DETERMINANTY POPYTU I PODAŻY
Czynniki wpływające na popyt na rynku:
• wysokość realnych dochodów,
• poziom ceny danego dobra,
• poziom cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych,
• oczekiwania zmian cen i dochodów,
• indywidualne preferencje konsumenta,
• liczba konsumentów itp.
• wielkość i struktura rynku
• oczekiwania co do przyszłych warunków gospodarowania (cen, dochodów)
Do determinantów podaży poza czynnikiem cenowym możemy zaliczyć:
technologię
ceny czynników produkcji i koszty produkcji
przewidywania cen
podatki
subsydia
liczba przedsiębiorstw w gałęzi
Rysunek. Popyt i podaż w jednostkach naturalnych X
Pmin
Pe
P
max
D
X
• Równowaga na rynku jest określona przez cenę Pe w punkcie przecięcia się krzywej popytu i podaży E. Oznacza to, że dostępna podaż jest rozdzielona między nabywców, którzy są skłonni i zdolni zapłacić tę cenę Pe. Przy cenie Pe nie występuje ani nadwyżka, ani niedobór.
• Nadwyżka podaży nad popytem pojawi się przy cenie Pmin. Wzrost ceny spowoduje ograniczenie popytu ze strony konsumentów, a równocześnie zwiększenie podaży ze strony producentów.
• Niedobór z kolei istnieje tylko dlatego, że cena towaru Pmax jest zbyt niska. W rezultacie popyt ze strony konsumentów staje się zbyt duży w stosunku do podaży, jaką producenci są skłonni zaoferować przy tej cenie.
Ustalanie cen minimalnej i maksymalnej jest pewnego rodzaju formą ingerencji państwa w wolny rynek.
Ceny maksymalne są ustalane w celu:
ochrony konsumentów przed zbyt wysokimi cenami
ustalane poniżej ceny równowagi rynkowej
towarzyszy im niedobór
ustalenie cen na poziomie nie zapewniającym równowagi ma wiele niekorzystnych następstw (np. brak bodźców do zwiększania podaży, powstanie „czarnego rynku”)
wprowadzenie tej ceny może spowodować konieczność wprowadzenia subwencji dla producentów w celu przeciwdziałania zmniejszeniu produkcji i podaży. Stosowana jest często jako instrument polityki antymonopolowej.
Ustalenie ceny maksymalnej na poziomie niższym od ceny równowagi rynkowej może prowadzić do:
rozwoju alokacji produktów na zasadzie losowej
rozwoju takiej alokacji produktów, w której podstawowe znaczenie mają preferencje sprzedawców
reglamentacji produktów przez państwo, wyrażającej zastąpienie preferencji sprzedawców przez preferencje nabywców
powstania drugiego obiegu wymiany produktów po cenach wyższych niż ceny maksymalne.
Ceny minimalne:
ustalane w celu zapewnienia opłacalności produkcji jak największej liczbie producentów
ustalane powyżej ceny równowagi rynkowej
towarzyszy im nadwyżka
różnicę między ceną równowagi rynkowej a ceną minimalną pokrywa państwo ze środków budżetowych (głównie z podatków), nadwyżkę rynkową państwo może skupić i np. wyeksportować lub przeznaczyć na cele charytatywne.
1
mgr Paulina Krystosiak