PRAWOZNAWSTWO
Prawo - uporządkowany, usystematyzowany zbiór reguł, które są stanowione bądź uznane przez kompetentne organy państwa i zabezpieczone przymusem państwowym.
Koncepcja pozytywistyczna - celowy wymysł prawodawcy, jedynie obowiązując, niepodlegające oceną i niezależne od moralności prawo. Normy mają charakter generalny i abstrakcyjny, przestrzeganie winno być bezwzględne.
Koncepcja prawno-naturalna - prawo to reguły postępowania i pochodzą one od absolutu. Prawo naturalne (stabilne i związek z moralnością + uzasadnienie aksjologiczne) nad stanowionym.
Wewnętrzne wartości prawa - bezpieczeństwo, legalność etc. Zewnętrzne - sprawiedliwość, etc.
Norma prawna - przymus państwowy, w aktach normatywnych, dla wszystkich, związek terytorialny, uzasadnienie tetyczne, dotyczą zachowań zewnętrzne.
Inne normy - sankcja nieformalna (rozsiana), wyjątek normy religijne, ogólne, dla osób fizycznych, związek z jednostką, uzasadnienie aksjologiczne, mogą tyczyć myśli etc.
Norma postępowania - wypowiedź, która określonemu podmiotowi w określonej sytuacji za/nakazuje określone zachowanie. Zawsze wypowiedź językowa.
Tetyczne obowiązywanie - zgodnie z obowiązującymi przepisami, nieuchylona. Prawodawca ma przymus/autorytet do ustanowienia prawa.
Wypowiedzi językowe: 1)opisowe - na podstawie fr. rzeczywistości, można poddać je kryterium prawdy lub fałszu (nie w tekstach prawnych) 2)poza opisowe, które dzielimy na:
a)ocenne - stosunek emocjonalny do fr. rzeczywistości. Niewymagalny odbiorca. Nie kryterium p/f.
b)normatywne - formułowanie określonych wzorów zachowań, czasem charakter normy zasadniczej lub instrumentalnej (celowościowej):
[Lemat: n. instrumentalna - w oparciu o ocenę instrumentalną, ze względu na pozytywne lub negatywne skutki, które ze sobą niesie. N. zasadnicza - oparcie wypowiedzi normatywnej na ocenie zasadniczej, jak sprawiedliwość, słuszność, etc.]. Zawsze f. sugestywna i wymagany adresat.
3)perfomatywne - akt kreacji rzeczywistości społecznej bądź jej zmiany. Podlegają ocenie, z punktu widzenia prawa, opierają się na konwenansach.
Norma - wyrażenie językowa, która jednoznacznie określonym adresatom (za)nakazuje określone zachowanie. Pełni funkcję sugestywną. Najmniejsza cząstka systemu, interpretowana z przepisów. Rekonstruowana z przepisów i kryteriów otwartych. Normy tworzy podmiot stosujący prawo.
I)Rodzaje norm: generalne i indywidualne oraz abstrakcyjne i konkretne (krzyżówki g-a g-k i-a i-k)
II)Rodzaje wypowiedzi dotyczące norm: a)dyrektywy techniczne/celowościowe/teologiczne - wypowiedzi wyznaczające powinność warunkową, a więc warunków wymaganych bądź koniecznych do osiągnięcia określonych celów, behawior zależy od podmiotu (optymalnie)
b)optatywy - wzmocniona postać wypowiedzi ocennej. Pragnienie, by coś powstało, nie nakłada żadnego zachowania. c)zdania deontyczne - ze względu na treść normy uznają, że pewne czyny są podmiotą zakazane/nakazane/dozwolone..
III)Struktura norm: a)2 elementowa - 1* adresat + zakres obowiązywania 2* zakres normowania b)3 elementowa - 1* hipoteza normy 2* dyspozycja 3* element sankcji
Adresat - pierwotni (do niego norma) i wtórni (organ państwa nakładający kary)
Dyspozycja - rodzaj zachowania, jakie adresat ma zrealizować. Jeśli zachowanie jest wyrażanie dozwolone to jest to dozwolenie mocne, a jeśli niezakazane to dozwolenie słabe.
Uprawnienia - możność zachowania się względem podmiotów a)u. interpartes - tylko między stronami b)u. ergaomnes - pomiędzy właścicielem, a resztą.
Kompetencja - możność dokonania czynności konwencjonalnych, poprzez które kształtuje się kompetencje innych podmiotów. Może być połączona z obowiązkiem i czynieniem z niej użytku lub wolnością użytku.
Sankcja - reperkusja za złamanie dyspozycji. a)karne - pozbawienie dobra prawnego b)nieważności - nieważna czynność wykonanie niezgodnie z prawem (ex nunc - od momentu wydania decyzji; ex tunc- od złamania prawa). c)egzekucyjna - przywrócenie stanu zgodnego z prawem. d)represyjna - odszkodowanie
IV)Kryterium związania adresatów - a)ius cogens - bezwzględnie wiążące b)ius dispositivum c)semiimperatywna - wiąże bezwzględnie 1 stronę (zakaz obniżania standardów)
V)Stopień określenia ogólności norm - a)ius generale - ogólne zasady b)ius sepciale
VI) Zasięg obowiązywania normy - a)ius comune - na całe państwo b)ius particurale
VII)Funkcje w systemie - a)sankcjonowane - określają adresata pierwotnego, normy podstawowe i samodzielne, których realizacja jest zabezpieczona istnieniem normy sankcjonującej. b)sankcjonująca - norma subsydialna, w momencie przekroczenia normy sankcjonowanej. Adresatem zwykle organ państwowy, a naruszenie to hipoteza wtórna. S+S - koncepcja norm sprzężonych.
VIII)Zasady systemowe - charakter uniwersalny, kierunki dla interpretacji i stosowania prawa, w aktach prawnych, wysoka pozycja w hierarchii źródeł prawa, duży zakres zastosowania, gdy kolizja, nie uchylamy.
IX)Normy zwykłe - wąski zakres stosowania, w ustawach i niższych rangą, kolizja do anulacji jednej z nich.
X)Rodzaje zagrożenia - a)lex perfecta - prawo zagrożone sankcją nieważności b)lex plus quam perfecta - prawo więcej niż doskonałe, sankcja nieważności + kara c)lex minus quam perfecta - tylko sankcja karna d)lex imperfecta - sankcje niemożne do wykonania.
3 poziomy czytania tekstu - a)deskryptywna - można wyciągnąć wnioski na temat pewnej rzeczywistości b)normatywny - wyraża reguły postępowania kategorycznie jednoznaczne c)presupozycji - 1 z podmiotów nakazuje innym, istnienie struktur instytucjonalnych.
Przepis - zdanie gramatyczne, wyróżnione graficznie, oznaczone zwykle jako artykuł/ustęp/etc. Jednostka formalna (punkt/ustęp/etc.) często niesie tylko treści fragmentaryczne. Charakter pierwotny. Tworzone przez prawodawcę. Wysławianie normy w przepisach dokonuje się przez konsolidację lub rozczłonkowanie. Składa się z: artykułu, ustępu, punktu, litery, tiretu.
I)Rodzaje: 1A* wewnątrz systemowe I stopnia: a)merytoryczne - normy jako reguły zachowania b)niemerytoryczne - brak bezpośrednich reguł uzupełniają przepisy merytoryczne. Są odsyłające i blankietowe - do przepisów mających powstać. Przepisy mogą odsyłać do aktów niższych bądź równych rangą. 1B* Wewnątrz systemowe II stopnia: a)definiujące b)deregulacjne - dorozumiana (tracą moc ustawy sprzeczne) i doraźną (ostra) c)arenga d)przejściowe - jak postępować ze stanami faktycznymi powstałymi pod rządami starego prawa, a ulegające zmianie po wejściu nowych przepisów e)kreujące - czasowe (o wejściu w życie), osobowe (kogo dotyczą) i aspekt przestrzenny f)dostosowujące - sposób powstania i funkcjonowanie nowych instytucji etc.
2* Odwołujące pozasystemowe - zwroty nieokreślone klauzulą generalną. Klauzule odsyłają do indywidualnych ocen organów.
II)domniemania prawne - wzruszalne (można je obalić) i niewzruszalne
III)Fikcja prawna - san faktyczny jest rozbieżny
Organy promulgacyjne - [Ustawa z 20 III 2000r. Dz. U. 63 p. 178] a)Dziennik Ustaw RP - konstytucja, ustawy, rozporządzenia, umowy m/narodowe i ich ratyfikacje, oświadczenia uprawnionych organów o niezgodności ustaw z konstytucją b)Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” - zarządzenia i postanowienia Prezydenta, uchwały Rady Ministrów. Opublikowanie w Dz. U lub MP podstawą do obowiązywania prawa (vactio legis 14dni, chyba, że inaczej zapisane). Akty prawa miejscowego publikuje się w dz. urzędowych lub wojewódzkich.
Źródła prawa - a)poznania (fontes iuris congnoscendi) - dokumenty, komentarze, podręczniki b)poznawania (fontes iuris onrundi) - fakty prawotwórcze, precedens, umowa, ustawa. W Polsce są to: konstytucja, ustawa, ratyfikowana umowa i rozporządzenie.
Wykładnia prawa - zespół czynności dążących do ustalenia znaczenia i obowiązywania. I)1A*Pragmatyczny - interpretacja przepisu: a)subiektywna - znaczenie jak twórca i obiektywna - oderwana od twórcy. b)statyczna - tylko 1 znaczenie (powiązanie z subiektywną) i dynamiczna - zmienne znaczenie c)Niewiążące: merytoryczne - przez każdego, kto zna reguły wykładni i doktrynalne - przez autorytety. Wiążące to formalna - przez upoważniony organ. Dzieli się na autentyczną - przez twórcę przepisu i delegowana - kompetencja do interpretowania. 1B*Apragmatyczny - rezultat
II)1A*Językowa - za pomocą dyrektyw językowych. Najpierw słowniczek legalny (przy przepisie) lub słownik języka polskiego. 1B*Pozajęzykowa - miejsce w systemie prawnym. Zawężająca lub rozszerzająca. Dyrektywy językowe i pozajęzykowe (dotyczące odpowiedniej wykładni) dzielimy na st.1 - interpretacja tekstu i st.2 - jak się posługiwać dyrektywami st.1.
Wnioskowania prawnicze: 1podobieństwo: a)analogia iuris - odwołanie się do ogólnych norm zasad prawa b)analogia legis - z ustawy 2sytuacja pod przepis: a)a miori ad minus - z większego na mniejsze, p. uprawniający b)a miori ad maius - z mniejszego na większe, p. zakazujący c)a contracto - z przeciwieństw
Usunięcie normy: a)derogacja(uchylenie) b)abrogacja - całkowita derogacja, bez nowego aktu prawnego c)desuetudo - przepis w zapomnienie, norma nieefektywna i powszechnie uważane, iż norma nie wiąże
d)orzeczenie o niekonstytucyjności aktu - trybunał stwierdza tylko niesłuszność, potem eliminacja Reguły kolizyjne: a)Lex superior derogat legi inferiori - norma wyższego rzędu uchyla niższego
b)Lex posterior derogat legi priori - późniejsza uchyla wcześniejszą c)Lex specialis derogat legi generali - specjalna uchyla ogólną