Mgr Małgorzata Witkowska

ZESTAW ĆWICZEŃ DO WYKORZYSTANIA
NA KÓŁKU ORTOGRAFICZNYM W KLASIE III

Ćwiczenia o charakterze gier dydaktycznych

Doskonalenie techniki czytania:

♦ wyszukiwanie liter w tekście;

♦ segregowanie wyrazów wg określonych głosek, np. ą, ę, ć, ś, ń.

Ćwiczenia ortograficzne:

♦ wyliczanie wyrazów z określona trudnością ortograficzną, np. z rz, ó;

♦ zawody przy tablicy - kilku uczniów jednocześnie zapisuje dyktowane wyrazy,

♦ wspólna poprawa i wyjaśnienie pisowni.

Ćwiczenie spostrzegawczości:

♦ „zauważ zmianę” - ustawiamy kilka przedmiotów w dowolnej kolejności, dziecko stara się je zapamiętać, po czym zmieniamy kolejność;

♦ „kto znajdzie więcej szczegółów w ciągu dwóch minut” - widok za oknem, ilustracja książkowa.

Ćwiczenie refleksu:

♦ głoska - słowo;

♦ litera - słowo;

♦ szukamy sylab.

Ćwiczenia proponowane przez M. Wilczkową „Zabawy ze słowem”

Ćwiczenie pamięci:

♦ powtórzysz? - powtórzę;

♦ nauczyciel wypowiada cztery słowa, np.
pies, kot, róża, bratek - dziecko powtarza je w tej samej kolejności (słów może być więcej),

♦ z pamięci i do rymu - powtarzanie kilku słów do rymu, np.

gama, mama, rama, tama

kara, para, mara, fara

karta, Marta, warta, narta

bura, fura, tura, góra, itp.

Ćwiczenia wymowy:

♦ skąd ten dźwięk?

♦ policz ile to słów;

♦ słowa zadane.

„Zabawy ze słowem” ćw. s. 109-111

♦ powtarzanie trudnych zestawów słów, np.

- Trzy pstre przepiórzyce przeleciały przez trzy pstre kamienice.

- Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru kolorowego.

- Suchą szosą Sasza szedł.

- Z czeskich Czech trzech Czechów szło.

Ćwiczymy umiejętność wysławiania się:

♦ kto się kiedy z czego śmiał;

♦ trzy zakończenia tej samej opowieści;

♦ przedstawiamy dziennik telewizyjny.

„Zabawy ze słowem” s.125-135

Ćwiczenia ortograficzne:

♦ pisanie tekstu z pamięci jako przygotowanie do dyktanda.

Zabawy ze słowem związane z ilustracją:

♦ zgadywanka - oglądamy obrazek, zakrywamy go i zadajemy pytania typu:

- jakiego koloru był dach?

- jakie widziałeś rośliny?

♦ na jaką literę? - nauczyciel wymienia litery alfabetu - uczeń podaje przedmiot zaczynający się na podana literę;

♦ gra w przymiotniki - nauczyciel podaje przedmiot znajdujący się na obrazku: uczeń określa go dwoma, trzema przymiotnikami.

Ćwiczenia w kształtnym pisaniu:

♦ przypomnienie kształtu liter na planszy;

♦ prawidłowe łączenie liter;

♦ kształtne pisanie pojedynczych wyrazów.

Czytanie tekstu ze zrozumieniem:

♦ czytanie podanego tekstu i szukanie odpowiedzi na postawione uprzednio pytania.

Ćwiczenia ortograficzne:

♦ kopiowanie krótkiego tekstu;

♦ podkreślanie w tekście lub wodzenie długopisem po trudnych wyrazach.

Rozwijanie myślenia twórczego i wyobraźni - ćwiczenia grupowe:

♦ Łańcuch skojarzeń.

♦ Ja kończę, ty zaczynasz.

♦ Utwórz wyrazy.

♦ Absurdalne porównania.

♦ Nowe tytuły.

♦ Co bym zrobił, gdybym był...

Opis ćwiczeń w „Język polski w szkole” nr 2 1996/97 s. 45,46

♦ uzupełnianie tekstu brakującymi wyrazami o wiadomej pisowni;

♦ uzupełnianie luk w wyrazach odpowiednimi literami.

Praca nad graficznym poziomem pisma:

♦ ćwiczenia podnoszące sprawność rąk i koordynacji wzrokowo-ruchowej - lepienie, wycinanie, segregowanie, układanie.

Kształcenie sprawności językowej - zamykanie myśli w granicach zdania, osiąganie spójności tekstu:

♦ napisz dwa zdania rozpoczynające opowiadanie o przygodzie wakacyjnej;

♦ dopisz kilka przymiotników, które kojarzą ci się z np. domkiem:

♦ podane zdania połącz w logiczny tekst.

Więcej ćwiczeń w „Język polski w szkole” nr 5 1996/97 s. 49, 50

Ćwiczenia kształcące umiejętności bacznego obserwowania otaczającej nas rzeczywistości:

♦ Widzę, słyszę, czuję i maluję świat

ćwiczenia wg „Język polski w szkole” nr 4 1995/96 s. 45

Ćwiczenia ortograficzno-gramatyczne

Pisanie z pamięci.

♦ Nauczyciel przygotowuje karteczki z napisanymi zdaniami. Wyrazy z trudnością ortograficzną można wyeksponować kolorem lub podkreśleniem. Uczniowie dokładnie obserwują tekst, analizują trudne wyrazy, zapisują tekst z pamięci, sprawdzają zapis, dokonują korekty.

Ćwiczenia ortograficzno-gramatyczne.

♦ Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne uzasadniające pisownię „rz” Wyróżnij kolorem wymieniające się litery:

wierzyć - .......................

mierzyć - .......................

chmurzyć - .......................

gwarzyć - .......................

wietrzysko - .......................

gitarzysta - .......................

♦ Przepisz podane związki wyrazowe. Podkreśl kolorową kredką „rz”. Po jakich spółgłoskach występuje rz? Odszukaj regułę w słowniku ortograficznym.

biała brzoza, chrzęst zbroi, liliowe wrzosy, krótka drzemka, trzoda chlewna, krzak róży, grzbiet górski, dojrzałe owoce, głębokie przekopy, małe krzewy

♦ Przepisz, zmieniając w podanych zdaniach formę 3. osoby czasu przeszłego na formę 1. osoby czasu teraźniejszego. Cząstkę -uje wyróżnij kolorem.

Janek pracował systematycznie. Sensownie planował swój czas. Podczas lekcji notował ważne wiadomości. Codziennie kupował gazety. Opiekował się swoim rodzeństwem. Szanował swoich rodziców.

♦ Ułóż jak najwięcej wyrazów z podanych sylab.

- a, ba, ek, żur, żant, ża, na, gaż, ro, bot, giel, ło (abażur, żaba, żurek, żurnal, bagaż, bażant, róża, żabot, żagiel, ażur)

- głów, sów, ny, ka, róż, wie, ki, ek, ni, ca, wiór, o, wzór, gór, (główka, główny, sówka, różny, różnica, różki, wieczór, wiewiórka, górka, ogórek, górny, górki)

♦ Przepisz podane czasowniki, dopisując do nich „z”, „s”. Aby nie zrobić błędu, poszukaj w słowniku odpowiedniej reguły.

_dziwić się, _harmonizować, _bawić, _sypać, _działać, _szarpać, _chudnąć, _hańbić, _szyć, _palić, _burzyć.

♦ Ze słownika ortograficznego wybierz po pięć rzeczowników z „ó” niewymiennym:

a) w nazwach zwierząt,

b) nazwach ludzi,

c) nazwach rzeczy

♦ Dopisz wyrazy pokrewne, w których występuje „ó”. Uzasadnij pisownię wyrazów z „ó”, podkreślając wymieniające się litery.

pole - _________ woda - _______________

droga - _________ zagroda - ______________

przygoda - __________ załoga - ___________

swoboda - __________ robota - _____________

♦ Przepisz podane niżej przymiotniki i dopisz po jednym przymiotniku zdrobniałym zakończonym na „-utka”. Podkreśl te zakończenia.

mała - krótka -

szczupła - wąska -

drobna - słaba -

pulchna - krucha -

gruba - mizerna -

Przepisywanie - samodzielna praca uczniów, którzy mają trudności w pisaniu (wg wskazówek prof. dr hab. Marty Bogdanowicz).

♦ Uczeń codziennie przepisuje dowolny tekst (10 zdań) w specjalnie założonym zeszycie do ćwiczeń ortograficznych, zapisuje datę przy wykonanym ćwiczeniu.

♦ Nauczyciel sprawdza tekst i podaje liczbę błędów.

♦ Uczeń porównuje napisany tekst ze wzorem i wyszukuje błędnie napisane wyrazy.

♦ Poprawa błędnie napisanych wyrazów - podanie zasad pisowni, podanie wyrazów pokrewnych lub ułożenie zdań.

♦ Poprawiony tekst podpisuje nauczyciel.

♦ Ustalenie nagrody, np. za napisanie i poprawienie 10 tekstów - ocena bardzo dobra.

Literatura: