Podstawy bankowosci - wyk艂adowca dr Wies艂aw K * * * * * * *
1. Wymie艅 us艂ugi 艣wiadczone przez banki.
- otwieranie i prowadzenie rachunk贸w oszcz臋dnio艣ciowo-rozliczeniowych (ROR), wszystkim posiadaczom ROR zapewnia si臋 ubezpieczenie nast臋pstw nieszcz臋艣liwych wypadk贸w (NW)
- otwieranie i prowadzenie rachunk贸w oszcz臋dno艣ciowych z wk艂adem p艂atnym na ka偶de 偶膮danie w z艂otych i w walutach wymienialnych
- preferencyjne stawki na lokaty terminowe lokowane w PBK
- otwieranie i prowadzenie rachunk贸w lokat progresywnych
- mi臋dzynarodow膮 kart臋 bankomatowo - p艂atnicz膮 , krajow膮 kart臋 p艂atnicz膮
- wygoda i bezpiecze艅stwo dokonywania transakcji
- brak konieczno艣ci posiadania got贸wki przy sobie
- sta艂y dost臋p do swojego konta
2. Co to jest zdolno艣膰 kredytowa.
Zdolno艣膰 do sp艂aty zaci膮gni臋tego kredytu wraz z odsetkami w terminach okre艣lonych w umowie. Kredytobiorca jest obowi膮zany przed艂o偶y膰 na 偶膮danie banku dokumenty i informacje niezb臋dne do dokonywania oceny tej zdolno艣ci. Kredytobiorca jest obowi膮zany umo偶liwi膰 podejmowanie przez bank czynno艣ci zwi膮zanych z ocen膮 sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrol臋 wykorzystania i sp艂aty kredytu. W razie stwierdzenia przez bank kredytuj膮cy, 偶e warunki udzielenia kredytu nie zosta艂y dotrzymane lub w razie zagro偶enia terminowej sp艂aty kredytu z powodu z艂ego stanu maj膮tkowego kredytobiorcy bank mo偶e: wypowiedzie膰 umow臋 kredytu w ca艂o艣ci lub jego cz臋艣ci, za偶膮da膰 dodatkowego zabezpieczenia sp艂aty kredytu b膮d藕 przedstawienia w okre艣lonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez bank.
3. Zadania Banku Centralnego.
utrzymywanie warto艣ci waluty krajowej w wymiarze wewn臋trznym (przeciwdzia艂anie zjawisku inflacji) i zewn臋trzne (zjawiska walutowego); ochrona systemu finansowego (te偶 sektora bankowego), bank musi podejmowa膰 dzia艂ania d膮偶膮ce do ochrony sektora bankowego; d膮偶enie do poprawy efektywno艣ci polityki pieni臋偶nej pa艅stwa; sporz膮dzanie bilansu p艂atniczego; prowadzenie dzia艂alno艣ci dewizowej; organizowanie rozlicze艅 pieni臋偶nych; prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi pa艅stwa; prowadzenie bankowej obs艂ugi bud偶etu pa艅stwa; regulowanie p艂ynno艣ci bank贸w i ich refinansowaniu, kszta艂towaniu warunk贸w niezb臋dnych dla rozwoju systemu bankowego
4. Funkcje i instrumenty oddzia艂ywania Banku Centralnego
a) formu艂owanie i realizowanie polityki pieni臋偶nej: organizowanie i czuwanie nad sprawnym przebiegiem rozlicze艅 w skali pa艅stwa; obs艂uga i rozliczanie jednostek bud偶etu pa艅stwa; kszta艂towanie polityki dewizowej i kursu walut; obs艂uga kasowo-skarbcowa rz膮du pa艅stwa; rejestracja i obs艂uga d艂ugu publicznego; zarz膮dzanie rezerwami dewizowymi; ocena sprawozda艅 dotycz膮cych polityki pieni臋偶nej pa艅stwa; b) funkcja emisyjna - wa偶ne jest kszta艂towanie poziomu popytu i poda偶y pieni膮dza oraz wszystkich rzeczy oko艂oemisyjnych c) kontrola poda偶y pieni膮dza: ilo艣膰 dost臋pnych kredyt贸w, poziom kredyt贸w. Sposoby okre艣lania poda偶y pieni膮dza: poziom kredyt贸w udzielanych podmiotom gospodarczym i osobom fizycznym; problem zad艂u偶enia jednostek bud偶etowych; rezerwy netto dewizowe (zagraniczne) - mo偶na podzieli膰 na: krajowe 艣rodki p艂atnicze i zagraniczne.
4A. Instrumenty baku centralnego.
a) po艣rednie - bank poprzez parametryczny spos贸b dzia艂ania wp艂ywa na zachowanie banku komercyjnego (operacja otwartego rynku - pr贸ba wy艂uskania zasob贸w pieni臋偶nych ludno艣ci, aby zmniejszy膰 poda偶 pieni膮dza; operacje na rynku papier贸w warto艣ciowych - kupno i sprzeda偶 papier贸w warto艣ciowych bank centralny gwarantowa艂 bankom komercyjnym odkupienie papier贸w warto艣ciowych kiedy on mia艂 trudno艣ci finansowe; operacje na rynku walutowym - zwi膮zane z utrzymaniem waluty), b) bezpo艣rednie - tworzenie zakaz贸w, nakaz贸w, ogranicze艅: (- pu艂apy kredytowe - bank centralny daje bankowi komercyjnemu pu艂apy kredytowe, gdy偶 uznaje, 偶e ilo艣膰 pieni臋dzy na rynku jest za du偶a; - wska藕nik dotycz膮cy p艂ynno艣ci - zdolno艣膰 banku do realizowania kr贸tkoterminowych zobowi膮za艅; - ograniczenie w strukturze aktyw贸w i pasyw贸w - bank centralny poprzez prawo bankowe, mo偶e policzy膰 danemu klientowi tylko 25% funduszy w艂asnych; - kredyt refinansowy- kiedy bank komercyjny jest zagro偶ony utrat膮 p艂ynno艣ci to bank centralny pomaga i udziela kredytu, c) perswazja moralna - wypowiedzi czo艂owych polityk贸w, kt贸re ukierunkowuj膮 艣wiat finansowy do okre艣lonych zachowa艅 - public relation - o zadaniach, funkcjach i instrumentach nale偶y m贸wi膰 w kategoriach elastyczno艣ci i efektywno艣ci.
5. Rodzaje ryzyka bankowego.
Ryzyko towarzyszy nieod艂膮cznie dzia艂alno艣ci prowadzonej przez banki, co wi膮偶e si臋 艣ci艣le z pe艂nion膮 przez nie w gospodarce narodowej funkcj膮 po艣rednik贸w finansowych. Przez ryzyko najcz臋艣ciej rozumie si臋 zagro偶enie osi膮gni臋cia zamierzonych cel贸w. Ryzyko bankowe dzieli si臋 na: a) ryzyko kredytowe (wyst臋puje wtedy, gdy kredytobiorca nie sp艂aca przypadaj膮cych sp艂at rat kapita艂owych wraz z uzgodnionymi odsetkami i ewentualnie z innymi op艂atami), b) ryzyko p艂ynno艣ci (oznacza zagro偶enie przej艣ciowej lub ca艂kowitej utraty p艂ynno艣ci przez bank. Wyst臋puje ono w贸wczas, gdy zagro偶ona jest zdolno艣膰 banku do sp艂acenia zobowi膮za艅. Przyczyn膮 wyst膮pienia braku p艂ynno艣ci jest najcz臋艣ciej niesp艂acenie w ustalonym terminie rat kredytu lub gwa艂towne wycofanie lokat. c) ryzyko stopy procentowej (oznacza niebezpiecze艅stwo, 偶e zmiany rynkowej stopy procentowej wp艂yn膮 negatywnie na sytuacj臋 finansow膮 banku. Powstaje w贸wczas, gdy w operacjach aktywnych i pasywnych zmiany w oprocentowaniu nie s膮 zsynchronizowane tak pod wzgl臋dem wysoko艣ci procentu jak i terminu. Zale偶y to tak偶e od tego, czy operacje bankowe s膮 zwi膮zane ze sta艂膮, czy zmienna stop膮 procentow膮. Bank zabezpiecza si臋 przed tym ryzykiem zatrzymuj膮c odpowiednie papiery warto艣ciowe o sta艂ym oprocentowaniu, d) ryzyko kursu walut (wyst臋puje w obrocie zagranicznym i wi膮偶e si臋 ze zmianami kurs贸w poszczeg贸lnych walut na rynku mi臋dzynarodowym. bank cz臋sto rozlicza si臋 po innym kursie waluty ni偶 to by艂o um贸wione z klientem. R贸偶nica tych kurs贸w przeniesiona w czasie mo偶e przynie艣膰 straty lub zyski dla bank贸w.
6. Banki centralne - jako banki emisyjne, b臋d膮ce w ka偶dym kraju podstaw膮 systemu bankowego, s膮 jednostkami bankowymi albo podporz膮dkowanymi pa艅stwu, posiadaj膮cemu przewa偶aj膮c膮 cz臋艣膰 ich kapita艂贸w. S膮 one bankami bank贸w, refinansuj膮c inne banki oraz prowadz膮c ich rachunki gromadz膮ce pieni膮dz rezerwowy. Banki centralne, prowadz膮c rachunki rz膮dowe (bud偶etowe), wykonuj膮 operacje finansowe zlecone przez organy rz膮dowe a tak偶e udzielaj膮 pa艅stwu kredyt贸w.
7. Banki komercyjne - (kredytowe, depozytowe) zajmuj膮 si臋 przede wszystkim przyjmowaniem depozyt贸w i kredytowaniem wk艂ad贸w w postaci udzielania kredyt贸w oraz dokonywaniem na ich podstawie rozlicze艅 bezgot贸wkowych. Tradycyjnie udzielaj膮 one przede wszystkim kredyt贸w kr贸tkoterminowych, ale obecnie tak偶e 艣rednio i d艂ugoterminowych. Ponadto banki komercyjne na zlecenie klient贸w wykonuj膮 r贸偶ne operacje po艣rednicz膮ce i 艣wiadcz膮 inne us艂ugi bankowe.
8. Banki sp贸艂dzielcze - s膮 to w por贸wnaniu z wielkimi bankami komercyjnymi, ma艂e (lokalne lub regionalne) samodzielne banki. 艁膮cz膮 si臋 one cz臋sto w zwi膮zki b臋d膮ce ich centralami rozliczeniowymi i finansowymi.
9. Banki rozwojowe - (inwestycyjne) gromadz膮 艣rodki o charakterze d艂ugoterminowym, emituj膮 d艂ugoterminowe papiery warto艣ciowe, a tak偶e przyjmuj膮 lokaty d艂ugoterminowe. Wykorzystuj膮c te 艣rodki udzielaj膮 kredyt贸w d艂ugo i 艣rednioterminowych, po艣rednicz膮 w przetwarzaniu zasob贸w pieni臋偶nych na kapita艂 rzeczowy. Banki rozwojowe wsp贸艂dzia艂aj膮 w tworzeniu nowych przedsi臋biorstw lub rozbudowywaniu istniej膮cych.
10. Banki specjalne - finansuj膮 wykonywanie specjalnych zada艅, wymagaj膮cych szczeg贸lnego rodzaju fachowej obs艂ugi bankowej. Mo偶na do nich zaliczy膰 np.: banki obs艂uguj膮ce handel zagraniczny, a nawet jego obszary wydzielone przedmiotowo lub geograficznie. Przyjmuj膮c jako kryterium podzia艂u form臋 w艂asno艣ci mo偶na rozr贸偶ni膰 banki publiczne (pa艅stwowe, samorz膮dowe, prowincjonalne), banki z r贸偶nym udzia艂em w艂asno艣ci pa艅stwowej, banki sp贸艂dzielcze oraz prywatne. Ze wzgl臋du na rodzaj obs艂ugiwanej klienteli oraz operacji wykonywanych przez banki wytworzy艂 si臋 podzia艂 na: banki detaliczne i banki hurtowe. Banki detaliczne obs艂uguj膮 przede wszystkim indywidualnych klient贸w i drobne przedsi臋biorstwa. Natomiast banki hurtowe obs艂uguj膮 wi臋ksze jednostki gospodarcze. Podstawowym celem bank贸w detalicznych jest gromadzenie drobnych, rozproszonych oszcz臋dno艣ci gospodarstw domowych. Wk艂ady oszcz臋dno艣ciowe stanowi膮 藕r贸d艂o udzielanych przez te banki kredyt贸w konsumpcyjnych i na budownictwo mieszkaniowe oraz r贸偶nego rodzaju kredyt贸w dla mniejszych jednostek gospodarczych.
11. Banki uniwersalne - oferuj膮 wiele r贸偶norodnych us艂ug 艣wiadczonych przez wsp贸艂czesn膮 bankowo艣膰. Udzielaj膮 kredyt贸w kr贸tko, 艣rednio i d艂ugoterminowych, przyjmuj膮 r贸偶ne lokaty a tak偶e wk艂ady oszcz臋dno艣ciowe ludno艣ci, dokonuj膮 operacji papierami warto艣ciowymi itp. Dzia艂aj膮c na rynku krajowym i mi臋dzynarodowym przeprowadzaj膮 one operacje w walucie krajowej i w walutach obcych.
12. Leasing - transakcje leasingowe mog膮 przebiega膰 mi臋dzy podmiotami gospodarczymi bez udzia艂u banku lub z jego udzia艂em. Leasing jest alternatyw膮 wobec kredytu, form膮 finansowania inwestycji. Nazwa "leasing" oznacza wydzier偶awi膰 lub wypo偶yczy膰. W rozumieniu ekonomicznym leasing oznacza rozmaite rodzaje um贸w leasingowych zawieranych w krajach rozwini臋tych. Rozr贸偶nia si臋 dwie formy leasingu: a) leasing bezpo艣redni, gdy producent bezpo艣rednio oddaje swoje wyroby w u偶ytkowanie innym przedsi臋biorstwom, b) leasing po艣redni, gdy mi臋dzy producentem a u偶ytkownikiem wyst臋puje po艣rednik. W leasingu bezpo艣rednim producent zawiera umow臋 leasingow膮 bezpo艣rednio z u偶ytkownikiem i oddaje mu w u偶ytkowanie sw贸j wyr贸b. Nie ma wi臋c potrzeby anga偶owania banku, a jedynie leasingodawca mo偶e korzysta膰 w normalnym trybie z kredytu finansuj膮cego jego dzia艂alno艣膰. Natomiast w leasingu po艣rednim pojawia si臋 wyspecjalizowana firma leasingowa, a tak偶e bank. Zale偶nie od rozwi膮za艅 prawnych w poszczeg贸lnych krajach banki mog膮 by膰 leasingodawc膮, b膮d藕 mog膮 dzia艂a膰 za po艣rednictwem specjalnie powo艂anych przedsi臋biorstw, kt贸re finansuj膮 lub s膮 ich w艂a艣cicielami.
13. Faktoring - jest z艂o偶ona operacj膮 bankow膮 i mo偶e wyst臋powa膰 w r贸偶nych odmianach, w zale偶no艣ci od tre艣ci umowy zawieranej mi臋dzy bankiem (faktorem) a faktorantem korzystaj膮cym z jego us艂ug. W klasycznej postaci faktoring jest forma kr贸tkoterminowego finansowania dzia艂alno艣ci faktoranta przez nabycie jego wierzytelno艣ci, przy czym faktor zarzeka si臋 prawa regresu do faktoranta, gdyby d艂u偶nik nie uregulowa艂 zobowi膮zania. W innej odmianie faktoringu bank podejmuje si臋 艣ci膮gania handlowych nale偶no艣ci przedsi臋biorstwa, udzielaj膮c mu r贸wnocze艣nie zaliczki na przej臋te wierzytelno艣ci. Ryzyko niewyp艂acalno艣ci d艂u偶nika ponosi w pierwszym przypadku faktor, a w drugim przypadku zleceniodawca. Szczeg贸艂owe zasady rozlicze艅 i podzia艂u ryzyka reguluje umowa faktoringu. Na tre艣膰 umowy maja wp艂yw normy prawa obowi膮zuj膮ce w poszczeg贸lnych pa艅stwach.
14. Model 7-S sk艂ada si臋 z 7 podstawowych element贸w: cele strategiczne firmy, struktura, systemy, style, za艂oga, umiej臋tno艣ci pracownik贸w, strategia banku.
14A. Uproszczony model finansowo-analityczny - 4 elementy: struktura organizacyjna, system informacyjny, zarz膮dzanie zasobami ludzkimi, system planowania.
14B. System planowania - najwa偶niejszym elementem jest plan strategiczny banku, w kt贸rym bank okre艣la g艂贸wne kierunki rozwoju: celu, bada艅, 艣rodk贸w, alokacj臋 zasob贸w banku, harmonogramu dzia艂a艅, ocen臋 otoczenia rynkowego, oczekiwania wdra偶ania strategii.
14C. Zalety planu strategicznego - 艂膮czy wszystkie obszary dzia艂ania banku i kierunki jego rozwoju, mobilizuje kadr臋 do osi膮gania wsp贸lnych cel贸w, wymusza my艣lenie i dzia艂anie w kategoriach d艂ugoterminowych, pe艂ni wa偶n膮 funkcj臋 edukacyjn膮.
14D. Misja banku - okre艣la szerokie ramy, kt贸ra okre艣la plan strategiczny banku. Misja okre艣la: jakie grupy produkt贸w chce oferowa膰 bank, na jakich rynkach dzia艂a膰, problem finansowania swoich operacji, jakie s膮 g艂贸wne zasady kt贸rymi bank chce si臋 kierowa膰. Plan strategiczny pe艂ni rol臋 pomostu mi臋dzy misja banku a planami rocznymi.
15. Zagraniczne operacje rozliczeniowe - mog膮 by膰 przeprowadzane przez banki jako: rozliczenia dewizowe i bezdewizowe. Rozliczenia bezdewizowe by艂y przeprowadzane mi臋dzy bankami dwu lub wielu kraj贸w w formie kompensaty wzajemnych nale偶no艣ci i zobowi膮za艅 ich krajowych klient贸w. Obecnie t臋 form臋 rozlicze艅 stosuje si臋 bardzo rzadko. Powszechne zastosowanie w rozliczeniach zagranicznych maj膮 rozliczenia dewizowe. Spos贸b wykonywania przez banki zlece艅 p艂atniczych klient贸w zale偶y od tego, czy klient uzale偶nia zap艂at臋 od spe艂nienia okre艣lonych warunk贸w. Nad spe艂nieniem tych warunk贸w czuwaj膮 banki uczestnicz膮ce w rozliczeniach. Uwarunkowanie formy rozlicze艅 znajduj膮 zastosowanie g艂贸wnie przy rozliczeniach z tytu艂u importu i eksportu. Do podstawowych form rozlicze艅 o charakterze zlece艅 uwarunkowanych zalicza si臋 inkaso i akredytyw臋 dokumentow膮. Natomiast bezwarunkowe zlecenia p艂atnicze stosuje si臋 g艂贸wnie w transakcjach nietowarowych, np.: przy op艂acaniu us艂ug, sp艂acie d艂ugu, zap艂acie odsetek a tak偶e w przekazach na rzecz os贸b prywatnych. Zalicza si臋 do nich czek rozrachunkowy, akredytyw臋 pieni臋偶n膮, przekaz pieni臋偶ny i polecenie wp艂aty.
16. Rodzaje struktur organizacyjnych w bankach. Problemy struktury organizacyjnej: centralizacja, du偶a wydajno艣膰 w dzia艂alno艣ci jednostki, dobrze zdefiniowane zadania poszczeg贸lnych jednostek os贸b organizacyjnych, du偶a organizacja kadry pracownik贸w, du偶a wiedza kadry kierowniczej, komunikowanie si臋 wzd艂u偶 linii podleg艂o艣ci s艂u偶bowych.
17. Podstawowe wady struktury organizacyjnej: nadmierne obci膮偶anie obowi膮zkami kierownictwa banku, rosn膮ca biurokratyzacja, brak mo偶liwo艣ci wyznaczania wymiernych cel贸w, kryteria oceny czy dobrze wykonali zadania, przepychanie spraw pomi臋dzy organizacjami kierowniczymi, brak mechanizm贸w rozwi膮zywania konflikt贸w, nadmierna specjalizacja pracownik贸w, funkcjonalny mechanizm organizacji.
Spis tre艣ci
1. Wymie艅 us艂ugi 艣wiadczone przez banki.
2. Co to jest zdolno艣膰 kredytowa.
3. Zadania Banku Centralnego.
4. Funkcje i instrumenty oddzia艂ywania Banku Centralnego
4A. Instrumenty baku centralnego
5. Rodzaje ryzyka bankowego.
6. Banki centralne
7. Banki
8. Banki sp贸艂dzielcze
9. Banki
10. Banki specjalne
11. Banki uniwersalne
12. Leasing
13. Faktoring
14. Model 7-S
14A. Uproszczony model finansowo-analityczny
14B. System planowania
14C. Zalety planu strategicznego
14D. Misja banku
15. Zagraniczne operacje rozliczeniowe
16. Rodzaje struktur organizacyjnych w bankach.
17. Podstawowe wady struktury organizacyjnej
聽
聽