„FUNKCJONOWANIE OSOBOWOŚCI UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO”

TEORIA TYPOLOGICZNA K. Lewina i J. Kaunina:

Wraz z wiekiem chronologicznym wzrasta sztywność granic między regionami odpowiadającymi strukturom w osobowości, które traktują jako system dynamiczny.

Im wyższy jest wiek umysłowy , tym większe zróżnicowanie osobowości. Osobowość dorosłej jednostki upośledzonej umysłowo przypomina osobowość normalnie rozwijającego się dziecka .

Wg: Kościelak 1989

Przyczynę trudności w rozwoju osobowości stanowią zaś czynniki wrodzone, a podstawowymi są braki intelektualne.

Teoria nasycenia kolorowego, skonstruowana przez W. Kohlera i H. Wallacha:

Upośledzeni umysłowo charakteryzują się powolniejszym przebiegiem zmian elektrycznych , chemicznych i fizycznych w komórkach kory mózgowej. Z trudem zmieniają utrwalone nawyki i z trudem przyswajają sobie nowe.

Ujęcie behawioryzmu osobowości upośledzonych umysłowo wg: C.L. Hulla i K.W. Spence:

Osoby upośledzone umysłowo generalizują bodźce tak samo jak osoby normalne, znacznie gorzej wykonują zadania umysłowe wymagające różnicowania, wyższy poziom lęku występujący u tych osób utrudnia ich przystosowanie społeczne.

Ujęcie osobowości upośledzonych umysłowo z punktu widzenia teorii społecznego uczenia J.B. Cromwella:

Podstawowymi terminami tej koncepcji są: oczekiwanie i wartości wzmacniania .

Oczekiwanie : jest to prawdopodobieństwo subiektywne wystąpienie wzmocnień, wartość wzmocnienia zaś jest to indywidualny stopień preferencji dla danego wzmacniania. Przewaga sukcesów nad niepowodzeniami, wcześniej doświadczonymi, powoduje wysoki poziom uogólnionego oczekiwania sukcesu. Natomiast przewaga niepowodzeń prowadzi do niskiego poziomu uogólnionego oczekiwania sukcesu. Upośledzeni umysłowo częściej doświadczają niepowodzeń niż sukcesów, a zatem występuje u nich niski poziom uogólnionego oczekiwania sukcesu. W nowych sytuacjach mają tendencję do zaniżania swych aspiracji ze względu zgeneralizowany niski poziom oczekiwań.

Koncepcje psychoanalityczne mające związek z upośledzeniem umysłowym wg:

E. S. Pearsona :

Podstawowym brakiem jest: niedostatecznie rozwinięta i zorganizowana funkcja ego.

Osoby upośledzone wymagają większego wzmocnienia i zachęcania do wykonywania pewnych czynności, oczekują większej życzliwości ze strony otoczenia, a zwłaszcza osób najbliższych. Nieprawidłowo ukształtowane ego nie pozwala na odpowiednie przystosowanie się społeczne i uzyskanie poczucia bezpieczeństwa.

Przedstawicielką podejścia do osobowości jednostek upośledzonych umysłowo jest

H. Olechowicz :

Do stworzenia własnej koncepcji osobowości upośledzonych wykorzystała pojęcie potrzeby. Upośledzeni umysłowo posiadają swój własny system potrzeb, jest on równie celowy i sensowny z punktu widzenia właściwości, jakimi charakteryzują się upośledzeni , zaspokojenie ich jest niezbędne dla właściwego funkcjonowania tych ludzi.

S.Kowalik podkreśla użyteczność tej koncepcji osobowości ze względu na rehabilitację upośledzonych umysłowo. Celem jej byłoby wyuczenie upośledzonych zaspokajania własnych potrzeb, a jednocześnie rozwijanie tych potrzeb, które zastały stłumione poprzez wpływ środowiska.

Wg: C. J. Earla:

Cechą charakterystyczną osobowości upośledzonych umysłowo jest: wewnętrzne przekonanie o niemożności wykonania czegoś, realizacji celu, wytrwałości w wysiłku, przeciwstawienia się frustracji. Uważa, że to nie wrodzona niska inteligencja, ale przekonanie o własnej niemożności (nastawienie na porażkę) powoduje zmniejszenie zdolności do przeciwstawienia się trudnościom. Poczucie niemożności u dorosłych upośledzonych umysłowo doprowadza do wielu zaburzeń, np.: zaburzenia emocjonalnego, niedojrzałości emocjonalnej, stałego oczekiwania pomocy , nieadekwatnego zachowania czy przedłużającego się niepowodzenia.

T. Witkowski : upośledzeni umysłowo ujawniają większą potrzebę współczucia . Uważają, że mają małe szanse na udane życie rodzinne, a jednocześnie donoszą o większej potrzebie osiągnięcia szczęścia w małżeństwie, ujawniają też bardzo silną potrzebę niesienia pomocy innym. Jednocześnie mówią o silnych przeżyciach związanych z brakiem osób bliskich, przyjaciół, którzy by zrozumieli by ich problemy . Brak doświadczeń w przezywaniu sukcesów, satysfakcji z dobrze wykonanych zadań, wątpienie, czy kiedykolwiek mają szanse na sukces, trudności w kontaktach z osobami spoza swojego środowiska.

---