Akcja

1. •Należy do papierów udziałowych

   •Reprezentuje prawa majątkowe, prawo do współwłasności majątkowej

   •Dokument stwierdzający udział w spółce akcyjnej, która jest własnością akcjonariuszy

Kapitał spółki

1. 1.Kapitał własny

   •Kapitał zakładowy (dawniej akcyjny) – dzieli się na akcje wg wartości nominalnej

   •Kapitał zapasowy – wynikający ze sprzedaży akcji po cenie wyższej od wartości nominalnej

   2.Kapitał obcy

   •Zaciągnięte kredyty

   •Zobowiązania z tytułu wyemitowanych papierów dłużnych

Prawa akcjonariusza - prawa korporacyjne

1. •Prawo uczestnictwa w spółce – akcjonariusz nie może być z niej usunięty

   •Prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i współdecydowania o sprawach spółki

   •Bierne i czynne prawo wyborcze

   •Prawo mniejszości – zabezpiecza interesy tych akcjonariuszy, którzy nie dysponują większością

Prawa akcjonariusza - prawa majątkowe

1. •Prawo do udziału w zysku rocznym (do dywidendy)

   •Prawo poboru akcji nowych emisji – pierwszeństwo w obejmowaniu nowych akcji

   •Prawo do udziału w kwocie likwidacyjnej – prawo do części wartości majątku w przypadku likwidacji spółki

Nabywanie akcji własnych

1. •W celu zapobieżenia zagrażającej spółce poważnej szkodzie

   •Do zaoferowania pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce

   •W celu ich umorzenia

   •Przez instytucje finansowe, które nabywają akcje na własny lub cudzy rachunek w celu ich odsprzedaży

Rodzaje akcji

1. •Zwykłe i uprzywilejowane (co do liczby głosów, co do dywidendy, co do podziału majątku likwidowanej spółki)

   •Pieniężne i niepieniężne (aportowe)

   •Imienne i na okaziciela

   •W postaci fizycznej lub zdematerializowanej

Rodzaje akcji

1. •blue chips – akcje pierwszorzędne, renomowanych i znanych firm

   •złote – szczególne uprzywilejowanie (szczególne uprawnienia decyzyjne)

   •nieme (milczące)

   •groszowe – sprzedawane po niskiej cenie

Cechy akcji

1. •Niepodzielność

   •Brak odsetek od wniesionego kapitału

   •Zbywalność

   •Brak terminu wykupu

Metody podwyższania kapitału zakładowego

1. •Podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji

   •Emisja nowych akcji

Objęcie nowych akcji

1. •Subskrypcja prywatna – oferta dla wybranych podmiotów

   •Subskrypcja zamknięta – zaoferowanie akcji wyłącznie akcjonariuszom, którzy mają prawo poboru

   •Subskrypcja otwarta –oferta dla osób, którym nie przysługuje prawo poboru

Droga na Giełdę Dopuszczenie akcji na Giełdę

1. •Przeprowadzenie publicznej oferty. W okresie pomiędzy przydziałem akcji nowej emisji a ich rejestracją możliwy jest na Giełdzie obrót PDA.

   •Po przydziale oferowanych akcji spółka składa wniosek o dopuszczenie akcji do obrotu giełdowego na rynek podstawowy lub równoległy, który rozpatruje Zarząd Giełdy.

Dopuszczenie akcji na Giełdę

1. •Po zdeponowaniu w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych SA wszystkich akcji wprowadzanych do obrotu, zakończeniu publicznej oferty oraz rejestracji akcji nowej emisji przez sąd, spółka składa do Zarządu Giełdy wniosek o wprowadzenie akcji do obrotu na rynku podstawowym lub równoległym. Zarząd Giełdy określa m.in. system notowań i datę pierwszego notowania.

Wybrane warunki dopuszczenia akcji do obrotu giełdowego na rynku regulowanym

1. •sporządzenie odpowiedniego dokumentu informacyjnego i zatwierdzenie go przez właściwy organ nadzoru,

   •brak toczącego się postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego,

   •nieograniczona zbywalność akcji,

   •Dopuszczane akcje powinny spełniać następujące warunki:

a) iloczyn liczby wszystkich akcji emitenta i prognozowanej ceny rynkowej tych akcji, a w przypadku gdy określenie tej ceny nie jest możliwe – kapitały własne emitenta, wynoszą równowartość w złotych co najmniej 15.000.000 euro,

b) w posiadaniu akcjonariuszy, z których każdy uprawniony jest do wykonywania mniej niż 5% głosów na walnym zgromadzeniu emitenta, znajduje się co najmniej 15% akcji objętych wnioskiem lub 100.000 akcji o wartości równej co najmniej 1.000.000 euro, liczonej według ostatniej ceny sprzedaży lub emisyjnej.

Zarząd Giełdy uwzględnia:

1) sytuację finansową emitenta i jej prognozę, a zwłaszcza rentowność, płynność i zdolność do obsługi zadłużenia,

2) perspektywy rozwoju emitenta, a zwłaszcza ocenę możliwości realizacji zamierzeń inwestycyjnych z uwzględnieniem źródeł ich finansowania,

3) doświadczenie oraz kwalifikacje członków organów zarządzających i nadzorczych emitenta,

4) warunki, na jakich emitowane były papiery wartościowe i ich zgodność z zasadami publicznego charakteru obrotu giełdowego, określonymi we wspólnych uchwałach Rady i Zarządu Giełdy,

5) bezpieczeństwo obrotu giełdowego i interes jego uczestników.

Korzyści z wejścia na giełdę

1. •Wzrost gospodarczy wymaga kapitału, ale wymaga także jego właściwej alokacji. W Polsce zmienia się struktura oszczędności - w wyniku reformy systemu ubezpieczeń społecznych rośnie pula oszczędności długoterminowych.

   •Rosnąca pula oszczędności będzie musiała być doprowadzona do gospodarki i skierowana na jej potrzeby rozwojowe.

   •Mogą wynikać z relatywnie niskiej atrakcyjności inwestycji w lokaty bankowe i niskich stóp procentowych. Giełda może zapewnić wyższą stopę zwrotu, ale przy wyższym poziomie ryzyka.

Dlaczego warto wejść na giełdę

1. •Po kapitał na rozwój i inwestycje. Za pieniądze zebrane w wyniku publicznej emisji firmy realizują plany rozwojowe, podwyższając tym samym wartość spółki dla akcjonariuszy.

   •Spółki Giełdowe zyskują stałą i codzienną wycenę prowadzonej działalności, a wiec i wiarygodność -

- łatwy benchmark z konkurencją

- atrakcyjne dla fuzji i przejęć (płatność płynnymi akcjami)

- wiarygodność wobec banków i instytucji finansowych Korzyści z wejścia na giełdę

1. •efekt marketingowy w otoczeniu rynkowym (dostawcy i klienci)

-inwestorom łatwiej ocenić kondycję firmy

-praktycznie silniejsza pozycja, aby wygrać przetarg / uzyskać kontrakt

-spółki giełdowe traktowane jako firmy mniejszego ryzyka

-wzrost wiarygodności na rynku, ale też konieczność respektowania obowiązków informacyjnych Korzyści z wejścia na giełdę

1. •obecność w mediach - spółki giełdowe znajdują się w centrum zainteresowania mediów.

- nazwa w sprawozdaniach giełdowych i tabelach notowań,

- wieści ze spółek,

- upowszechnianie informacji o spółkach bez ponoszenia kosztów promocji - również wykorzystywane do budowy wizerunku.

1. •po wejściu spółki na Giełdę zwiększa się zainteresowanie jej produktami i znakiem towarowym.

   •posługiwanie się „logo spółki giełdowej”

Korzyści z wejścia na giełdę

1. •możliwość pozyskania inwestora strategicznego na korzystnych warunkach

   •możliwość budowy grupy kapitałowej (płatność akcjami nowej emisji); spółki giełdowe dzięki prowadzonym emisjom akcji uzyskują środki, które umożliwiają im np. kupienie udziałów w innych firmach.

   •możliwość przejmowania innych (przeniesienie majątku lub płatność akcjami)

Korzyści z wejścia na giełdę

Korzyści dla właścicieli/Zarządu i pracowników:

1. •opcje menedżerskie i pracownicze umożliwiają pozapłacowe motywowanie kadry zarządzającej i pracowników nie obciążające kosztów spółki

   •dla właścicieli: możliwość realizacji strategii wyjścia z inwestycji w wybranym przez siebie momencie

Korzyści z wprowadzenia na giełdę

1. •Korzystne warunki pozyskiwania kapitału na rozwój

   •Wzrost prestiżu i wiarygodności

   •Promocja przedsiębiorstwa i jego produktów

   •Obiektywna wycena majątku spółki

   •Zapewnienie płynności akcji

   •Uzyskanie środków motywowania pracowników i menedżerów

   •Możliwość efektywnego sfinansowania zakupu przedsiębiorstw

   •Uporządkowane działalności przedsiębiorstwa

Obawy związane z wejściem do obrotu giełdowego

1. •Koszty – ich struktura i wysokość

   •Konieczność ujawniania informacji

   •Ryzyko przejęcia kontroli nad spółką

   •Wielkość spółki (obawa, że giełda jest tylko dla dużych spółek)

Metody opłacalności inwestycji w akcje spółek

1. •Analiza fundamentalna

   •Analiza techniczna

Etapy analizy fundamentalnej akcji

1. •analiza makroekonomiczna

   •analiza sektorowa

   •analiza sytuacyjna

   •finansowa (wskaźnikowa)

   •wycena akcji

Analiza makroekonomiczna

Ocena opłacalności inwestowania na rynku akcji danego państwa na podstawie analizy bieżącej sytuacji finansowej, gospodarczej i społ.-politycznej kraju

1. •Polityka pieniężno-kredytowa (wysokość stóp proc.)

   •Polityka kursu walutowego

   •Polityka fiskalna

   •Polityka socjalna

Analiza makroekonomiczna

1. •Tempo wzrostu dochodu

   •Poziom inflacji

   •Stopa bezrobocia

   •Deficyt budżetowy

   •Przyrost oszczędności

   •Poziom podatków

Analiza sektorowa

Identyfikacja tych sektorów i branż gospodarki, które mogą zapewnić inwestorom największe zyski z inwestycji w akcje.

1. •Analiza pozycji sektora na krzywej jego cyklu życia

   •Analiza pozycji sektora w relacji do cyklu gospodarczego

   •Analiza czynników jakościowych charakteryzujących rozwój danego sektora, np. technologie, substytuty

Analiza sektorowa

1. •Dane dotyczące wielkości sprzedaży, poziomu zysków, wypłacanej dywidendy, płac

   •Struktura kapitału

   •Rentowność inwestycji

   •Stosowana technologia

   •Dostępność do surowców

   •Przepisy prawa

Analiza sytuacyjna spółki

1. •Stopień konkurencyjności spółki

   •Przedmiot działania spółki

   •Struktura i jakość majątku

   •Lokalizacja i skala działania spółki

   •Jakość i efekty zarządzania

   •Kwalifikacje kadry

   •Analiza SWOT (szanse i zagrożenia, słabe i mocne strony)

Analiza wskaźnikowa

1. •Na podstawie sprawozdań finansowych (bilans, rachunek wyników, rachunek przepływów pieniężnych)

   •Analiza wskaźników: płynności, zadłużenia, efektywności, rentowności i wartości rynkowej

Wskaźniki płynności

Określają płynność, czyli zdolność do regulacji zobowiązań w terminie.

Wskaźnik płynności bieżącej = aktywa bieżące/zobowiązania bieżące

Powinien oscylować w okolicach 2.

Wskaźnik płynności szybkiej = (aktywa bieżące – zapasy)/zobowiązania bieżące

Powinien oscylować w okolicach 1.

Wskaźniki zadłużenia

Wskaźnik ogólnego zadłużenia = zobowiązania ogółem/aktywa ogółem

0,57 – 0,67

Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego = zobowiązania ogółem/kapitał własny

1

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego = zobowiązania długoterminowe/kapitał własny

0,5 – 1,00

Wskaźniki aktywności

Wskaźnik obrotu należnościami = sprzedaż/przeciętne należności

Wskaźnik szybkości obrotu należności = przeciętne należności · 360/sprzedaż

Wskaźnik obrotu zapasami= koszt własny sprzedanych wyrobów/przeciętne zapasy

Wskaźnik szybkości obrotu zapasów = przeciętne zapasy · 360/koszt sprzedanych wyrobów

Wskaźnik rotacji majątku = sprzedaż/przeciętne aktywa ogółem

Wskaźniki rentowności (zyskowności)

Wskaźnik rentowności sprzedaży brutto = (zysk przed opodatkowaniem/sprzedaż) · 100

Wskaźnik rentowności majątku ROA = (zysk netto/wartość majątku ogółem) · 100

Wskaźnik zyskowności kapitału własnego ROE = (zysk netto/kapitał własny) · 100

Wskaźniki wartości rynkowej akcji

Zysk na jedną akcję EPS = zysk netto/ilość wyemitowanych akcji

Wskaźnik PER (P/E) = cena/EPS

Stopa zyskowności akcji = EPS/cena

Wskaźnik pokrycia CR = EPS/D

Wskaźnik stopy wypłat dywidendy (wskaźnik wypłacania) = D/EPS

Wskaźnik stopy dywidendy DY = D/P

Wskaźnik zatrzymania = (EPS – D)/EPS

Metody wyceny akcji

1. •Metody majątkowe:

   • spółka warta jest tyle, ile jej majątek

   •Metody dochodowe:

   • spółka jest warta tyle, ile przyniesie dochodu

   •Metody porównawcze (rynkowe):

   • opierają się na porównaniu z pewnymi wskaźnikami występującymi na rynku, np. cena/zysk lub innymi transakcjami

Metody majątkowe

1. •Wycena według wartości księgowej

   •Wycena według wartości odtworzeniowej

   •Wycena według wartości likwidacyjnej

Metody dochodowe

1. •Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych

   •Metoda zdyskontowanych przyszłych zysków

   •Metoda zdyskontowanych dywidend

Metody porównawcze

1. •Metody mnożnikowe:

- metoda wskaźnika cena/zysk

- metoda wskaźnika cena/sprzedaż

- metoda wskaźnika cena/wartość księgowa

1. •Metoda transakcji porównywalnych

Wycena akcji – modele dyskontowe

P = Σ [Ct/(1+r)t]

P – wartość akcji

Ct – dochody z akcji

r – stopa procentowa, wymagana stopa dochodu inwestora

Po roku: P = (D1 + P1)/(1 + r)

Po 2 latach: P = D1/(1 + r) + (D2 + P2)/(1 + r)2

Wycena akcji

Po n latach: model zdyskontowanych dywidend Gordona – Shapiro:

1. 1.Model stałej wartości dywidendy: P = D/r

   2.Model stałego wzrostu dywidendy: P=D(1+g)/(r–g)

gdzie: r > g, g – tempo wzrostu dywidendy

1. 3.Model zmiennego wzrostu dywidendy

Przykład

Mamy akcję zwykłą, którą inwestor zamierza trzymać bezterminowo. Wymagana stopa dochodu inwestora (stopa zwrotu) wynosi 10%. Obecnie spółka wypłaciła dywidendę w wysokości 50 zł. Dokonamy wyceny akcji przy zastosowaniu różnych modeli wzrostu dywidend.

Przykład - cd

1. 1.Model stałej dywidendy:

P = 50/0,1=500

1. 2.Model stałego wzrostu dywidendy: załóżmy, że spółka będzie się rozwijać w stałym tempie, co spowoduje wzrost dywidendy w tempie 5%:

P=50·1,05/(0,1-0,05)=1050

Przykład - cd

1. 3.Model zmiennego wzrostu dywidendy: dywidenda będzie rosła w tempie 8% przez 4 lata, a następnie cały czas w tempie 5%

Rok Dywidenda Dt /(1 + 0,1)t

1 54 49,09

2 58,32 48,20

3 62,99 47,33

4 68,03 46,47

191,09

Przykład - cd

Wartość dywidendy w V roku:

D5 = 68,03·(1+0,05)

P4 = 68,03·(1+0,05)/(0,1-0,05) = 1428,6

Zdyskontowana wartość dywidend otrzymanych w II fazie:

P0 = 1428,6/1,14 = 975,75

P to suma zdyskontowanych dywidend z I i II fazy:

P = 191,09+975,75 = 1166,84

Wycena akcji – modele empiryczno-indukcyjne

1. •Określenie czynników determinujących wartość akcji: zysk, dywidenda, tempo wzrostu zysku na jedną akcję, wskaźnik ogólnego zadłużenia

   •Budowa modelu regresji

Wartość rynkowa a wartość wewnętrzna (teoretyczna) akcji

1. •Sygnał kupna – gdy akcja jest niedowartościowana

   •Sygnał sprzedaży – gdy akcja jest przewartościowana

Dochód z akcji – oczekiwana stopa zwrotu

Rt = [(Pt – Pt-1) + Dt]/ Pt-1 Ryzyko

1. •Zagrożenie lub szansa

   •Wynik odmienny od oczekiwanego

   •Odchylenie standardowe stopy zwrotu

   •Różny stosunek poszczególnych inwestorów do ryzyka

Krótka sprzedaż (short sale)

1. •pożyczenie akcji i ich sprzedaż,

   •odkupienie akcji po pewnym czasie i ich zwrot

Stopa zwrotu dla krótkiej sprzedaży

Rt = [(Pt-1 – Pt) – Dt]/ M Pt-1

M – procentowy depozyt od ceny akcji, wpłacany przez dokonującego krótkiej sprzedaży

Cena prawa poboru

cena prawa poboru = rynkowa cena akcji – cena emisyjna

(liczba akcji poprzednio wyemitowanych/liczba akcji nowo wyemitowanych) +1

Założenia analizy technicznej

1. •Rynek dyskontuje wszystko – badanie cen z przeszłości jest wystarczające do tego, by można było prognozować ich zmiany w przyszłości

   •Ceny podlegają trendom – mają tendencję do poruszania się przez pewien czas w jednym kierunku

   •Historia lubi się powtarzać – na wykresach występują pewne prawidłowości, zwane formacjami cenowymi

Wykresy

1. •Liniowe

   •Słupkowe

   •Świecowe

   •Punktowo-symboliczne

Wykresy słupkowe

Do uformowania wykresu słupkowego potrzebne są informacje o cenach zamknięcia oraz minimum i maksimum dla każdego słupka, czyli dla każdego pojedynczego okresu. Maksimum i minimum są przedstawione jako góra i dół pionowego słupka, a zamknięcie to krótka pozioma kreska w poprzek pionowego słupka.

Wykresy świecowe

Powstałe w Japonii ponad 300 lat temu wykresy świecowe stały się ostatnio bardzo popularne. Aby zbudować taki wykres, potrzebne są ceny otwarcia, zamknięcia, maksimum i minimum. Świeca dzienna bazuje na otwarciu i zamknięciu z danego dnia, a także dziennych maksimum i minimum. Świeca tygodniowa na poniedziałkowym otwarciu, piątkowym zamknięciu oraz wartościach skrajnych z tygodnia.

Wykresy świecowe

Białe świece (puste) formuje się jeśli otwarcie było niżej niż zamknięcie, natomiast czarne (wypełnione), kiedy zamknięcie jest poniżej otwarcia. Biała i czarna przestrzeń nazywana jest ciałem świecy, natomiast linie powyżej i poniżej (reprezentujące maksimum i minimum) cieniami.

Wykresy punktowo-symboliczne

Wykresy punktowo-symboliczne bazują na ruchach cenowych i nie biorą pod uwagę czasu. Istnieje oś x-ów, ale nie jest rozłożona równomiernie wzdłuż wykresu.

Linie trendu

Linie trendu są to linie wyznaczające kierunek bieżącej tendencji. Dla trendów wzrostowych linię trendu wyznacza układ coraz wyższych minimów cenowych, które można połączyć prostą. Można ją wówczas określić mianem linii wsparcia, której przebicie może stanowić sygnał spowolnienia trendu lub jego odwrócenia.

Linię trendu spadkowego tworzy sekwencja coraz niższych maksimów cenowych, jednocześnie jest to linia oporu. Jej przebicie lub istotne naruszenie stanowi pierwszy sygnał, że trend zaczyna wytracać bieżący impet lub w chwili przebicia następuje jego odwrócenie.

W momencie przebicia linii trendu, zarówno dla tendencji wzrostowych, jak i spadkowych, nabierają one przeciwnego charakteru (wewnętrzne linie trendu). pokonana linia wsparcia trendu wzrostowego staje się oporem i odwrotnie, przebita linia trendu spadkowego wyznacza później poziom wsparcia.

Kanały trendowe

Kanały trendowe wyznaczają przede wszystkim kierunek bieżącej tendencji. Na tej podstawie dzielą się na trzy grupy: wzrostowe, spadkowe oraz boczne (horyzontalne). Tworzy je układ dwóch równoległych względem siebie linii przebiegających po lokalnych maksimach oraz minimach cenowych.

Formacje odwrócenia trendu

1. •Głowa i ramiona

   •Odwrócona głowa i ramiona

   •Podwójny szczyt

   •Podwójne dno

   •Spodek

   •Odwrócony spodek

Głowa i ramiona

Jest to formacja odwrócenia trendu, którą tworzą trzy lokalne szczyty, czyli lewe ramię, głowa i prawe ramię. Szczyt głowy powinien być jednocześnie najwyższym punktem całej formacji. Najwyższe obroty utrzymują się w trakcie tworzenia lewego ramienia. Ponowny wzrost aktywności obserwowany jest przy szczycie głowy oraz przy dojściu i przebiciu linii szyi. Potencjalny zasięg spadku wyznacza wysokość głowy odmierzona w dół od punktu przebicia linii szyi. Formacja głowy i ramion należy do jednej z bardziej wiarygodnych formacji.

Odwrócona głowa i ramiona

Jest to formacja odwrócenia trendu, którą tworzą trzy lokalne dna, czyli lewe ramię, głowa i prawe ramię. Dno głowy powinno być jednocześnie najniższym punktem całej formacji. Najwyższe obroty utrzymują się przy formowaniu dna lewego ramienia. Minimalny zasięg wzrostu wyznacza wysokość głowy odmierzona od punktu przebicia linii szyi. Jest to jedna z bardziej wiarygodnych formacji.

Podwójny szczyt

Formację podwójnego szczytu charakteryzuje kształt litery "M". Tworzy ją układ dwóch szczytów, gdzie oddzielające je minimum jest jednocześnie punktem wybicia z formacji. Kształtowaniu dwóch najwyższych szczytów towarzyszy wzrost obrotów, przy czym obroty na drugim szczycie są zazwyczaj niższe. Minimum cenowe podkreśla natomiast bardzo wyraźny spadek aktywności. Zasięg spadku wyznacza odległość pomiędzy linią dwóch szczytów a najniższym punktem formacji odmierzona od wspomnianego minimum.

Spodek

Jest to formacja odwrócenia trendu, którą stanowi często wielomiesięczna konsolidacja. Jest to wynik łagodnego wytracania impetu spadkowego, po czym po osiągnięciu nowego minimum w obszarze połowy formacji, następuje wzrost z sukcesywnie rosnącą dynamiką. Bardzo charakterystyczne są tutaj również zmiany obrotów, które przybierają identyczny kształt z wyglądem samej formacji.

Formacje odwrócenia lub kontynuacji trendu

1. •Trójkąt równoramienny

   •Trójkąty prostokątne

   •Trójkąt rozszerzający

   •Trójkąty prostokątne rozszerzające

   •Diament

Trójkąt równoramienny

Są to formacje najczęściej spotykane, jednocześnie najmniej pewne. Cechą charakterystyczną dla trójkąta równoramiennego jest wzajemne nachylenie linii lokalnych szczytów i dołków pod zbliżonym kątem. Każdy kolejny szczyt jest niższy od poprzedniego, każde minimum jest wyższe od poprzedniego. Wolumen obrotów w trakcie tworzenia samej formacji powinien maleć. Silny przyrost wolumenu powinien natomiast towarzyszyć wybiciu z formacji niezależnie od jego kierunku. Wybicie z trójkąta powinno nastąpić w odległości od połowy do 2/3 odległości od momentu tworzenia trójkąta do jego wierzchołka. Zasięg ruchu wyznacza wysokość trójkąta mierzona od punktu wybicia.

Trójkąty prostokątne

Formacje trójkątów występują zarówno jako formacje odwrócenia i kontynuacji trendu. Są to formacje najczęściej spotykane, jednocześnie najmniej pewne. Cechą charakterystyczną dla trójkątów prostokątnych jest horyzontalny przebieg jednej z linii (szczytów lub dołków), druga linia przebiega wzdłuż malejących szczytów lub rosnących minimów. Wolumen obrotów w trakcie tworzenia samej formacji powinien maleć. Silny przyrost wolumenu powinien natomiast towarzyszyć wybiciu z formacji niezależnie od jego kierunku. Wybicie z trójkąta powinno nastąpić w odległości od połowy do 2/3 odległości od momentu tworzenia trójkąta do jego wierzchołka. Zasięg ruchu wyznacza wysokość trójkąta mierzona od punktu wybicia.

Trójkąt rozszerzający

Linie trójkąta rozszerzającego przebiegają wzdłuż rosnących maksimów cenowych i malejących minimów. Wolumen obrotów w trakcie tworzenia samej formacji powinien maleć. Silny przyrost wolumenu powinien natomiast towarzyszyć wybiciu z formacji niezależnie od jego kierunku. W przeciwieństwie do klasycznych formacji trójkąta w przypadku trójkąta rozszerzającego mogą pojawić się trudności ze zdefiniowaniem okresu w jakim powinno nastąpić wybicie. Zasięg ruchu wyznacza wysokość trójkąta mierzona od punktu wybicia.

Trójkąty prostokątne rozszerzające

Jedna z linii trójkątów prostokątnych rozszerzających przebiega wzdłuż rosnących szczytów lub malejących minimów, druga linia przyjmuje ruch horyzontalny. Wolumen obrotów w trakcie tworzenia samej formacji powinien maleć. Silny przyrost wolumenu powinien natomiast towarzyszyć wybiciu z formacji niezależnie od jego kierunku. W przeciwieństwie do klasycznych formacji trójkąta w przypadku trójkątów rozszerzających mogą pojawić się trudności ze zdefiniowaniem okresu, w jakim powinno nastąpić wybicie. Zasięg ruchu wyznacza wysokość trójkąta mierzona od punktu wybicia.

Diament

Punkty zwrotne w formacji wyznaczają linie rombu (diament). Do połowy diamentu wolumen obrotów zazwyczaj maleje, przy czym aktywność nieznacznie wzrasta w trakcie lokalnych szczytów i maleje dla lokalnych minimów. W drugiej połowie, aktywność nieznacznie wzrasta, przy czym wyraźny wzrost obrotów ma miejsce przy ostatecznym wybiciu z formacji. Zasięg ruchu wyznacza szerokość diamentu mierzona od punktu wybicia.

Formacje kontynuacji trendu

1. •Flagi

   •Chorągiewki

   •Kliny

Flagi

Okres ich kształtowania jest stosunkowo krótki, od kilku sesji do trzech, czterech tygodni. Kształt formacji wyznaczają dwie równoległe linie przyjmujące nachylenie przeciwne do poprzedzającego trendu. Utrzymujący się pierwotnie na wysokim poziomie wolumen obrotów, zazwyczaj maleje od momentu wejścia w formację. Ponownie silny wzrost aktywności powinien towarzyszyć wybiciu. Flagi zazwyczaj pojawiają się w połowie silnych ruchów cenowych, stąd zasięg wzrostu wyznacza wysokość poprzedzającej fali (masztu) mierzona od punktu wybicia z formacji.

Chorągiewki

Okres ich kształtowania jest stosunkowo krótki, od kilku sesji do trzech, czterech tygodni. Kształt formacji wyznaczają dwie zbieżne linie przypominające kształtem formacje trójkątów równoramiennych. Utrzymujący się pierwotnie na wysokim poziomie wolumen obrotów, zazwyczaj maleje od momentu wejścia w formację. Ponownie silny wzrost aktywności powinien towarzyszyć wybiciu. Chorągiewki zazwyczaj pojawiają się w połowie silnych ruchów cenowych, stąd zasięg wzrostu wyznacza wysokość poprzedzającej fali (masztu) mierzona od punktu wybicia z formacji.

Kliny

Okres ich kształtowania jest różny od dwóch, trzech tygodni do np. dwóch miesięcy. Kształt formacji wyznaczają dwie zbieżne linie przypominające kształtem formacje trójkątów, z tą różnicą, że obie linie są nachylone w tym samym kierunku, jednak przeciwnie do poprzedzającego trendu. Utrzymujący się pierwotnie na wysokim poziomie wolumen obrotów, zazwyczaj maleje od momentu wejścia w formację. Ponownie silny wzrost aktywności powinien towarzyszyć wybiciu. Kliny zazwyczaj pojawiają się w połowie silnych ruchów cenowych, stąd zasięg wzrostu wyznacza wysokość poprzedzającej fali mierzona od punktu wybicia z formacji.

Moving Average - średnia ruchoma

Różnego rodzaju średnie kroczące są doskonałym wskaźnikiem śledzenia trendu, a jednocześnie pozwalają na odfiltrowanie zbędnego szumu w postaci przypadkowych zmian cen.

Prosta średnia ruchoma (Simple Moving Average) obliczona dla N kolejnych cen zamknięcia (oznaczanych jako Ci) jest zdefiniowana jako

Średnie ruchome

Podstawowa analiza opiera się na przecięciach kursu przez średnią. Jeżeli notowania przebijają średnią od dołu otrzymujemy sygnał kupna. Przebicie średniej od góry identyfikowane jest jako sygnał sprzedaży.

Średnie ruchome

Można wprowadzić kombinacje średnich o różnych okresach. Wówczas wstępny sygnał kupna otrzymujemy przy oddolnym przebiciu najkrótszej średniej przez notowania. Za potwierdzenie można uznać przełamanie kolejnej, dłuższej średniej lub przełamanie samych średnich (np. 15- sesyjna przebija 45- sesyjną).

Średnia liniowo ważona (Weighted Moving Average) - waga zmienia się wprost proporcjonalnie wraz ze wzrostem N

:

Eksponencjalna (wykładnicza) średnia ruchoma

1. Exponential Moving Average jest modyfikacją liniowo ważonej średniej, przy czym stosowane wagi nie zwiększają się liniowo. Nadaje ona większą wagę bardziej aktualnym cenom.

   gdzie a<1.

Moving Average Convergence/Divergence (MACD) - zbieżność/rozbieżność średnich ruchomych

Jest to jeden z najpopularniejszych wskaźników. W swojej konstrukcji opiera się na różnicy dwóch ekspotencjalnych średnich ruchomych o różnych okresach. Linią sygnalną jest średnia z wartości samego wskaźnika. Podstawowa interpretacja zakłada generowanie sygnałów na podstawie przebicia przez MACD linii sygnalnej. Przebicie oddolne jest sygnałem kupna, odgórne traktowane jest jako sygnał sprzedaży.

Wstęgi Bollinger’a

Typowymi wstęgami są x=(+/-)2 * (odchylenie standardowe kursu)

Wstęgi Bollinger’a

1. •Jeśli kurs wyjdzie poza wstęgę, wówczas oczekuje się kontynuacji trendu, pod warunkiem, że ramiona wstęg nie opadają lub nie rosną zbyt stromo.

   •Wstęgi zwężają się, gdy maleje zmienność, taka sytuacja poprzedza gwałtowny ruch cen.

   •Wzrosty lub spadki, które na krótko wyprowadzają kurs poza wstęgę, reprezentują wyczerpanie potencjału i kończą się odwróceniem trendu.

Average True Range (ATR) - średnia rzeczywistego zasięgu

Jest to wskaźnik mierzący zmienność cen. Niskie wartości wskaźnika obecne są w okresach konsolidacji jaka towarzyszy kształtowaniu szczytów np. niektórych formacji cenowych lub bezpośrednio po okresach stabilizacji. Wysokie wartości wskaźnika często towarzyszą kształtowaniu lokalnych minimów poprzedzonych gwałtownymi spadkami. Wskaźnik jest też wykorzystywany do ustalania poziomów dla zleceń z limitem aktywacji (stop).

Average True Range (ATR)

ATR = SK (MaxL (H - L; C[-1] - H; C [-1] - L); n)

SK (a1,n) - średnia krocząca dla argumentu z n- okresów

Średni prawdziwy zakres zmiany (Average True Range) – ATR, opracowany przez Wellesa Wildera. Jest wyznaczany jako średnia wielkość prawdziwego zakresu zmiany z kilku dni. Prawdziwy zakres zmiany (True Range) – TR jest to najwyższa z następujących wielkości: 1. odległość między dzisiejszym maksimum i minimum (rysunek 3-3 a), 2. odległość między wczorajszą ceną zamknięcia i dzisiejszym maksimum (rysunek 3-3 b), 3. odległość między wczorajszą ceną zamknięcia i dzisiejszym minimum (rysunek 3-3 c).

Oscylatory wyprzedzające ruch cen

Określają one tempo wzrostu lub spadku cen. Gdy wkraczają w tzw. obszar wykupienia lub wysprzedania, są sygnałem odwrócenia trendu. Na rynku wykupionym wzrasta prawdopodobieństwo załamania się trendu rosnącego i w efekcie spadku cen. Na rynku wysprzedanym rośnie prawdopodobieństwo odwrócenia trendu ze spadkowego na rosnący.

Oscylatory wyprzedzające ruch cen

1. –wskaźnik zmian ROC (Rate of Change): ROC = 100 · (Pt /Pt-N ) ·,

gdzie:

Pt – kurs w danym dniu,

Pt-N – kurs sprzed N sesji.

Linia na poziomie 100 (0) oznacza, iż ceny: dzisiejsza i sprzed N sesji są takie same. Sygnały kupna i sprzedaży są generowane po przekroczeniu tej linii: sygnały kupna, gdy linia jest przebita od dołu, sygnały sprzedaży – jeśli od góry.

Oscylatory wyprzedzające ruch cen

1. –wskaźnik relatywnej siły RSI (Relative Strength Index):

RSI =100 · RS / (1 + RS),

gdzie:

RS to stosunek średniego przyrostu ceny dla dni zakończonych wzrostem do średniego spadku ceny dla dni zakończonych spadkiem w cyklu 14 dni. Przekroczenie od góry poziomu 70 staje się sygnałem sprzedaży, a spadek poniżej 30 – sygnałem kupna.

Oscylatory stochastyczne

Ich koncepcja opiera się na badaniu wzajemnego położenia ceny minimalnej (low), maksymalnej (high) i ceny na zamknięcie (close) w określonym przedziale czasu.

Podczas trendu wzrostowego cena zamknięcia sesji jest bliżej ceny maksymalnej, jaka miała miejsce w analizowanym okresie, natomiast dla trendu spadkowego cena na zamknięcie jest bliższa cenie minimalnej. Oscylator ostrzega przed możliwym załamaniem trendu wzrostowego po osiągnięciu strefy wykupienia (poziom powyżej 70–80) i o zakończeniu trendu spadkowego (poziom poniżej 20–30).

Metody określania momentu wejścia na rynek i momentu wyjścia

1. 1.Podążanie za trendem:

   •przecięcie wykresu notowań ze średnimi kroczącymi: przecięcie średniej przez kurs od dołu – sygnał kupna, od góry – sygnał sprzedaży,

   •kombinacja kilku średnich o różnej długości: przecięcie średniej dłuższej od dołu przez średnią krótszą jest sygnałem kupna, od góry – sygnałem sprzedaży,

   •różnica między średnimi ruchomymi (wskaźnik MACD): dodatnia wartość oznacza, że krótsza średnia jest wyższa od średniej dłuższej, co zapowiada wzrost kursu (sygnał należy potwierdzić zwiększeniem obrotów),

Metody określania momentu wejścia na rynek i momentu wyjścia cd

1. 1.Podążanie za trendem:

   •metoda wybicia z kanału: przekroczenie przez kurs maksimum z określonej liczby dni – sygnał kupna, osiągnięcie przez kurs odpowiedniego minimum – sygnał sprzedaży,

   •na podstawie formacji (powtarzających się wzorów na wykresach notowań). Mogą to być formacje zapowiadające odwrócenie trendu (np. głowa i ramiona, podwójne dno, podwójny szczyt, spodek) lub sygnalizujące jego kontynuację (np. flagi, chorągiewki, kliny, trójkąty, kwadrat, prostokąt, diament).

W przypadku formacji zmiany inwestor może czekać, aż formacja w pełni się ukształtuje (wypełni) lub też próbować rozpoznać ją już w trakcie kształtowania i antycypować przyszłe ruchy, wyprzedzając trend. Metody określania momentu wejścia na rynek i momentu wyjścia cd

1. 2.Metody wyprzedzania trendu:

   •formacje analizy technicznej,

   •analizę szeregów czasowych (szeregów czasowych cen, szeregów czasowych zmienności, mierzonej np. odchyleniem standardowym stopy zwrotu),

   •teorię fal Elliotta tłumaczącą zachowanie się kursów w oparciu o charakterystyczny wzór (pięć fal trendu wzrostowego i trzy spadkowego) i wzajemne proporcje fal,

   •oscylatory wyprzedzające ruch cen

Połączona technika analizy technicznej i fundamentalnej

Dobór walorów do portfela inwestycyjnego następuje najczęściej w dwu fazach:

1. •Wybór wstępnej listy spółek spełniających określone kryteria fundamentalne (screening)

   •Przeprowadzenie analizy technicznej wykresów akcji wyselekcjonowanych w pierwszym etapie i podjęcie ostatecznych decyzji inwestycyjnych dotyczących zakupu lub sprzedaży akcji poszczególnych firm

Czynniki wpływające na wycenę akcji

1. 1.Fundamentalne:

   •Gospodarka

   •Branża

   •Spółka

   •Wyniki finansowe spółki

   •Wewnętrzna wartość akcji

   2.Giełdowe

   •Sytuacja na rynku papierów wartościowych