Kryteria podziału dróg i ulic:

1)funkcja w sieci: a)krajowe(A,S,GP) b)wojewódzkie(G,Z) c)powiatowe(G,Z) d) gminne(L,D); 2)prawo zarządzania terenem: a)drogi publiczne b)drogi wewnętrzne; 3)dostępność: a) o ograniczonej dostępności b)o częściowo ograniczonej dostępności c)o nieograniczonej dostępności (ogólnodostępne) 4)ze wzgl. na parametry tech: drogi: A-autostrady, S-drogi ekspresowe, GP-gł. ruchu przyspieszonego G-główne Z-zbiorcze L-lokalne D-dojazdowe /ulice to samo ale bez A/ Do dróg krajowych: autostrady, drogi ekspresowe oraz drogi leżące w ich ciągach do czasu wybudowania autostrad i dróg ekspresowych; Drogi międzynarodowe leżą w sieci dróg krajowych; obwodnice dużych miast; drogi o znaczeniu obronnym; drogi alternatywne dla autostrad płatnych Drogi wojewódzkie: łączą miasto wojewódzkie z miastami powiatowymi Drogi powiatowe: łączą siedziby powiatów z siedzibami gmin

Drogi gminne:sieć służąca miejscowym potrzebom /z wyłączeniem dróg wew/ Drogi wewnętrzne: Dr. W osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do lasów, do obiektów prowadzących dział. gosp., place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami.

Opisy dróg: Autostrady: V_p=100,120 km/h; zawsze dwujezdniowa;min szerokość pasa ruchu 3.50m.;min szer pasa dzielącego 3.00m.;min szer pobocza 3.25m.;natężenie ruchu 20000s/doba Drogi ekspresowe:1 lub 2 jezdniowa;min szerokość pasa ruchu 3.50m.;pobocze utwardzone Droga zwykła:min 2pasy po 3.50m.;pobocza po 2.50m.;miejsca obsługi podróżnych /MOP/ Odległości budynków od zew krawędzi jezdni:

Rodzaj drogi	Na terenie zabudow.	Poza zab.
Autostrada (A)	30	50
Dr.ekspresowa (S)	20	40
Dr. ogólnodostępne:
krajowa wojewódzka gminna	10 8 6	25 20 15

SDR: w zależności od charakteru ruchu natężenie miarodajnej godziny ruchu do proj.wymiarów, w 50 godz.:a)dla odcinków o gosp charakterze ruchu 0,085-0,095SDR b)dla odc o turystycznym char ruchu 0,11 do 0,125SDR c)dla odc o rekreacyjnym char ruchu 0,125-0,135SDR Badania ruchu: charakterystyka: pojazdów (wymiary):szerokość V=50 to 2.75m.,V=60-70 to 3m.,V=80-100 to 3.5m.,V=120 to 3.75m.;uwzglednia się tez wysokość świateł,prędkość samochodow,zwrotność ,kierowców, ruchu:rozkład ruchu /kierunkowy/, zakłócenia w ruchu, poziom swobody ruchu/PSR/ Ad Badania ruchu: na drodze:natężenie ruchu, struktura rodzajowa ruchu Na skrzyżowaniu:jw.+struktura kierunkowa ruchu; w mieście:obszary generujące ruch /źródło/, obszary przyciągające ruch/cel/, potrzeby parkingowe, komunikacja zbiorowa

Ruch drogowy: piesi:szer 2x0.75m.=1.50m.-min szer chodnika, odległość od jezdni: Z,L,D min 0,5m.; G min 3,5m.; GP min 5m.;S min 10m. /gdy się nie da to barierki musza być/ rowery:scieżka 1 kierunkowa 1,5m., 2 kierunkowa 2m.;ścieżka rowerowa+piesi 2.5m. samochody:max szer 2.5m.;wysokość:Z,L,D-3.5-4m.;G,Z-4.5m.;S-4.7m.;minimalna szerokość pasa ruchu 2.75m.; długość pojazdu:2-osiowy max11m.;wieloosiowy max12m.;członowy max15m.;autobus przegub max18m.;zespół pojazdów max22m. Dopuszczalny ciężar:2osiowy max16ton;autobus przegub max28ton;trzyosiowy max24tony obciążenie poj osi:100kN/oś pojedyncza G,Z;115kN/oś A,S,GP

Horyzonty czasowe prognoz ruchu [lata]
Rodzaj przedsiewzięcia	Wym przekroju poprzecz	Proj. Konstr. Nawierzchni		Ocena środowiska
					Podatna	Sztywna
Nowy projekt	15	10	20	15
modernizacja	10	10	20	10

Obliczanie SDR

Średni roczny wskaźnik wzrostu ruchu pojazdów sam.
2000-2005	1,035
2005-2010	1,039
2010-2015	1,032
2015-2020	1,029
Samochody dostawcze /SDR przez przemnożenie/
2000-2005	1,033
2005-2010	1,029
2010-2015	1,025
2015-2020	1,022

Samochody ciężarowe:bez przyczep:SDR*(1,02)ⁿ; z przyczepami SDR*(1,03)ⁿ

Ciągniki rolnicze SDR*(0,98)ⁿ; autobusy i motocykle nie zmieniaja się; samochody osobowe jako to co pozostanie do prognozy w danym roku

Idealne warunku ruchu:V>96km/h;kierunkowy rozkład ruchu 50-50%;brak zakłóceń w postaci skręcania itp.;Drogowe:szer drogi>3,6m.;pobocze >1,8m.; brak odcinków na których nie można wyprzedzać; płaski teren

Przepustowość dróg dwukierunkowych w idealnych warunkach drog i teren
PSR	% czasu blokowania	V	Krytyczne natężenie p/h
A	<30%	>93	420
B	<45%	>88	720
C	<60%	>83	1200
D	<75%	>>80	1800
E	>75%	>72	2800
F	>100%	<72	-

Zalecane poziomy ruchu PSR:GP =>C (D);G,Z => D(E)

Q_ki=2800(Q/C)_if_kf_pf_c f_k-uwzgl kierunkowość ruchu;f_p-wsp wpływu szerokości pasów i poboczy (chodników); f_c-wpływ pojazdów ciężkich i rodzaju terenu: Q/C-wsp okreslajacy stosunek krytycznego natezenia ruchu do przepustowosci dla danego poziomu swobody ruchu terenu i drogi

METODY PROGNOZOWANIA RUCHU: a) dla dróg istniejących: -m.ekstrapolacji, -m.współczynników b) m. Prognozowania drogi Vomberga c) m.grawitacji - oparta na załóżeniu ze wielkosc ruchu miedzy dwoma osrodkami jest proporcjonalna do wielkosci lub atrakcyjnosci tych osrodkow i odwrotnie proporcjonalna do odleglosci miedzy nimi

Prognozowanie wymaga: -podzial na jednorodne obszary, -przeprowadzenie badan ankietowych ruchu na wszytskich drogach wylotowych z badanego obszaru, -ustalenie wspolczynnika wzrostu potencjalu ruchu oddzielnie dla kazdej strefy.

PARAMETRY RUCHU: -natezenie SDR [poj/dobe], -miarodajne godzinowe natezenie [poj/h], -predkosc [km/h], -obciazenie. Dodatkowe parametry: -rodzajowa struktora ruchu, -kierunkowy rozklad ruchu, -okresowe wachania ruchu.

PODSATWOE PARAMETRY RUCHUWYKORZYSTUJE SIĘ DO: -ocena przepustowosci i war.r., -wymiarowanie przekr. poprz. dr., -projektowania konstr. Nawierzchni drogi, -projektowania skrzyzowan i wezlow, -proj. Sygnalizacji swietlnej, -analiz ekonomicznych inwestycji drogi, -oceny oddzialywan na srodowisko

PRZEPUSTOWOSC:-najwieksza licza poj. jaka może przejechac prezz dany przekroj poprz. w jednostce czasu.

PSR (poziom swobody ruchu): A-ruch swobodny, B-r.rownomierny,kierowca zaczyna odczuwac obecnosc innych pojazdow, C-(GP) r.rownomierny, ale na sposób jazdy istotny wplyw wywieraja inne pojazdy, wybor predkosci ograniczony, D-(G i Z) r.rownomierny, ale przy duzej gestosci wybor predkosci i manewrowania sa b.ograniczone, komfort jazdy niski, E- netezenie bliskie lub rowne przepustowosci, predkosc ustabilizowana na stosunkowo niskim poziomie, skraje utrudnienie ruchem, F- r.wymuszony, takie war. Ruchu wystepuja w przypadku natezenie ruchu doplywajacego do danego przekroju jezdni przewyzsza jej przepustowosc.

Prędkość projektowa,miarodajna:poza miastem: A=120,100(80); S=120,100,80; GP=60,70,80,100; G=50,60,70; Z=40,50,60; L=40,50; D=30,40; w miescie: S=60,70,80; GP=60,70; G=50,60; Z=40,50,60; L=30,40; D=30 Na dwujezdniowej drodze poza terenem zabudowanym prędkość miarodajna: V_m.=V_p+10 gdy V_p>100; V_m.=V_p+20 gdy V_p<80; Na drodze na terenie zabudowy V_p=V₀+20 jeżeli jezdnia nie jest ograniczona krawężnikami (+10)- jeżeli jest; przy klasie Z nic się nie zmienia

Szerokość ulicy w liniach rozgraniczających:

Klasa ulicy	1x2 pasy	2x2 pasy	2x3 pasy
S	-	40	50
GP	30	40	50
G	25	35	45
Z	20	30	-
L	12	-	-
D	10	-	-

Szerokość drogi w liniach rozgraniczających:

Klasa drogi	1x2 pasy	2x2 pasy	2x3 pasy
A	-	60	70
S	30	40	50
GP	25	35	45
G	25	35	-
Z	20	30	-
L	15	-	-
D	15	-	-

DROGI:

AUTOSTRADA (A):droga przeznaczona do szybkiego przemieszczania się wyłącznie pojazdów samochodowych, nie obsługuje przyległego terenu;charakteryzuje się tym,że:Ma co najmniej 2, nie mniej niż dwupasowe, jednokierunkowe jezdnie trwale rozdzielone pasem dzielącym.Krzyżowanie się z drogami i innymi rodzajami tras komunikacyjnych występuj w różnych poziomach.Wyjazdy i wjazdy możliwe tylko w węzłach.Ma pasy awaryjne.Jest wyposażona w urządzenia obsługi podróżnych i pojazdów przeznaczone wyłącznie dla jej użytkowników /tzw.MOP/.Musi być oznakowana specjalnym znakiem.Funkcja:pełni funkcję drogi krajowej.Łączy główne ośrodki adm-gosp kraju.Obsługuje ruch międzynarodowy w europejskiej sieci autostrad.

DROGA EKSPRESOWA (S):szybkie przemieszczanie się wyłącznie pojazdów samochodowych.Nie obsługuje przyległego terenu.charakteryzuje się tym że: ma 2 nie mniej niż 2 pasowe jednokierunkowe jezdnie trwale rozdzielone pasem dzielącym lub 1 jezdnie dwukierunkową.Krzyżowanie się z drogami i trasami komunikacyjnymi występuje w różnych poziomach, wyjątkowo dopuszcza się skrzyżowania w jednym poziomie z innymi drogami.Wjazdy i wyjazdy możliwe w węzłach lub wyjątkowo na skrzyżowanich.Ma pasy awaryjne/dopuszcza się pasy awaryjnego postoju i opaski/.Wyposażona w MOP'y.Funkcja:pełni funkcję drogi krajowej i łączy gł ośrodki gosp,adm i turystyczne kraju.Obsługuje ruch miedzynarodowy.Może stanowić przedłużenie miejskiej drogi ekspresowej.

DROGA GŁÓWNA RUCHU PRZYSPIESZONEGO (GP):przeznaczona dla wszystkich użytkowników /z możliwością ograniczenia/.charakteryzuje się tym że:Ma 1 dwupasową jezdnie dwukierunkową lub 2 jezdnie jednokie-

runkowe.Z koleją krzyżuje się w różnych poziomach, z drogami skrzyżowania lub węzły.Częściowo ograniczona dostępność do drogi.W zasadzie omija tereny o zwartej zabudowie.Funkcja:pełni funkcję drogi krajowej i zapewnia powiązania regionalnych ośrodków adm, gosp i turystycznych

DROGA GŁÓWNA (G):przeznaczona dla wszystkich użytkowników. charakteryzuje się tym że:Ma 1 dwupasowy dwukierunkowy lub 2 jezdnie jednokierunkowe.Połączenia z drogami z reguły na skrzyżowaniach, wyjątkowo w węzłach, z koleją w jednym lub różnych poziomach.Dostępność drogi w zasadzie nieograniczona.Funkcja:droga wojewódzka i powiatowa, znaczenie regionalne

DROGA ZBIORCZA (Z):jest ogólnodostępna, przeznaczona dla wszystkich użytkowników.charakteryzuje się tym że:Ma 1 dwupasową dwukierunkową lub 2 jezdnie jednokierunkowe.Ma zapewnione połączenia z innymi drogami na skrzyżowaniach, z koleją może na skrzyżowaniach.Nieograniczona dos- tępność.Funkcja:droga wojewódzka lub powiatowa, łączy regionalne ośrodki gospodarcze z siedzibami gmin, może obsługiwać lokalne przejścia graniczne

DROGI LOKALNA (L):ogólnodostępna, przeznaczona dla wszystkich.Ma 2 pasową jezdnie dwukierunkową. Z innymi drogami krzyżuje się na skrzyżowaniach.Obsługuje przyległe zagospodarowanie terenu bez ograniczeń. Funkcja:przeznaczona do obsługi terenów o małym natężeniu ruchu i zapewnia połączenia: Wsi z siedzibami gmin,miastami,wsiami,PKP;Wewnątrz wsi i osiedli wiejskich

Dojazdowe (D):charakteryzuje się tym że:Ma 1 pasową jezdnię dwukie-runkową z mijankami lub bez, obsluguje przylegle tereny bez ograniczen Funkcja:przeznaczona do obsługi lokalnej o bardzo małym natężeniu ruchu, zapewnia połączenia zew i wew wsi, obsługuje dojazdy do pól,łąk, terernów masakry rolniczej i agitacji przeciw UE

ULICE:ruch pieszy, jezdnia ograniczona krawężnikami, komunikacja zbior-cza, wieksze natężenie ruchu

MIEJSKA DROGA EKSPRESOWA:przeznaczona wyłącznie dla pojazdów samochodowych.Może być elementem ogólnomiejskiego układu komuni-kacyjnego, łączy odległe rejony zespołu miast.Jest kontynuacją zamiejskiej drogi ekspresowej.Może łączyć się z ulicami klasy G i wyżej.Zawsze jest dwujezdniowa /musi być pas dzielący/.Dostępna jest tylko w węzłach.Nie obsługuje przyległego terenu

GP:przeznaczona dla wszystkich.Może być elementem ogólnomiejskiego układu drogowego umożliwiającym połączenie odległych punktów miasta.Jest kontynuacją zamiejskej drogi GP i łączy się z ulicami klasy Z i wyżej.Chara-kteryzuje się znacznym ograniczeniem dostępności jezdni.Powinna być 2 jezdniowa /może być 1jezdniowa/.Nie powinna przecinać obszarów o zwartej zbudowie mieszkaniowej /uciążliwość ruchu/.Chodniki powinny być izolowa-ne od jezdni.Przejścia przez jezdnie porządane w dwóch poziomach.

G:jest elementem układu komunikacyjnego miasta.Może łączyć się z drogami klasy Z i wyżej.Obsługuje bezpośrednie otoczenie z pewnymi ograniczeniami.2 jezdnie /wyjątkowo 1/.Dopuszcza się postoje i parkowanie tylko z pasem manewrowym.

Z: obsługuje zespół osiedli mieszkaniowych lub dzielnicę przemysłową. Może stanowić kontynuację Z. Nie wiąże się z A i S. Obsługuje bezpośrednie otoczenie bez ograniczeń. Posiada 1 lub 2 jezdnie /pas ruchu 3.5m/

Ulice osiedlowe: D: mogą nią przebiegać linie autobusowe. W pełnym zakresie obsługuje otoczenie L: obsługuje wyłącznie obiekty znajdujące się przy ulicy.

2 formy: ulica klasyczna i z zastosowaniem zasad ruchu uspokojonego

NIWELETA: ogólne warunki projektowania: stosować minimalne pochylenia podłużne. Max długość widoczności na zatrzymanie i wyprzedzanie. Max wielkość promieni łuków pionowych. Płynność niwelety: stosowanie możliwie jednakowych pochyleń na dł odcinkach. Unikać pochyleń straconych. Właściwe powiązanie załamań niwelety z załamaniami trasy w planie. Warunki topo-graficzne, gruntowo-wodne i klimatyczne: przy ustalaniu niwelety ma znaczenie: rodzaj gruntu-jego zmienność w głąb i wzdłuż trasy /otwory wiertnicze 4-6 km, do 2m. poniżej konstrukcji jezdni. Określa się przydatność gruntów do robót ziemnych oraz przydatność na podłoże pod nawierzchnie. Bada się poziom wody gruntowej i jego wahania.War klimatyczne:wielkość opadów, głębokość przmarzania a także częstotliwość,szybkość i kieunki wiatrów Warunki topograficzne:interesują nas tereny zalewowe/kierunek ruchu wód/, tereny osu-wiskowe,szkód górniczych, wody powierzchniowe i ich spływy. Powiązanie niwelety z punktami stałymi:światło,długość i wysokość obiektów mostowych; istniejącą i projektowaną zabudowę oraz jej charakter jak i ogólny charakter gosp przyległego terenu; skrzyzowania i węzły

DROGA W PRZEKROJU POPRZECZNYM:jezdnia /2.75-3.75m. pas/

Pobocza /0.75-1.5m. 2m.-utwardzone/; Pasy dzielące /środkowe=5m., boczne 3 lub 1.5m/; chodniki, przejścia dla pieszych,ścieżki rowerowe; skarpy 1:3/1:1.5; Pasy odwodnienia,opaski

KOORDYNACJA ELEMENTÓW GEOMETRYCZNYCH DROGI: wymagana dla GP i wyżej,dla G zalecana. Prawidłową uzyskuje się przez: Przyjęcie zbliżonych długości sąsiadujących ze sobą odcinków prostych i krzy-woliniowych. Dobór odp wartości promieni oraz wzajemne ustytuowanie wzgl siebie łuków w planie i przekroju podłużnym. Stosowanie tym wiekszych war-tości promieni łuków w planie i w przekroju podłużnym im większa jest odle-głość z której są postrzegane.Takie nakładanie odc krzywoliniowego w planie na łuk wypukły w przekroju podłużnym aby:dł odc krzywoliniowego w planie była wieksza od dł łuku wypukłego o około10%.wzajemne przesunięcie wierz-chołków załamań trasy w planie i w przekroju podłużnym nie było większe niż ¼ dł odcinka krzywoliniowego w planie

SKRZYŻOWANIA cd.przy wyborze typu kierujemy się:Funkcją i klasą krzyżujących się dróg.Natężeniem i strukturą ruchu.Sumą pojazdów w węźle (950-1500poj/h).Warunki lokalne (zagospodarowanie ukształtowanie terenu)

Liczba wlotów.Udział pieszych.Rozwiązania sąsiednich skrzyżowań.Warunki ekonomiczne.

	A	S	GP	G	Z	L	D
A	W	W	W	P,w	P	P	P
S	W	W	W,SC	W,R,SC	P,sp	P	P
GP	W	W,sc	W,R,SC	SC,RD,w	SC,R,sp	SC,SP	SZ,SP
G	P,w	W,R, SC	SC,RD,w	SC,R,SZ	SC,R,SZ	SC,SZ,R	SZ
Z	P	P,sp	SC,R,sp	SC,R,SZ	SC,R,SZ	SC,RM,SZ	SC,R,SZ
L	P	P	SZ,SP	SZ	SC,R,SZ
D	P	P	SZ,SP	SZ	SC,R,SZ

P-przejazd,W-węzeł,SC-skrzyżowanie skanalizowane,R-rondo,SP-skrzyżowa-nie zwykłe,RM-rondo małe

-na SC rozsuwają się punkty kolizji bo jest ono na większym terenie

-skrzyżowania projektuje się na prędkość miarodajną (max100km/h)

-w ulicach prędkość ograniczona znakiem +10km/h

-skręt w lewo to R=15-40m. w prawo R=15-30m

RONDA

TYP	średnica środ.	Średnica zew.	zastosowanie
Mini	3-5	<22	Osiedla
Małe	11-28	26-40	GP,G,Z,wloty do miast,strefy podmiejskie,osiedla
Średnie	28-50	41-65	GP,G,obszary zamiejskie,strefy podmiejskie,wloty
Duże	>50	>65	GP,G,obszary zamiejskie

Skrzyżowania połączenia rozwidlenie lub skrzyzowanie w jednym poz. Dzielimy zwg na liczba wlotów: - 3,4,wielowlotowy, kont skrzyżowania 85-95 st. Dopuszcza się maksymalnie 60-120 st. Typy skrzyżowań: a) zwykłe b) zwykłe z poszerzonymi wlotami c)skrzyżowania skanalizowane d)o przesuniętych wlotach. WĘZŁY - przecięcie, rozwidlenie dróg w różnych poziomach z możliwością zmiany kierunku. Typy - o typie decyduje natężenie na poszczególnych kierunkach. A-nie ma punktów kolizyjnych dla relacji skrętnych (węzeł trzy ramienny typ A i typ T, trzy poziomowy). B - główne potoki bez kolizyjne na mniej ważnych występują skrzyżowania. C- na obu tokach są skrzyżowania. KONSTRUKCJE NAWIERZCHNII - układ warstw spoczywających na podłożu nasypowym lub rodzimych.

Liczba warstw i grubość zależą: 1. obciążenia 2. warunków gruntowo-wodnych 3. mat. i tech. wykonania. 4. war. klimatyczne. Układ warstw - scieralna, wiążąca, podbudowa, podbudowa pomocnicza (odsączająca, filtracyjna, izolacyjna). Nawierzchnia pracuje na rozciąganie przy zginaniu.

Układy: - podatny, sztywny, półsztywny. Materiały stosowane w drogach - 1. kruszywa łamane 1)naturalne, a) jednokrotnie lamane: - miał 0-4mm, -kliniec 4-12,8/4-20/4-31,5 ,-tluczen 31,5-63, -niesort, b) piasek lamany 0,075-2, -grys 2-4/4-6,3/6,3-10/6,3-12,8, 2. wypełniacze 3. lepiszcza 4. spoiwa. Kruszywa - próbka: bada się ją na: 1.zawartość frakcji podstawowej 2. zaw. nadziaren 3. zaw. podziaren 4. zaw. Pyłów 5. zaw. zanieczyszczeń obcych 6. zaw. zanieczyszczeń organicznych . Badanie cech kruszywa - 1. ścieralność - w młynie Los Angeles 2. nasiąkliwość 3. mrozoodporność . Badanie piasku - 1. przesiew 2. wodoprzepuszczalność. Materiały stosowane do bitumu - 1. lepiszcza 2. smoły 3.asfalty klasy D:20-najtwardszy/50/60/70/100: a)drogowe b)upłynnione. 4. emulsje asfaltowe 5. destrukt (stara zdjęta nawierzchnia) 6. wypełniacz (mączka wapienna). Masy bitumiczne - 1. szczelne (w. ścieralne) 2. półotwarte (w. podbudowy < 50% pór niewypełnionych) 3. otwarte (50% wypełnione). Rodzaje mas - 1. beton asflatowy BA 2. asfalt lany AL. 3. asfalt piaskowy AP 4. mastyks grysowy SMA. Do projektowania mas bitumicznych używamy metody: 1. skład uziarnienia (podaje się przedział w procentach do poszczególnych frakcji) 2. min próżni. Dobór lepiszcza - 1. półszczelne (asfaltu musi być tyle aby obtoczyć błonką ziarno) 2. szczelne (asfalt również wypełnia przestrzenie między ziarnowe). Materiały SMA - 1. asfalt D50 lub D70 lub polimeroasfalt DE30, DE80 2. piasek łamany 3. grysy 4. piasek 5. wypełniacz wapienny 6. środek adhezyjny (stabilizator mastyksu).

---