est to jedna z wielu postaci zapaleń mózgu, której czynnikiem etiologicznym są arbowirusy, wirusy przenoszone przez stawonogi.
Chorobę wywołuje wirus - Flavivirus - należący do rodziny Togawirusów, który u przenoszony jest przez kleszcza o nazwie Ixodes ricinus.
Rezerwuarem drobnoustroju w środowisku są kleszcze - wszystkie jego formy rozwojowe ( jajo, larwa, nimfa, imago ) oraz dzikie leśne zwierzęta - ponad 100 gatunków ssaków. Zakażony kleszcz, żywiąc się krwią różnych gatunków ssaków przenosi zakażenie między zwierzętami leśnymi.
Choroba przenoszona jest przez kleszcza - Ixodes ricinus. Człowiek staje się przypadkowym obiektem zakażenia w momencie wejścia w środowisko bytowania zakażonych kleszczy. Do zakażenia dochodzi w trakcie wysysania krwi lub płynu tkankowego przez kleszcza od zwierząt znajdujących się w okresie wiremii. Choroba może się również szerzyć drogą pokarmową poprzez picie surowego mleka ( głównie koziego, rzadziej krowiego ) pochodzącego od zakażonych zwierząt.
Okres wylęgania od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów wynosi od 2 - 28 dni.
Przebycie zakażenia wirusem KZM daje odporność na całe życie.
Grupami zwiększonego ryzyka są: pracownicy rolnictwa i leśnictwa, myśliwi, zbieracze runa leśnego, wojsko stacjonujące na terenach endemicznych oraz inne osoby mające bliskie kontakty z fauną i florą na terenach endemicznych.
W Polsce kleszczowe zapalenie mózgu występuje głównie w woj. białostockim ( Puszcza Białowieska ), woj. olsztyńskim ( Mazury ), woj. opolskim. Zachorowania notowano również w woj. szczecińskim, łódzkim, lubelskim i gdańskim.
Choroba wykazuje sezonowe nasilenie zachorowań od kwietnia do października ze szczytem zachorowań w maju i wrześniu. Nasilenie zachorowań związane jest z rozwojem i liczebnością kleszczy.
Typowo choroba przebiega dwufazowo. Pierwsza faza, która występuje nagle trwa przeciętnie 7 dni i odpowiada okresowi wirusemii. Charakteryzuje się ona niespecyficznymi objawami takimi jak:
wzrost ciepłoty ciała nie przekraczający na ogół 380C,
nieżyt górnych dróg oddechowych,
Po tej fazie choroby następuje okres bezgorączkowy trwający od 1 -20 dni, w którym pacjenci czują się subiektywnie zdrowi i nie wykazują prawie żadnych objawów choroby. Po kilkudniowym okresie względnego dobrego samopoczucia choroba ma znacznie cięższy charakter i może przebiegać jako:
postać oponowa - bóle głowy, nudności, wymioty, dodatnie objawy oponowe,
postać mózgowa - dominują objawy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w tym również móżdżku (zaburzenia świadomości, oczopląs, drżenia, uszkodzenia nerwów czaszkowych, zaburzenia psychiczne
postać mózgowo-rdzeniowa - stwierdza się dodatkowo objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego głównie w odcinku szyjnym: asymetryczne niedowłady kończyn z zanikiem mięśni.
Tylko u 1/3 zainfekowanych pacjentów można odnotować dwufazowy przebieg choroby u pozostałych pacjentów objawy są mało charakterystyczne co utrudnia właściwe rozpoznanie. Zakażenie może mieć również przebieg bezobjawowy lub skąpoobjawowy.
Odporność powstająca po zastosowanych szczepieniach jest przejściowa i po podstawowym 3- dawkowym cyklu szczepień należy przyjmować co 3 lata dawkę przypominającą.
Szczepienia p/ kleszczowemu zapaleniu mózgu należą do szczepień zalecanych dla osób, które przebywają stale lub czasowo na terenach endemicznych i są narażone na ukąszenia przez kleszcze.
Przeciwwskazania do szczepień p/ k.z.m.:
ostre choroby przebiegające z gorączką,
w okresie inkubacji choroby oraz w okresie rekonwalescencji po chorobie
nadwrażliwość na składniki szczepionki
nadwrażliwość na białko jaja kurzego,
wskazania do szczepień należy rozważyć szczególnie ostrożnie u osób z uszkodzeniem funkcji ośrodkowego układu nerwowego,
ciąża o szczepieniu decyduje lekarz,
4 tyg. po podaniu immunoglobuliny p/ kleszczowemu zapaleniu mózgu,
Szczepionki p/ kleszczowemu zapaleniu mózgu:
FSME-Immun -Inject -firma Baxter
Leczenie jest wyłącznie objawowe. W przypadkach z niedowładami, porażeniami po ustąpieniu objawów duże znaczenie ma rehabilitacja przywracająca sprawność kończyn
|