Układ Autonomiczny
(systema nervosum autonomicum)
Układ autonomiczny zarządza czynnościami wegetatycyjnymi organizmu takimi jak: oddychania, trawienie, przemiana materii, wydzielanie, rozmnażanie itd. Czynności te odbywają się z reguły bez udziału naszej świadomości i woli. Układ autonomiczny jest powiązany z naszą psychiką. Podczas strachu, złości, radości towarzyszą zmiany w czynnościach wegetacyjnych np. bladość lub czerwienienie się, szybkie bicie serca, płacz
Układ nerwowy mózgowo rdzeniowy (somatyczny) i autonomiczny są morfologicznie i funkcjonalnie ze sobą związane. W układzie autonomicznym, podobnie jak w układzie mózgowo rdzeniowym wyróżnia się część ośrodkową i obwodową.
Zwoje autonomiczne leżą na obwodzie, poza ośrodkowym układem nerwowym
Nerwy autonomiczne zbudowane są w włókien przedzwojowych dochodzących do zwojów, i włókien pozazwojowych biegnących do narządów działających niezależnie od naszej woli
Pod względem czynnościowym i morfologicznym układ autonomiczny dzieli się na:
1.część przywspółczulną
2.część współczulną
Zaopatrują one te same organy doprowadzając do splotów narządowych nerwy współczulne i przywspółczulne. Działają one na narządy przeciwstawnie, pozostając w fizjologicznej równowadze np.
1.układ współczulny przyspiesza akcję serca a układ przywspółczulny zwalnia.
2.układ przywspółczulny pobudza wydzielanie gruczołów a układ współczulny zmniejsza
3.układ przywspółczulny zwęża oskrzela a układ współczulny rozszerza
Jeżeli jeden z układów zacznie dominować, dochodzi do choroby
Nerwy układu współczulnego biorą początek w jądrze współczulnym zlokalizowanym w rogach bocznych rdzenia kręgowego.
Włókna przedzwojowe wychodzą przez otwory międzykręgowe i kończą się w zwojach układu współczulnego po obu stronach kręgosłupa. Zwoje leżące po jednej stronie łączą sicze sobą w pień współczulny ciągnący się od podstawy czaszki do kości krzyżowej.
Włókna pozazwojowe wychodzą ze zwojów pnia współczulnego i rozchodzą się do narządów jako:
1.samodzielne nerwy
2.biegną do najbliższej dużej tętnicy i rozgałęziają się
3.włączają się do nerwów rdzeniowych i podążają do narządów
Nerwy układu przywspółczulnego wchodzą w skład nerwów czaszkowych: III, VII, IX, X
Włókna nerwu III zaopatrują mięśnie oka
Włókna nerwów VII i IX pobudzają gruczoły błony śluzowej, jamy ustnej i nosowej, Gruczoł łzowy i ślinianki
Włókna nerwu X zaopatrują narządy szyi, klatki piersiowej i jamy brzusznej