HISTORIA IDEI WOLNOŚCI SUMIENIA I WYZNANIA

STAROŻYTNOŚĆ

MONIZM państwa i religii (do 313 r. po Chrystusie)

- idea nie występowała

- kult religijny instytucją państwową

- zniewaga bogów lub odmowa oddawania im czci - przestępstwem politycznym - SUROWE KARY

- podbój militarny = podbój religijny (WYJĄTKI!)

DUALIZM państwa i religii (od 313 r. po Chrystusie)

- 313 r. - edykt mediolański Konstantyna III

- 380 r. - chrześcijaństwo religią państwową (edykt Teodozjusza Wielkiego)

- od 391 r. - chrześcijaństwo religią wyłączną; pogaństwo i heretycy prześladowani

ŚREDNIOWIECZE

- głęboka nietolerancja - chrześcijaństwo głęboko wkracza w życie duchowe jednostki, życie polityczne, społeczne i kulturalne państwa

- religia narzucona jednostce

• 1231 - cesarz Fryderyk II - groźby kar za odstępstwo od wiary i herezje

• XIII w. - Święta Inkwizycja - Dominikanie

• XIII/XIV - nietolerancja wobec Żydów

- WYJĄTKI:

• Poglądy Marsyliusza z Padwy

• 1415 - rektor Akademii Krakowskiej Paweł Włodkowic - odmienności religijne i poglądy nie są dostatecznym powodem do prześladowań

HISTORIA IDEI WOLNOŚCI SUMIENIA I WYZNANIA

CZASY NOWOŻYTNE

- 1517 - 95 Tez Marcina Lutra

- 1555 - Pokój augsburski (Niemcy), cuius regio eius religio

- 1598 - Pokój nantejski (Henryk IV, Francja) - gallikanizm

- Jan Kalwin - Genewa

- 1618-1648 - Wojna religijna (Trzydziestoletnia), Pokój westfalski - terytorializm

- 1643 - Henryk VIII, Anglikanizm

- 1636 - pastor baptysta R. Williams (Rhode Island) - prawo jednostki do wyboru, głoszenia i wyznawania swoich przekonań religijnych (Konstytucja zatwierdzona w 1663)

- 1689 - J. Locke - Epistola de Tolerantia (List o tolerancji) - droga dla doktryny liberalnej; wolność religijna naturalnym prawem człowieka

- 1787/1791/1868 - USA - pełna tolerancja religijna

- 1789 - Francja, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (art. 10, prawo do wolności religijnej)

- 1791/93 - Francja - konstytucyjna swoboda kultu

- XIX w. - idee socjalistyczne - wolność sumienia i wyznania - kategorią ideowo-polityczną

POLSKA

- XVI w. - Andrzej Frycz Modrzewski - odrzuca przymus i represję w walce z przeciwnikami religijnymi

- 1554/6 - Arianie (1605 - Katechizm Rakowski) - tolerancja religijna

- 1570 - Ugoda sandomierska

- 1573 - Konfederacja warszawska

- 1573 - Artykuły henrykowskie

REGRES IDEI WOLNOŚCI S.iW.

- 1658 - Konstytucja o wypędzeniu arian

-1668 - Zakaz porzucania katolicyzmu

USTAWA RZĄDOWA Z 3 MAJA 1791 R.

W imię Boga, w Trójcy Świętej jedynego.

Stanisław August z Bożej łaski i woli Narodu Król Polski, Wielki Książę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflancki, Smoleński, Siewierski i Czernichowski, wraz ze Stanami Skonfederowanymi, w liczbie podwójnej naród polski reprezentującymi. […]

I. RELIGIA PANUJĄCA

Religią narodową panującą jest i będzie wiara święta rzymska katolicka ze wszystkimi jej prawami. Przejście od wiary panującej do jakiegokolwiek wyznania jest zabronione pod karami apostazji. Że zaś taż sama wiara święta przykazuje nam kochać bliźnich naszych, przeto wszystkim ludziom jakiegokolwiek bądź wyznania, pokój w wierze i opiekę rządową winniśmy i dlatego wszelkich obrządków i religii wolność w krajach polskich, podług ustaw krajowych warujemy.

3

---