Unia jako Balcerowicz

Zajęci sporami o to, czy przystępować do Unii Europejskiej, czy nie, łatwo zapominamy, że mieszkańcy zachodniej Eu­ropy wcale nas tam nie oczekują z otwartymi ramionami. Rozszerzenie Unii na wschód jest projektem politycznym, którego cel i sens są oczywiste tylko dla europejskich elit. Przeciętny Francuz, Holender czy Nie­miec wie o Polsce tyle, że kwitnie tam korup­cja, a skompromitowani politycy i wysocy urzędnicy mimo wszystko utrzymują się na stanowiskach, że Polska ma niekompetent­nych, kłótliwych przywódców i od lat nie umie zreformować swoich finansów, rol­nictwa i górnictwa. Dlaczegóż to mamy ich utrzymywać z na­szych podatków, mówi sobie wielu obywateli Unii, mających w nosie dalekosiężne i wiel­kie plany. I gdyby rozszerzenie Unii wyma­gało referendum w krajach obecnie ją two­rzących, stanęłoby ono pod wielkim znakiem zapytania.

Na szczęście nie zależy i zmęczenie za­chodnich wyborców gospodarczą stagnacją oraz „obrotową sceną polityczną” nie prze­szkodzi nam do Unii wejść. Ale wejście do Unii nie będzie wcale oznaczać końca pol­skich problemów, tylko ich początek. Bez Unii moglibyśmy sobie pozwolić by jeszcze przez parę lat państwo polskie gniło tak jak dotąd. Kolejne rządy opędzałyby jakoś wy­datki, łatały twórczą księgowością dziury, ludzie po staremu wyszukiwaliby jakieś sposoby nielegalnego radzenia sobie z nadmier­nym opodatkowaniem i biurokratyczną pa­ranoją, w kolejnych wyborach zamienialiby jednego populistę na drugiego, a przy wód­ce narzekali, że „oni” to świnie i złodzieje, jakby sami tych świń i złodziei nie wybrali do władzy na obraz i podobieństwo swoje. Tak by to sobie próchniało, aż by się zawaliło i poszło pod ruski zarząd, względnie doczekało przebudzenia z letargu, jakiegoś nowe­go Sejmu Czteroletniego i reformatorskiej gorączki, nie wiadomo, czy i tym razem nie spóźnionej. Wejście do Unii będzie zaś mia­ło taki skutek, jakby niszczejący dom znalazł się nagle w środku gwałtownej burzy - zo­staniemy zmuszeni stanąć do konkurencji z krajami lepiej zorganizowanymi, o bardziej wydajnych gospodarkach i, co tu kryć, znacznie wyższej kulturze. Nie wystarczy już podstawiać pod dziury w dachu wiader i podpierać krzywych ścian kłonicą, trzeba się będzie zająć poważną przebudową. Jeśli nie zreformujemy finansów publicznych, doj­dzie do ich krachu na wzór rosyjski lub argentyński. Jeśli nie odbiurokratyzujemy kra­ju i znacząco nie zmniejszymy obciążeń po­datkowych, przede wszystkim narzutów na płace, to wkrótce po akcesji bezrobocie się­gnie 30 proc., a część gospodarki zostanie zmieciona, podobnie jak stało się to w NRD.

Wierzę, że ten szok w ostatecznym rozra­chunku wyjdzie Polsce na zdrowie, ale jakim kosztem - wspomniany przed chwilą „enerdówek" przykładem. Choć nie wszystko, naturalnie, będzie tak samo jak tam. Nie ma żadnej „Polski Zachodniej”, która wpompowałaby w nas w ciągu najbliższych dziesię­ciu lat miliard marek, ale to akurat dobrze - ten miliard bardziej „ ossis " zaszkodził, pod­trzymując relikty socjalizmu i roszczeniową mentalność, niż pomógł. Ale też nikt nam nie przyśle, jak do NRD, kadry fachowców, wiedzących doskonale, co trzeba zrobić i jak. Będziemy zdani na naszych rodzimych polityków, wybranych przez polskiego wyborcę, skłonnego dawać posłuch populistom.

I tego się najbardziej boję. W początku lat 90., o czym wiele już razy przypominałem, Polska bez niczyjej po­mocy, własnym wysił­kiem osiągnęła gospo­darczą dynamikę, wyższą niż tak przez cały świat zachwalana Irlandia. Symbolem tych zmian, niebezpodstawnie, choć z pewną krzywdą in­nych, stał się Balcerowicz. I do dziś każdy, choćby ostatni głąb, jeśli chce się dorwać do koryta, wystarczy, że sobie wyciera nim gębę, a już może liczyć na głosy motłochu. Dotyczy to nie tylko SLD czy PSL i Samoobrony, nie inną drogą szła po władzę AWS. Boję się, że zabraknie w Polsce przy­wódcy, który by umiał jak Reagan czy Thatcher po­wiedzieć Polakom: trzeba robić to i to, bo to dobre dla kraju. Będzie się za to nadal roiło od miernot i tchórzy, po cichu wykonujących te dyrektywy, których już nie da się zignoro­wać, a głośno zwalających całą winę na Unię. Tak jak dotąd gwarancją politycznego sukcesu był krzyk, że Balcerowicz zniszczył kwitnącą gospodarkę PRL, tak teraz stanie się nią opowiadanie, jak to by polskie rol­nictwo i górnictwo kwitło, gdyby nie Bruk­sela. Pewnie nie zepchnie to nas z drogi mniej lub bardziej opornie, szybciej lub wol­niej prowadzonej modernizacji - ale na pewno przekona opinię publiczną krajów zachodnich, że Polacy to banda rozpuszczo­nych leni, którzy zamiast pracować, chcieli­by tylko pić, kraść, strajkować i żyć na koszt zachodniego podatnika.

30 kwietnia 2003

---