Kompetencje w zakresie wspólnej polityki handlowej- Komisja Europejska (Rynek Wewnętrzny, Informacje dla obywateli, Informacje dla przedsiębiorstw).
Komisja Europejska w pigułce:
KE została utworzona na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą podpisanego 25 marca 1957r. w Rzymie. Od tego momentu Komisja uważana jest za organ zarządzająco- wykonawczy Wspólnot. W 1965r. na mocy porozumienia Wspólnot( EWWiS, Euratom i EWG) nastąpiła fuzja tych Wspólnot, w wyniku której od lipca 1967r. wszystkie te trzy Wspólnoty uzyskały jeden wspólny organ zarządzająco-wykonawczy- Komisję, powszechnie określaną jako Komisję Wspólnot Europejskich. Od 1993r organ ten funkcjonuje pod nazwą Komisja Europejska.
Cele KE:
Uprawnienia i zadania kontrolne- „stróż traktatów”, czuwanie nad przestrzeganiem staosowania pierwotnego i wtórnego prawa Wspólnoty, nadzorowanie stosowania się instytucji UE oraz osób fizycznych i prawnych do orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości, nadzorowanie stanu budżetu i wysokości długu publicznego w państwach członkowskich oraz wskazywanie przyczyn powstających deficytów.
Uprawnienia i zadania inicjatywne- poprzez zgłaszanie Radzie Europejskiej propozycji legislacyjnych staje się inicjatorem polityki UE we wszystkich dziedzinach, z wyjątkiem polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a także w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. KE nie ma kompetencji do podejmowania uchwał prawnie wiążacych, jedynie do formułowania zaleceń i opinii, dzięki którym w istotny sposób może oddziaływać na rządy państw członkowskich i instytucje pozarządowe.
Uprawnienia wykonawcze-wynikają one bezpośredni z treści Traktatu z Maasticht albo są efektem przekazania jej tych uprawnień przez Radę.
KE obecnie liczy 27 komisarzy, kadencja KE trwa 5 lat, tak by zsynchronizować ją z kadencją Parlamentu Europejskiego. Obecnie przewodniczącym Komisji jest Jose Manuel Barosso.
KE jest odpowiedzialna politycznie przed Parlamentem Europejskim, któremu corocznie musi składać sprawozdania o działalności UE.
KE podejmuje uchwały bezwzględną większością głosów, zbiera się na posiedzeniach raz w tygodniu, jej obrady są tajne.
Zakres wspólnej polityki handlowej:
Celem wspólnej polityki handlowej jest przyczynianie się państw członkowskich, we wspólnym interesie, do harmonijnego rozwoju handlu światowego, do stopniowego znoszenia ograniczeń w handlu międzynarodowym i obniżania barier celnych, natomiast zakres obejmuje jednolite zasady odnoszące się do zmian stawek celnych, zawierania umów celnych i handlowych, działań liberalizacyjnych, polityki eksportowej oraz środków ochronnych w handlu, podejmowanych w przypadku dumpingu lub subwencji.
Zakres przedmiotowy wspólnej polityki handlowej obejmuje obrót towarami, handel usługami oraz handlowe aspekty praw własności intelektualnej.
Podstawy prawne wspólnej polityki handlowej- założenia zostały zawarte w traktacie rzymskim, który informował o zniesieniu ceł między krajami członkowskimi, ustanowieniu wspólnej taryfy celnej i wyeliminowaniu ograniczeń ilościowych w obrotach wewnątrzwspólnorynkowych.
Kompetencje KE:
Odgrywa główną rolę(inicjującą i wykonawczą) we wspólnej polityce handlowej
Przedkłada Radzie Europejskiej propozycje w dziedzinie wspólnej polityki handlowej
Negocjuje umowy z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi w ramach mandatu otrzymanego od Rady
Rozstrzyga konflikty interesów między państwami członkowskimi- zdarza się to w nagłych i skrajnych sytuacjach, KE zaleca wtedy metody współpracy między zainteresowanymi państwami, a jeśli te zawiodą może upoważnić państwa członkowskie do podjęcia przez nie środków ochronnych, które są przez nią ustalane(warunki i szczegóły zastosowania, ewentualne uzupełnianie bądź zniesienie środków). Indywidualne zastosowanie przez państwo członkowskie środków polityki handlowej jest sprzeczne z zasadą jednolitości rynku wewnętrznego.
Wnioskuje do Rady Europejskiej o zastosowanie autonomicznych zawieszeń(dotyczy nieograniczonej ilości dóbr) i kwot taryfowych(dotyczy określonej liczby dóbr) w celu pobudzenia aktywności gospodarczej w UE, poprawienia konkurencyjności firm i tworzenia miejsc pracy, dzięki czasowemu importowaniu dóbr, które nie są obciążone stawkami celnymi, a więc są tańsze.
Wspólna taryfa celna- Taric:
Jedną z podsawowych zasad unii celnej jest wprowadzenie jednolitej taryfy celnej obowiązującej na zewnątrz, w stosunkach handlowych z krajami trzecimi. Taryfa ta obowiązuje od połowy 1968 roku. W wyniku wieloletnich zmian, udoskonaleń i dostosowań do potrzeb obrotów zagranicznych, przybrała ona formę Zintegrowanej Taryfy Wspólnot Europejskich- Taric. Taryfa ta publikowana jest corocznie(przez Komisję Europejską), natomiast co tydzień kraje członkowskie otrzymują jej uaktualnienie. Wszystkie pozycje taryfy celnej są „związane” w ramach WTO, co oznacza, że stały się przedmiotem zobowiązań międzynarodowych i nie mogą być podnoszone. Skutkiem wejścia w życie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej było ujednolicenie protekcji stosowanej przez państwa członkowskie wobec krajów trzecich, a tym samym korzystniejszego traktowania towarów z państw członkowskich niż towarów z zewnątrz.
Wspólne zasady polityki handlowej wobec importu:
Ogólną zasadą systemu importowego UE jest swoboda przywozu, polegająca na braku jakichkolwiek ograniczeń ilościowych. UE zastrzegła sobie prawo do stosowania środków nadzoru i ochrony przed nadmiernym importem, jak również środków przeciwdziałających szkodliwym skutkom importu realizowanego na warunkach uznawanych za nieuczciwe. System importowy ma zastosowanie do wszystkich towarów sprowadzanych z krajów trzecich, z wyjątkiem produktów tekstylnych i odzieżowych, objętych specjalnymi regułami importu.
Środki nadzoru i ochrony przed nadmiernym importem:
W przypadku rosnącego importu zagrażającego UE, KE z własnej inicjatywy lub na wniosek państw członkowskich może podjąć decyzję o wprowadzeniu nadzoru lub środków ochrony przed nadmiernym importem. Nadzór może mieć formę kontroli importu już zrealizowanego bądź kontroli uprzedzającej, dotyczącej przewidywanego importu. Istotną konsekwencją nadzoru jest comiesięczne informowanie KE przez państwa członkowskie o wielkości przywozu towaru objętego nadzorem. Środki ochronne, do których zaliczamy zmiany okresu ważności dokumentów wymaganych przy nadzorze, a także licencjonowanie importu są stosowane bardzo rzadko i tylko w wyjątkowych okolicznościach. Bardziej odpowiednie i działające selektywnie są środki antydumpingowe i antysubwencyjne.
Wspólne zasady polityki handlowej wobec eksportu:
Podstawową zasadą tej polityki jest swoboda eksportu, rozumiana jako wolność od ograniczeń ilościowych. Od zasady wolności eksportu przewidziano kilka wyjątków, na mocy których UE może wprowadzić embargo(zakaz wywozu), licencjonowanie wywozu lub nadzór statystyczny. Wyjątki te związane są m.in. z:
Ochroną rynku UE przed skutkami niedoboru podstawowych produktów
Kontrolą wywozu w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa(wywóz broni, amunicji i sprzętu wojskowego np. do Afganistanu w 2001r)
Kontrolą wywozu dóbr podwójnego zastosowania
Kontrolą wywozu dóbr kultury
Rynek wewnętrzny:
Rynek wewnętrzny, będący jednocześnie jednolitym rynkiem jest zdefiniowany jako obszar bez granic wewnętrznych, na którym zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. Integracja europejska, która ewoluowała od wspólnego rynku i unii celnej do rynku wewnętrznego została z biegiem czasu wzbogacona o Unię Gospodarczą i Walutową, a w jej ramach o wspólny pieniądz - euro. Istnienie wspólnego pieniądza powinno zapewnić jeszcze lepsze funkcjonowanie rynku wewnętrznego w ramach strefy euro. Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej nie jest oczywiście zamierzeniem samym w sobie. Jego istotą jest osiąganie wielorakich celów służących społeczności europejskiej: zrównoważonego i trwałego rozwoju, uwzględniającego potrzeby środowiska naturalnego; wysokiego poziomu zatrudnienia oraz godziwej ochrony socjalnej; lepszych standardów życia i jego jakości oraz spójności gospodarczej i społecznej. Odpowiednio funkcjonujący rynek wewnętrzny bez granic ma wpływać na poprawę wyników gospodarczych państw członkowskich dzięki oddziaływaniu na rzecz lepszej alokacji czynników produkcji, umożliwieniu zwiększenia skali produkcji i osiągnięciu płynących z tego korzyści, zapewnieniu swobody konkurencji i stwarzaniu zachęt do inwestowania. Konsumenci dokonujący zakupów na rynku wewnętrznym są lepiej poinformowani oraz lepiej chronieni przed ewentualnymi niebezpieczeństwami wynikającymi z zakupu danego towaru czy usługi. Idea jednolitego rynku, bez wewnętrznych granic państwowych, opiera się na wysokim poziomie wzajemnego zaufania oraz na równoważności systemów regulacyjnych. Każde znaczące niepowodzenie w stosowaniu wspólnych zasad w jakiejkolwiek części jednolitego rynku stwarza zagrożenie dla reszty systemu i podważa jego integralność. Dlatego Komisja Europejska ma obowiązek bacznego czuwania nad przestrzeganiem reguł przez wszystkich uczestników rynku i została wyposażona w instrumenty kontrolno-represyjne wobec rządów państw członkowskich nie wykazujących odpowiedniego stopnia zdyscyplinowania.
Swoboda przepływu usług- Zasada swobodnego przepływu usług oznacza więc - z jednej strony - prawo do zakupywania usług zagranicznych, świadczonych przez podmioty z krajów partnerskich, zarówno na terytorium własnego kraju jaki i kraju siedziby usługodawcy, a - z drugiej strony - prawo do sprzedaży takich usług, w tym podejmowania i wykonywania pracy na własny rachunek, zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw, spółek, agencji oraz filii.
Swoboda przepływu osób- Prawo obywateli Unii Europejskiej do swobodnego przemieszczania się - to prawo do pracy, życia, osiedlania się i korzystania ze zdobyczy socjalnych w jakimkolwiek miejscu na terenie UE, bez względu na przynależność państwową. Początkowo prawo to obejmowało tylko osoby aktywne ekonomicznie, jednak obecnie zostało rozciągnięte na studentów, emerytów oraz pozostałych obywateli państw członkowskich, jeśli posiadają oni wystarczające środki na utrzymanie i są ubezpieczeni.
Swoboda przepływu kapitału- Zasada swobodnego przepływu kapitału odnosi się do samodzielnych transakcji finansowych, nie związanych z przepływem towarów, usług czy osób. Stanowi ona zarazem niezbędny warunek korzystania z pozostałych swobód, np. prowadzenia działalności gospodarczej na terenie innego państwa członkowskiego.
KE a MŚP:
Małym firmom często trudno jest finansować rozwój i innowacje. Komisja Europejska współpracuje z państwami członkowskimi, aby poprawić dostęp MŚP do pożyczek i funduszy venture capital.