Mathea Osoby niepełnosprawne w Gdańsku


GDAŃSK 2000

URZĄD STATYSTYCZNY w GDAŃSKU

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE W GDAŃSKU

GDAŃSK 2000

Publikacja została przygotowana przez zespół pracowni! Wydziału Badań Ankietowych -pod kierunkiem Ewy Mathea.

Opracowanie redakcyjne i skład komputerowy wykonali pracowt Wydziału Analiz - pod kierunkiem M/rosła wy Lindenberg.

Przy publikowaniu danych - prosimy o podanie źrói

Druk: Wydział Poligraficzny Urzędu Statystycznego w Olsztynie 10-950 Olsztyn, ul. Kościuszki 78/82, nakład 100 egz.

WSTĘP

Liczba ludzi niepełnosprawnych i ich warunki bytowania są przedmiotem okresowych badań Głównego Urzędu Statystycznego.

Badania pełne, obejmujące całą zbiorowość osób niepełnosprawnych w kraju, przeprowadzane są w odstępach kilkunastoletnich w ramach spisów powszechnych, ostatnie miało miejsce podczas NSP w 1988 roku. W okresach międzyspisowych tematyka ta znajduje swoje odbicie w toku tzw. badań aktywności ekonomicznej ludności. Właśnie w 1995 i 2000 roku to corocznie prowadzone przez GUS badanie poszerzone zostało o dodatkowy moduł poświecony niepełnosprawności ludności w Polsce. Wspomniane badania mają charakter reprezentacyjny, a liczebność próby gospodarstw domowych objęta badaniem pozwala na opracowanie wyników wyłącznie od poziomu województw wzwyż.

W bieżącym roku Urząd Miejski w Gdańsku zlecił Urzędowi Statystycznemu w Gdańsku opracowanie poszerzonej informacji o ludziach niepełnosprawnych zamieszkujących w tym mieście. Dlatego też wspomniane badanie modułowe poszerzone zostało o dodatkową zbiorowość badanych gospodarstw domowych - do liczby umożliwiającej uzyskanie wyników reprezentatywnych dla Gdańska. Wykorzystanie badania modułowego BAEL do realizacji zlecenia UM dodatkowo umożliwiło zapewnienie możliwości porównania wyników badania dotyczących miasta z danymi wojewódzkimi i ogólnopolskimi.

Niniejsze opracowanie jest swego rodzaju raportem z przeprowadzonego na zlecenie badania. Oprócz rozdziału poświęconego przyjętej metodologii zawiera ono statystyczny opis zbiorowości niepełnosprawnych, m.in. według cech społeczno-demogra-jicznych, przyczyn i rodzaju inwalidztwa, posiadanej grupy inwalidzkiej i innych. W oddzielnych rozdziałach zaprezentowane zostały aktywność i bierność zawodowa osób niepełnosprawnych oraz warunki bytu gospodarstw domowych z niepełnosprawnymi. W końcowej części opracowania zawarto wyniki badania o charakterze postu-latywnym; dotyczą one potrzeb osób niepełnosprawnych, otrzymywanej pomocy, a także integracji środowiskowej.

Publikacja ma charakter analityczno - źródłowy. Stąd w tekście zawarto wiele tablic statystycznych zawierających uogólnione wyniki badań. Tych Czytelników, dla których prezentowany zakres danych liczbowych okaże się jednak nie w pełni wystarczający, odsyłam do danych niepublikowanych dostępnych w Wydziale Badań Ankietowych US.

Paweł Adamowicz Janusz Łyskawa

Prezydent Dyrektor

Miasta Gdańska Urzędu Statystycznego w Gdańsku

Gdańsk, listopad 2000 roku

SPIS TREŚCI

WStęP ..................................................................................................................

1. Uwagi metodyczne ........................................................................................

1.1. Metoda i cel badania ..............................................................................

1.2. Realizacja badania ..................................................................................

2. Charakterystyka osób niepełnosprawnych ....................................................

2.1. Niepełnosprawni według wybranych cech społeczno-demograficznych

2.2. Niepełnosprawni według przyczyn inwalidztwa ........................................

2.3. Niepełnosprawni według grupy inwalidzkiej .............................................

2.4. Niepełnosprawni według grupy niesprawności ..........................................

2.5. Niepełnosprawni według trwałości i oceny stanu inwalidztwa..................

2.6. Niepełnosprawni według ograniczeń funkcjonalnych ................................

3. Aktywność i bierność zawodowa osób niepełnosprawnych ..........................

3.1. Zróżnicowanie poziomu aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych

3.2. Osoby niepełnosprawne w pracy ............................................................

3.3. Bezrobocie osób niepełnosprawnych .....................................................

3.4. Bierność zawodowa................................................................................

4. Warunki bytu gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną ................

4.1. Ogólna charakterystyka gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną ...................................................................................................

4.2. Warunki mieszkaniowe ..........................................................................

4.3. Wyposażenie gospodarstw domowych w przedmioty trwałego użytkowania ..................................................................................................

4.4. Sytuacja finansowa .................................................................................

4.5. Problemy socjalne i samoocena sytuacji materialnej .............................

5. Potrzeby osób niepełnosprawnych i korzystanie z pomocy i świadczeń ......

6. Integracja osób niepełnosprawnych ..............................................................

Podsumowanie ....................................................................................................

l. UWAGI METODYCZNE

1.1. Metoda i cel badania

Niniejsza publikacja przygotowana została na podstawie uogólnionych wyników reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności realizowanego w II kw. 2000 r. wraz z modułowym badaniem sytuacji osób niepełnosprawnych mieszkających w Gdańsku.

Głównym celem badania było rozpoznanie sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy oraz ocena warunków bytowych gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną. W szczególności wyniki badania posłużą do:

- scharakteryzowania zbiorowości osób niepełnosprawnych z punktu widzenia cech demograficznych, społeczno-zawodowych oraz stopnia i rodzaju niesprawności,

- poznania zachowań osób niepełnosprawnych na rynku pracy,

- analizy potrzeb osób niepełnosprawnych, dotyczących zwłaszcza sfery bytowej,

- rozpoznanie warunków życia gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną

oraz zakresu korzystania z pomocy i świadczeń.

Losowanie prób do BAEL przebiega dwustopniowo. Jednostkami losowania pierwszego stopnia w miastach są rejony statystyczne, a drugiego stopnia- mieszkania. Losowanie to przeprowadza się na podstawie Krajowego Rejestru Podziału Terytorialnego Kraju, zawierającego m. in. wykaz terytorialnych jednostek statystycznych oraz wykaz adresowy mieszkań w układzie poszczególnych rejonów spisowych.

BAEL prowadzony jest w rotacji kwartalnej w sposób ciągły. Oznacza to, że w każdym z 13 tygodni danego kwartału'0 ankieterzy odwiedzają określoną liczbę losowo wybranych mieszkań i zbierają dane z aktywności ekonomicznej ludności w tygodniu poprzednim. Obserwacja populacji występującej w badaniu dokonywana jest przez gospodarstwa domowe zajmujące wylosowane mieszkania. Badaniem objęte są wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej wchodzące w skład tych gospodarstw domowych.

Próbka mieszkań przeznaczonych do odwiedzin jest zmieniana z tygodnia na tydzień. Próbki tygodniowe otrzymuje się z losowego podziału na 13 części próby kwartalnej. Wyniki badania są opracowywane i publikowane w ujęciu kwartalnym. Z niewielkim uproszczeniem można powiedzieć, że wyniki kwartalne wyliczane są jako średnia wyników z 13 tygodni danego kwartału.

W ramach kwartalnego BAEL realizowane są tzw. ankietowe badania modułowe. W II kwartale 2000 r. takim modułem było badanie dotyczące sytuacji na rynku pracy oraz warunków życia osób niepełnosprawnych. Potrzeba badania podyktowana została między innymi koniecznością rozpoznania zjawisk, które w szczególny sposób dotyczą

a) Każdy kwartał BAEL liczy 13 tygodni i jego początek wypada w poniedziałek - II kwartał 2000 trwał od 4 kwietnia do 2 lipca.

osób niepełnosprawnych. Wyniki badania prowadzonego przez Główny Urząd styczny są uogólniane w skali kraju szczegółowo, a dla województw - w za informacji podstawowych.

Podmiotem ankietowego badania modułowego były dwie zbiorowości objęte BAEL w II kwartale:

- gospodarstwa domowe, w których stwierdzono obecność co najmniej jednej niepełnosprawnej.,

- osoby niepełnosprawne w wieku 15 lat i więcej, należące do badanych gosp0(

domowych.

Opis objętej badaniem zbiorowości osób niepełnosprawnych z punktu wi< rodzaju grupy inwalidzkiej będącej prawnym wyrazem niepełnosprawności po na bliższą charakterystykę struktury tzw. "inwalidów prawnych". Termin ten poć z definicji spisowej niepełnosprawności zastosowanej w Narodowym Spisii wszechnym 1988 i dotyczy osób, którym wydawane były orzeczenia KJZ najeż w związku z pracą zawodową. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od l wr;

1997 r. do zbiorowości tej zalicza się zarówno osoby, które mają orzeczoną I, II l grupę inwalidzką, jak i osoby, które uzyskały orzeczenie o stopniu niepełnospra ści lub o niezdolności do pracy:

- I grupa inwalidzka lub znaczny stopień niepełnosprawności lub całkowite zdolność do pracy i samodzielnej egzystencji,

- II grupa inwalidzka lub umiarkowany stopień niepełnosprawności lub całki niezdolność do pracy,

- III grupa inwalidzka lub lekki stopień niepełnosprawności lub częściowa nie ność do pracy.

1.2. Realizacja badania

Realizacja badania aktywności ekonomicznej ludności w jednostce administr nej mniejszej niż województwo wymaga odrębnego losowania zwiększonej l:

mieszkań i zaangażowania lokalnych środków finansowych.

Konieczność wypracowania nowych rozwiązań, odpowiadających szeroko i mianym potrzebom niepełnosprawnych i eliminacji zaniedbań w tym zakresie, w ga aktualizacji informacji o populacji niepełnosprawnych i ich problemach. Zs Miasta Gdańska, mając powyższe na uwadze, zdecydował o przeprowadzeniu tal badania w mieście. Badanie zrealizowano na rozszerzonej próbie mieszkań. F została zwiększona do 1% gospodarstw domowych Gdańska - ta ilość wylosowa jednostek, przy zachowaniu procedury losowania i metod BAEL pozwoliła na u( nienie wyników badania oraz ustalenie liczby niepełnosprawnych i problei z jakimi muszą żyć w mieście.

Badanie zostało przygotowane i zrealizowane przez Urząd Statystyczny w Gdańsku, a prowadzone było przez ankieterów w wylosowanych mieszkaniach. Odpowiedzi na pytania dot. gospodarstwa domowego udzielała osoba określona jako głowa gospodarstwa domowego. W szczególnych wypadkach wywiad przeprowadzony był z innym członkiem gospodarstwa domowego zorientowanym w sytuacji badanego gospodarstwa. Odpowiedzi na pytania w ankiecie indywidualnej udzielała osoba niepełnosprawna. Jeżeli niepełnosprawność respondenta wykluczała przeprowadzenie z nim wywiadu odpowiedzi udzielał opiekun lub inny członek gospodarstwa - osoba mająca najlepszy kontakt z osobą niepełnosprawną i najlepiej zorientowana w jego sprawach.

Szczegółowe uwagi metodyczne dotyczące doboru próby, ustalenia metod estymacji oraz podstawowe definicje zamieszczane są w publikacji "Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności w II kwartale 2000 r." wydanej przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie.

2. CHARAKTERYSTYKA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

2.1. Niepełnosprawni według wybranych cech społeczno-demograficznych.

Wyniki badania modułowego wykazały, że w II kwartale^ 2000 r. w Gdańsku było 48,0 tyś. osób niepełnosprawnych powyżej 15 roku życia, co oznaczało wzrost o 8,6 tyś. osób w porównaniu z danymi Narodowego Spisu Powszechnego z 1988 r. - niespełna co ósmy mieszkaniec miasta miał określony rodzaj grupy inwalidzkiej lub orzeczenie o niepełnosprawności będącej prawnym wyrazem niepełnosprawności. Zaobserwowano, że w tej zbiorowości przeważają kobiety-53,7% populacji (w NSP 1988-54,6%).

Istniejące różnice w rozkładach wieku niepełnosprawnych kobiet i mężczyzn polegają przede wszystkim na tym, że znacznie wyższy jest wśród kobiet niż wśród mężczyzn odsetek osób najstarszych - w wieku 65 lat i więcej różnica wyniosła ok. 7,5 punktu procentowego. Odnośnie pozostałych grup wieku różnice polegają na tym, że obserwuje się większy o 1,5 do niespełna 4 punktów procentowych udział grup wieku 35-64 lat wśród mężczyzn niż wśród kobiet; w grupie wieku 15-24 lata mężczyzn jest dwukrotnie więcej. Niepełnosprawni mężczyźni są więc przeciętnie młodsi niż kobiety.

W województwie pomorskim w tym samym badaniu odnotowano 183,0 tyś. osób niepełnosprawnych - co ósmy mieszkaniec województwa posiadał określone prawnie orzeczenie o inwalidztwie. W tej zbiorowości minimalną przewagę mieli mężczyźni - 50,3%.

a) Średnia wyników badanego kwartału.

Osoby mepelnosgmtwnp wwHm. "nsp^ 'c^

37.3"

D15-241ut H 25-34 D 35-44 @ ^. vi S:'V

W zakresie struktury wykształcenia badanej zbiorowości uzyskane wyniki w;

ją, że nieco ponad 27,0% niepełnosprawnych legitymowało się ukończeniem szkoły podstawowej. Na tym poziomie wykształcenia jest prawie dwukrotnie kobiet niż mężczyzn. Odwrotna sytuacja występuje wśród osób, które ukoi szkoły zawodowe zasadnicze - mężczyzn jest prawie dwukrotnie więcej niż (18,4%). Wykształcenie średnie ogólnokształcące posiada 13,0% ogółu nie sprawnych - odsetek kobiet z tym wykształceniem jest o niespełna 5 punktów centowych większy niż mężczyzn. Prawie co dziesiąty niepełnosprawny posia< kształcenie wyższe, a co czwarty policealne lub średnie zawodowe. Nie zaob;

wano istotnych różnic w tym zakresie między kobietami i mężczyznami.

W województwie pomorskim w zbiorowości osób niepełnosprawnych najwyżej wykształcenie podstawowe posiada 40,0%, zasadnicze zawodowe - 29,0%, co najmniej średnie ogólnokształcące - 31,0%, w tym wyższe -3,3%.

Taka sytuacja jest konsekwencją niesprawności jako czynnika ogranicza możliwości zdobycia wykształcenia. W zbiorowości osób niepełnosprawnych 73% stanowią osoby powyżej 50 lat, można przypuszczać, że wiele jej członk miało możliwości kształcić się w latach młodości (przedwojenny system kszta wojna, pierwsze lata po wojnie). Ponadto należy tutaj wspomnieć o niedostatki przystosowanych do kształcenia osób niepełnosprawnych.

'i i;<S8!'" {»'! 1-1 '•»••>••» StS^S^łyc-n';!

Kolejnym elementem struktury demograficznej jest stan cywilny osób niepełnosprawnych. Największy jest udział osób pozostających w związkach małżeńskich -blisko 71,0% wśród mężczyzn i nieco ponad 55,0% wśród kobiet, zaś najniższy -odsetek osób rozwiedzionych (odpowiednio 8,3% i 7,7%). Subpopulacja niepełnosprawnych kobiet cechuje się znacznie, bo ponad 3-krotnie wyższym niż wśród mężczyzn udziałem osób owdowiałych. Wśród osób niepełnosprawnych notuje się wysoki udział osób samotnych - wśród kobiet odsetek wyniósł 44,2% - co ma znaczenie dla kształtowania się stanu rodzinnego tej grupy.

TABL. l. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG WYBRANYCH CECH SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

0,9

2,6 2,0 1,6

3.2 4,5 12,3 10,4 13,7 11,5 37.3

100,0

2,0 2,8 1,2 1,3 3,2 6,3 12,7 11,6 15,2 10,4 33.3

100,0

2,5 2,7 1,8 3,2 2,9 11,9 9,5 12,4 12,3 40,8

Wiek: 15-19 .................................................

20-24 .................................................

25-29 .................................................

30-34 .................................................

35-39 .................................................

40-44 .................................................

45-49 .................................................

50-54 .................................................

55-59 .................................................

60-64 .................................................

65 lat i wiecei ....................................

TABL. l. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG WYBRANY^ CECH SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNYCH (dok.)

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w odsetkach

Wykształcenie: wyższe ..............................................

10,5 23,1 13,0 26,3 27,1

10,8 62,6 18,6 8.0

11,6 23,8 10,5 35,4 18,7

13,0 70,5 8,2 8.3

9,i

22,i 15, 18,

34,:

8,

55, 27, 7,

policealne i średnie zawodowe .........

średnie ogólne ..................................

zasadnicze zawodowe ......................

podstawowe i niepełne podstawowe

Stan cywilny: kawaler / panna ..................................

żonaty / zamężna ................................

wdowiec / wdowa...............................

rozwiedzeni ........................................

2.2. Niepełnosprawni według przyczyn inwalidztwa

Zjawisko niepełnosprawności związane jest ze strukturą demograficzną popu! Jego intensywność wynika z samej biologicznej konstrukcji człowieka, innej dla dej płci i ulegającej przemianom wraz z wiekiem. Zarówno płeć i wiek człov determinują jego podatność na różnorodne choroby, a w konsekwencji wpływaj intensywność następstw przebytych chorób i urazów, czyli przejściową lub tr niepełnosprawność.

Niejlelnosprawm wujiio p rz''•<"<'v". stf^jH-n'.

D chorobu E3 wadci \\rod/oii;i D "\ pJiScL iini/. /.iii licie S :nuc

11

Za bezpośrednie przyczyny niepełnosprawności uważa się najczęściej wypadki przy pracy i w czasie wolnym od zajęć zawodowych, działania wojenne oraz czynniki chorobotwórcze. Wszystkie osoby niepełnosprawne uczestniczące w badaniu zostały zaliczone do jednej z trzech niżej wymienionych grup przyczyn niepełnosprawności. Jedynie ok. 2,0% respondentów nie potrafiło określić ich jednoznacznie lub opis nie odpowiadał żadnej z przyczyn podanych w ankiecie.

Ustalono w wyniku badania, że główną grupę przyczyn niepełnosprawności stanowiły choroby (79,2% przypadków), następnie wypadki, urazy i zatrucia (11,3%) oraz wady wrodzone (7,1%), które można włączyć do grupy czynników chorobotwórczych. Taką strukturę przyczyn obserwuje się również przy uwzględnieniu podziału według płci. Charakterystyczne jest przy tym, że choroby częściej stanowią główne źródło niepełnosprawności wśród kobiet (różnica porównywanych udziałów wyniosła ponad 14 punktów procentowych), a wypadki, urazy i zatrucia znacznie częściej dotyczą (prawie czterokrotnie) mężczyzn. Niewielkim zróżnicowaniem z punktu widzenia płci charakteryzuje się częstość z jaką wady wrodzone są źródłem niepełnosprawności, chociaż w nieco większym stopniu dotyczą kobiet niż mężczyzn (7,8% i 6,3%).

TABL. 2. NIEPEŁNOSPRAWNI WEDŁUG PRZYCZYN NIESPRAWNOŚCI I PŁCI

PRZYCZYNA NIESPRAWNOŚCI

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

48,0

3,4 38,0

5,4 1.2

22,2

1,4 15,8 4,2 0.8

25,8

2,0

22,2 1,2 0.4

100,0

7,1 79,2 11,3 2.4

100,0

6,3 71,3 18,9

3.5

100,0

7,8 85,9 4,8 1.5

Wada wrodzona .....................

Choroba .................................

Wypadki, urazy, zatrucia....... Inna orzvczvna ......................

Wśród osób, których niepełnosprawność była efektem wypadku, zatrucia lub urazu, zdecydowaną większość stanowią mężczyźni (77,8%). W najliczniejszej grupie osób, które jako przyczynę niepełnosprawności wymieniały chorobę a także wśród osób z wadą wrodzoną przeważały kobiety (odpowiednio 58,4% i 58,8%).

Statystycznie najmłodsza jest zbiorowość osób niepełnosprawnych z wadą wrodzoną. Najstarszą - zbiorowość osób, u których przyczyną niepełnosprawności jest choroba (co druga taka osoba jest w wieku powyżej 60 lat).

Kolejną cechą różnicującą wyodrębnione podzbiorowości osób niepełnosprawnych, decydującą w sposób zasadniczy o możliwościach włączenia się albo powrotu do pracy, jest obok wieku - poziom wykształcenia.

Ustalono, że średnio najniższy poziom wykształcenia reprezentowany jest przez grupę z niepełnosprawnością wrodzoną- 29,0% tych osób ma wykształcenie najwyżej podstawowe, ponad 36,0% ukończyło szkołę zasadniczą zawodową, a tylko co 3 osoba posiada wykształcenie co najmniej średnie ogólne. Przeciętnie najlepiej wykształ-

cone są osoby po wypadkach i urazach - 38,1% ma wykształcenie zasadnicze zav dowe, a tylko co 9 osoba legitymuje się ukończoną szkołą podstawową, natomi ponad połowa ma wykształcenie co najmniej średnie ogólne. Wśród osób podając) chorobę jako źródło niepełnosprawności notuje się najwyższy w stosunku do po;

stałych grup przyczyn, odsetek w wyższym wykształceniem (11,4%), lecz równoc;

śnie podobnie wysoki jak w grupie wrodzonej niepełnosprawności, udział osób le tymujących się wykształceniem najwyżej podstawowym - 29,7%. Obserwowany T ziom wykształcenia osób, których niepełnosprawność ma różne źródło powstania, j wypadkową trzech faktów: posiadanego poziomu wykształcenia i wieku w momeni zaistnienia niepełnosprawności oraz ograniczeń utrudniających dalszy proces kształceni

Podzbiorowości wyodrębnione z punktu widzenia rodzaju przyczyn niesprawne! różnią się zdecydowanie ze względu na strukturę według stanu cywilnego. Wyraź przewagę pozostających w związkach małżeńskich obserwuje się wśród osób, u ki rych niepełnosprawność powstała w wyniku wypadku lub urazu - 74,7% oraz choro - 63,5%. Wśród niepełnosprawnych o wrodzonej niesprawności dominują oso! które nie zawarły związku małżeńskiego - 50,4%. Taka sytuacja spowodowana ji w znacznej mierze strukturą wieku tej grupy - prawie co trzecia osoba nie przeki czyła 35 roku życia.

TABL. 3. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG PRZYCZYN NIESPRAWNOŚCI I WYBRANYCH CECH DEMOGRAFICZNO--SPOŁECZNYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

Wada wrodzona

Choroba

Wypadek, uraz, zatrucie

Inna przyczyna

w odsetkach

OGÓŁEM ...................................

100,0

24,4 12,2 13,9 19,2 19,1 11,2

10,8 19,8 4,1 36,3 29,0

50,4 37,2 3,6 8.8

100,0

1,9 3,1 7,2 20,3 25,7 41,8

11,4

22,5 12,7 23,7 29,7

7,9 63,5 21,4

7.2

100,0

2,9 2,5 8,9 38,8 25,6 21,3

4,2 29,9 16,8 38,1 11,0

8,5

74,7 4,9 11.9

100,0

36,2 22,4 41,4

10,6 23,5 30,8 25,2 9,9

52,4 37,0 10.6

Wiek: 15-24 .............................................

25-34 .............................................

35-44 .............................................

45-54 .............................................

55-64 .............................................

65 lat i więcej ...............................

Wykształcenie: wyższe .........................................

policealne i średnie zawodowe .... średnie ogólne ..............................

zasadnicze zawodowe ..................

podstawowe i niepełne podstawowe

Stan cywilny: kawaler / panna .............................

żonaty / zamężna ..........................

wdowiec / wdowa .........................

rozwiedzeni...................................

13

Struktura według podstawowych cech demograficznych populacji niepełnosprawnych jest pochodną wieku w momencie powstania niesprawności. Blisko co siedemnasta osoba stała się niepełnosprawna w dzieciństwie, tj. przed 15 rokiem życia, a co dwunasta osoba jako niepełnosprawna rozpoczynała dorosłe życie. Najczęściej jednak niepełnosprawność powstaje między 40 a 55 rokiem życia - u blisko co drugiej osoby objętej badaniem.

TABL. 4. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG WIEKU W MOMENCIE POWSTANIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

WIEK W MOMENCIE POWSTANIA

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

100,0

100,0

Przed 15 rokiem życia ............................

5 9

6,0

5,8

15-19 ......................................................

9 4

1 4

3 3

20-24 ......................................................

3,1

5,5

1,0

25-29 ......................................................

3 0

') s

^,0

3,3

30-34 ......................................................

6.6

5 2

7,7

35-39 ......................................................

10,1

79

12,0

40-44 ......................................................

13 4

15,7

H 4

45-49 ......................................................

15 4

15,6

15 2

50-54 ......................................................

18,2

20,2

16,5

55-59 ......................................................

10,1

92

10,8

60-64 ......................................................

4 0

2,6

5 2

65 lat i więcej .........................................

7,5

7 2

7,8

Nie ustalono ...........................................

0.3

0.7

14

Wiek, w którym zaistniała niepełnosprawność, ma szczególnie znaczenie dla możliwości zdobywania wykształcenia. Najbardziej dotyka to osób, które stały się niepełnosprawne w wieku przeznaczonym na kształcenie. Wykształcenie najwyżej zasadnicze zawodowe posiada 52,0% osób, które już przed 15 rokiem życia dotknęło inwalidztwo, a co dziesiąta - wykształcenie wyższe.

Wyniki badania dowodzą, że w przypadku osób, u których niesprawność powstali przed 19 rokiem życia przeważająca większość nie wstąpiła w związki małżeńskie Jednocześnie, wraz z wiekiem zaistnienia niesprawności utrzymuje się znaczny odsetek osób w związkach małżeńskich, co dowodzi, że w większości przypadków osobj niepełnosprawne pozostają w zawartych wcześniej związkach małżeńskich. Najwięcę osób rozwiedzionych (ok. 30,0%) zaobserwowano wśród niepełnosprawnych, któryel niesprawność powstała w wieku 25-34 lat.

2.3. Niepełnosprawni według grupy inwalidzkiej.

Prawnym wyrazem niepełnosprawności jest orzeczenie o grupie inwalidzkiej albo -od 1.09.1997 r. - o stopniu niepełnosprawności lub niezdolności do pracy, a takż» orzeczenie o niezdolności do pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Okre sienie przyczyn ograniczonej sprawności wśród osób niepełnosprawnych jest trudne -w sposób obiektywny można to zrobić na podstawie pierwszorazowych orzeczeń KU o inwalidztwie. Orzeczenia te odzwierciedlają strukturę przyczyn w danym czasii (w jednym roku) - pozwalają na orientacyjny obraz sytuacji w tym zakresie.

TABL.5.0SOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG GRUPY INWALIDZKIEJ

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

48,0

111

25,8

100,0

100,0

100,0

Znaczny stopień niepełnosprawności -1 grupa inwalidztwa .........................

13,5

6,4

7,1

28,1

28,7

27,7

Umiarkowany stopień niepełnosprawności - II grupa inwalidztwa ......................

17,8

7,8

10,0

37 1

35,2

38,7

Lekki stopień niepełnosprawności - III grupa inwalidztwa ..............................

16.7

8.0

8.7

34.8

36.1

33.6

Spośród osób niepełnosprawnych 34,8% posiada orzeczenie o III grupie inwalidz kiej lub równoważnie orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności, niewiele wi^ cej, bo 37,1% ma przyznaną II grupę lub orzeczenie o umiarkowanym stopniu nie sprawności. Najmniej (28,1%) jest osób z grupą I lub znacznym stopniem niepełne

15

j sprawności - to jest takich, które z powodu długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, są całkowicie niezdolne do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej, |aponadto wymagają opieki innej osoby. W Gdańsku odnotowano 0,2% osób posia-1 dających orzeczenie o niezdolności do pracy w rolnictwie - w badaniu włączone zostały do podzbiorowości obejmującej inwalidów z I grupą.

W każdej z grup niepełnosprawności przeważają kobiety - najmniejsza różnica, bo o niespełna 4 punkty procentowe jest w grupie z lekkim stopniem niepełnosprawności.

W województwie pomorskim odsetek niepełnosprawnych z I grupą lub znacznym stopniem niepełnosprawności wyniósł 26,8%, z II grupą lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - 33,3%, z III grupą lub lekkim stopniem niepełnosprawności - 35,0%. Ponadto wystąpiła grupa osób - 4,9% posiadająca orzeczenie o niezdolności do pracy w rolnictwie.

Niepełnosprawni najbardziej poszkodowani to najczęściej osoby w wieku poprodukcyjnym. Jest ich znacznie więcej niż inwalidów z II grupą niepełnosprawności (ok. 20 punktów procentowych) i blisko dwukrotnie więcej niż osób z III grupą. Osoby w wieku produkcyjnym obejmuje najczęściej orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności (III grupa inwalidztwa).

TABL. 6. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG STOPNIA

NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I WYBRANYCH CECH DEMOGRAFICZNYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

Znaczny stopień niepełnosprawności -1 grupa inwalidzka

Umiarkowany stopień niepełnosprawności -II grupa inwalidzka

Lekki stopień niepełnosprawności - III grupę inwalidzka

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

100,0

100,0

Płeć: mężczyźni ...........................................

46,7

44 o

48,1

kobiety................................................

53,3

56,0

51 9

Wiek: 15-24 .................................................

5,2

4,8

0,9

25-34 .................................................

3,2

3 4

4,1

35-39

3 5

3 3

2,8

40-44 .................................................

3,9

3 9

5,5

45-49 .................................................

8,4

11,0

16,9

50-54 .................................................

S 4

12,2

12,6

55-59 .................................................

2,8

15,5

20,7

60-64 .................................................

9 3

13,0

11,6

65 lat i więcej ....................................

58,3

32,8

24 9

Wykształcenie: wyższe ..............................................

7,1

10,7

13,2

policealne i średnie zawodowe .........

20,4

28,0

20,4

średnie ogólne ..................................

11,0

15,8

11,6

zasadnicze zawodowe ......................

24,1

23,6

31,0

podstawowe i niepełne podstawowe

Stan cywilny: kawaler / panna ..................................

37,4 11,6

21,9 11,5

23,8 9 5

żonaty / zamężna ................................

53 9

64 9

67,6

wdowiec / wdowa...............................

24 1

16,9

15,4

rozwiedzeni ........................................

10.4

6.7

7,5

W strukturze wykształcenia najniższym poziomem charakteryzują się osoby nie pełnosprawne najbardziej poszkodowane - 37,4% posiada wykształcenie najwyże podstawowe, co czwarta - zasadnicze zawodowe, a co najmniej średnie ogólne - bli sko 39,0%. Najlepiej wykształcone są osoby z umiarkowanym stopniem niepełne sprawności - 54,5% ukończyło szkołę co najmniej średnią ogólnokształcącą, a wy kształcenie najniższe posiada blisko co piąta osoba.

Strukturę zbiorowości według stanu cywilnego charakteryzuje rosnący udział osól pozostających w związkach małżeńskich (53,9%, 64,9%, 67,6%) wraz ze zmniejszają cym się stopniem poszkodowania. Jednocześnie odnotowano zmniejszający się odse tek osób, które nie zawarły związków małżeńskich albo owdowiały.

17 2.4. Niepełnosprawni według grupy niesprawności

W badaniu respondenci mieli możliwość dokonania subiektywnej oceny przyczyn niepełnosprawności poprzez wskazanie zaproponowanych w ankiecie schorzeń. Każdy z respondentów mógł podać więcej niż jedną, grupę tych przyczyn - struktura przyczyn niepełnosprawności jest więc opisem częstości występowania schorzeń w całej zbiorowości.

TABL.7.0SOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG GRUP NIESPRAWNOŚCI

GRUPA NIESPRAWNOŚCI

OGÓŁEM" .....................

Uszkodzenia narządów ruchu Uszkodzenia narządu wzroku Uszkodzenia narządu słuchu Schorzenia układu krążenia Schorzenia psychiczne .......... Upośledzenie umysłowe Schorzenia neurologiczne ..... Inne schorzenia .....................

Ogółem Męż'. Kobiety 6 czyzni '

Ogółem Męz". Kobiety

w tysiącach 48,0 22,2 25,8

19,9 9,8 10,1

5,6 1,9 3,7 3,8 2,3 1,5 19,0 8,0 11,0 1,9 0,7 1,2 1,2 0,8 0,4 11,9 4,3 7,6 11,4 4,7 6,7

w odsetkach xxx

41,5 44,2 39,2 11,8 8,4 14,6 7,8 10,3 5,7 39,5 36,0 42,6 4,0 2,9 4,9 2,5 3,5 1,6 24,7 19,1 29,6 23,8 21,4 25,9

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM"

48,0 22,2 25,8

xxx

Uszkodzenia narządów ruchu 19,9 9,8 10,1 41,5 44,2 39,2 Uszkodzenia narządu wzroku 5,6 1,9 3,7 11,8 8,4 14,6 Uszkodzenia narządu słuchu 3,8 2,3 1,5 7,8 10,3 5,7 Schorzenia układu krążenia 19,0 8,0 11,0 39,5 36,0 42,6 Schorzenia psychiczne .......... 1,9 0,7 1,2 4,0 2,9 4,9

Upośledzenie umysłowe........ 1,2 0,8 0,4 2,5 3,5 1,6

Schorzenia neurologiczne ..... 11,9 4,3 7,6 24,7 19,1 29,6

Inne schorzenia ..................... 11,4 4,7 6,7 23,8 21,4 25,9

a) Odsetki nie zsumują się do 100,0%, ponieważ respondent mógt wymienić więcej niż l schorzenie.

Najczęstszymi przyczynami, zarówno wyłącznymi, głównymi i dodatkowymi, są schorzenia narządów ruchu - w konsekwencji uszkodzeń ortopedycznych i schorzeń reumatologicznych - 41,5% oraz schorzenia układu krążenia 39,5%. Następnie wymieniono schorzenia neurologiczne - 24,7% oraz grupę "innych schorzeń". Najrzadziej jako przyczyny niesprawności wymieniono upośledzenie umysłowe - 2,5% oraz schorzenia psychiczne - 4,0% przypadków. Największe różnice między subpopulacją kobiet i mężczyzn z punktu widzenia częstości występowania schorzeń i dysfunkcji odnotowano w przypadku schorzeń neurologicznych, które występują częściej u kobiet - o 10,5 punktów procentowych. Podobnie jest w przypadku schorzeń narządu wzroku oraz układu krążenia - różnica wynosi 6 punktów procentowych.

Uszkodzenia narządów ruchu podawane są częściej przez mężczyzn (różnica -5 punktów procentowych), uszkodzenia słuchu także występują częściej u mężczyzn -prawie dwukrotnie.

TABL. 8. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG GRUP

NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I WYBRANYCH CECH DEMOGRAFICZNI -SPOŁECZNYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

Uszkodzenia narządów ruchu

Uszkodzenia narządu wzroku

Uszkodzenia narządu słuchu

Schorzenia układu krążenia

Schorzenia psychiczne

Upośledzenie umysłowe

Schorzenia neurologiczne

Inr sch rzei

w odsetkach

OGÓŁEM ................

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

10

Płeć:

mężczyźni....................

49,4

33,2

60,6

4? 7 t^,z

34,0

65,7

35,8

4

kobiety .........................

50,6

66,8

39 4 -»y, t

57,8

66,0

34 3

64,2

5

Wiek:

-"?-'

15-24 ..........................

l 3

l ,-7

5,0

T. A

-'f

1,5

39 5

-J^y-J

3 3

J,-?

25-44 ..........................

87 ,/

8,0

12 1

5,0

81 ,1

11,5

1 1 C 11,8

1:

45-59 ..........................

38,1

22,3

1-",1

14 1 it.i

292

71,5

27 5

Ł. l ,J

32,3

3'

60-64 ..........................

13 9

U,7

7,0

13 7

u, /

•'--,•'-14,6

64

10,2

10,8

1

65 i więcej ..................

38,0

52,7

56,7

50,7

",• 14,1

11,3

41,8

3:

Wykształcenie:

wyższe ......................

10,5

16,1

10,0

10,7

5,9

10,8

1:

policealne i średnie

zawodowe.............

24,3

27,3

23 4

16,6

37,7

10,2

27,1

Z

średnie ogólne ..........

11,7

9,6

•fa--'?' 6,1

12 2

i^/,^-

26,0

12 9

IZ.,7

13,3

1'

zasadnicze zawodowe

22,3

19,6

37,2

27,2

30,4

39,3

25,1

2

podstawowe i niepełne podstawowe .....

31,3

27,4

23,3

33,3

-

37,6

23,7

2:

Stan cywilny:

kawaler/panna ..........

72 • ^

12,0

3 4

4 5

H s

,-'

77,0

6,7

1'

żonaty / zamężna ,.,,.,,

67,6

43 7

•^3,1

-'»• 82,8

r,-65,8

58,3

10,2

65,2

6

wdowiec / wdowa.......

20,1

32,4

13,8

24,3

7,1

12,8

18,2

1.

rozwiedzeni ................

5.1

11.9

5.4

20.1

9.9

'

Różne typy schorzeń niesprawności powodują określone ograniczenia funkcjom człowieka. W badaniu wyróżniono trzy typy subiektywnej oceny ograniczeń spraw ści. U przeważającej większości osób (ok. 92,0%) mamy do czynienia z ogranicz' sprawnością fizyczną - ograniczenia te są w równym stopniu odczuwane przez biety i mężczyzn. Pozostałe typy ograniczeń występują ze znacznie mniejszą czę;

tliwością.

19 TABL.9.0SOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG RODZAJU NIESPRAWNOŚCI

RODZAJ NIESPRAWNOŚCI

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

48,0

22,2

25,8

100,0

100,0

100,0

Ograniczenie sprawności fizycznej ..............................

44 l

20,6

23 5

91 9

92,6

91 3

Ograniczenie sprawności umysłowej i psychicznej ... Ograniczenie sprawności fi-zycznei i umysłowe! .........

1,8

2.1

U 0.5

0,7 1.6

3,6

4.5

4,7

2.7

2.7 6,0

Wyraźne różnice zaobserwowano przy porównaniu wielu zbiorowości według typów niesprawności. Najmłodsza jest grupa osób o ograniczonej sprawności umysłowej i psychicznej. Pozostałe dwie kategorie ograniczeń z największą częstotliwością występują w grupie osób starszych i najstarszych. Zdecydowanie najstarsza i najliczniejsza jest zbiorowość osób odczuwających ograniczenie sprawności fizycznej.

TABL. 10. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG RODZAJU NIESPRAWNOŚCI I WYBRANYCH CECH DEMOGRAFICZNO-SPOŁECZNYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ograniczona sprawność fizyczna

Ograniczona sprawność umysłowa i psychiczna

Ograniczona sprawność fizyczna i umysłowa

OG Ó Ł E M .........................................

100,0

2,5 11,3 10,9 10,3 14,4 11,8 38,8

10,9

23,4 12,0 26,3

27,4

9,0 63,5 20,0

7,5

100,0

36,1 7,9 27,6 13,7 7,0

7,7

15,2 16,5 14,4 26,9 27,0

61,0 16,1

7,7 15,2

100,0

13,4 28,8 10,4 5,8 12,1 29,5

22,7 30,8 26,5 20,0

6,3 82,1

11,6

Wiek: 15-24 ..................................................

25-44 ..................................................

45-49

50-54 ..................................................

55-59 ..................................................

60-64 ..................................................

65 lat i więcej .....................................

Wykształcenie: wyższe ..............................................

policealne i średnie zawodowe .........

średnie ogólne ..................................

zasadnicze zawodowe ......................

podstawowe i niepełne podstawowe

Stan cywilny: kawaler / panna ...................................

żonaty / zamężna .................................

wdowiec / wdowa................................

rozwiedzeni .........................................

2.5. Niepełnosprawni według trwałości i oceny stanu inwalidztwa

W omawianym badaniu ustalono, czy odpowiedni organ orzekający w aktua orzeczeniu uznał niepełnosprawność respondenta za trwałą (nieodwracalną) czy sową. Równocześnie poddano ocenie subiektywnej stan zdrowia respondenta, podawał ewentualne przewidywane kierunki zmian stanu istniejącego w mom badania.

TABL. 11. NIEPEŁNOSPRAWNI WEDŁUG TRWAŁOŚCI STANU INWALIDZT

TRWAŁOŚĆ INWALIDZTWA

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Koi

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

48,0

22,2

25,8

100,0

100,0

K

Inwalidztwo trwałe ................

39,8

17,8

22,0

82,8

80,1

)

Inwalidztwo czasowe ............

7,7

4 3

3 4

16,0

19 1

l

Nie wie. nie pamięta ..............

0.6

0.2

0.4

1.2

0.8

W ocenie pochodzącej z orzeczenia zaobserwowano wyraźną przewagę wysi wania niepełnosprawności o charakterze trwałym - blisko 83,0%orzeczeń. Niezna jest w tym zakresie zróżnicowanie z punktu widzenia płci. Orzeczenie o czas niepełnosprawności posiada co piąty mężczyzna i prawie co ósma kobieta.

TABL. 12. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG TRWAŁOŚ< INWALIDZTWA I WYBRANYCH CECH SPOŁECZNO--DEMOGRAFICZNYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

Inwalidztwo trwałe

Inwalidztwo czasc

w odsetkach

OGÓŁEM ..................................................

100,0

1,1

2,9 2,1 1,2 2,8 2,6 8,6 9,6 13,4 13,2 42.5

100,0

1,7 1,8 4,0 5,5 12,3 32,0 15,4 16,3 1,6 9.4

Wiek: 15-19 ............................................................

20-24 ............................................................

25-29 ............................................................

30-34 ............................................................

35-39 ............................................................

40-44 ............................................................

45-49 ..........................................................

50-54 ............................................................

55-59 ............................................................

60-64 ............................................................

65 latiwiecei ...............................................

21

TABL. 12. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG TRWAŁOŚCI INWALIDZTWA I WYBRANYCH CECH SPOŁECZNO--DEMOGRAFICZNYCH (dok.)

WYSZCZEGÓLNIENIE

Inwalidztwo trwałe

Inwalidztwo czasowe

w odsetkach

Wykształcenie: wyższe .........................................................

11,6 22,6 14,0 23,1 28,7

10,3 60,8 19,9 9,0

5,6

27,7 6,6 42,7 17,4

14,1 72,7 9,6 3,6

policealne i średnie zawodowe ....................

średnie ogólne .............................................

zasadnicze zawodowe .................................

podstawowe i niepełne podstawowe ...........

Stan cywilny: kawaler / panna .............................................

żonaty / zamężna ...........................................

wdowiec / wdowa..........................................

rozwiedzeni ...................................................

Porównując ocenę "inwalidztwo trwałe" z orzeczenia z subiektywną oceną respondenta zaobserwowano zgodność wyników, ponieważ przeważająca większość (ok. 86,0%) badanych osób określiła swój stan jako stały lub mogący się pogłębiać -odpowiednik kategorii zamieszczony w orzeczeniu.

TABL. 13. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG OCENY STANU NIESPRAWNOŚCI

OCENA STANU NIESPRAWNOŚCI

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

48,0

22,2

25,8

100,0

100,0

100,0

Stały stan niesprawności ....... Niesprawność może się cofać

Niesprawność może się pogłębić .................................

14,1 0,5

27,5

6,6

0,2

12 3

7,5 0,3

15,2

29,4 1,0

57,2

29,8 0,8

55,4

29,0 1,2

58,8

Niesprawność może się cofać i pogłębić ...........................

4,5

2 3

22

9 3

10,2

8,5

Trudno Dowiedzieć ................

1.4

0.8

0,6

3,1

3,8

2,5

Oceny stanu zdrowia respondentów z punktu widzenia możliwości poprawy były bardziej zróżnicowane. Jedynie 1,0% osób odpowiedziało, że ich stan niepełnosprawności może się cofać - w orzeczeniu 16,0% otrzymało opis "inwalidztwo czasowe". Natomiast co jedenasta osoba uznała swój stan zdrowia za zmienny stwierdzając, że niepełnosprawność "może się cofać i pogłębiać".

22

2.6. Niepełnosprawni według ograniczeń funkcjonalnych

Ograniczenia posiadane przez osoby niepełnosprawne wpływają na prawid funkcjonowanie w różnych sferach życia. Spośród wielu ograniczeń funkcjonali praca i nauka są tymi, które powodują najbardziej dotkliwe wyłączenie z życia łecznego. Ograniczenia w wykonaniu pracy zarobkowej znajdują prawny \ w orzeczeniu KIZ - w badaniu poddane zostały subiektywnej ocenie własnych m wości dokonanej przez respondenta. Pozwoliło to ustalić, czy i w jakim stopniu f cjonalne ograniczenia powodują całkowite wyłączenie z pracy.

TABL. 14. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG OGRANICZEŃ W WYKONYWANIU PRACY ZAWODOWEJ

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kobi

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

48,0

22,2

25,8

100,0

100,0

10(1

Niepełnosprawni całkowicie wyłączeni z pracy zawodowej .................................

32 l

14 3

17,8

66,8

64,2

69

Niepełnosprawni mający duże ograniczenia w wykonywaniu pracy zawodowej ...

9,0

4,4

4,6

18,7

19,6

17

Niepełnosprawni mający minimalne ograniczenia w wykonywaniu pracy zawodowej

5,0

2,7

2,3

10,3

12,0

8,

Niepełnosprawni nie mający ograniczeń w wykonywaniu oracv zawodowel .........

2.0

0.9

1.1

4.2

4.2

4.

Ustalono, że stan zdrowia w przypadku prawie 67,0% respondentów powód całkowite wyłączenie z pracy zarobkowej. Drugą co do liczebności grupę stanoi osoby mające duże ograniczenia w wykonywaniu pracy zawodowej - jest to śred co piąta osoba niepełnosprawna. Jedynie 4,2% niepełnosprawnych zadeklarowało, nie ma ograniczeń w wykonywaniu pracy, natomiast co dziesiąta osoba posiada w minimalnym stopniu.

Ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej nie są w równym stopniu ode;

wane przez kobiety i mężczyzn. Wśród respondentów deklarujących minimalne l duże ograniczenia odnotowano przewagę mężczyzn o około 2-3 punkty procentowe. Pięciopunktowa przewaga kobiet wystąpiła wśród niepełnosprawnych całkowi( wyłączonych z pracy zarobkowej.

23

TABL. 15. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG

OGRANICZEŃ W PRACY ZAWODOWEJ I WYBRANYCH CECH DEMOGRAFICZNO-SPOŁECZNYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

Niepełnosprawni całkowicie wyłączeni z pracy zawodowej

Niepełnosprawni mający duże ograniczenia w wykonywaniu pracy zawodowej

Niepełnosprawni mający minimalne ograniczenia w wykonywaniu pracy zawodowej

Niepełnosprawni nie mający ograniczeń w wykonywaniu pracy zawodowej

w odsetkach

OGÓŁEM ..................................

100,0

2,7 3,1 6,5 8,6 10,0 8,8 11,8 48,5

9,2 18,9 14,0

27,1

30,8

7,9 61,4

23,2 7,5

100,0

4,9 3,2 8,9 22,0 10,9 23,6 8,6 17,9

11,3

25,6 10,5 26,1

26,5

16,7 64,5 9,2 9,6

100,0

3,2 5,6 13,0 16,4 11,6 24,7 13,2 12,3

15,3 37,3 13,2 20,1

14,1

11,3 66,7 10,9 11,1

100,0

12,8

7,7 7.5 16,5 12,8 22,3 13,6 6,8

16,0 46,4

7,7 29,9

28,6 64,7 6,7

Wiek: 15-24 ...........................................

25-34 ...........................................

35-44 ...........................................

45-49 ...........................................

50-54 ...........................................

55-59

60-64 ...........................................

65 lat i więcej ..............................

Wykształcenie: wyższe ........................................

policealne i średnie zawodowe ... średnie ogólne ............................

zasadnicze zawodowe ................

podstawowe i niepełne podstawowe ......................................

Stan cywilny: kawaler / panna ............................

żonaty / zamężna ..........................

wdowiec / wdowa.........................

rozwiedzeni ..................................

Stopień wyłączenia z pracy zdeterminowany jest w sposób widoczny strukturą wieku omawianej zbiorowości. W miarę wzrostu stopnia intensywności tych ograniczeń mamy do czynienia ze zbiorowością coraz starszą. Równocześnie obserwuje się spadek poziomu wykształcenia wraz ze wzrostem stopnia wyłączenia osób niepełnosprawnych z pracy zawodowej. Grupa nie odczuwająca omawianych ograniczeń charakteryzuje się najlepszym średnim poziomem wykształcenia - 70,0% badanych, podczas gdy wśród niepełnosprawnych całkowicie wyłączonych z pracy - ok. 42,0%.

W badaniu poddano ocenie wybrane relacje osób niepełnosprawnych z otoczeniem pozwalające uchwycić ograniczenia sprawności fizycznej wpływające na funkcje życiowe i społeczne.

24

TABL. 16. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG KORZYSTANIA ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kob

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

4» n

111

z^,z

25,8

100,0

100,0

1C

Niepełnosprawni korzystający ze środków transportu .......

*łO,U

46,1

21,4

24,7

96,0

96,3

9

w tym:

z własnego samochodu ......

10,7

6,6

4,1

22,2

29,7

1

z samochodu rodziny, znajomych ...........................

44

1,4

3,0

9,1

6,4

1

z publicznych środków transportu........................

•?• 28,3

12,3

16,0

59,0

55,1

6

z taksówki .........................

2 2

0 7

U, /

1,5

4,6

3,3

z karetki pogotowia ...........

•"?-' 0.3

02

0,1

0,6

00

^

Niepełnosprawni nie korzystający ze środków trans-oortu...................................

1.9

u,^-

0.8

1.1

4.0

,0

3.7

Ustalono, że co trzecia osoba niepełnosprawna posiada całkowite lub ogranicz możliwości korzystania z publicznych środków transportu. Mężczyźni odczirv mniej ograniczeń w tym zakresie niż kobiety - prawie 74,0% nie odczuwa wcale kich ograniczeń, natomiast odsetek kobiet wynosi ponad 62,0%.

TABL. 17. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG POZIOMU OGRANICZEŃ W KORZYSTANIU Z PUBLICZNYCH ŚRODKÓW TRANSPORTU

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kobk

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

46,1

11 4

•JA l

100,0

100,0

100

Niepełnosprawni z całkowitym ograniczeniem korzystania z publicznych środków transportu ...................

4 3

l 9

2,4

9 3

8Q

,v

9

Niepełnosprawni z częściowym ograniczeniem korzystania z publicznych środków transportu ...................

10,7

3,8

6,9

23 1

17 5

28

Niepełnosprawni nie mający ograniczeń w korzystaniu z publicznych środków transoortu ..........................

31.2

15.8

15.4

67.6

73.6

62

25

Spośród wszystkich respondentów jedynie 4,0% nie korzysta ze środków transportu. Wśród niepełnosprawnych korzystających z jakiegokolwiek środka transportu przeważająca część - 59,0% korzysta z publicznych środków transportu, co trzeci z samochodu własnego, rodziny lub znajomych. Z własnego samochodu mężczyźni korzystają dwukrotnie częściej niż kobiety. Natomiast kobiety z taką samą częstotliwością korzystają z samochodu rodziny lub znajomych.

TABL. 18. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG RODZAJU SPRZĘTU PRZY POMOCY KTÓREGO PORUSZAJĄ SIĘ W DOMU I POZA DOMEM

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

48,0

12,2

5,2 0,7 0,6 1,8

2,5 0,9 0,4

4,0 0,5 0,1 1,7

2,6 1,4 1,5

35,8

22,2 5,0

1,8 0,7 0,3 0,8

0,7 0,6

1,6 0,5

0,4

0,9 0,8 0,8

17,2

25,8

7,2

3,4

0,3 1,0

1,8 0.3 0,4

2,3

0,1 1,3

1,7 0,7 0,6

18,6

100,0

25,4

10,9 1,5 1,2 3,8

5,2 1,9 0,9

8,2 1.0 0,3

3,5

5,4 3,0 3,1

74,6

100,0

22,6

8,3

3,2 1,5 3,6

3,2 2,8

7,4 2,1

1,7

4,2 3,4 3,7

77,4

100,0

27,8

13,1

1,0 4,0

6,9

1,1

1,7

9,0

0,5 5,1

6,4

2,6

2,5

72,2

Osoby wymagające zaopatrzenia w pomoce ortopedyczne w tym poruszające się w domu: o własnych siłach ..............

na wózku inwalidzkim ...... przy pomocy balkonika ..... przy pomocy kuł ................

przy pomocy laski do podpierania ...........................

z pomocą innej osoby

nie wstające z łóżka ...........

poza domem:

o własnych siłach ..............

na wózku inwal idzkim ...... przy pomocy białej laski ... przy pomocy kuł................

przy pomocy laski do podpierania ...........................

z pomocą innej osoby ,. ...

nie wychodzi z domu ........

Osoby nie wymagające zaopa trzenia w pomoce ortopedyczne ................................

Wyniki badania pozwalają również na ocenę stopnia zaopatrzenia osób niepełnosprawnych w sprzęt i przedmioty ortopedyczne. Odnotowano, że 74,6% zbiorowości nie wymaga zaopatrzenia w pomoce ortopedyczne. Odsetek zbiorowości (25,4%) wymagającej zaopatrzenia w takie pomoce, poruszającej się o własnych siłach w domu wynosi blisko 43,0%, a poza domem - prawie 33,0%. Na wózku inwalidzkim w domu porusza się co siedemnasta osoba, a poza domem - co dwudziesta czwarta;

przy pomocy kuł co siódma osoba porusza się zarówno w domu jak i poza nim. Laska

do podpierania jest potrzebna co piątej osobie w tej zbiorowości niepełnosprawna 0,4% - nie wstaje z łóżka, a 1,5% - nie wychodzi z domu.

Wyniki badania pozwalają na ustalenie poziomu zaopatrzenia osób niepełnospr nych w różnorodne przedmioty ortopedyczne. Blisko 55,0% zbiorowości osób wyi gających zaopatrzenia w taki sprzęt potrzebuje wyposażenia w laski, kule lub balkc ki, ok. 38,0% - wymaga okularów. Zapotrzebowanie na aparaty słuchowe, obu i gorsety ortopedyczne kształtuje się na poziomie 11,0% - 12,0%, a na wózki in' lidzkie (ręczne i akumulatorowe) - 22,0% ogółu osób potrzebujących omawian sprzętu.

Zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze zostało oceni' negatywnie przez co czwartego respondenta uzależnionego od tego sprzętu. Zadoi lonych było 35,0%, a ok. 41,0% stwierdziło, że zaopatrzenie " mogłoby być lepsze'

TABL. 19. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG POTRZEBY ZAOPATRZEŃ W NIEZBĘDNE POMOCE ORTOPEDYCZNE I ŚRODKI POMOCNIC;

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem

Mężczyźni

Kobie

w tysiącach

w odsetkach

OGÓŁEM .......................

48,0

22,2

25,8

100,0

100,0

100

Osoby wymagające zaopatrzenia w pomoce ortopedyczne

12,2

5,0

7,2

25,4

22,6

27

w tym osoby potrzebu

jące: laski, kuł, balkonika ..........

6,7

2,7

4,0

13 9

12,0

15,

protezy ...............................

0,8

0,8

1^,7

1,7

3,7

obuwia ortopedycznego ....

1,5

0,6

0,9

3,1

2,6

3.

wózka inwalidzkiego ręcz-

Tipon

2 3

1,5

0,8

4,8

6,6

3,

ucgu ...............................

wózka inwalidzkiego akumulatorowego ...............

•",-0.4

0,2

0,1

0,8

1,1

0,

gorsetu ortopedycznego..... aparatu słuchowego ...........

1,4

1 4 ^ł1

0,7 0,7

0,7 0,7

2,8 2,8

3,0

3 2 -',•'-

2, 2

okularów ...........................

46

"t,U

1,8

2,8

9,6

7 9

fc", 11,

łóżka ortopedycznego

0,5

0,4

0 2

1,1

' ^ 1,7

0,

aparatu ortopedycznego .... innych pomocy ..................

0,7 0,7

0,1 0,2

u,- 0,5 0,5

1,4 1,6

0,5 1,0

2, 2

Osoby nie potrzebujące pomocy ortopedycznych i środków pomocniczych

35,8

17,2

18,6

74,6

77,4

'-', 72,

27

3. AKTYWNOŚĆ I BIERNOŚĆ ZAWODOWA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

3.1. Zróżnicowanie poziomu aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych

Poziom aktywności zawodowej ludności wyrażają współczynniki tej aktywności obrazujące udział osób pracujących i bezrobotnych (aktywni zawodowo) w ogólnej liczbie ludności zdolnej do podjęcia pracy. Współczynniki te obliczone dla zbiorowości osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej, na tle współczynników dla całej ludności przedstawiają się następująco:

TABL. 20. WSPÓŁCZYNNIKI AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ LUDNOŚCI W WIEKU 15 LAT I WIĘCEJ

WYSZCZEGÓLNIENIE

Województwo pomorskie

Gdańsk

ludność ogółem

osoby niepełnosprawne

ludność ogółem

osoby niepełnosprawne

w odsetkach

OGÓŁEM ..................................

55,0

63,2 47,7

14,8

20,7 8,8

55,4

62,6 49,2

16,9

21,8 12,7

Mężczyźni ........................................

Kobiety .............................................

Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych w Gdańsku jest trzykrotnie niższa niż aktywność zawodowa ludności ogółem. Współczynniki aktywności wyliczane dla mężczyzn, zarówno wśród ludności ogółem jak i niepełnosprawnych, są na wyższym poziomie niż analogiczne współczynniki dla kobiet.

Udział pracujących i bezrobotnych niepełnosprawnych w ogólnej liczbie osób niepełnosprawnych w Gdańsku jest korzystniejszy niż województwie pomorskim, gdzie aktywność zawodowa badanej zbiorowości jest prawie czterokrotnie niższa niż ludności ogółem, a szczególnie niekorzystna wśród kobiet - niższa pięciokrotnie.

Poziom aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych jest wyraźnie zróżnicowany według wykształcenia. Współczynnik aktywności zawodowej dla osób posiadających wykształcenie wyższe kształtuje się na poziomie 27,0%, natomiast dla niepełnosprawnych z wykształceniem podstawowym - tylko 7,5%.

W województwie pomorskim najwyższy współczynnik aktywności zawodowej mają osoby niepełnosprawne z wykształceniem zasadniczym zawodowym - 24,5%, a najniższy niepełnosprawni z ukończoną szkołą podstawową -9,0%.

28

3.2. Osoby niepełnosprawne w pracy

Praca ma szczególne znaczenie dla tej grupy ludności - status na rynku pracy niepełnosprawnych to określony poziom życia, ale także - co jest szczególnie wa możliwość szerszej integracji społecznej. Dla wielu osób niepełnosprawnych u< nictwo w procesie pracy jest niemożliwe ze względu na różnego rodzaju ogranie;

W przypadkach, gdy jest to wskazane, niepełnosprawni powinni mieć szansę zaii nią w pracy zawodowej.

Zgodnie z definicją BAEL do osób pracujących zalicza się te osoby, które w ok badania (określono tydzień kwartału):

- wykonywały przez co najmniej l godzinę pracę przynoszącą zarobek lub doc tzn. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, pracowały we snym (lub dzierżawionym) gospodarstwie rolnym lub prowadziły własną dzi ność gospodarczą poza rolnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadź rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza nictwem,

- nie wykonywały pracy (np. z powodu choroby, urlopu, itp.), ale formalnie rr pracę jako pracownicy najemni bądź pracujący na własny rachunek. W II kwartale^ 2000 r. w Gdańsku pracowało 6,8 tyś. osób niepełnosprawn Najliczniejszą grupę stanowią osoby w wieku 45-54 lata (37,0%), a ponad 77 miało co najmniej 45 lat - zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet. Co piąta osoba cująca jest w wieku powyżej 60 lat. Przeważająca część osób niepełnosprawn;

którzy pracują, to mężczyźni - blisko 62,0%.

TABL. 21. STRUKTURA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH PRACUJĄCYCH

WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA I STANU CYWILNEGO

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

100,0

100,0

Wykształcenie: wyższe ..............................................

204

16,9

25 9

policealne i średnie zawodowe .........

33,7

34,8

31 9

średnie ogólne ..................................

8,4

3,7

16,1

zasadnicze zawodowe ......................

28 0

32 3

21,1

podstawowe ......................................

9 5

12 3

5,0

Stan cywilny: kawaler / panna ..................................

15,1

11,7

20 5

żonaty / zamężna ................................

65,7

80,2

42 1

wdowiec / wdowa...............................

6,4

4,2

10,0

rozwiedzionv(a)..................................

12-8

3.9

27.4

a) Średnia wyników badanego kwartału.

29

Pracujące osoby niepełnosprawne charakteryzują się relatywnie wysokim wykształceniem - ponad połowa (54,1%) legitymuje się wykształceniem co najmniej średnim zawodowym, 28,0% posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe, a co dziesiąta osoba - podstawowe.

W województwie pomorskim najwięcej, bo co druga osoba niepełnosprawna pracująca ma wykształcenie zasadnicze zawodowe, co piąta - podstawowe, a co szósta - wykształcenie wyższe, średnie ogólnokształcące - blisko 9,0%.

W świetle wyników omawianego badania zdecydowana większość niepełnosprawnych mężczyzn pracowała w sektorze prywatnym - 78,5%, natomiast kobiety w większości zatrudnione były w sektorze publicznym - 63,5%. Spośród osób niepełnosprawnych pracujących w sektorze prywatnym co czwarta prowadziła działalność na rachunek własny.

rr-^'1-"-'*'. ;»H-i»--l'*-.^j'"'.'!mit wedhm. sssi<nsn zsitnsdnienia

D jiracoYMucy iia|cinni

l l S

Miejsca pracy w Gdańsku dla osób niepełnosprawnych znajdują się nie tylko w małych firmach, ale przede wszystkim w dużych, zatrudniające powyżej 20 osób. W takich firmach pracę znalazło 53,5% niepełnosprawnych, a w firmach małych, zatrudniających do 20 osób - 37,0%. Odsetek osób niepełnosprawnych, które nie umiały określić wielkości firmy, w której pracują wyniósł 9,5%.

30

Praca osób niepełnosprawnych w zdecydowanej większości ma charakter pr< stałej - 88,9%. Prawidłowość ta dotyczy zarówno mężczyzn - 91,6% jak i kobie 84,5%. Wśród osób zatrudnionych w sektorze publicznym tylko co szesnasta ość pracuje dorywczo, a w prywatnym - co siódma.

Staż pracy osób niepełnosprawnych w momencie badania był różny - połowa p cowała do pięciu lat, co trzecia osoba - ponad l O lat, a co szósta - od 6 do 9 lat.

TABL. 22. STRUKTURA NIEPEŁNOSPRAWNYCH PRACUJĄCYCH WEDŁUG ZAWODU WYKONYWANEGO

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

W I ^^^/LiKUY/JLilt.ir./l^l.D

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

100,0

100,0

Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy ..............................................

6,4

10,3

Specjaliści ..............................................

17,0

10,4

27,6

Technicy i średni personel .....................

18,0

10,4

30,2

Pracownicy biurowi ...............................

7,8

9,6

5,0

Pracownicy usług osobistych .................

10,5

74

15,5

Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Pracownicy orzv oracach prostych .........

13,6 7,2 19.5

15,0 11,7

25.2

11,4 10.3

Wśród pracujących niepełnosprawnych co piąta osoba zatrudniona jest przy pracac prostych, nie wymagających właściwie żadnych kwalifikacji. Jednocześnie niewiel mniej jest osób na stanowiskach wymagających większego profesjonalnego przygotc wania, np. specjaliści - 17,0%; technicy i średni personel - 18,0%. Relatywnie znacz nyjest odsetek osób pełniących funkcje kierownicze - 6,4%.

TABL. 23. STRUKTURA PRACUJĄCYCH NIEPEŁNOSPRAWNYCH WEDŁUG SEKCJI

WV<;7P7pr;r>I MIPMIP

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

W I lJŁJ\^^Ł-/\J\JŁJL'ili-il'ilt-l

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

100,0

100,0

Przetwórstwo przemysłowe....................

143 1'?-'

12,9

16,7

Budownictwo .........................................

11,0

17,8

Handel i naprawy^ .................................

16,5

17,8

143

IT,^

Transport, składowanie i łączność ..........

6 9

U, 7

11,1

Obsługa nieruchomości i firm'0 ..............

18,0

20,0

147

Administracja publiczna i obrona narodowa"' ...............................................

2 3

3 7

l-T, /

Edukacja.................................................

•",-' 10,6

J, /

6,5

17,2

Ochrona zdrowia i opieka socjalna

11S

1 1,0

3,3

25 9

Pozostała działalność usługowa komunalna, socialna i indywidualna...........

8.6

6.9

•"-',-' 11.2

a) Pełne nazwy sekcji publikowane są w Roczniku Statystycznym GUS.

31

Najwięcej niepełnosprawnych pracujących zatrudnionych jest w "obsłudze nieruchomości i firm" - 18,0%, niewiele mniej w sekcji "handel i naprawy" - 16,5%. Najmniej zatrudnionych jest w "administracji publicznej" i "transporcie, składowaniu i łączności". W pozostałych sekcjach rozkład zatrudnionych jest w miarę równomierny.

TABL. 24. STRUKTURA NIEPEŁNOSPRAWNYCH PRACUJĄCYCH WEDŁUG CHARAKTERYSTYKI NIESPRAWNOŚCI

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

W ł k.5Ł^/ŁJCJV-lY-/Ll'<ll~fl-*lLf

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

100,0

100,0

Stopień niepełnosprawności lub grupa inwalidzka: znaczny stopień niepełnosprawności -I grupa inwalidzka .......................

1,9

5,0

umiarkowany stopień niepełnosprawności - U grupa inwalidzka ... lekki stopień niepełnosprawności -III grupa inwalidzka .......................

Trwałość niepełnosprawności: inwalidztwo trwałe ............................

41,1 57,0

75,0

39,8 60,2

66,4

43,1 51,9

89,0

inwalidztwo czasowe .........................

25,0

33,6

11,0

Grupa schorzenia^: uszkodzenia narządów ruchu .............

47,8

58,9

29,8

uszkodzenia narządu wzroku .............

11.1

10,7

11,7

uszkodzenia narządu słuchu ..............

5,7

6,1

5,0

schorzenia układu krążenia ................

18,6

242

9,6

schorzenia psychiczne .......................

4 7

3 9

6,0

upośledzenie umysłowe .....................

schorzenia neurologiczne ...................

15 4

9 2

25,3

inne schorzenia ..................................

30,7

22 1

44,7

Ocena stanu niepełnosprawności: stały stan niesprawności ....................

42 2

45,8

36,4

niesprawność może się cofać .............

49

4 2

6,0

niesprawność może się pogłębiać ...... niesprawność może się cofać i pogłębiać .................................................

43,7 6,6

35,0 10,8

57,6

trudno powiedzieć ..............................

2,6

42

-

Grupa niepełnosprawności: ograniczenie sprawności fizycznej .... ograniczenie sprawności umysłowej lub psychicznej ..............................

91,3

7 3

100,0

77,3 6,0

ograniczenie sprawności fizycznej i umvsłowei ...................................

6,4

16,7

a) Odsetki nie sumują się, do 100,0%, ponieważ respondent mógł wymienić więcej niż jedno schorzenie.

32

W zakładach pracy chronionej pracuje prawie co piąty niepełnosprawny. Wiek stanowisk w tych firmach jest przystosowana do niepełnosprawności. Znaczna j< część subpopulacji niepełnosprawnych pracujących (71,4%) znajduje zatrudr w firmach, które nie są zakładami pracy chronionej. W tego typu zakładach tyli dziewiąte stanowisko jest odpowiednio przystosowane.

Struktura pracujących ilicpehiospnwnych według lyp» x;'tM;i'Ju r;'--?

3.3. Bezrobocie osób niepełnosprawnych

Określenie faktycznej liczby bezrobotnych należy do najtrudniejszych zadań sta styki rynku pracy, a ostateczny wynik badania zależy zawsze od przyjętej definicji b( robotnego. W BAEL, zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Pracy, bezrobotnych zalicza się osoby w wieku 15 lat i więcej, które spełniają poniższe kryteria

- pozostąj ą bez pracy,

- aktywnie poszukują pracy,

- są gotowe do podjęcia pracy.

Oceniając skalę bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych na podstawie licz! bezrobotnych, to według badania aktywności ekonomicznej jest ona stosunkowo ma

- w II kwartale br. 1,4 tyś. osób niepełnosprawnych spełniało kryteria bezrobotnyc, co stanowiło 5,6% ogółu bezrobotnych w Gdańsku. Natomiast stopa bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych w Gdańsku wyniosła 16,7%, a więc była znaczni

Stopę bezrobocia wyliczono jako udział procentowy bezrobotnych w liczbie aktywnych zawodowo.

33

wyższa niż wśród ogółu ludności - 11,6%. Bezrobocie bardziej zagraża kobietom niż mężczyznom - stopa bezrobocia dla mężczyzn wynosi 13,8%, dla kobiet - 21,0%.

••,»- fs.TwIwi.s <>sńlł siieg)eI(MXi prawiły cli

W województwie pomorskim odsetek bezrobotnych niepełnosprawnych w liczbie bezrobotnych ogółem wyniósł 2,9%. Stopa bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych w województwie osiągnęła poziom 14,8% i była niższa od analogicznego wskaźnika dla bezrobotnych ogółem -17,1%.

Wśród ogółu bezrobotnych niepełnosprawnych poszukujących pracy, odsetek bezrobotnych chcących podjąć pierwszą w życiu pracę wyniósł 19,0%. Dominującą kategorię stanowiły zatem osoby uprzednio pracujące - ok. 81,0%. Wśród tych osób co druga powraca do pracy po przerwie. Odsetek osób, które straciły pracę wyniósł 22,6%, a tych, które zrezygnowały z pracy - 9,4%.

Osoby niepełnosprawne bezrobotne charakteryzują się zróżnicowaną długością okresu poszukiwania pracy. Przeciętny czas poszukiwania pracy obliczony dla całej zbiorowości niepełnosprawnych bezrobotnych wynosi prawie 12 miesięcy. Odsetek osób poszukujących pracy ponad rok wyniósł 31,7% - osoby te należy uznać za bezrobotnych długotrwale. Najczęściej są to kobiety powyżej 45 roku życia, z wykształceniem średnim ogólnokształcącym lub zasadniczym zawodowym. Co trzecia osoba poszukuje pracy do 3 miesięcy, 13,0% - od 4 do 6 miesięcy, a co 4 osoba -od 7 do 12 miesięcy.

34

3.4. Bierność zawodowa

Zgodnie z definicją stosowaną w badaniu aktywności ekonomicznej ludności osób biernych zawodowo, tzn. pozostających poza siłą roboczą zalicza się wszy;

osoby w wieku 15 lat i więcej, które:

- nie pracowały w badanym tygodniu, nie mają i nie poszukuj ą pracy,

- nie pracowały w badanym tygodniu, poszukiwały pracy, ale nie były zdolne d

podjęcia w tygodniu badanym i następnym.

W zbiorowości osób niepełnosprawnych osoby bierne zawodowo są kategoria minującą i stanowią 83,1% ogółu tych osób. W II kwartale^ br. w Gdańsku zb;

wość niepełnosprawnych biernych zawodowo liczyła 39,9 tyś. osób. Wśród przeważaj ą kobiety - 56,4% i osoby w wieku powyżej 55 lat - 68,0%.

W województwie pomorskim odsetek biernych zawodowo niepełnosprawnych w niepełnosprawnych ogółem wyniósł 85,2%. W tej zbiorowości przewagę stanowiły kobiety - 53,2%.

Bierność dotyczy więc przede wszystkim osób starszych. Co piąta osoba niepi sprawna bierna zawodowo jest w wieku 45-54 lat. Nie oznacza to, że wśród bier zawodowo niepełnosprawnych nie ma osób młodszych. Osoby w wieku 15-34 lai nowiąw tej zbiorowości 6,2%, nieco większy jest odsetek osób w wieku 35-44 lat (6,'

Poziom wykształcenia osób niepełnosprawnych biernych zawodowo jest zróżi wany. W przeważającej jednak mierze osoby te są absolwentami szkół nie dają żadnych kwalifikacji zawodowych - wykształcenie podstawowe ma 30,2% osób pełnosprawnych biernych zawodowo. Wykształcenie zasadnicze zawodowe, za niające tylko elementarne przygotowanie do zawodu, ma 26,1% tej zbiorowości.

Rozpoznanie przyczyn bierności zawodowej osób niepełnosprawnych pomoże i ślić liczbę osób, które ewentualnie w przyszłości mogą zasilić rynek pracy. Zdeeydo większość osób niepełnosprawnych biernych zawodowo jako bezpośrednią przyc zaprzestania pracy podaje przejście na emeryturę lub rentę - 94,5%. Wśród pozost;

przyczyn pewne znaczenie mają względy osobiste - 3,6%, inne przyczyny wynik np. z warunków pracy, zmiany statusu zatrudnienia podawane były sporadycznie.

Spośród ogółu niepełnosprawnych biernych zawodowo 98,9% deklaruje, że nii szukuje pracy. W zdecydowanej większości przyczyną takiego postępowania jest zdrowia - 67,8%. Blisko 23,0% ogółu uważa, że jest już w nieodpowiednim w Pozostałe przyczyny mają mniejsze znaczenie: niektóre osoby niepełnosprawne żają, że nie znajdą pracy albo wyczerpały swoje możliwości poszukiwania, nie i pracować, bo uzupełniają kwalifikacje, nie poszukują pracy ze względu na syti rodzinną. Odsetek tej grupy osób w zbiorowości biernych zawodowo niepełnosp nych wynosi ok. 6,0%. Jest to zbiorowość, która może zasilić rynek pracy.

a} Średnia wyników badanego kwartału.

35

Fozifnn wylis/.tisicmisi niepełnosprawnych hiernych zawodowo

() 2"

20.4"

4. WARUNKI BYTU GOSPODARSTW DOMOWYCH Z OSOBĄ NIEPEŁNOSPRAWNĄ

4.1. Ogólna charakterystyka gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną

Osoby niepełnosprawne żyją przede wszystkim w gospodarstwach domowych rodzinnych - 80,0%. Tworzy je przeważnie jedna rodzina - tylko co czternaste gospodarstwo było dwu i więcej rodzinne. W skład gospodarstw rodzinnych wchodzą w większości osoby spokrewnione - w co ósmym gospodarstwie występują osoby spoza rodziny. Gospodarstwa nierodzinne w 94,0% przypadków to gospodarstwa jednoosobowe.

Podstawowym źródłem utrzymania gospodarstw domowych z osobą niepełno-sprawnąjest emerytura lub renta - blisko 63,0%, a następnie praca zawodowa (gospodarstwa domowe pracownicze) - ok. 31,0%. Gospodarstw domowych, których głównym źródłem utrzymania jest praca na własny rachunek 4,4%, rolników - 0,6%, pozostałe, utrzymujące się ze źródeł niezarobkowych (poza emeryturą i rentą) - l ,0%.

Gospodarstwa domowe z osobą niepełnosprawną nie są zbyt liczne - średnio pozostają w nich 2,8 osoby. Co piąte gospodarstwo składa się z jednej osoby, prawie co szóste z trzech osób, cztery lub pięcioosobowe stanowią odpowiednio 14,4% i 8,1%, sześcio i więcej osobowych jest 2,5%. Najwięcej bo prawie 39,0% było gospodarstw domowych dwuosobowych.

36

Gospodarstwa (i(»i«owe z osobsi rs't'-peis'iossN'aił'n według liczbj/ rt.sńh w grt^p-fs.hirsfwic

4.2. Warunki mieszkaniowe

Sytuację mieszkaniową charakteryzuje status własnościowy mieszkania, jego powierzchnia, liczba izb i wyposażenie w instalacje oraz usytuowanie mieszkania (parter, piętro) i możliwość korzystania z windy. W przypadku osób niepełnosprawnych dodatkową jeszcze cechą charakteryzującą mieszkanie jest dostosowanie lokalu do potrzeb związanych z ograniczeniami fizycznymi i leczeniem rehabilitacyjnym niepełnosprawnych .

Samodzielnym mieszkaniem dysponuje blisko 99,0% gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną. W tej grupie prawie 45,0% gospodarstw ma własny dom, segment lub mieszkanie własnościowe, co czwarte mieszka w lokatorskim, a co trzecie -w kwaterunkowym. Gospodarstwa domowe mieszkające niesamodzielnie (ok. 1,0%) głównie korzystały z mieszkań jako sublokatorzy, a co trzecie mieszkało u krewnych.

Mieszkania w których żyją osoby niepełnosprawne mają różną powierzchnię, od małych - poniżej 20 m2, do bardzo dużych - ponad 100 m2. Przeważają mieszkania średnie - prawie połowa wszystkich lokali ma powierzchnię od 41 m2 do 60 m2; co czwarte mieszkanie ma ponad 60 m2 - nieco więcej (26,2%) jest o powierzchni 21 m2 - 40 m2. Najmniejszych mieszkań, które mają mniej niż 20 m2 jest ok. 1,0%.

Pod względem liczby izb skrajnie trudną sytuację ma niespełna 2,0% mieszkań jednoizbowych; co ósme miało dwie izby, a co czwarte - cztery. Najwięcej było mieszkań trzyizbowych - co drugie, a co dziesiąte miało więcej niż pięć izb.

37

Mtiac-twa domowe z osobą niepełnosprawną yu-diug |H»»łM"rxtlini inies',fkamia

Potrzeby osób niepełnosprawnych związane z posiadaniem odrębnego pokoju zaspokajane są w ok. 69,0%. W przypadku osób niepełnosprawnych szczególnie uciążliwy jest brak podstawowych instalacji w mieszkaniu - co dziesiąte mieszkanie nie ma gazu z sieci i łazienki, a telefonu, który ułatwia kontakt z lekarzem i przyśpiesza udzielenie pomocy medycznej nie posiada 15,0% gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną.

38

Jedną z podstawowych barier architektonicznych uniemożliwiających osobon pełnosprawnym swobodne poruszanie są schody i brak windy. Mieszkania po-ł^ na parterze zajmowało co trzecie gospodarstwo domowe, a na pierwszym i di piętrze - nieco ponad 39,0%, Utrudnienia w poruszaniu się niepełnosprawnyc niejące w zamieszkanych przez nich budynkach określone jako "bariery archii niczne" wystąpiły w co trzecim gospodarstwie. W tej grupie najbardziej dokuczliwy dla prawie 85,0% gospodarstw domowyc brak windy. Pozostałe bariery to zbyt wysokie schody na parter lub do windy, a winda niedostosowana do wózka inwalidzkiego.

TABL. 25. SAMOOCENA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKANIOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH

WYSZCZEGÓLNIENIE

Gospodarstwa domowe

zadowolone

niezadowolone

brak zdań

w odsetkach

Powierzchnia mieszkania .......................

73,8 71,3 73,5 61,9 75,1 68,5 62.5

25,0

27,5 22,5 27,5 21,3 27,5 31.2

l, l, 4, 10,

3,i 4,< 6.;

Liczba pokoi ...........................................

Rozkład mieszkania ...............................

Standardu mieszkania.............................

Usytuowania w budynku ........................

Możliwości odpoczynku ........................

Intymności, izolacji ................................

Wśród subiektywnych ocen dokonanych przez gospodarstwa domowe o sw sytuacji mieszkaniowej najwięcej notowań pozytywnych (powyżej 70,0%) mają: i tuowanie w budynku, powierzchnia i rozkład mieszkania oraz liczba pokoi. M pozytywnie oceniają gospodarstwa możliwość odpoczynku i życia w intymności. I niższą ocenę uzyskał standard mieszkania, przy czym w tej ocenie odnotowano i więcej osób nie posiadających zdania.

4.3. Wyposażenie gospodarstw domowych w przedmioty trwałego użytkowani

W gospodarstwach domowych z osobą niepełnosprawną, podobnie jak i w inn;

gospodarstwach, przedmiotami najczęściej występującymi są lodówki (98,1%), rad odbiorniki (94,4%), odkurzacze i telewizory do odbioru kolorowego (96,3%). Prą automatyczną posiada 83,1% gospodarstw domowych, mikser - 71,9%, magnetofoi

39

64,4%, w co drugim jest magnetowid, a co trzecie posiada samochód. Do rzadziej występujących dóbr należą: kuchenka mikrofalowa (11,3%), komputer (10,0%), maszyna do zmywania naczyń (1,9%). Przedmiotów tych wiele gospodarstw nie posiada, ale nie dlatego, że nie było ich stać na kupno - około 70,0% oświadczyło "nie potrzebujemy" komputera, zmywarki i kuchenki mikrofalowej. Samochód nie jest potrzebny w 42,0% gospodarstw domowych, ale jednocześnie co czwarte zadeklarowało gotowość zakupu, czego z powodu braku funduszy nie mogą zrobić. Gospodarstw domowych, które twierdziły, że niczego im nie brakuje, jest w Gdańsku ok. 74,0%.

Na podstawie oświadczeń respondentów ustalono jakiego rodzaju wyposażenia najbardziej brakuje w gospodarstwie domowym. Najczęściej były to urządzenia wspomagające codzienne prace związane z prowadzeniem gospodarstwa. Podstawowego zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego, do których należy lodówka, pralka, odkurzacz brakowało w co czternastym gospodarstwie. W ok. 3,0% gospodarstw domowych najbardziej brakowało podstawowych urządzeń służących zaspokojeniu potrzeb kulturalnych - radia, telewizora, magnetofonu itp.

W lokalach zajmowanych przez osoby niepełnosprawne montowane są z myślą o nich urządzenia ułatwiające poruszanie się po mieszkaniu, np. specjalne uchwyty, poręcze, sygnalizacja świetlna lub akustyczna. W ponad 81,0% gospodarstw domowych nie ma takich urządzeń, gdyż jak stwierdzili respondenci "urządzenia takie są zbędne." Natomiast w co siódmym gospodarstwie takich urządzeń wprawdzie też nie ma, ale byłyby potrzebne. Tylko niespełna 1,0% gospodarstw domowych jest wyposażonych we wszystkie urządzenia niezbędne osobie niepełnosprawnej.

Ponadto warta odnotowania jest informacja, że niespełna 2,0% gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną nie ma kuchni, czyli oddzielnej izby przeznaczonej na kuchnię (wnęki kuchennej w przedpokoju nie zalicza się do pomieszczenia kuchennego).

4.4. Sytuacja finansowa

Poziom życia gospodarstw domowych w głównej mierze zależy od dochodów i posiadanych oszczędności. W najniższej grupie dochodowej - poniżej 500 zł (wysokość dochodu miesięcznego gospodarstwa domowego) znajduje się ok. 5,0% gospodarstw. Najliczniej reprezentowana jest grupa posiadająca dochody od 1300 - 2099 zł -blisko 39,0% gospodarstw.

Gospodarstwa domowe starają się żyć oszczędnie i tylko prawie co piąte jest zadłużone. Najwięcej, bo prawie 43,0%, korzystało z pożyczek w banku, a ok. 31,0% -u rodziny. Pozostali zadłużyli się u przyjaciół, w pracy i u innych pożyczkodawców. Wolne środki pieniężne posiadało co piąte gospodarstwo - połowa korzystała z tych oszczędności uzupełniając swoje bieżące dochody.

40

Gospodaistwa domowe według wysokości dochodu miesięcznego gospotialłitwst domowego

4.5. Problemy socjalne i samoocena sytuacji materialnej

Problemy socjalne gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną dotyczą z;

spokajania potrzeb związanych z leczeniem, rehabilitacją, utrzymaniem mieszkań jak i potrzeb wyższego rzędu np. wypoczynku, uczestnictwa w kulturze.

Środków na leki nie posiadało 42,5% gospodarstw domowych, a na sprzęt rehabil tacyjny co piąte gospodarstwo. Stosunkowo mało gospodarstw zalegało z opłatami z mieszkanie - ok. 6,0%, a za energię niewiele ponad 4,0%. Wydatki na wypoczyne ograniczało radykalnie prawie 74,0% gospodarstw, na wydatkach na prasę i książl oszczędzało co drugie. Gospodarstw domowych, które - aby normalnie funkcjonowa musiały zaciągać pożyczki - było 28,0%. Część z nich spłacała swoje długi poniewa do zadłużeń przyznało się blisko 22,0% gospodarstw.

Sposób prowadzenia gospodarstwa domowego wyznaczany jest przez jego statu materialny. Na poważniejszy wydatek może sobie pozwolić niespełna 27,0% gospc darstw domowych jeżeli będą żyć bardzo oszczędnie, natomiast co trzecie gospoda! stwo żyło oszczędnie i wystarczało im na wszystko, a co dwudzieste dysponował swoimi dochodami swobodnie bez specjalnego oszczędzania. W najgorszej sytuaq było ok. 38,0% gospodarstw którym pieniędzy wystarczało tylko na najtańsze jedzeni i ubranie. Oceny te są subiektywne - kwoty, które dla jednych "wystarczały n wszystko" dla innych oznaczały "żyjemy bardzo oszczędnie".

41

Jak oceniły gospodarstwa domowe swoje warunki mieszkaniowe, materialne i finansowe przedstawia wykres.

'.-(•r,;'! w;ins?ii<ów rycin piwz osobę iiie|)eliiospniwiią

Jako "bardzo dobre" swoje warunki mieszkaniowe określiło co dziesiąte gospodarstwo, a jako "złe" lub "bardzo złe" co szóste. Zagospodarowanie materialne najwyższą ocenę uzyskało w grupie 3,4% gospodarstw, a najniższą w 2,4% gospodarstw. Najmniej "bardzo dobrych" ocen otrzymała sytuacja finansowa - ok. 1,0% gospodarstw, natomiast "bardzo zła" sytuacja była w co dziewiątym gospodarstwie, a "zła" w grupie ok. 28,0%. Do respondentów zwrócono się z pytaniem o poczucie życia w ubóstwie -co piąte gospodarstwo domowe ma poczucie życia w ubóstwie, niespełna 14,0% nie potrafi ustosunkować się do tego problemu, a dwie trzecie nie identyfikuje poziomu swojego życia z ubóstwem.

5. POTRZEBY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH I KORZYSTANIE Z POMOCY I ŚWIADCZEŃ

Bardzo poważnym problemem życiowym wielu osób niepełnosprawnych jest niedostateczne zaspokojenie różnego rodzaju potrzeb, co powoduje utrudnienia w funkcjonowaniu tych osób. Respondentom zadawano pytania o potrzeby, których zaspo-

kojenie sprawia niepełnosprawnym największe trudności oraz o kategorie potr wymagające najpilniejszego zaspokojenia. Największe trudności wiele osób z załatwieniem różnych spraw urzędowych (24,8%) i rehabilitacją medyczną (21,4' Prawie co piąta osoba ma trudności z uzyskaniem pomocy finansowej i poruszani się poza domem, a co ósma ma problemy z prostymi pracami domowymi. Znacz rzadziej mówiąc o trudnościach w zaspokajaniu potrzeb, wskazywano na potrz pielęgnacji i opieki, możliwości realizacji własnych zainteresowań, uzyskanie zmianę pracy.

TABL. 26. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG RODZAJU POTRZEB,

ZASPOKOJENIE KTÓRYCH SPRAWIA IM NAJWIĘKSZE TRUDNOŚ

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w % ogółem

Proste prace domowe .............................

1'? 3

-I J, J

10,5

15,8

Załatwianie spraw urzędowych ..............

24 8

21 9

27 3

Uzyskanie pomocy finansowej ...............

18,4

^.1,7

15,0

21,3

Pielęgnacja i opieka ...............................

6,0

4,5

7,3

Poruszanie się poza domem ...................

19 3

1 7, J

144 '•.•^

23,5

Uzyskanie pomocy rzeczowej ................

1 4 Ł,'

0,6

2,0

Rehabilitacja medyczna .........................

21 4

22,6

20,5

Uzyskanie (zmiana) pracy ......................

-l,' 5,4

7,3

3 7 J, i

Podwyższenie wykształcenia .................

1,8

2,2

1,5

Zaopatrzenie w odpowiedni sprzęt ortopedyczny ............................................

2 5

A,,*?

3 0

J,U

2 0

z-,u

Zdobycie sprzętu rehabilitacyjnego

4 9

6,5

3,5

Możliwości realizowania własnych zainteresowań ...................................

',-' 6,8

6,9

6,8

Inne potrzeby..........................................

2 3

Z.,3

2 4

2 2 ^.,z.

Nie dotvczv ............................................

30.4

•'-,' 37.4

24.4

Potrzeby, które w konkretnej sytuacji życiowej niepełnosprawnych wymagają b dzo pilnego zaspokojenia związane są najczęściej z ich stanem zdrowia i niesprawr ści: zaopatrzenie w leki, skierowanie na rehabilitację medyczną i uzyskanie opi< lekarskiej. Stosunkowo często wymieniano potrzebę poprawy warunków mieszkań;

wych (co piąta osoba) i pomocy w czynnościach codziennych (co ósma osób Znacznie rzadziej wskazywano na potrzebę zakupu samochodu i podwyższanie v, kształcenia.

43

TABL. 27. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG RODZAJU POTRZEB WYMAGAJĄCYCH PILNEGO ZASPOKOJENIA.

WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

w % ogółem

Zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne Uzyskanie mieszkania ............................

6,3

20 ,0

5,4 3,1

7,1 2,6

Poprawa warunków mieszkaniowych .... Zakup samochodu ..................................

19,7 2 l

17,7 1 4

21,4 2 7

Pomoc w czynnościach codziennych ..... Zaopatrzenie w leki ................................

12,2 344

12,2 31,2

12,2 37 2

Uzyskanie, zmiana pracy........................

7,0

8,1

6,0

Podwyższenie wykształcenia .................

1,6

0,8

2 2

Instalacja telefonu ..................................

3 7

3,5

^ a -»,o

Opieka lekarska ......................................

15 3

18,2

12 9

Rehabilitacja, usprawnienie ...................

25,9

22,3

29,0

Inne ........................................................

2 1

1,5

2 7

Nie dotyczy ............................................

26.7

32.9

21.4

O pomoc do różnych instytucji i osób zwracała się co piąta osoba niepełnosprawna ~ większość stanowiły kobiety (21,4%). Najczęściej prośby o pomoc kierowano do ośrodków pomocy społecznej, a następnie do zakładów pracy i rodziny.

TABL. 28. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG UBIEGANIA SIĘ O POMOC

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

W I i3Z-i\-Ł^L'vJ^/lit'llI-.fi'< ll-ł

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

100,0

100,0

Niepełnosprawni zwracający się o pomoc

do rodziny, krewnych ........................

18,5

5,6

15,1

1,6

21,4

9,0

do sąsiadów, znajomych....................

1,5

0,7

2 2

do zakładu pracy ...............................

5 7

2,6

8,3

do ośrodka pomocy społecznej .........

7 7

6,3

8,9

do PFRON .........................................

2 0

1 9

2,1

do PCPR ............................................

do placówek służby zdrowia .............

4 2

4,1

4,2

do WOZRON ....................................

0,3

0,6

do organizacji działających na rzecz niepełnosprawnych ........................

0,8

1,1

0,5

Niepełnosprawni nie zwracający się o romoc ...............................................

81,5

84,9

78,6

44

Zdecydowana większość osób niepełnosprawnych zwracających się o porno otrzymywała ją (77,0%). Rodzaj otrzymywanej pomocy był w niewielkim stopni zróżnicowany - dotyczył przede wszystkim pomocy finansowej (70,0%).

TABL. 29. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG RODZAJU OTRZYMANEJ POMOCY

Ogółem Mężczyźni Kobiety

WYSZCZEGÓLNIENIE

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................ 100,0 100,0 100,0

Niepełnosprawni zwracający się o pomoc 18,5 15,1 21,4

finansową ........................................... 12,9 9,6 15,8

w zaopatrzeniu w przedmioty ortopedyczne lub rehabilitacyjne ............... 1,4 1,9 1,0

w uzyskaniu pracy.............................. 0,3 0,0 0,5

w uzyskaniu skierowania na rehabilitację lub leczenie .......................... 2,1 2,7 1,6

nie otrzymali żadnej pomocy ............. 4,2 4,1 4,2

Niepełnosprawni nie zwracający się o pomoc .............................................................. 81,5 84,9 78,6

6. INTEGRACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

W niniejszym badaniu zadawano respondentom pytanie o to, czy w ich środowisku są organizacje działające na rzecz osób niepełnosprawnych. Przeważająca część zbiorowości, aż 62,3% odpowiedziała, że nie wie o takich organizacjach; co czwarty niepełnosprawny stwierdził, że w ich środowisku nie ma organizacji działającej na ich rzecz. Natomiast co dziewiąty niepełnosprawny twierdzi, że takie organizacje istnieją - bardziej zainteresowane są tym kobiety niż mężczyźni.

TABL. 30. WIEDZA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH O ORGANIZACJACH DZIAŁAJĄCYCH W ICH INTERESIE

Ogółem Mężczyźni Kobiety

WYSZCZEGÓLNIENIE

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

Niepełnosprawni twierdzący, że w ich środowisku są organizacje działające na ich rzecz ........................................

Niepełnosprawni twierdzący, że w ich środowisku nie ma organizacji działającej na ich rzecz .............................

Niepełnosprawni, którzy nie wiedzą czy w środowisku są organizacje działające na ich rzecz.................................

100,0 100,0 100,0

11,4 9,9 12,7

26,3 25,0 27,3

62,3 65,1 60,0

45

Osobom niepełnosprawnym, które stwierdziły, że w ich środowisku działają organizacje zajmujące się takimi osobami zadano pytanie dotyczące ich udziału w organizacjach. Spośród tych osób ok. 28,0% należy do takich organizacji (co trzydziesta z całej zbiorowości niepełnosprawnych w Gdańsku), w tym blisko 3,0% działa aktywnie; kolejne prawie 23,0% chciałoby należeć do takiej organizacji. Jednocześnie co druga osoba nie jest zainteresowana przynależnością do organizacji.

Respondentom zadano pytanie o kontakty z innymi osobami niepełnosprawnymi. Zdecydowana większość osób niepełnosprawnych (64,3%) nie utrzymuje kontaktów z innymi niepełnosprawnymi, kolejne 5,1% - wręcz unika takich kontaktów, blisko 31,0% utrzymuje kontakty z osobami niepełnosprawnymi.

TABL. 31. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE WEDŁUG UTRZYMYWANIA KONTAKTÓW Z INNYMI NIEPEŁNOSPRAWNYMI

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

W I iJt-i\^A-iLJ\J\JL/l^lS^i^lfJ

w odsetkach

OGÓŁEM ........................................

100,0

100,0

100,0

Utrzymujący kontakty z innymi niepełnosprawnymi .....................................

30,6

25 5

35,1

Nie utrzymujący takich kontaktów .........

64,3

71,9

57,6

Unikający takich kontaktów ...................

5.1

2.6

7.3

Uczestnikom badania postawiono również pytanie dotyczące stosunku jaki do nich mają rodzina, krewni, znajomi i sąsiedzi. Zdecydowana większość (84,3%) oceniła stosunek własnej rodziny jako życzliwy, tylko 0,3% niepełnosprawnych uznało, że rodzina jest im niechętna. Relacje osób niepełnosprawnych z sąsiadami i znajomymi należy też uznać za pozytywne - ponad 2/3 uważa, że sąsiedzi i znajomi są do nich ustosunkowani życzliwie. Niechętny stosunek sąsiadów i znajomych odbiera zaledwie 0,3% niepełnosprawnych.

TABL. 32. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE OCENIAJĄCE STOSUNEK OTOCZENIA DO NICH

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

W I OxJ\^/^-iI--t\J\^/LtlliI..l'llŁ^

w odsetkach

0 GO Ł E M ........................................

100,0

100,0

100,0

Rodzina, krewni:

życzliwy, pomagają...........................

84,3

83,6

84,8

obojętny .............................................

8,6

10,2

7,2

niechętny ...........................................

0,3

0,7

trudno Dowiedzieć .............................

6.8

5,5

8,0

46

TABL. 32. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE OCENIAJĄCE STOSUNEK OTOCZENIA DO NICH (dok.)

Ogółem

Mężczyźni

Kobiety

V. I kJ^LA^^l.-fl-J^/l^i.HŁ-łl.Hl../

w odsetkach

Sąsiedzi ..................................................

100,0

100,0

100,0

życzliwy, pomagają ............................

60,8

55 7

65,2

obojętny..............................................

26,2

31 3

21 7

niechętny ............................................

0,3

0,7

trudno powiedzieć ..............................

12 7

12 3

13 1

Znajomi .................................................

100,0

100,0

100,0

życzliwy, pomagają ............................

69,4

66,6

71 8 11,6

obojętny..............................................

14,8

19,1

11,1

niechętny ............................................

0,3

0,6

trudno Dowiedzieć ..............................

15.5

14.3

16.5

PODSUMOWANIE

Wyniki badania modułowego, przeprowadzonego w ramach badania aktywność ekonomicznej ludności wykazały znaczny wzrost liczby osób niepełnosprawnyc w Gdańsku. Od ostatniego NSP 1988 przybyło 8,6 tyś. osób posiadających orzeczeni o stopniu niesprawności lub grupie inwalidzkiej. Niepokojącym zjawiskiem jest rela tywnie duży wzrost liczby osób niepełnosprawnych ze znacznym stopniem niespraw ności (I grupa inwalidzka), a więc osób o najcięższym upośledzeniu - w stosunku d 1988 r. ta subpopulacja zwiększyła się prawie dwukrotnie.

Osoby niepełnosprawne są zbiorowością zróżnicowaną pod względem cech demo graficznych jak i społeczno-zawodowych:

-w tej grupie społecznej dominują osoby starsze (powyżej 55 lat),

- w zbiorowości tej przeważają nieznacznie kobiety,

-niepełnosprawni mężczyźni są średnio młodsi niż kobiety i lepiej wykształceni,

-w zdecydowanej większości (ok. 92,0%) niepełnosprawność wiąże się z mniejszyn lub większym ograniczeniem sprawności fizycznej,

-najczęściej wymienianymi grupami schorzeń powodującymi niesprawność są dys funkcje narządów ruchu (41,5%) i choroby układu krążenia (39,5%),

- prawie co druga osoba niepełnosprawna uważa, że stan jej niesprawności będzie si< pogłębiał z wiekiem,

-większość osób niepełnosprawnych jest bierna zawodowo (83,1%).

47

W badaniu zebrano również informacje o sytuacji mieszkaniowej gospodarstw domowych z osobą niepełnosprawną, m. in.:

- prawie wszystkie gospodarstwa domowe z osobą niepełnosprawną mieszkają samodzielnie (blisko 99,0%),

- co dziesiąte gospodarstwo ocenia swoje warunki mieszkaniowe jako bardzo dobre, a co szóste jako złe lub bardzo złe,

-w większości gospodarstw (ok. 69,0%) osoba niepełnosprawna ma do dyspozycji własny pokój,

-blisko 2,0% gospodarstw mieszka w lokalach, które nie mają kuchni,

-15,0% gospodarstw nie ma telefonu,

- co trzecie gospodarstwo domowe wymienia "bariery architektoniczne" jako element utrudniający poruszanie się.

W większości gospodarstw domowych głównym źródłem utrzymania jest emerytura i renta (blisko 63,0%). Około 38,0% gospodarstw stwierdziło, że posiadany budżet domowy wystarcza tylko na najtańsze jedzenie i ubranie; tylko co dwudzieste gospodarstwo domowe nie ma żadnych kłopotów finansowych.

W niniejszym badaniu poddano również analizie wiedzę respondentów o organizacjach działających na rzecz osób niepełnosprawnych w ich środowisku. Około 11,0% tych osób wie o istnieniu takich organizacji, pozostali twierdzą, że takich organizacji nie ma (26,3%) lub nic na ten temat nie wiedzą (62,3%). Duży stopień niepewności co do istnienia takich organizacji w najbliższym środowisku wskazuje na brak wiedzy samych niepełnosprawnych i ich najbliższych o możliwościach poszukiwania pomocy poza strukturami działającymi z mocy obowiązujących rozwiązań administracyjno-prawnych.

Jak i gdzie uzyskać informacje

Urząd Statystyczny Gdańsku Urząd pracuje w godzinach:

80-434 Gdańsk, ul. Danusi 4 - w poniedziałki - 7.15 - 17.00 centrala (0-58) 347 82 02 - od wtorku do piątku - 7.15 - 15.15

WYDZIAŁ. UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI 818LIOTEKA STATYSTYCZNA

parter pok. nr 2, 7 i 8 parter pok. nr 3

-1\-------- (XI informacja biblioteczna

Kierownik \

1.1%^ ^ \\ x Ga czytelnia (czynna w godzinach:

ei^3412^ 31 J -w Poniedziałki - 8.00 - 17.00 tel./tax34l253l^ -od wtorku do piątku-8.00-15.0(

INFORMATOREM STATYSTYCZNE KOMPUTEROWY SERWIS

--------;----, INFORMACYJNY 85S PRZEZ MODEM

parter pok. nr 3 | ____________

tel. 347 82 02 w. 210,219 operator systemu c-""lei 341 25 31 ^~

tel./fax3412531__^ tel.3478202w.l99 __| V pon.-pt.l4.00-8.00

\/poniedziałek - piątek '~'^, \. sobota, niedziela i święta

' 14.00-15.00 l^ -całą dobę _^

T"3 udostępnianie danych statystycznych US i GUS _____________

(telefonicznie, na miejscu i korespondencyjnie) jStrona etównal

• konsultacje • wyjaśnienia • doradztwo INTE&MET ---------°--------

iniSKHEl Jakdonas trafić

13 przyjmowanie zamówieft na: ^^. |Trzwodm^nforniacy^

• niepublikowane dane statystyczne ze zbiorów

uli.; uuuttKunaiK uat/^ atatf^iyi^tw ac wsw vw , ,1 • <^ • • XT -i

danych US http://WWW.stat.gOV.pl OrgamzacJa Urzędu

• dane adresowe i liczbowe z rejestru KBGON -=»«=,,-". Oddziały US

. ^WSiGUS Gd.ieu^kacinfonna^

r] udostępnianie do wglądu obowiązujących klasy- | Zbiory danych

fikacji stosowanych w statystyce, ewidencji ra- Udostępnianie danych

chunkowośa i systemach rofbrmacyinych admi- 'W^^^as^^^1^ -----"-------•--

nistracjipubliczBej -'c^^^^^^' Urzędowe rejestry

Serwis statystyczny US

?U N CT sprzedaży wyda wnictw GUS i US parter pok. nr 11 PUNSCft -przyjmowania sprawozdań US

poniedziałek - piątek w godz. 8.00 - 14.00 ' ser0 poniedziałek - pis sprzedaż detaliczna i wysyłkowa parter pok. nr 11 w godz. 8.00 - 15

Wf&ZIAfe KLASYFIKACJI. REJESTRÓW l SAZ DANYCH Dział Rejestracji Podmiotów w systemie Regon

Q rejestracja, zmiany w Regonie-pok. nr 14; Q wydawanie opinii interpretacyjnych

według obowiązujących standardów

Q potwierdzenie ważności wydanych klasyfikacyjnych dla jednostek z te-już zaświadczeń-pok. nr 114,tel.w. 119; renu województwa pomorskiego

Q wydawanie i likwidacja zaświadczeń /f - Polska Klasyfikacja Działalności - PKD "Regon" -pok.nr 15, tel. w. 105. // - Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług - PKWi1 // - Europejska Klasyfikacja Działalności - EKD

- Systematyczny Wykaz Wyrobów - SWW

« ill^it^w^l^ -Klasyfikacja Wyrobów i Usług-KWiU

f Kierownik - Klasyfikacja Wyrobów Budowlanych - KOB

\\ II piętro pok nr 218 - Klasyfikacja Rodzajowa Środków Trwałych -

<^ tel. 347 82 02 w. 144^ - Klasyfikacja Zawodów - KZ


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE
Korzyści z podejmowania rekreacyjnej aktywności ruchowej przez osóby niepełnosprawne
asystent osoby niepelnosprawnej 346[02] o1 02 n (2)
16 Wspieranie osoby niepelnospr Nieznany (2)
asystent osoby niepelnosprawnej 346[02] z1 02 n (2)
asystent osoby niepelnosprawnej 346[02] o1 03 n (2)
asystent osoby niepelnosprawnej 346[02] o1 06 n (2)
Osoby niepełnosprawne ruchowo
asystent osoby niepełnosprawnej egzamin pisemny (testy) 2012
asystent osoby niepelnosprawnej 346[02] z1 05 n (2)
Pedagogika specjalna to dyscyplina naukowa zmierzająca do poprawy sytuacji osoby niepełnosprawnej
wniosek o wystawienie legitymacji osoby niepełnosprawnej ( dot osób powyżej roku życia )
MODEL WSPARCIA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ Diagnoza problemu niepełnosprawności
asystent osoby niepelnosprawnej 346[02] z2 04 n (2)
Karta Praw Osoby Niepełnosprawnej

więcej podobnych podstron