Hipowolemia
Hipowolemia - stan, w którym w łożysku naczyniowym znajduje się zbyt mała ilość płynu (krwi) do jego pojemności, tym samym nie zapewnia wystarczających warunków do funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego.
Stopień wypełnienia naczyń najbardziej odbija sie na powrocie żylnym a tym samym na możliwości napełniania prawej komory określanej przez obciążenie wstępne prawej komory (lub ciśnienie napełniania prawej komory). Ponieważ serce jest pompą tylko tłoczącą (nie ssącą), jeśli ciśnienie to spadnie poniżej 3-4 cm słupa wody, serce pracuje "na pusto" i nie jest w stanie zapewnić tkankom odpowiedniej ilości krwi. Stan taki, jak długo jeszcze pacjent jest wydolny krążeniowo, nazywa się hipowolemią, kiedy zaczynają się objawy niewydolności nazywa się już wstrząsem hipowolemicznym. Ciśnienie napełniania prawej komory ocenia sie na podstawie: orientacyjnie przez obserwację napełnienia naczyń szyjnych, praktycznie, w sytuacjach trudniejszych przez pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego.
Powodów utraty objętości płynu wewnątrznaczyniowego może być wiele, np:
utrata krwi
krwawienie zewnętrzne
krwawienie wewnętrzne
utrata płynu wewnątrzkomórkowego bez utraty krwinek
odwodnienie z powodu zbyt małej podaży płynów, lub ich zbyt dużej utraty.
zaleganie krwi w patologicznie poszerzonych naczyniach.
Organizm ma dosyć wydolne mechanizmy kompensacyjne umożliwiajace mu funkcjonowanie przy zmniejszonej objętości płynu wewnątrznaczyniowego, polegają one na redystrybucji płynu z tkanek, z komórek, obkurczeniu naczyń żylnych, głównie skóry, trzewnych i mięśni i skierowaniu go do krązenia centralnego.
Określenie "zbyt mała" nie znaczy wcale jakiejś konkretnej wartości poniżej prawidłowej objętości krwi, ponieważ istnieją stany, w których ulega patologicznemu powiększeniu objętość naczyń (Anafilaksja, SIRS, neurogenna wazodylatacja), i pomimo prawidłowej objętości krwi prawa komora jest słabo napełniana, a serce pracuje "na pusto". Dlatego stworzono pojęcia:
Hipowolemia bezwzględna: obniżona jest objętość krwi.
Hipowolemia względna: objętość krwi, mimo że prawidłowa, nie wystarcza do wypełnienia patologicznie powiększonego łożyska naczyniowego.
Oczywiście możliwe są sytuacje, kiedy występuje kombinacja obu zjawisk: np. odwodnienie z powodu gorączki połączone z porażeniem naczyń w przebiegu sepsy, a oba stany wyzwolone przez zapalenie płuc.