EGZAMIN GIMNASTYKA - część II.

II. Gimnastyka środkiem kształtowania właściwości psychomotorycznych

1. Rola przyrządów i przyborów w kształtowaniu właściwości somatycznych i motorycznych.

PRZYBORY to przenośne przedmioty, z którymi wykonuje się ćwiczenia. kształtujące lub manipulacyjne. Służą głównie:

• wszechstronnemu rozwojowi muskulatury ( pod względem siły i estetyczności) oraz doskonaleniu koordynacji ruchowej,

• uatrakcyjnieniu zajęć, wzbudzeniu zainteresowania wykonywanymi ćwiczeniami i uaktywnienia ćwiczących, urozmaiceniu ścisłej i jednostajnej formy ruchu.

• idealne do stosowania w połączeniu z zasadą bezpośredniej celowości ruchu,

• pomagają w egzekwowaniu większej dokładności i obszerności ruchów, w kształtowaniu zręczności

Gimnastyka podstawowa

• przybory podręczne: woreczki, krążki, pudełka, gazety, piórka;

• standardowe: piłki lekarskie, skakanki, laski - do ćwiczeń kształtujących, korekcyjnych, zabaw, wyścigów, sztafet.

Gimnastyka sportowa

• do treningu siły, gibkości, zwinności i zręczności

Gimnastyka artystyczna

• skakanki, piłki gumowe, obręcze, maczugi, wstążki - do ćwiczeń w układach obowiązkowych i dowolnych

Gimnastyka pomocniczo - specjalna

• trening wszystkich dyscyplin sportowych, do rozwijania i doskonalenia siły, szybkości, wytrzymałości (w treningu stacyjnym) oraz zwinności i zręczności.

Gimnastyka korekcyjna i lecznicza

• standardowe,

• specjalne.

Korygowanie wad postawy i usprawnienie lecznicze.

Ćwiczenia z piłkami lekarskimi:

• trening ogólnorozwojowy,

• gimnastyka korekcyjna, lecznicza

• wszechstronny rozwój układu ruchowego: siła, gibkość, zwinność - zręczność

• użycie z przyrządami: drabinkami, ławeczkami, skrzyniami - unoszenie piłek w różnych pozycjach;

• kształtowanie siły: ugięcia, wyprosty RR z piłką, wznosy, unoszenie piłki NN w różnych pozycjach;

• kształtowanie siły, zwinności, zręczności: podskoki z piłką, podskoki z piłką utrzymywaną między kolanami, podrzuty, chwyty, przekładanie piłki między NN, krążenia, podrzucanie NN i chwyt RR, toczenie piłki głową, marsze,

• kształtowanie gibkości: skłony z piłką, skrętoskłony, ćw. bierne - leżenie tyłem na skrzyni lub na ławeczce z RR wzniesionymi w górę, z piłką;

• indywidualnie, ze współćwiczącym;

• zastosowanie w sztafetach, torach przeszkód.

Ćwiczenia ze skakanką:

• atrakcyjne zarówno dla dzieci, młodzieży jak i bokserów, gimnastyków;

• kształtują siłę, zwinność, zręczność: podskoki, p. z wywijaniem, przeskoki przez złożoną skakankę, podrzuty, chwyty, przysiady, opady, wypady, przenoszenia, unoszenia, przeciągania, mocowania, wymachy, krążenia;

• użycie z drabinkami: zaczepienie skakanki o drabinki;

• indywidualnie, ze współćwiczącym;

• zastosowanie w wyścigach, sztafetach, torach przeszkód.

Ćwiczenia z laską gimnastyczną

• indywidualnie, ze współćwiczącym;

• może pełnić rolę przyrządu ( ćw. w trójkach): podpory, zwisy, wymyki, odmyki;

• środek kształtowania prawidłowej postawy i eliminowania wady postawy;

• kształtują siłę, zręczność, zwinność, gibkość: przekładanie i przerzut laski z ręki do ręki, obieganie laski, obroty wokół laski, żonglowanie laską, biegi i podskoki z laską, przysiady, wypady i podskoki, unoszenia laski, przewleki kuczne, wymachy, skłony, krążenia, skrętoskłony, opady;

• zastosowanie w torach przeszkód, wyścigach, sztafetach.

PRZYRZĄDY - nieruchome przedmioty, na których wykonuje się ćwiczenia.

Ćwiczenia z ławeczkami:

• wzmacnianie muskulatury ( mm. ramion, pasa barkowego, brzucha, grzbietu);

• dogodność stosowania w pozycjach izolowanych (siadach, leżeniach), zapobiegających niekorzystnym wpływom niektórych ćwiczeń w innych pozycjach.;

• uniwersalność i dostępność dla każdego;

• wszechstronność oddziaływania na organizm;

• łatwość stosowania w różnych warunkach;

• możliwość łączenia ławeczek z innymi przyborami: drabinkami, skrzynią, kozłem, koniem oraz z przyborami: piłkami lekarskimi, woreczkami itp.;

• indywidualnie, ze współćwiczącym (ćw. siłowo - zwinnościowe, ćw. równoważne - na odwróconej listwie ławeczki ).

• kształtują siłę, zwinność, gibkość: obieganie ławeczek, przeskoki naprzemian nóż, obunóż, zawrotne, kuczne itp., przejścia na czworakach, podciągnięcia, w siadach: rozkrocznym, poprzek, pobok itp.; unoszenia ławeczki w kilka osób; w oparciu o drabinki: wbieganie, wchodzenia, wejścia na czworakach, poślizgi, zjazdy, przeskoki zawrotne; na podwyższonej ławeczce : różne przejścia;

• zastosowanie również w sztafetach, torach przeszkód, wyścigach.

Ćwiczenia na drabinkach:

• stały przyrząd stanowiący standardowe wyposażenie każdej sali gimnastycznej;

• uniwersalność: ćw. o różnym stopniu trudności, poziomie sprawności, w połączeniu z przyborami i innymi przyrządami;

• wykorzystanie zwłaszcza na zajęciach wf - u, gimnastyki korekcyjnej, leczniczej, na treningach sportowych, głównie - środek kształtowania siły i szybkości;

• kształtowanie siły: wspinania; uginanie rąk w zwisie, w postawie zwieszonej; przysiady, podskoki z oparciem, z leżenia unoszenie tułowia, ze stania na rękach zaczepianie nóg o szczeble;

• kształtowanie gibkości: zwisy bierne, wymachy nóg, skłony, opady, mostki;

• zastosowanie w wyścigach, sztafetach, torach przeszkód.

Ćwiczenia na linie:

• intensywna praca ramion i pasa barkowego - wspinania, zwisy

• huśtania z naskokami przez przyrząd i przeskokami nad przeszkodą

• kształtowanie siły, zwinności.

Ćwiczenia na kratach:

• wykonywania tzw. przeplotów, zwisów, wspinań;

• wzmocnienie mm. ramion, pasa barkowego, mm. nóg, tułowia

• doskonały środek kształtowania siły, zręczności.

Ćwiczenia na tramie:

• do ćwiczeń równoważnych w zwisach, podporach, skoków;

• zastąpienie równoważni, drążka, poręczy asymetrycznych, skrzyni;

• łatwość ustawiania, składania go;

• możliwość udziału w ćwiczeniach na tym przyrządzie kilku osób równocześnie

2. Rola i znaczenie ćwiczeń gimnastycznych w zajęciach z dziećmi i młodzieżą szkolną (funkcja stymulacyjna i kompensacyjno - korekcyjna).

Ćwiczenia gimnastyczne w zajęciach z dziećmi i młodzieżą szkolną ( gimnastyka podstawowa), w ramach funkcji stymulacyjnej i kompensacyjno - korekcyjnej mają na celu:

• dostarczanie ćwiczącym szeregu bodźców wszechstronnego rozwoju fizycznego;

• kształtowanie u ćwiczących szeregu nawyków ruchowych o podstawowym znaczeniu dla życia i zdrowia;

• harmonijne rozwijanie organizmu, tj. układu ruchowego oraz czynności wegetatywnych i nerwowych;

• wdrażanie praktycznego stosowania nabytych nawyków ruchowych w różnych warunkach i sytuacjach życiowych;

• wykorzystanie obszernego materiału ćwiczeń ruchowych z dominacja naturalnych form ruchu: bieg, skok, rzut, dźwiganie, czołganie, mocowanie się;

• wykorzystanie ćwiczeń wyrozumowanych, kształtujących aparat ruchowy: ćw. ze współćwiczącym, z przyborami, na różnych przyrządach;

• wykorzystanie zabaw i gier ruchowych, ćwiczeń muzyczno - ruchowych, elementów tańca ludowego.

Zajęcia z dziećmi w wieku przedszkolnym:

• ogólny rozwój, wzmocnienie organizmu, kształtowanie prawidłowej postawy

• uwzględniając właściwości rozwojowe kośćca, mięśni, UN, psychiki dziecka: najprostsze rodzaje chodu, biegu, rzutu, pełzania, ćwiczeń równowagi; w starszym wieku przedszkolnym: kombinacje ruchów elementarnych;

• główne środki: zabawy i gry ruchowe;

• formy: zabawowa, naśladownictwo, forma BCR, opowieści ruchowej.

Zajęcia z dziećmi w młodszym wieku szkolnym:

• systematyczne rozwijanie organizmu, kształtowanie prawidłowej postawy, doskonalenie funkcji układu krążeniowo - oddechowego, opanowanie ogólnych zasad ruchu i określonych nawyków ruchowych, doskonalenie cech psychicznych i fizycznych;

• zwrócenie uwagi na czynnościowy rozwój organów zmysłów: poprawienie ogólnej koordynacji ruchowej, dobra orientację.

• w przestrzeni w prostych sytuacjach, kształtowanie szybkiej i dokładnej reakcji;

• ruchy naturalne: chód, bieg, skoki, rzuty, podnoszenia, przenoszenia, wspinania, pełzanie.

Zajęcia z dziećmi w średnim wieku szkolnym:

• harmonijny rozwój układu mięśniowego i kostno - stawowego, kształtowanie prawidłowej postawy, polepszenie funkcji układu krążenia i oddychania, opanowanie i utrwalenie techniki podstawowych ruchów i ważniejszych nawyków ruchowych;

• ruchy naturalne, zastosowanie ruchów utylitarnych i sportowych;

• konieczność dostosowania do specyfiki rozwojowej dziewcząt i chłopców.

Zajęcia z młodzieżą w starszym wieku szkolnym

• wpływanie na dalszy rozwój i wzmocnienie całego organizmu, kształtowanie i utrwalenie nawyków i umiejętności sportowych czynności praktycznych, stosowanych w życiu codziennym;

• rola pomocna w przebiegu odpowiednich procesów biologicznych,

• konieczność dostosowania do specyfiki rozwojowej młodzieży męskiej i żeńskiej;

• konieczność stosowania wielu ćwiczeń w terenie, dla hartowania organizmu, poprawy kondycji, rozwijania samodzielności i inicjatywy;

• dla dziewcząt: ćwiczenia o charakterze zdrowotno - higienicznym, estetycznym, połączenie z ćw. o charakterze muzycznym: aerobik, callanetics, elementy tańca i gimnastyki artystycznej, korzystanie z ćw. relaksacyjnych.

Gimnastyka nie opiera się jedynie na wąsko rozumianych „ćwiczeniach gimnastycznych” typu stanie na rękach. Wiąże się również z systematycznym wdrażaniem uczniów do samokontroli i oceny, z przekazaniem wiadomości na temat wpływu ćwiczeń na organizm, bezpieczeństwa i zapobiegania urazom, higieny, hartowania i techniki wykonywania ćwiczeń.

3. Charakterystyka ćwiczeń statycznych i dynamicznych oraz o charakterze pracy koncentrycznej i ekscentrycznej

Kryterium fizjologicznego podziału ćwiczeń na statyczne i dynamiczne stanowi rodzaj skurczu: izotoniczny, izometryczny i auksotoniczny.

Ćwiczenia statyczne

• przewaga skurczu izometrycznego - napinanie mięśni, czyli pokonywanie oporu bez zmiany długości mięśnia;

• ćwiczenie mięśnia: tym intensywniejsze, im większy opór stawiany mięśniom

• trening izometryczny - > szybkie przyrosty masy mięśniowej;

• ćw. izometryczne: zastosowanie w gimnastyce korekcyjno - kompensacyjnej, wpływa na utrzymywanie prawidłowej postawy ciała dzięki odpowiedniej pracy statycznej gorsetu mięśniowego;

• typowe ćwiczenia statyczne: tzw. wytrzymania w staniu na głowie, na rękach, podpory, wagi, poziomki, zwisy czynne; na podłożu i przyrządach, ćw. dwójkowe, piramidy;

Ćwiczenia dynamiczne

• przewaga skurczu auksotonicznego - zmiana napięcia i długości mięśnia;

• skurczowa-koncentryczna praca mięśni, np.: podciąganie w zwisie, prostowanie rąk w podporze, wyskok w górę, unoszenie nóg do poziomki, wymyk itp. SKRACANIE SIĘ MIĘŚNIA;

• rozkurczowa-ekscentryczna praca mięśni, amortyzuje siłę grawitacji, np.: prostowanie rąk po podciągnięciu w zwisie, uginanie rąk (opuszczanie w dół) w podporze, opuszczanie nóg z poziomki, odmyki, zeskoki w głąb itp. ROZCIĄGANIE MIĘŚNIA;

• przykłady ćw. dynamicznych: biegi, skoki, rzuty, ćwiczenia z przyborami, wiele ćw. zwinnościowo-akrobatycznych i na przyrządach.

4. Charakterystyka ćwiczeń czynnych i biernych oraz stretching'u - wskazania i przeciwwskazania

Ćw. czynne, bierne, czynno-bierne i stretching stanowią rodzaje ćwiczeń niezbędnych dla metodyki kształtowania gibkości.

Podział według działania sił zewnętrznych:

• ćw. czynne: praca mięśni ćwiczącego, pokonującego siłę ciężkości własnego ciała, oporu współćwiczącego, sprzętu: przyborów, przyrządów, siłę tarcia itd. - praca mięśni antagonistycznych w stosunku do strony rozciąganej.

Ćwiczenia: wymachy, odrzuty, krążenia, aktywne skłony, szpagaty, mostki;

• ćw. bierne: wykorzystywanie sił zewnętrznych :

a)s. ciężkości: bierny skłon w przód, bierny zwis na drabinkach;

b)dodatkowe obciążenie ( p. lekarską, ciężarkami) zwiększa moment bezwładności, większy efekt oddziaływania na układ ruchu: w leżeniu tyłem na skrzyni(ławeczce) powiększanie ruchomości w stawach barkowych poprzez obciążenie ramion piłką lekarską lub ciężarkami;

c)aktywne działanie współćwiczącego stosowane w celu znacznego zwiększenia zakresu ruchu w stawach, należy je wykonywać po uprzednim rozgrzaniu aparatu ruchowego.

Ćw. bierne stosuje się zwłaszcza w ramach gimnastyki korekcyjnej i leczniczej (praca rehabilitanta/ nauczyciela)

• ćw. czynno-bierne: połączenie ćwiczeń czynnych i biernych, np. skłon z aktywnym dociąganiem rękami dochwytującymi za kostki nóg

Zastosowanie w gimnastyce leczniczej (praca pacjenta).

• stretching: rozciąganie wg zasady: najpierw należy napiąć mięsień, potem go rozluźnić, następnie rozciągnąć.

Właściwy stretching polega na stopniowym, spokojnym i ostrożnym rozciąganiu. Przeciwdziała nadmiernym napięciom i przykurczom mięśniowym, spowodowanym w dużej mierze stresem i tempem współczesnego trybu życia.

To metoda , która „omija” odruch na rozciąganie. Charakterystyczne dla stretchingu powolne, spokojne rozciąganie, wygasza odruch na rozciąganie i nie powoduje zbędnego napięcia mięśniowego.

W klasycznym stretchingu rozciąganie mięśni poprzedzone jest statycznym - izometrycznym napięciem mięśni przez około 10-30 s, następnie 2-3 s. rozluźnienia i dopiero po tym następuje rozciąganie.

Korzyści uprawiania stretchingu:

• większa elastyczność mięśni,

• poszerzenie zakresu ruchu w stawach,

• zmniejszenie urazowości mięśni i stawów,

• zmniejszenie napięcia statycznego mięśni.

Wskazania: wykonywanie ćwiczeń o charakterze stretchingowym przy spokojnej, odpowiednio dobranej i stonowanej muzyce.

Rozciąganie pasywne, aktywne.

Przeciwwskazania: nie wykonywać krótkich, dynamicznych ruchów; nie współzawodniczyć w osiąganiu zakresu ruchomości.

5. Rola i zadania gimnastycznych ćwiczeń pomocniczo - specjalnych w określonej dyscyplinie sportu.

Cel: wszechstronny rozwój fizyczny sportowców przez systematyczne doskonalenie cech motorycznych -> osiągnięcie jak najlepszych wyników w wybranej dyscyplinie sportowej.

Trening boksera:

Ćwiczenia ze skakanką w celu kształcenia skoczności i wytrzymałości specjalnej, podwyższenia funkcji układu krążenia i oddychania.

Trening lekkoatlety:

Skok o tyczce-

Ćwiczenia na kółkach, linach, drążku.

Gimnastyka pomocniczo-specjalna - również charakter korektywny. Cel: przeciwdziałanie zbytniej jednostronności, spowodowanej wąską specjalizacją sportową.

---