1. Pojęcie i ogólna charakterystyka prawa rzeczowego w znaczeniu przedmiotowym.

W znaczeniu przedmiotowym prawo rzeczowe oznacza zespół przepisów prawa cywilnego, które regulują powstawanie, treść, zmianę i ustanie własności oraz innych form korzystania z rzeczy czyli praw rzeczowych.

2. Cechy charakterystyczne praw rzeczowych w znaczeniu podmiotowym.

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym to majątkowe prawo cywilne mające za przedmiot rzecz. Prawo rzeczowe bezwzględne: uprawniony wierzyciel, użytkownik, inne podmioty zobowiązane do nienaruszania tej sfery. Prawa obligacyjne: wierzytelność.

3. Rzeczy jako przedmioty praw rzeczowych.

Rzeczy jako przedmioty praw rzeczowych to rzeczy w obrocie i materialne przedmioty dopuszczone przez ustawodawcę do cywilno- prawnej wymiany oraz ustanawianie na nich praw.

4. Rzeczy ruchome i nieruchomości.

Rzeczy ruchome - przedmioty materialne, przedmiot samodzielny nie objęte w zakres unormowań dotyczących nieruchomości (grunty, budynki trwałe z gruntem związane stanowiące odrębny od gruntów przedmiot własności.

5. Część składowa rzeczy.

Część składowa rzeczy- wszystko to co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany.

6. Przynależność.

Przynależność rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem np. walizka do maszyny do pisania.

7. Własność - pojęcie, treść, granice, wykonywanie.

Własność - forma władania częściami przyrody mającymi wartość materialną. Właścicielem jest ten, kto dysponuje dobrem majątkowym w znaczeniu prawnym. Uprawnienia właściciela: posiadanie, korzystanie, rozporządzanie rzeczą w granicach określonych przez przepisy, zasady współżycia społecznego, społeczno- gospodarcze przeznaczenie.

8. Prawa sąsiedzkie.

Prawa sąsiedzkie normują sposób korzystania z nieruchomości uwzględniając konieczność rozwiązywania kolizji płynących z sąsiedztwa. Oddziaływanie (negatywne) na grunt sąsiedni określa się mianem immisji: bezpośrednich np. skierowanie nadmiaru wód opadowych do sąsiada, pośrednie np. pył, dym, hałas.

9. Sposoby nabycia i utraty własności.

Nabycie własności- charakter pierwotny: wywłaszczenie, zasiedzenie, zawłaszczenie rzeczy niczyjej uzyskuje prawo bez obciążeń; charakter pochodny: przeniesienie własności, spadkobranie, nabycie majątku. Tu prawo jednych przechodzi na innych ze wszystkimi ograniczeniami i obciążeniami.

10. Ochrona własności.

Ochrona własności realizowana jest poprzez system roszczeń jakie przysługują właścicielowi w wypadku naruszania jego prawa: roszczenie windykacyjne i negatoryjne roszczenia uzupełniające, roszczenia o zwrot nakładów, roszczenia związane z budową na cudzym gruncie.

11. Współwłasność - pojęcie, rodzaje, zarząd rzeczą wspólną, zniesienie współwłasności.

Współwłasność- własność tej samej rzeczy mogąca przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Każdemu przysługuje to samo prawo, którego zakres może być tylko ze względu na sposób podziału (wielkość udziału). Jest współwłasność łączna, którą regulują przepisy np. małżeństwo, spółka cywilna, spółka jawna i współwłasność ułamkowa tj. udział we wspólnym prawie jest określona kwotowo ułamkiem, wielkość wynika z umowy, testamentu, spadku.

12. Użytkowanie wieczyste - pojęcie, treść, powstanie, wygaśnięcie, przekształcenie w prawo własności.

Użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym pośrednim. Użytkownik wieczysty może korzystać i rozporządzać swoim prawem jak właściciel. Przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być grunty państwowe, gmin, oddane pod zabudowę osobom fizycznym, spółdzielniom budowlanym i innym osobom prawnym. Użytkowanie wieczyste ustanawia się na 99 lat, wyjątkowo okres krótszy, jednak nie krótszy niż 40 lat.

13. Pojęcie i systematyka ograniczonych praw rzeczowych.

Ograniczone prawa rzeczowe - prawa na rzeczy cudzej zapewniają uprawnionemu ściśle określony zakres względem uprawnień rzeczy przyznane przez ustawodawcę: użytkowanie, służebność, zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, hipoteka. Forma przeniesienia prawa: umowa między uprawnionym a nabywcą (akt notarialny, wpis do księgi wieczystej).

14. Użytkowanie - pojęcie, rodzaje.

Użytkowanie obciążenie rzeczy prawem do jej używania i pobierania jej pożytków, cechy: jest prawem związanym z osobą użytkownika, jest prawem niezbywalnym, może być prawem terminowym lub bezterminowym zależy komu zostało ustanowione, może być odpłatne lub nieodpłatne. Podmiot użytkowania: osoby fizyczne, rolnicze, spółdzielnie produkcyjne.

15. Służebności - gruntowe, osobiste.

Służebność - ograniczone prawo rzeczowe ma na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości albo zapewnienie zaspokojenia określonych potrzeb osoby fizycznej i stanowi ograniczenie w wykonywaniu prawa własności. Wyróżniamy służebność gruntową czynną- np. droga konieczna, bierną zgodnie z wolą ustawodawcy- np. ograniczenie budowy, korzystanie w ograniczonym zakresie. Służebność osobistą: nieruchomość można obciążyć na rzecz osoby fizycznej prawem treści służebności gruntowej.

16. Spółdzielcze prawa do lokali.

Spółdzielcze prawa do lokali związane są z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych członków spółdzielni oraz ich bliskich.3 rodzaje: własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

17. Hipoteka - pojęcie, rodzaje.

Hipoteka - ograniczone prawo rzeczowe służące zabezpieczeniu oznaczonej wierzytelności pieniężnej na nieruchomości bez względu na to czyją stała się ona własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami, których wierzytelności nie mają zabezpieczenia w postaci hipoteki.

18. Zastaw - pojęcie, rodzaje.

Zastaw jedna z form zabezpieczeń rzeczowych, jest zabezpieczeniem wierzytelności, którego przedmiotem SA zbywalne np. wierzytelności, akcje, obligacje. Wyróżnia się zastaw umowny (umowa miedzy właścicielem a wierzycielem) ustawowy (przepis ustawy, rejestrowy do ustanowienia).

19. Posiadanie - konstrukcja prawna, rodzaje posiadania.

Posiadanie to faktyczne sprawowanie władzy nad rzeczą, która może wynikać z prawa własności i może nie być związane z żadnym prawem. Posiadacz samoistny jest to ten, który w odpowiedzi włada rzeczą w zakresie innego prawa niż własność np. prawa dzierżawy, użytkowania, najmu.

20. System domniemań związanych z posiadaniem.

System domniemania posiadania - k.c. łączy skutki prawne, które można podzielić na domniemania związane z posiadaniem, których celem jest usunięcie trudności w ustaleniu stanu faktycznego i prawnego tj. domniemanie posiadania samoistnego, domniemanie ciągłości posiadania, domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym, domniemanie posiadania w dobrej wierze.

21. Nabycie i utrata posiadania.

Nabycie posiadania łączy się z faktycznym władztwem nad rzeczą, posiadanie pierwotne: objęcie rzeczy w faktyczne władanie z zamiarem wykonywania określonego prawa do rzeczy np. objęcie rzeczy niczyjej. Posiadanie pochodne: w przypadku przeniesienia przez władanie rzeczy, przeniesienie posiadania z zachowaniem władztwa np. jako dzierżawa, przez umowę i zawiadomienie, z mocy ustawy, przez dziedziczenie posiadania. Utrata posiadania następuje przez utratę faktycznego władztwa nad rzeczą.

22. Ochrona posiadania.

Prawo przyznaje ochronę w przypadku samowolnego naruszenia posiadania, nie ma znaczenia fakt, że posiadacz jest w danym przypadku w złej wierze, ani też że posiadanie jest niezgodne z prawem. Trzy sposoby ochrony posiadania: ochrona konieczna, dozwolona samopomoc (przywrócić własnym działaniem stan poprzedni, ale bez przemocy), ochrona sądowa (wytworzyć powództwo o przywrócenie naruszonego posiadania lub o nakazanie zaprzestania naruszeń).

23. Pojęcie i ogólna charakterystyka ksiąg wieczystych.

Księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości. Ich prowadzenie należy do sądów rejonowych. Wpisy w księdze wieczystej dokonywane są na wniosek, wyjątkowo z urzędu. Wpisem jest także wykreślenie. Ujawnieniu w księdze wieczystej podlega: prawo własności, inne prawa rzeczowe, prawa osobiste, roszczenia. Wpis praw osobistych i roszczeń powoduje, że stają się one skuteczne w stosunku do właściciela nieruchomości. Wpis do księgi wieczystej: konstytutywny, deklaratoryjny.

24. Prawno-materialne zasady ksiąg wieczystych.

Domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, zasada pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych, zasada wpisu, zasada jawności ksiąg wieczystych.

---