Teoria podziału dochodu narodowego
TEORIA PROCENTU.
Do teorii podziału dochodu narodowego szkoły austriackiej szczególny element wniósł Bohn-Bawerk w postaci teorii procentu i ściśle z nią związanej teorii akumulacji kapitału, zwanej teorią okrężnych dróg produkcji. W dotychczasowej nauce ekonomii zasadniczy problem stanowiło wyjaśnienie zysku. Zysk pojmowano jako wynagrodzenie kapitału. Wyjątkiem był tutaj J.B.Say (najwybitniejszy francuski ekonomista klasyczny, autor „Teorii ekonomii politycznej” wydanej w 1803, pisał w początkach XIX w. Say wyróżnił 3 czynniki produkcji. Wg niego wynagrodzeniem czynnika pracy jest płaca robocza, wynagrodzeniem czynnika ziemi jest renta gruntowa a kapitału jest procent. Say jako pierwszy wprowadził procent jako wynagrodzenie za wytwórczą rolę kapitału. Do rozumowania Say`a nawiązał Bohn-Bawerk. Za podstawę analizy bierze on procent, traktując go jako zjawisko pierwotne (Say uważał że wtórne). W ujęciu Bohn-Bawerka procent to dochód stanowiący wynagrodzenie kapitału, natomiast zysk to wynagrodzenie przedsiębiorcy za jego funkcje kierownicze. U Say`a tym wynagrodzeniem przedsiębiorcy za funkcje kierownicze jest dochód przedsiębiorcy. W teorii procentu B-B nawiązuje do teorii wstrzemięźliwości, czyli abscynencji stworzonej przez takich ekonomistów jak: W.N.Senior- ekonomista angielski działający w latach 30-tych XIX w (wg niego zysk jest efektem wstrzemięźliwości przedsiębiorcy) oraz podobnie myślał F. Bastian- francuski ekonomista klasyczny. Problem abscynencji podejmuje także W.S.Jevons, twórca marginalizmu w Anglii.
Podstawą teorii procentu Ben-B. jest teza iż ludzie z różnych względów wyżej cenią dobra teraźniejsze niż dobra przyszłe. Pamięć ludzka jest bowiem tak ukształtowana, że ludzie z reguły nie doceniają rangi przyszłych potrzeb. Działa w tym przypadku przeświadczenie o krótkości trwania życia ludzkiego, istotną rolę odgrywa też brak właściwej wyobraźni. Ponadto dobra teraźniejsze umożliwiają podejmowanie wydajniejszej produkcji okulnej (okrężnej, wydłużonej), która chociaż wydłuża czas to jednak przynosi więcej efektów. Z powyższych względów istnieje agio (czyt. ażio), czyli nadwyżka wartości dóbr teraźniejszych (obecnych) w stosunku do dóbr przyszłych. Stanowi ono procent. Agio dóbr teraźniejszych nad przyszłymi jest zjawiskiem indywidualnym i wysokość jego jest różna dla poszczególnych jednostek. Natomiast jednolita, ale rynkowa stopa procentowa ustala się na rynku i wyraża się w postaci %. Podobnie jak w przypadku zwykłej wymiany występuje wówczas obustronna konkurencja pożyczkobiorców i pożyczkodawców. % jest wg Bohn-Bawerka zjawiskiem psychologicznym. Jego podstawa jest kredyt konsumpcyjny a nie produkcyjny. Teoria procentu B-B wywarła wielki wpływ na późniejszy rozwój teorii procentu przynosząc sławę jej autorowi.
Teoria podziału obejmuje teorię % i teorię kapitału i akumulacji. Teoria kapitału zwana jest teorią dróg okrężnych.