ZWARTE ROMANTIEK (vanaf 19e. eeuw)
de verhevigde vorm van de Romantiek
de benaming eerst gebruikt door Nicolaas Beets in Mijn zwarte tijd
beschrijving van zijn genezing van het dwepen met wanhoop en somberte
een internationaal verschijnsel
werd uitgebreid door Italiaanse schrijver Mario Praz - gebruikt in zijn Romantic Agony (1930)
noties die tegendeel schijnen, bv. lust & lijden, genot & gruwelen, kunnen met elkaar gaan en aparte estetische gewaarwording geven
een man kijkende op een graf waar een meisje ligt huivert maar kijkt tegelijk met wellust en geniet het
aandacht voor geesteswereld + ronddolende spoken en ondoden
wat rationeel is, is niet van belang - de nachtzijde is belangrijker
belangstelling voor de Middeleeuwen als een huiveringwekkende tijd
waanzinnigen, kluizenaars sprekende waarheid en voorspellende toekomst
dood was begeerlijk - zelfmoord als een resultaat van inkeer
vertegenwoordigers in Nederland:
Nicolaas Beets - als student schreef dichtverhalen vol waanzin, zelfmoord en incest (zie ook boven)
J.F. Oltmaans + Jacob van Lennep - heksen en geestesverschijning
Willem Hofdijk - middeleeuwse balladen vol sublieme taferelen
een koning dwingt een jonge edelvrouw hem te trouwen
tijdens de houwelijk weigert zij wein te drinken - hij dwingt haar wein van de schedel van haar vader op te drinken
buitenlandse vertegenwoordigers:
Gordon Lord Byron (Engeland) - een figuur van `byronic hero'
die altijd maling met alles heeft
die met godsdienst en deugdelijkheid spot
die vrouwen verleidt zodat zij in zijn plannen meegaan
(Byron zelf was dergelijke persoon! had een verhouding met zijn zus
maakte liever vijanden dan vrienden )
Heinrich von Kleinst (Duitsland) - als een jonge man pleegde met zijn vriendin zelfmoord
helden van romantieke romans - oft wankelmoedige eenlingen
verlustigen zich in eenzaam te zijn
willen buiten de maatschappij staan
E.T.A. Hoffmann
Edgar Allan Poe (Amerika)