FIZJOLOGIA
Erytrocytopoeza (erytropoeza)
Jest to proces powstawania erytrocytów (krwinek czerwonych - RBC).
Zgodnie z teorią unitarystyczną wszystkie elementy morfotyczne krwi pochodzą od komórki szpiku pluripotencjalnej hematopoetycznej pnia. Następnie pod wpływem czynnika wzrostowego granulocytów CSF-G, 6 interleukin
(IL-: 1,6,7,10,11,12) i innych czynników formuje się z niej komórka macierzysta nieukierunkowana (multipotencjalna komórka szpiku) - CFU-GEMM. Ta z kolei przekształca się w komórki ukierunkowane linii erytrocytów, czyli BFU-E (komórki tworzące kolonie rozsadzające erytroidalne) a z nich następnie komórki macierzyste linii erytrocytów CFU-E pod wpływem czynnika CSF-GM i IL-:3,9,11 oraz EPO (erytropoetyna). Następnie pod wpływem EPO powstają w danej kolejności:
proerytroblast erytroblast zasadochłonny I i II erytroblast polichromatofilny.
Te 3 komórki należą do stadia podziału komórek, a wszystkie zmiany są powodowane przez EPO i wrażliwe na nią receptory owych komórek. W stadium erytroblastów zasadochłonnych i polichromatofilnych zachodzi synteza globiny, dochodzi do wypełniania się ich cytoplazmy hemoglobiną i zmniejszenia syntezowania mRNA.
Następnie powstają e. ortochromatyczne, które przeciskają się ścianę szpikową zatok żylnych, pozostawiając jądra komórkowe w miąższu szpiku (jądra są fagocytowane przez komórki siateczki). W ten sposób z dodatkowym działaniem EPO powstają retikulocyty, które tworząc pulę rezerwy szpikowej, pozostają w zatokach żylnych. Całkowicie pozbawione jądra komórki są to erytrocyty. E. ortochromatyczne, retikulocyty i erytrocyty to stadia dojrzewania.
EPO - erytropoetyna
Jest to białko (glikoproteina). Jest głównym humoralnym regulatorem wytwarzania erytrocytów. Wytwarzana jest w 85% w nerkach i w 15% w wątrobie. Mechanizmem powodującym jej uwalnianie jest niedotlenienie tkanek (hipoksji). Jej działanie rozpoczyna się w okresie BFU-E (komórka krwiotwórcza ukierunkowana linii erytrocytów wczesnego stadium). Komórki te na błonie posiadają pewną liczbę receptorów dla EPO, która wraz z rozwojem się zmniejsza.
CSF-GM: jest to czynnik hematopoetyczny - stymulujący wzrost komórek
IL-_ : jest to interleukina, czyli czynnik wzrostowy.
Erytrocyty
Są to krwinki czerwone (RBC) wytwarzane przez szpik kostny. Żyją około 120 dni, gdzie okres połowicznego rozpadu = 28 dni.
Ilość RBC w 1mm³ wynosi:
- u mężczyzn: 4,5 do 5,9 mln
- u kobiet: 4,1 do 5,1 mln
Wskaźnik hematokrytu (Hct - stosunek objętości RBC do objętości pełnej krwi):
- mężczyźni: 0,46
- kobiety: 0,40
Charakteryzują się także:
- zawartością hemoglobiny (Hb)
- ciężarem hemoglobiny (MCH)
- średnim stężeniem % hemoblobiny (MCHC)
- średnią objętością (MCV)
- średnią średnicą (MCD) - około 8µm
Niektóre naczynia włosowate są mniejsze niż 8µm i RBC musi się odkształcić, aby się przecisnąć. Owo odkształcenie i powrót do poprzedniego stanu zapewnia cytoszkielet zbudowany z sieci cząsteczek spektryny.
Otoczka RBC jest błoną półprzepuszczalną. W fizjologicznym roztworze NaCl = 0,9% (izotoniczny) woda dyfunduje z łatwością w obu kierunkach. Jeżeli stężenie NaCl wzrasta (hipertoniczność) to woda ucieka i RBC się obkurczają, natomiast gdy spada RBC puchną i w momencie hipotonicznym = 0,48% pękają.