Spółka akcyjna
Forma skrócona w nazwach spółek to SA - rodzaj spółki kapitałowej.
W Polsce spółki akcyjne działają obecnie na podstawie Kodeksu spółek handlowych, wcześniej regulował ją Kodeks handlowy. Kapitał akcyjny spółek akcyjnych podzielony jest na akcje o równej wartości. Akcje te mogą być notowane (kupowane i sprzedawane) na giełdzie.
Założenie spółki akcyjnej
Kapitał zakładowy składa się z wkładów założycieli, którzy stają się współwłaścicielami spółki (akcjonariuszami). Z chwilą zawiązania spółki tj. objęcia akcji przez akcjonariuszy, powstaje spółka akcyjna w organizacji. Spółka akcyjna nabywa osobowość prawną w chwili wpisania do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy ( KRS).
Własność spółki:
akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ryzyko ponoszą jedynie do wysokości wniesionego kapitału oraz czerpią zyski (np. w postaci dywidendy),
minimalny kapitał akcyjny wynosi 100 000 zł (Art. 308 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych po zmianie ustawą z 23 października 2008 r. przez zmianą było to 500 000 złotych)
akcje: imienne i na okaziciela, aportowe i gotówkowe, zwykłe i uprzywilejowane; są niepodzielne, cena emisyjna nie może być niższa od nominalnej,
zysk dzielony jest proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów.
Schemat zarządzania Spółką Akcyjną:
Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy - rozpatruje i zatwierdza sprawozdania Zarządu i bilans spółki, dzieli zyski, wybiera i odwołuje członków Zarządu i Rady Nadzorczej
Zarząd - działa na podstawie statutu uchwalonego przez Walne Zgromadzenie, reprezentuje spółkę, zarządza majątkiem spółki
Rada Nadzorcza - sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki, bada bilans spółki, zawiesza z ważnych powodów Zarząd .
Rozwiązanie spółki może nastąpić:
z przyczyn przewidzianych w statucie;
w wyniku uchwały Walnego Zgromadzenia;
innych przyczyn wymienionych w Kodeksie spółek handlowych;
Rozwiązanie następuje w drodze postępowania likwidacyjnego; likwidatorami są ostatni członkowie zarządu, likwidatorów może ustanowić sąd. W przypadku upadłości jest prowadzone postępowanie upadłościowe i dopiero po jego ukończeniu następuje rozwiązanie spółki.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością -skrót - sp. z o.o.
W Polsce mianem tym określana jest spółka prawa handlowego, której funkcjonowanie regulowane jest przez Kodeks spółek handlowych.
Wspólnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna czy jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej (np. spółka jawna), z tym zastrzeżeniem tylko, że założycielem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być inna jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Najważniejsze cechy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (wg obowiązującego w 2009 prawa polskiego):
umowa spółki w formie aktu notarialnego;
wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki,
każdy wspólnik ma prawo kontroli, tj. wglądu do ksiąg i dokumentów spółki,
kapitał zakładowy to minimum 5000 zł (Art. 308 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych po zmianie ustawą z 23 października 2008 r. przez zmianą było to 50 000 złotych)
wkłady na pokrycie kapitału zakładowego mogą być wniesione w formie gotówki lub aportów,
do zarejestrowania spółki konieczna jest całkowita wpłata kapitału zakładowego. Udziały muszą zostać pokryte w całości przed złożeniem wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego;
Obecnie (w odróżnieniu od sytuacji w latach 90. i wcześniej) nie ma problemu z pokryciem udziałów przed rejestracją spółki, bowiem z chwilą zawarcia umowy powstaje spółka z o.o. w organizacji, która jest podmiotem praw i obowiązków; spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji może więc uzyskać REGON, NIP oraz założyć konto bankowe;
Organy spółki:
Zarząd - powoływany przez Zgromadzenie Wspólników, lub przez Radę Nadzorczą jeżeli została ustanowiona,
Nieobowiązkowo Rada Nadzorcza bądź Komisja Rewizyjna. Organy te sprawują nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach;
Wyłączenie wspólnika wymaga decyzji sądu i może nastąpić tylko z ważnych powodów dotyczących tego wspólnika;
Rozwiązanie spółki następuje z przyczyn zawartych w umowie, uchwałą wspólników lub z innych przyczyn wymienionych w kodeksie spółek handlowych; może to być m.in. upadłość (potocznie „bankructwo”) lub likwidacja, następuje dopiero w chwili wykreślenia z rejestru;
Rozwiązania po przeprowadzeniu likwidacji nie przeprowadza się, jeśli ogłoszono upadłość.