, że go nie ma to wtedy do tego samego organu. W prośbie należy uprawdopodobnić, że nie dotrzymanie terminu nie nastąpiło z winy strony. Wraz ze złożeniem wniosku należy dokonać czynności, do których strona była zobowiązana (art. 58 § 3) o przywróceniu terminu orzeka organ na drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Terminy załatwienia spraw:

1. Niezwłoczny ( nie oznaczony) (art. 35 § 3)

2. Jednego miesiąca (art. 35 § 3)

3. Dwóch miesięcy (art. 35 § 3)

Termin jednego miesiąca - gdy konieczne jest wprowadzenie postępowania administracyjnego, ale gdy sprawa nie jest skomplikowana.

Termin dwóch miesięcy - gdy sprawa jest skomplikowana i należy złożyć materiały dowodowe.

Jeżeli organ nie załatwi sprawy w terminie to powinien powiadomić stronę o tym fakcie podając przyczynę i przewidywany termin załatwienia sprawy.

Jeżeli termin nie zostanie dotrzymany zażalenie na czynności organu do organu wyższego stopnia wówczas to organ wyższego stopnia wyznacza termin.

Bezczynność administracji - milczenie administracji - oznacza sytuację w której upływa przewidziany przez ustawę procesową termin załatwienia sprawy administracyjnej.

Doręczenia (doręczanie pism) - jest warunkiem koniecznym skuteczności działania administracji od momentu doręczenia liczy się między innymi terminy procesowe do wniesienia odwołania czy zażalenia. Doręczenie jest czynnością materialną - techniczną wykonującą skutki określone przez KPA.

Kodeks prawa administracyjnego określa sposób doręczania pism osobom fizycznym i jednostkom organizacyjnym, zasadą jest że pisma doręczane są podmiotowi do którego jest kierowane.

Pisma procesowe doręcza się poprzez:

- poczty za pokwitowaniem

- pracownika - organu

- inne upoważnione osoby lub organy od art. 39 roz. 8

Pismo powinno być doręczone do rąk adresata:

- w miejscu zamieszkania adresata lub w miejscu pracy,

W lokalu organu administracji publicznej,

W każdym miejscu gdzie się adresata zastanie na podstawie art. 42 § 2

Art. 43 dotyczy nieobecności adresata

Wezwania w sytuacji gdy jest to niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy lub wykonania czynności urzędowych. Organ administracji może wzywać osoby do:

- udziału w podejmowanych czynnościach

- złożenia wyjaśnień lub zeznań

Organ wówczas jednocześnie określa jak wyjaśnienia mają być złożone.

Przepisy KPA zmierzają w kierunku realizacji zasady aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe.

Osobiste stawiennictwo może być wymagane jedynie w obrębie sąsiedniej gminy lub miasta, chyba, że charakter czynności wymaga jej dokonania przed organizacją administracji prowadzącym postępowanie i nie można skorzystać z pomocy prawnej innego organu.

Instytucja pomocy prawnej polega na zwróceniu się do organu właściwego dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby używanej o dokonanie czynności związanych toczącym się postępowaniem, np. przesłuchanie zamieszkałego tam świadka.

Kodeks nie precyzuje jakich osób wezwanie dotyczy. Przyjmuje się więc strony, świadkowie, biegli, osoby u których znajdują się dowody.

Wezwanie jest szczególnego rodzaju pismem procesowy m sformalizowanym, a jego wykonanie obwarowane jest przymusem. Pełni funkcję porządkową, dyscyplinującą. Wezwanie służy temu aby postępowanie toczyło się względnie planowo. MA ono zazwyczaj postać pisemną, dopuszcza się jednak w wypadkach nie cierpiących zwłoki wezwanie telegraficzne lub telefoniczne, a także przy użyciu innych środków łączności. Jednak organ musi mieć pewność, że dotarło ono do adresata - wtedy tylko można uznać, że było skuteczne.

Obligatoryjne elementy wezwania:

- oznaczenie organu wzywanego

- dane wzywanego

- w jakiej sprawie (krótki opis)

- w jakim charakterze (świadka, biegłego, strony)

- z jakiej strony

- wskazanie czy wstawienie ma być osobiste czy przez pełnomocnika, czy też ma być złożone na piśmie

- termin do którego żądanie powinno być złożone

- pouczenie o skutkach prawnych

Art. 56

Wezwanemu przysługuje zwrot kosztu podróży i inne należności przysługujące.

Ograniczenia w osobistym stawieniu się na wezwanie:

Wyróżnia się:

a) ograniczenia terytorialne - do osobistego stawienia się wezwany jest zobowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta w którym zamieszkuje lub przebywa

b) ograniczenie osobiste - może być spowodowane chorobą, kalectwem

c) ograniczenie zawodowe - wówczas wezwanie należy uzgodnić z przełożonym wezwanego

Wszczęcie postępowania:

Postępowanie administracyjne wszczyna się:

1) na żądanie strony (na wniosek) - gdy strona chce uprawnienie, zezwolenie, następuje w drodze podania złożonego pisemnie lub ustnie do protokołu.

2) przez organ ( z urzędu)

3) na wniosek prokuratora

4) na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich

Art. 63

Podanie - nie ma szczególnej formy ale powinno zawierać:

a) oznaczenie strony (imię, nazwisko, adres zamieszkania)

b) oznaczenie organu do którego jest wnoszone

c) krótki opis sprawy i żądanie strony

d) podpis osoby wnoszącej - imię i nazwisko

e) jeżeli są załączniki to je się załącza i określa.

W sytuacji gdy do organu wpłynie pismo nie oznaczone i nie możliwe jest ustalenie kto jest stroną - pismo zostaje nie załatwione.

Art. 63 § 4

Organ administracji publicznej przesyła zawiadomienie o przyjęciu pisma i nadaniu mu numeru. Jak wynika z orzecznictwa NSA przyjmuje się, że terminem wszczęcia postępowania z urzędu jest wynikiem pierwszej czynności urzędowej wywołującej skutki prawne o której organ poinformował strony, np. przesłuchanie świadka.

Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw to organ:

a) może zwrócić pismo z pouczeniem o ile podanie wniesiono do niewłaściwego organu,

b) organ przesyła podanie organowi właściwemu i powiadamia o tym stronę,

c) organ rozpoznaje sprawy należące do jego właściwości i zawiadamia stronę, że w innych sprawach powinna wnieść odrębne podanie do właściwego organu.

Wnosząc podanie strona powinna złożyć odpowiednie załączniki oraz wnieść opłatę.

Dokumentowanie czynności procesowych:

Czynności procesowe muszą być udokumentowane w formie pisemnej w postaci:

a) protokołu

b) adnotacji - notatki

Ad. A.

Protokół sporządza się obligatoryjne:

- z wniesionego ustnie podania,

- z przesłuchania strony, świadka lub biegłego

- z oględzin - dokonuje ich pracownik

- z rozprawy administarycjnej - jej przebieg jest protokołowany (ugoda również jest sporządzona w formie protokołu)

- z ustnego ogłoszenia decyzji lub postanowienia

* jeżeli strona chce się odwołać od decyzji to i tak należy ją przedłożyć w formie pisemnej.

Jeżeli sporządzenie protokołu nie jest obligatoryjne to pracownik administracji postępuje wedle swego uznania czyli: albo sporządza protokół albo notatkę (adnotację).

Protokół - elementy obligatoryjne:

Musi z niego wynikać:

a) kto, kiedy i gdzie dokonał czynności

b) jakiej czynności dokonano

c) względem kogo lub czego dokonano czynności

d) kto był obecny przy ich dokonaniu i w jakim charakterze

e) przebieg czynności

f) ustalenia wynikłe w trakcie przeprowadzenia czynności

g) uwagi osób biorących udział w czynnościach

h) wzmianka o odczytaniu

i) podpisy osób biorących udział w czynnościach gdy ktoś odmówi podpisania sporządzający protokół dokonuje wpisu do protokołu z podaniem daty i godziny, składa podpis i podaje przyczynę odmowy.

Postępowanie ogólne:

Postępowanie wyjaśniające

Z zasady prawdy obiektywnej wynika, że obowiązkiem zakładu prowadzącego wyjaśnienie jest wszechstronne wyjaśnienie stanu obecnego sprawy. Na organie prowadzącym postępowanie spoczywają 2 obowiązki:

1. określenia z urzędu jakie dowody są niezbędne dla ustalenia stanu faktycznego

2. obowiązek przeprowadzenia niezbędnych (z urzędu lub wskazanych przez strony)

Środki dowodowe:

Dowód to wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Działania zmierzające do ustalenia prawdziwości istnienia względnie nieistnienia faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, albo też prawdziwość twierdzeń o tych faktach opierają się na źródłach informacji określonych jako środki dowodowe KPA nie wprowadza szczególnych wymagań, które powinny być spełnione przez środki dowodowe. W związku z tym warunkiem dopuszczenia źródła informacji jako dowód w procesie administracyjnym jest jego zgodność z obowiązującym prawem (zarówno procesowym jak i materialnym).

W procesie dowodzenia obowiązuje również zasada swobodnej oceny dowodów. Nakazuje ona oceniać przeprowadzone dowody zgodnie z logiką, posiadaną wiedzą i doświadczeniem życiowym. Nie oznacza ona jednak dowolności w ocenie mocy i wiarygodności dowodów, ale nakazuje (co wynika z art. 80 KPA) jego ocenę wraz z całym materiałem dowodowym sprawy i na jego tle. Tak więc ocena ta związana jest z koniecznością porównania różnych dowodów ze sobą i z ustaleniem przesłanek, które obniżają bądź pozbawiają dany dowód mocy dowodowej, bądź wiarygodności.

Wyróżnia się następujące dowody:

- dowód z dokumentu

- dowód z zeznania świadka

- opinia biegłego

- wynik oględzin

- opinia strony

Dowód z dokumentu- najczęściej stosowany w postępowaniu administracyjnym . Wyróżnia się dokument urzędowy i prywatny.

Dokument urzędowy- korzysta z tzw. domniemania prawdziwości tzn. przyjmuje się, że fakty i okoliczności są w nim prawdziwe.

Moc dowodowa dokumentu urzędowego nie jest jednak bezwzględna, ponieważ można przeprowadzić dowód przeciwko jego treści (art. 76 § 3 KPA).

Dokument prywatny- jeżeli osoba dany dokument podpisze przyjmuje się, że ona go sporządziła (art. 75 § 3 KPA). Ocenia się go podobnie jak zeznanie świadka. Jego wartość zależy od tego czy osoba, która go podpisała została pouczona o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Dowód z zeznań świadka- świadek osoba posiadająca wiadomości, zdolna do dokonywania spostrzeżeń i komunikowania o tych spostrzeżeniach.

KPA wyłącza jako dowód zeznania uzyskane od osób wymienionych w art. 82 KPA (osoby niezdolne do spostrzegania lub postrzegania swych spostrzeżeń)

Obowiązek składania zeznań świadka jest ograniczony przez dwie instytucje:

- przez prawo odmowy zeznań przysługujące członkom najbliższej rodziny strony wymienionym enumeratywnie w art. 83 § 3 KPA.

- i prawo odmowy odpowiedzi na pytanie art. 83 § 3 KPA

Dowód z opinii biegłego

Biegły- osoba posiadająca wiadomości specjalne nabyte w wyniku wykształcenia lub wykonywania zawodu. Biegłego powołuje się na drodze postanowienia, na które nie służy zażalenia. Można go powołać również na wniosek strony. Biegły podlega wyłączeniu.

Dowód z oględzin-to czynność procesowa polegająca na dokonywaniu spostrzeżeń przy pomocy zmysłów (art. 85§ 1 KPA). Podstawowym walorem oględzin jest jego bezpośredniość.

Oględziny mogą dotyczyć: ludzi, rzeczy ruchomych, nieruchomości.

Oględzin dokonuje pracownik administracji publicznej, który może poprosić o pomoc biegłego.

Dowód z przesłuchania strony-ma charakter uzupełniający. Przeprowadza się go jeżeli wyczerpano inne środki dowodowe a w dalszym ciągu pozostają niewyjaśnione fakty istotne dla podjęcia rozstrzygnięcia. (art. 86 KPA).

Fakty powszechnie znane (notoryczne) to okoliczności, zdarzenia, czynności które powinny być znane każdemu rozsądnemu i posiadającemu doświadczenia życiowe mieszkańcowi miejscowości w której ma siedzibę np. klęska żywiołowa, wydarzenie historyczne.

Fakty znane organowi z urzędu - fakty wiadome organowi z racji wykonywanych funkcji. Fakty z którymi pracownik zapoznał się w toku wykonywania powierzonych mu zadań. Wyróżnia się domniemanie faktyczne i prawne, stanowią one metodę dowodzenia polegającą na tym, że na podstawie zaistnienia jednych faktów wnioskuje się o zaistnieniu innych.

Domniemania faktyczne - wynikają z doświadczenia życiowego, natomiast wnioski z domniemań prawnych nakazane są przepisami prawa.

Uprawdopodobnienie - to środek zastępczy dowodu, nie daje pewności lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) istnienia jakiś faktów.

Formy postępowania dowodowego - postępowanie gabinetowe lub rozprawa.

Postępowania gabinetowe jest dominujące. Mamy z nim do czynienia gdy zachodzi potrzeba badania jej dokumentu i ewentualnego uzyskania wyjaśnień strony.

Rozprawa (art. 89 KPA) organ administracji prowadzi rozprawę w każdym przypadku gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie gdy wymaga tego organ prawa.

KPR nie przewiduje formy rozprawy.

Zajęcie stanowiska w sprawie przez inny organ (art. 106 KPA) stanowi procesową regulację materialno-prawną instytucji.

Dochodzi do niego wówczas gdy określony problem z przyczyn prawnych nie może być rozwiązany przez jeden podmiot administracyjny. Chodzi o sytuację, gdy rozwiązanie problemu należy do zakresu działania dwóch lub kilku podmiotów traktowanych łącznie. W takim przypadku poznanie stanowiska innego organu stanowi istotną część postępowania wyjaśniającego, której pominięcie może stanowić istotną przyczynę wznowienia postępowania. Zajęcie stanowiska w formie postępowania na które służy stronie zażalenia, w przypadku gdy zajęcie stanowiska w formie mocniejszej (zgoda, porozumienie) negatywne stanowisko organu współdecydującego wyznacza kierunek rozstrzygnięcia sprawy. W formie słabszej stanowisko(bez względu czy będzie pozytywne czy negatywne dla strony) jest jedynie elementem materiału dowodowego zebranego w sprawie. Organ wydający decyzję będzie mógł rozstrzygnąć sprawę wbrew temu stanowisku, o ile w uzasadnieniu wyjaśni z jakich powodów odmówił mu wiarygodności w kontekście zebranych dowodów.

Zawieszenie postępowania.

W toku postępowania mogą pojawić się przeszkody uniemożliwiające jego dalszy prawidłowy przebieg. W takim przypadku postępowanie należy zawiesić i podjąć równocześnie niezbędne działania zmierzające do usunięcia tych przeszkód.

Skutki prawne zawieszenia:

- przerwanie biegu terminów procesowych

- przerwanie biegu przedawnienia jeżeli przepis szczegółowy tak stanowi (art.97 § 1 KPA).

Przyczyny zawieszania postępowania z urzędu można podzielić na 2 kategorie:

1. brak należytej reprezentacji strony w postępowaniu pkt.1-3

2. konieczność rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego pkt.4

Zagadnienia wstępne (kwestia prejudecjalna) powstało w toku postępowania do którego rozstrzygnięcie nie jest właściwy organ prowadzący to postępowanie bowiem rozstrzygnięcie tego zagadnienia należy do właściwości sądu powszechnego lub innego organu administracyjnego.

Zawieszenie postępowania na wniosek strony zależy od organu prowadzącego postępowanie. Wszelkie rozstrzygnięcia w sprawach zawieszenia postępowania, np. podjęcie zawieszonego postępowania, zapadają w formie postanowień, na które służy zażalenie art. 101§ 1 i 3 KPA. W okresie zawieszenia postępowania organ jest władczy do podejmowania działań określonych w art. 99 i 100 § 1 KPA oraz przeciwdziałający ujemnym skutkom wymienionym w art. 102 KPA.

Zajęcie stanowiska w sprawie przez inny urząd (art. 106 KPA) stanowi procesową regulację materialno-prawną instytucji. Dochodzi do niego wówczas gdy określony problem z przyczyn prawnych nie może być rozwiązany przez jeden podmiot administracyjny. Chodzi o sytuację, gdy rozwiązanie problemu należy do zakresu działania dwóch lub kilku podmiotów traktowanych łącznie. W takim przypadku poznanie stanowiska innego organu stanowi istotną część postępowania wyjaśniającego, której pominięcie może stanowić istotną przyczynę wznowienia postępowania.

Zajęcie stanowiska w formie postępowania na które służy stronie zażalenie, w przypadku gdy zajęcie stanowiska w formie mocniejszej (zgoda, porozumienia) negatywne stanowisko organu współdecydującego wyznacza kierunek rozstrzygnięcia sprawy. W formie słabszej stanowisko (bez względu czy będzie pozytywne czy negatywne do strony) jest jedynie elementem materiału dowodowego zebranego w sprawie. Organ wydający decyzję będzie mógł rozstrzygnąć sprawę wbrew temu stanowisku o ile w uzasadnieniu wyjaśni z jakich powodów odmówił mu wiarygodności w kontekście zebranych dowodów.

Zawieszenie postępowania

W toku postępowania mogą pojawić się przeszkody umożliwiające jego dalszy prawidłowy przebieg. W takim przypadku postępowanie należy zawiesić i podjąć równocześnie niezbędne działania zmierzające do usunięcia tych przeszkód.

Umorzenie postępowania (art. 105 § 1 KPA)

Organ wydaje decyzję o umorzeniu postępowania, gdy stało się ono z jakiejkolwiek przyczyny bezprzedmiotowe.

Decyzja umarzająca postępowanie nie rozstrzyga o istocie sprawy wywiera natomiast skutek procesowy (kończy sprawę w danej instancji). Istotą umorzenia postępowania jest jego przerwania, uchylenie wszystkich dokonywanych czynności oraz orzeczenie o dalszym jego nie prowadzeniu.

Co to znaczy, że postępowania stało się bezprzedmiotowe.

Postępowanie stało się bezprzedmiotowe, jeżeli w jego toku wystąpi brak chociaż jednego z podstawowych elementów stosunku administracyjno-prawnego (podmiotu, przedmiotu, podstawy prawnej) będącego przedmiotem postępowania.

W szczególności postępowania należy umorzyć:

1) w razie śmierci strony, gdy sprawa dotyczy praw i obowiązków niedziedzicznych i nie przechodzących na następców prawnych albo gdy w toku postępowania okaże się , że osoba której żądanie stało się przedmiotem prawnym nie legitymuje się interesem prawnym.

2) gdy decyzja będąca przedmiotem postępowania odwoławczego lub prowadzonego w trybie nadzoru wygasła z mocy prawa

3) gdy w toku postępowania przestanie istnieć przedmiot sprawy

4) jeżeli sprawa nie podlega rozstrzygnięciu w drodze decyzji a postępowanie pozostało wszczęte na żądanie strony

5) w przypadku braku w obowiązującym systemie prawnym umożliwiającego przyznanie stronie żądanego uprawnienia.

6) jeżeli w dniu podejmowania rozstrzygnięcia nie obowiązują już przepisy o załatwieniu sprawy w drodze decyzji.

Instytucja fakultatywnego umorzenia postępowania (art. 105 § 2 KPA) dotyczy sytuacji w której strona przestała być zainteresowana rozstrzygnięciem postępowania i dała temu wyraz wnosząc o umorzenie postępowania. Postępowanie należy umorzyć jeżeli nie sprzeciwiają się temu inne strony i nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

Podstawy szczególne umorzenia postępowania.

Są nimi okoliczności powodujące:

1) umorzenie postępowania administracyjnego wszczętego z urzędu w sprawie w której przepis prawa wymaga wniosku strony (art. 61 § 2 KPA)

2) umorzenie zawieszonego fakultatywnie postępowania administracyjnego (art. 98 § 2 KPA)

3) umorzenie postępowania administracyjnego przez organ odwoławczy (art. 138§1 pkt 2 KPA)

4) umorzenie postępowania odwoławczego (art. 138 § 1 pkt 3 KPA)

Akty kończące postępowania.

Decyzja - określenie decyzji zawarte jest w art. 104 § 2 KPA i zgodnie z tym przepisem jest to akt kończący definitywnie postępowanie w danej instancji.

Decyzją administracyjną jest każdy wydany na podstawie powszechnie obowiązującego prawa, władczy i jednostronny akt administracyjny rozstrzygający konkretną sprawę i skierowany do indywidualnego adresata nie związanego z organem ani węzłem zależności organizacyjnej ani też podległości służbowej.

Decyzja powinna być doręczona stronie na piśmie (art. 109 KPA) lub w drodze ustnej, gdy przemawia za tym interes strony.

Elementy decyzji (art. 107 § 1 KPA) artykuł ten określa obligatoryjnie składniki treści decyzji, ponadto przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja(ale stają się przez to obligatoryjnymi).

Jeżeli zgodnie z obowiązującym prawem określona sprawa administracyjna podlega załatwieniu w drodze decyzji, to pismo wydane w tej sprawie należy uznać za decyzję mimo niespełnienia przez nie formy określonej w art. 197 KPA, o ile zawarto w nim co najmniej oznaczenie organu od którego pochodzi, wskazanie adresata , rozstrzygnięcie o istocie sprawy(chociażby dorozumiane) i podpis upoważnionego pracownika.

Termin, warunek, zlecenie oraz rygor natychmiastowej wykonalności.

Termin- od którego decyzja obowiązuje lub do którego obowiązuje.

Warunek- zespół czynności, które strona musi dokonać aby decyzja była zrealizowana.

Zlecenie- czynność prosta, jednorazowa np. dostarczenie dokumentów.

Rygor natychmiastowej wykonalności nadaje się w następujących sytuacjach:

- ochrony życia i zdrowia ludzkiego,

- ze względu na ważny interes społeczny,

- ze względu na ważny interes strony.

Skutki prawne decyzji administracyjnej

Decyzja wywołuje z reguły dwojakiego rodzaju skutki prawne.

Skutkiem materialnoprawnym decyzji może być powstanie, zmiana lub wygaśnięcie konkretnego stosunku prawnego.

Treścią stosunku są określone uprawnienia bądź obowiązki stron. Decyzja kształtuje treść stosunku prawnego w ten sposób, że przekształca interes prawny strony w jej prawo nabyte, odmawia takiego przekształcenia lub stwierdza wygaśnięcie uprawnienia bądź obowiązku, konkretyzuje co do treści i rozmiaru spoczywający na stronie obowiązek albo znosi ten obowiązek.

Skutek procesowy decyzji polega na zakończeniu sprawy w danej instytucji. Następstwem wydania decyzji jest rozwiązanie stosunku procesowego powstałego między stroną, a organem administracji z chwilą wszczęcia postępowania.

Wymienione skutki są wywierane przez decyzje rozstrzygające sprawę co do jej istoty (a nie przez decyzje takie jak np. decyzja o umorzeniu postępowania- która wywiera jedynie skutek procesowy).

Organ jest związany wydaną przez siebie decyzję od chwili jej ogłoszenia.

Od momentu doręczenia (ogłoszenia) decyzja wywiera skutki prawne i od tej chwili organ, który ją wydał nie może jej zmienić ani uchybić poza wypadkami wskazanymi w kodeksie.

Ugoda administracyjna- zawarte przed organem administracji publicznej porozumienie stron regulujące ich wzajemne prawa i obowiązki w indywidualnej sprawie będącej przedmiotem postępowania administracyjnego. Może być zawarta jedynie w sprawach rozstrzyganych w drodze decyzji.

W art. 13 § 1, 114 i 115 KPA zostało określone u przesłanki, których łączne spełnienie umożliwia zawarcie ugody.

1. Ugoda może być zawarta tylko w sprawie zawisłej tzn w takiej, w której toczy się postępowanie od momentu wszczęcia postępowania do czasu wydania decyzji przez organ II instancji

2. Ugoda może być zawarta w sprawie w której występują strony o spornych interesach, gdy charakter strony o tym przemawia

3. Zawarcie ugody powinno przyczynić się do uproszczenia bądź przyspieszenia postępowania

4. gdy zawarciu ugody nie sprzeciwia się przepis ogólny.

Ugodę sporządza się na piśmie z zachowaniem formy określonej w art. 117 § 1 KPA. Fakt zawarcia ugody odnotowuje się w protokole.

W razie złożenia przez strony zgodnego oświadczenia o zamiarze zawarcia ugody organ odracza wydanie decyzji i wyznacza stronie termin zawarcia ugody.

Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki prawne jak decyzja (art.. 121 KPA).

Postanowienie- akt administracyjny, który nie rozstrzyga co do istoty sprawy, ale reguluje kwestie porządkowe i proceduralne wynikłe w toku postępowania administracyjnego. Jest to pismo sformalizowane. Elementy postanowienia (art. 124 KPA) nie różnią się zasadniczo od decyzji z dwoma wyjątkami:

1. adresatem postanowienia obok strony mogą być inne osoby np. świadkowie, biegli, uczestnicy rozprawy administracyjnej.

2.uzasadnienia wymagają tylko postanowienia które można zaskarżyć w drodze zażalenia lub skargi oraz postanowienia wydane na skutek złożenia zażalenia.

Postanowienia wydawane są na piśmie wraz z pouczeniem o możliwości i trybie ich zażalenia.

Postanowienia na które służy zażalenie mogą być wzruszone w drodze wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności.

Postępowanie przed organem II instancji

Środki prawne w postępowaniu administracyjnym (środki zaskarżenia) są ustanowione przez kodeks możliwości kwestionowania przez stronę lub inne uprawnione podmioty rozstrzygnięć organów administracyjnych w celu spowodowania ich weryfikacji (zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności). W oparciu o tą definicję do kodeksowych środków prawnych zalicza się:

- odwołanie,

- zażalenia,

- wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy,

- żądanie wznowienia postępowania,

- żądanie stwierdzenia nieważności decyzji,

- żądanie uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej,

- sprzeciw prokuratora,

- powództwo do Sądu Powszechnego,

- skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Środki prawne są klasyfikowane na:

a) środki prawne zwyczajne- służą kwestionowaniu rozstrzygnięć (decyzji i postanowień) nieostatecznych.

b) środki prawne nadzwyczajne - służą kwestionowaniu rozstrzygnięć (decyzji i postanowień) ostatecznych.

Odwołanie jest żądaniem ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ II instancji.

Organ odwoławczy nigdy nie może działać z urzędu. Działa dopiero po wniesieniu odwołania (art.127-140 KPA). Organem właściwym do rozpatrywania odwołania jest organ wyższego stopnia chyba, że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.

Wniesienie odwołania unormowane jest w art.142 KPA.

Art. 130 § 2 KPA wymienia wstrzymania wykonania odwołanej decyzji przez organ wykonawczy.

Wniosek o ponownie rozpatrzenie sprawy.

Od decyzji wydanych w I instancji przez ministra lub Samorządowe Kolegium Odwoławcze art. 127 § 3 KPA przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Powoduje on obowiązek powtórnego rozpatrzenia sprawy przy odpowiednim stosowaniu przepisów dotyczących odwołania jednakże dotyczy decyzji ostatecznej i jest rozpoznawany przez ten sam organ.

Przebieg postępowania odwoławczego:

a) stadium wstępne związane z badaniem dopuszczalności odwołania (organ odwoławczy powinien zbadać czy odwołanie zostało wniesione w terminie i czy jest dopuszczalne..

b) stadium rozpoznawcze; jego przedmiotem jest powtórne rozpatrzenie sprawy.

c) stadium orzeczenia mające na celu podjęcie ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy

Przyczyny niedopuszczalności odwołania:

a) sprawa nie była załatwiona w drodze decyzji administracyjnej,

b) strona w terminie nie usunęła braków odwołania

c) odwołanie wniosła strona nie posiadająca zdolności procesowej a jej przedstawiciel ustawowy nie potwierdził tej czynności,

d) odwołanie wniesiono od decyzji, której nie można zaskarżyć w drodze odwołania,

e) treścią odwołania jest żądanie rozstrzygnięcia kwestii która nie została rozpatrzona przez organ I instancji

f) odwołanie wniesiono od decyzji, która nie została doręczona lub ogłoszona stronie.

Przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest rozpatrzenie konkretnej sprawy i jej załatwienie.

Uprawnienia decyzyjne organu odwoławczego zostały ściśle określone w art.138 KPA.

Zakaz orzekania na niekorzyść odwołującego (zakaz reformatioum in peius) tworzy stronie (odwołującemu się) gwarancję że w wyniku złożenia odwołania jego sytuacja prawna nie ulegnie pogorszeniu

---