Akcja AB
Jeszcze przed wybuchem wojny opracowano w Niemczech, na podstawie źródeł zebranych przez mniejszość niemiecką w Polsce, tzw. księgę gończą, zawierającą dane ok. 8,7 tys. osób uznanych za "szczególnie niebezpiecznych". Na kartach tej księgi - obok osób znanych z działalności politycznej, społecznej i zawodowej - umieszczono uczestników powstań śląskich i Powstania Wielkopolskiego, nauczycieli i księży. Wielu z nich poniosło śmierć już w trakcie działań wojennych kampanii wrześniowej i w pierwszych tygodniach okupacji. W Krakowie 6 listopada 1939 roku Gestapo aresztowało zebranych w gmachu Collegium Novum pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczej. W więzieniu na Montelupich osadzono 183 osoby, które następnie umieszczono w obozie koncentracyjnym Sachsenchausen. Dopiero po protestach światowej opinii publicznej, Kościoła Katolickiego i sojuszniczych Włoch, większość z aresztowanych uwolniono. Na skutek głębokich przeżyć, chorób i niedożywienia wielu z nich zmarło wkrótce. Wśród nich byli m. in. historyk Stanisław Estreicher, geograf Jerzy Smoleński i zoolog Michał Siedlecki. Tych, których nie zwolniono, trafili później do obozów koncentracyjnych w Dachau i Oranienburgu. W obozie tym zmarł m.in. historyk literatury polskiej, Ignacy Chrzanowski. W Poznaniu, po wkroczeniu wojsk nieprzyjaciela wymordowano w Forcie VII grupę pracowników uniwersyteckich. Reszta otrzymała rozkaz przesiedlenia do Generalnej Guberni. Od maja do lipca 1940 roku Niemcy przeprowadzili na terytorium GG akcję AB wymierzoną w inteligencję polską. Zginęło wówczas 3,5 tys. osób, w tym wielu nauczycieli, księży i wojskowych. Egzekucje odbywały się w Palmirach pod Warszawą, gdzie w dwudziestu egzekucjach zginęło 1,7 tys. osób. Wśród nich byli : były marszałek Sejmu Maciej Rataj, olimpijczyk Janusz Kusociński i przywódca PPS - Mieczysław Niedziałkowski. Natomiast we Lwowie w 1941 roku niemiecka policja zamordowała kilkudziesięciu profesorów tamtejszych uczelni. Zginęli wtedy prof. Kazimierz Bartel i Tadeusz Boy-Żeleński.
Zagłada inteligencji polskiej była tylko częścią programu, mającego na celu przekształcenie Polaków w "bezkształtną masę", bez przodków, bez bohaterów i historii. Próbowano bezskutecznie rozbić spoistość narodu, lecz duch patriotyzmu przetrwał przez pięć trudnych lat.