Ekonomia - jest nauką o gospodarowaniu Rynek jest to ogół transakcji kupna i sprzedaży Mikroekonomia - gospodarka na szczeblu pojedyńcczym Makroekonomia-gospodarowanie na szczeblu organizacji złożonych (państwo) Popyt-zapotrzebowanie zgłaszane przez konsumentów po różnych cenach (w danym momencie) Podażoferta proponowana przez przedsiębiorców po róznych cenach(w danym momencie Prawo popytu mówi o tym, iż wzrost ceny powoduje spadek ilości popytu (ceratis paribus) Zmiana ceny zmiany ilości popytu Zmiana czynników pozacenowych Zmiana popytu Czynniki pozacenowe wpływające na popyt. Dochody Liczba konsumentów Ceny substytutów i dóbr komplementarnych Przewidywanie cen w przyszłości Gust i preferencje Prawo podaży - mówi o tym, iż wzrost ceny powoduje wzrost ilości podaży (ceteris paribus) Zmiana ceny powoduje zmianę ilości podaży Subwencja - Przeciwieństwo podatku Czynniki pozacenowe wpływające na podaż (producentów) podatki i substydja ceny czyników produkcji (maszyny) technologia liczba producentów i sprzedawców przewidywanie cen w przyszłosci Zmiana czynników pozacenowych zmiana podaży Równowaga rynkowa Mechanizm rynkowy-działania przedsiębiorstw i konsumentów doprowadzające do równowagi rynkowej. Nadmiar Niedobór Spadek popytu przy stałej podaży powoduje na rynku spadek ceny równowagi i spadek ilości równowagi. Wzrost popytu przy stałej podaży powoduje na rynku wzrost ceny równowagi, wzrost ilości równowagi. Wzrost podaży przy stałym popycie powoduje na rynku spadek ceny równowagi, a wzrost ilości równowagi. Spadek podaży przy stałym popycie powoduje na rynku wzrost ceny równowagi, a spadek ilości równowagi.

Elastyczność popytu i podaży % Δ QD Wzór elastyczności cenowej Ep= ------- <= 0 % Δ P Elastyczność cenowa popytu informuje o tym, o ile procent zmieni się ilość popytu, jeżeli cena zmieni się o 1 procent. Ep=-2 1%↑ P=> 2%↓ Q Ep=-1/4 1%↑ P=> ¼%↓ Metoda pionowa [Ep] = a/b [Ep] = c/d Trzeba pamiętać o „-„ Np. ( p1=1000 p2=800 q1=300 q2=500 Ep=200/800/-200/1800=1/4*(-9/1)=-9/4 1%↓P=>9/4%↑Q przykład 2.. Ep= - 2 1%↓Q=>2%↑Q Im Ep jest mniejsze tym większa elastycznośc Elastyczność dla ceny równej 200 Ep = 0 popyt doskonale sztywny Ep  (0;-1) popyt sztywny Ep  (  niesk) popyt elastyczny Ep= - niesko. doskonale elastyczny Dla ceny bardziej elastyczna jest D2 Dla ilości bardziej Elastyczna jest D1 Z dwóch krzywych popytu dla każdej ceny bardziej elastyczna jest ta która niżej przecina oś rzędnych Z dwóch krzyw. P. bardziej elastyczna dla każdej ilości jest ta która dalej przecina oś rzędnych. 1 - bardziej elastyczna i dla ilości i dla ceny Przychody przychódd całkowity PC=P*Q Δ PC przychódd marginalny PM= ---- Δ Q Przychód marginalny informuje o tym, o ile zmienił się przychód całkowity na skutek zmiany ilości o 1 jednostkę. P Q PC PM 10 1 10 10 9 2 18 8 8 3 24 6 7 4 28 4 6 5 30 2 ________________________/ 5 6 30 0 4 7 28 -2 3 8 24 -4 2 9 18 -6 1 10 10 -8 E - elastyczny (popyt) Sz - sztuczny (popyt) E--P↓=>PC↑ ^ PM>0 Sz->P↓=>PC↑ ^ PM>0 -1->P↓=>PC const max ΔPM=0

% Δ Q Wzór elastyczności dochodowej popytu EDp= ------- % Δ DP DP - dochód pieniężny. Elastyczność dochodowa popytu informuje o tyn, o ile % zmieni się popyt jeżeli dochody konsumentów zmienią się o 1%. Dobra dzielimy na: normalne i podrzędne EDP>0 EDP<0 / \ podstawowe luksusowe 1>EDP>0 EDP>1 Dobra normalne - to takie dobra, dla których wzrost dochodu powoduje wzrost konsumpcji (spadek dochodów wywoła spadek konsumpcji). Dobra podrzędne to dobra, dla których wzrost dochodu powoduje spadek konsumpcji (spadek dochodów wywoła wzrost konsumpcji). Dobra normalne dzielą się na dobra podstawowe i luksusowe. Dobra podst. to takie dobra dla których stałe przyrosty dochodów wywołują coraz mniejsze przyrosty konsumpcji. Dla dóbr luks. stałe przyrosty dochodów powodują coraz większe przyrosty konsumpcji. EDP=2 EDP=1/2 1%↑DP =>2%↑Q 2%↑DP=>1%↑Q lub 1%↑DP=>1/2%↑Q 1%↓DP=>2%↓Q 2%↓DP=>1%↓Q lub 1%↓DP=>1/2%↓Q EDP=-4 1%↑DP=>4%↓Q i 1%↓DP=>4%↑Q % ΔQx Elastyczność mieszana popytu Em=--------- % ΔPy informuje o tym o ile % zmieni się popyt na jedno dobro jeżeli cena drugiego dobra zmieni się o 1% Dla substytutów Em>0 Dla komplementarnych Em<0 N Em=0 Em=3 Em=-2 1%↑Py3%↑Qx 1%↑Py2%↓Qx 1%↓Py3%↓Qx 1%↓Py2%↑Qx Elastyczność cenowa podaży - informuje o tym o ile procent zmieni się ilość podaży jeżeli cena danego dobra zmieni się o 1 procent. %ΔQs Es= -------- >=0 %ΔP Es=5 1%↑P5%↑Qs 1%↓P5%↓Qs

Analiza zachowań producenta- Zakładamy iż do procesu produkcji używamy dwóch czyników praca i kapitał w krótkim okresie zmieniamy wielkość produkcji zmieniając tylko czynnik pracy przy stałym poziomie kapitału w długim okresie możemy zmienić produkcje zmieniając zarówno czynnik pracy jak i czynnik kapitału Funkacja produkcji w krótkim okresie=jednoczynikowa funkcja produkcji Założenia 1.Jeden czynnik stały(kapitał) 2.Jeden czynnik zmienny(praca) 3.Kapitał i prace można łączyć w różnych proporcjach 4 Produkt jednorodny 5. technologia jest stała Produkt przeciętny pracy: PPL = Q/L : informuje o tym jaka ilość produkcji przypada na jedną jednostkę czynnika pracy(1 pracownik)W analizie geometrycznej produkt przeciętnypracy jest nachyleniem odcinkałączącego początek układu współrzę. Z punktem leżącym na wykresie produktu całkowitego. Produkt marginalny pracy PML= ΔQ/ΔL : jest to zmiana produktu całkowitego wywołana zmianą zatrudnienia czynnika pracy o jedną jednostkę.Produkt marginalny pracy jest pochodną produktu całkowitego Etapy : 1)PPL ↑ 2) PML>PPL 3) PPL>=PKL>=0 4)PML<0 Dla producenta dążącego do maksymalizcji zysku efektywny jest etap 3 Prawo malejących przychodów = prawo nieproporcjonalnych przychodów = prawo malejącego produktu marginalnego - Prawo to mówi iż zwiększenie nakładów czynnika zmiennego o kolejne jednostki przy pozostałych czynnikach stałych od pewnego momentu zacznie potrzebowac coraz mniejsze przyrosty produkcji Funkcja produkcji o długim okresie = dwuczynnikowa funkcja produkcji Graficzną ilustracją dwuczynikową funcji produkcji jest izokwanta która przedstawia takie kombinacje ilości kapitału i pracy które połączone ze sobą dadzą jednakową wielkość produkcji Marginalna stopa techniczej substytucji MSTS=ΔK/ΔL=PML/PMk ↓ infor. o zdolności zastępowania jednego czynnika produkcji drugim. MSTS infor. o tym z ilu jednostek kapitału może zrezygnować producent zatrudniając dodatkową jednostkę czynnika pracy przy załorzeni iż wielkość produkcji nie ulega zmianie Prawo malejącej marginalnej stopy technicznej substytucji - mówi o tym,iż zwiększając nakład czynnika pracy o kolejne jednostki. Możemy rezygnować z coraz mniejszych ilości kapitału zakładając iż produkcja nie ulega zmianie.Każda kolejna jednostka pracy zastępuje coraz mniej kapitału Koszt całkowity KC = w*l+n*k w-cena l n-cena k

Koszty produkcji W krótkim okresie jeden z czyników produkcji(kapitał)jest stały a drugi czynnik produkcji(praca)może ulegać zmianie.Dlatego też koszty produkcji w krótkim okresie dzielimy na koszty stałe(koszt kapitału= N*K)i koszty zmienne(koszty pracy = w*L) Koszt stały całkowity charakteryzuje się tym iż nie KSC ulega zmianie wraz ze zmianą produkcji jego poziom jest stały nawet dla produkcji równej 0 Koszt zmienny całkowity - to taki koszt który zmienia KZC się wraz ze zmieną produkcji a dla produkcji równej 0 koszt zmienny całkowity wynosi 0 KC = N*K + w*L KC = KSC + KZC Koszt stały przeciętny : KSP KSC / Q Koszt zmienny przeciętny : KZP = KZC / Q Koszt całkowity przeciętny KCP = KC / Q = KSC + KZC / Q = KSP + KZP W analizie geometrycznej KCP jest nachyleniem odcinka łączącego początek ukł. Współrzędnych z punktami leżącymi na wykresie KC Koszt Marginalny- jest to zmiana kosztu całkowitego wywołana zmianą produkcji o 1 jednostkę KM= ΔKC / ΔQ Gdy KM = 10 to przy produkcji 1 produktu więcej zarobimy 10 zł. KZP-koszt zmienny przeciętny KM>0 KCP-koszt całkowity przeciętny Związki między KCP,KZP,KM, po pierwszze obydwa koszty przeciętne (KCP,KZP)przecinają się z KM w Swoich Minimach. Po drugie dla tych poziomów produkcji dla których koszty przeciętne są większe niż koszty marginalne koszty przecietne maleją Po trzecie dla tych poziomów produkcji dla których KP są mniejsze KM,KP są rosnące Po czwarte koszt stały przeciętny nie jest powiązany z KM Po piąte koszt całkowity przeciętny jest zawsze większy od KZP A - Mała firma B - Większa firma C - Największa firma Związki między KCP,KZP i KM KPD - Koszt przeciętny długookresowy Zmiana rozmiaru zakładu w długim okresie pociąga za sobą tzw. Korzysci skali. Wyróżniamy trzy rodzaje korzysci skali stałe, rosnące i malejące. - Stałe korzyści skali występują wtedy kiedy proporcjonalne zwiększenie kapitałów i pracy powodóje proporcjonalne zwiększenie produkcji (podwojenie kapitału i pracy powoduje podwojenie produkcji - koszt przeciętny długo okresowy jest stały. - Rosnące korzysci skali występują wtedy kiedy proporcjonalne zwiększenie kapitałów i pracy powoduje więcej niż proprcjonalne zwiększenie produkcji (podwojenie kapitału i pracy powoduje wiecej niż 2 produkcji koszt przeciętny długookresowy maleje) - Malejące korzyści skali występują wtedy kiedy proporcjonalne zwiększenie kapitału i pracy powoduje mniej niż proporcjonalny wzrost produkcji (podwyższenie kapitału i pracy powoduje mniej niż podwyższenie produkcji koszt przeciętny długo okresowy rośnie.

Maksymalizacja rynku różne rodzaje konkurencji rynku ZC=PC-KC Koszt alternatywny są to utracone korzyści powstające w momencie dokonania wyboru Np. 10000 I - 2000 II - 4000 (to co wybrałem) III - 3000 (koszt alternatywny) IV - 2500 ZR - Zysk rachunkowy ZR=PC - KC R ZE - Zysk ekonomiczny ZE=ZR - KA W zalezności od cech zależności danego rynku wyróżnić możemy różne rodzaje konkurencji. 1. Konkurencja doskonała 2. Monopol pełny 3. Konkurencja monopolistyczna 4. Oligopol 1. Charakteryzuje się tym iż a) na rynku istnieje wielu drobnych nabywców b) produkt jest jednorodny c) brak bariery na wejściu do gałęzi d) doskonała informacja o rynku PM>KM =>Q↑ PM<KM=>Q↓ Warunek maksymalizacji zysku PM=KM↑ 2. Monopol pełny cechy a) Jeden sprzedawca wielu drobnych nabywców b) produkt nie posiadających bliskich substytótów c)pełna bariera na wejściu do gałęzi d) Doskonała informacja o rynku PM=KM - Maksymalizacja zysku Dyskryminacja cenowa polega na ustalaniu na ten sam produkt w tym samym czasie różnych cen Na bardziej elastycznym rynku monopol zawsze ustala cenę niższą. Na rynku mniej elastycznym monopol ustali cenę wyższą 3 cechy konkurencji monopolistycznej. a) Dużo drobnych sprzedawców i nabywców b)Produkt zróżnicowany c) brak bariery na wejściu do gałęzi d) Doskonała informacja o rynku d- krzywa popytu bez reakcji konkurentów D - Z reakcją konsumentów PM = KM Oligopol a niewielu producentów kilku sprzedawców, wielu nabywców b produkt musi być jednorodny albo zróżnicowany c Bariera na wejsciu do gałęzi d doskonała informacja o rynku

Makroekonomia Narzędzia polityki - polityka fiskalna - polityka pieniężna - polityka dochodowa - zagraniczna polityka gospodarcza. Zmiany zewnętrzne - klimat - wojny - produkt zewnętrzny Makrogospodarka - popyt globalny - podaż globalna. Zmienne indukowane - produkt - zatrudnienie i bezrobocie - ceny - eksport netto. Produkt krajowy brutto(PKB) jest to suma wartości dodanej wytworzonej w całej gospodarce na terenie danego kraju w jakimś okresie Wart.dodana = wart.produktu = koszty rzeczowe PKB = Z(suma) w.d. PKB = Z dochodów PKB = Z wydatków C(consumcja) + S(oszczędności) C- Export P - producent T - podatki S1 - Subscydja dotacje G.D - gospodarstwo domowe S - oszczędności S > I - definicja budrzetowa Produkt Narodowy brutto = PKB +- dochody netto dla reszty świata PNB - A(amortyzacja) = PNN(netto) w cenach bieżących PNN w.c.b. - Te = PNN w cenach czyn. Produkt. dochód narodowy Dochód Narodowy - składki na ubezpieczenie społeczne - Nie rozdzielne zyski spółek akcyjnych + odsetki od długów zaciągniętych przez podmioty niegospodarcze + Płatności transferowe od państwa i przedsiębiorstw Dochód osobisty - Podatek dochodowy Dochód rozporządzalny Parytet siły nabywczej - ilość dóbr którą można kupić za 1 dolara / ilość dóbr którą można kupić za 1 zł Inflacja Spadek wartości pieniądza przejawiające się w stałym przyroście cen towarów i usług. Stopa inflacji Pt - PO S= ----------- * 100 PO Wskaźnik cen - ogólne zmiany poziomu cen mierzoe są a pomocą wskazników cen, stanowiących pewne średnie cen dla konsumentów bądź producentów PNB w.c.bieżący Deflator PNB = ----------------------- PNB w.c.z. Pieniądz jest to prawnie zagwarantowany i społecznie akceptowany towar za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra i usługi lub za pomocą którego regulujemy zobowiązania finansowe Pieniądz jest prawnie okreslonym i powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym który może wyrażać przechowywać i przekazywać wartości i którego wartość jest ściśle związana z realnym produktem społecznym brutto Funkcje pieniądza - miernik wartości dóbr i usług - środek wymiany - środek płatniczy - środek tezauryzacji - pieniądz światowy - pieniądz jako powszechna jednostka rozrachunkowa Definicje ilości pieniądza 1 Ilość pieniądza M1 - pieniądz gotówkowy : monety i banknoty bez pogotowia kasowego banków - lokaty na żądanie krajowych uczestników sektora pozabankowego w bankach 2 I.P. M2 - M1+ lokaty terminowe w okresie wypowiedzenia do 4 lat krajowych uczestników sektora pozabankowego w bankach (rachunki oszczednościowe oraz małe rachunki terminowe nie przekraczające określonej sumy) 3. I.P.M3 - M2 + lokaty oszczędnościowe o ustalonym okresie wypowiedzenia krajowych uczestników wektora pozabankowego a w bankach duże salda rachunków terminowych przekraczających określoną sumę rocznie 4. Grupa L - papiery wartościowe i obligacje bankowe, skarbowe akcje o zróżnicowanym stopniu płatności i ryzyka

---