Odczyn kwasny <4,5, Kwasny 4,6- 5,5, Lekko kwaśny 5,6- 6,5, Obojętny 6,6- 7,2, Zasadowy >7,3. W nawożeniu wapń spełnia potrójna role: -skladnik pokarmowy- makroelement, -regulator odczynu gleby, -odpowiada za stan fizyczny gleby. Rola wapnia w życiu roślin: -składnik ściany komorkowej, -reguluje pobieranie i transport soli mineralnych, -niezbędny do kiełkowania pylku. Największy problem w uprawie stanowia choroby fizjologiczne wywołane niedoborem wapnia: -sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców pomidora i papryki, -gorzka plamistość podskórna jabłek. Wapń w glebie: -zajmuje 5 miejsce pod względem rozpowszechniania w skorupie ziemskiej, -zawartość ogolna wapnia wynosi 0,01- 1,5%, -najwiecej zawierają gleby powstałe z wapieni i dolomitow, najmniej gleby piaszczyste, -wapń wystepuje w formie mineralnej (minerały pierwotne- gips, dolomit, apatyt) i organicznej (próchnica glebowa, materia organiczna). Większość roślin wymaga pH lekko kwaśnego lub obojętnego. Zakres optymalnego odczynu gleby w uprawie roślin sadowniczych: Bardzo kwaśny- do 4,5 pH- borówka amerykańska, żurawina.. Kwaśny- 5,1- 6,0- agrest, aronia, maliny, truskawki. Lekko kwaśny- 6,1- 6,7- jabłonie, grusze, porzeczki. Obojętny- 6,8- 7,4- czereśnie, wiśnie, śliwy, morele, brzoskwinie, winorośl, orzech włoski. Zakres dla roślin ozdobnych: Bardzo kwaśne- do 5,0- różanecznik, hortensja niebieska, wrzośce, kamelia. Kwaśny- 5,1- 6,0- pelargonia, świerk, sosna, modrzew. Lekko kwasny- 6,1- 6,7- hortensje, czerwona i biała róża, kosaćce, magnolia, lipa, dąb, klon. Obojętny- 6,8- 7,4- goździk, aster, chryzantema, lilia. Lekko kwaśny do zasadowego- 6,0- 8,0- mieczyk, kanna, dalia, głóg, tawułka, tamaryszek, brzoza, cyna, peonia. O odczynie gleb decyduje kwasowośc: 1) czynna. 2) potencjalna (wymienna, hydrolityczna). Miara kwasowości jest pH- ujemny logarytm stężenia jonow wodorowych (sorensen 1909 rok) pH= -log [H+]. Kwasowość czynna: -stężenie jonow wodoru i glinu znajdujących się w roztworze glebowym (poprzez działanie wodą). Kwasowość wymienna: -stężenie jonów wodoru przechodzących do roztworu pod wpływem soli słabo hydrolizującej (np. KCl), -na podstawie kwasowości wymiennej (pH KCl) oblicza się dawki nawozów wapniowych dla upraw sadowniczych w stacjach chemiczno- rolnych. Kwasowość hydrolityczna: -stężenie jonow wodoru i glinu przechodzących do roztworu pod wpływemsoli silnie hydrolizującej (PN. octanu wapnia lub octanu sodu), -oznaczamy „A” lub „H”, -służy do określania pH gleb mineralnych. Jak obliczamy dawke roztworu wapniowego w praktyce: W uprawach polowych dokonując pomiaru pH gleby w roztworze wodnym lub w roztworze KCl i porównując otrzymane wyniki do tabeli standardowych. CaO tlenek wapnia- gleby ciężkie. CaO + CaCO3- gleby średnio zwięzłe. CaCO3 węglan wapnia- gleby lekkie (działa powoli). Te trzy służa do odkwaszania gleb mineralnych.. Dawka: tony na hektar t/ha. Do oznaczania pH: -phametry długopisowe, -testery nie wymagające roztworu (potrzebuja kalibrowania lub nie), -pH- metry specjalistyczne (muszą być buforowane), Ocena stanu zakwaszenia gleb polowych w oparciu o kwasowość czynną (pH H2O) i wymienna (pH KCl).. Oznaczanie potrzeb wapniowych podłoży ogrodniczych. Dysponując krzywą nelitralizacji można obliczyć jaka ilość nawozu wapniowego należy uzyć w celu uzyskania danego pH podłoża. NAWOZY AZOTOWE: Dzielimy w zależności od zawartego amonu: -nawozy amonowe- azot w postaci amonowej NH4+, -saletrzane, -saletrzano- amonowe, -amidowe, AMONOWE: 1.siarczan amonu (NH4)2SO4, -20,5% N, 24% S- składnik nawozu, -przedsiewny- wymaga wymieszania z glebą (żeby się dobrze rozłożył, żeby nie następowały straty azotu w formie gazowej (amoniak), -silnie zakwasza glebę- bardzo dobry pod rośliny kwasolubne. Co to znaczy nawóz 20,5%? Tzn ze w 100 kg (NH4)SO4 jest 20,5 kg czystego azotu. Wrzośce wymagają warunków kwaśnych. 2. woda amoniakalna- 20,5% N, - NH3 + H2O= NH4OH- powstaje przez rozp amoniaku w H2O, - jest to jeden z najtańszych nawozów, - jest to płyn. SALETRZANE: 1. saletra wapniowa- Ca(NO3)2, - azot w formie saletrzanej NO3, - 15,5% N, 20,6% Ca. - nawóz pogłowny ( nie ulatnia się do atmosfery, może być wymywany w głąb profilu), higroskopijny (ulega zbryleniu jak się otworzy i zostawi), fizjologicznie zasadowy, - stosowana doglebowo i w dokarmianiu pozakorzeniowym, -rozpuszcza się dobrze w wodzie- (dokarmianie pozakorzeniowe), -nadaje się do nawadniania z nawożeniem bo nie zatyka rur, -gorzka plamistość podskórna jabłek, sucha zgnilizna wierzchołkowa owocow pomidorów i papryki- przeciw tym chorobom można stosowac ten nawóz, -postac granulowana, biala barwa. 2) saletra potasowa KNO3, - 13,5% N, 38% K, - sypka postac, kremowa barwa, - nawoz pogłówny, neutralizowany dla odczynu, - bardzo dobry do upraw os osłonami, - nadaje się do dokarmiania pozakorzeniowego, - stosunkowo drogi dlatego bardzo dobry do upraw pod osłonami, - nie wpływa na zwiększenie koncentracji soli (zasolenie), - podawany doglebowo, czasem pozakorzeniowo. 3) saletra magnezowa Mg(NO3)2 * 6H2O - 10,5% N, 15,5% MgO, - silnie higroskopijna dlatego trzeba dobrze zabezpieczać przed powietrzem i wilgocia, dobrze rozpuszczalna, - do dokarmiania pozakorzeniowego roślin, - w formie płynnej zawiera 9,4% N, 13% MgO, - do upraw sadowniczych ze względu na magnez. NAWOZY UNIWERSALNE SALETRZANO- AMONOWE- do w dwoch grupach wystepuje azot: 1. saletra amonowa NH4NO3, - postac granulowana, -34% N, - przedsiewny i pogłówny ale musi być wymieszany z glebą, - nawóz skoncentrowany bo zawiera 34% azotu, 2) saletrzak NH4NO3 + CaCO3,- 28% N, 6% Ca, saletra amonowa wzbogacona o węglan wapnia, - alkalizuje glebe, - przedsiewny i pogłowny, - nie nadaje się do dokarmiania pozakorzeniowego bo rozpuszczalność w H2O spada ze względu na węglan wapnia, - nie nadaje się do odkwaszania. 3) saletrzak magnezowy (Salman) wzbogacony o magnez, - NH4NO3 + CaCO3 + MgCO3- dolomit, - 27% N, 4% Mg, 4% Ca, - przedsiewny i pogłowny ( musi być wymieszany z gleba), - alkalizuje glebę, - nie nadaje się do dokarmiania pozakorzeniowego, - przy odróżnianiu reakcje na magnez trzeba zrobic, - dolomit to węglan wapnia i magnezu, 4) inne nawozy uniwersalne: - saletra amonowa z magnezem 34% N, 1% Mg, - saletra wapniowo amonowa z magnezem 27% N, 5% Ca, 2,5% MG, - saletra wapniowo amonowa z siarka 24% N, 6% S, 8,5 % Ca, 0,6% Mg, - saletrzaki dolomitowe z borem i sodem. NAWOZY AMIDOWE: 1. mocznik CO(NH2)2, - 46% N, - 2NH3 + Co2= CO(NH2)2 + H2O amoniak plus dwutl wegla to wychodzi mocznik i wydziela się woda, - przedsiewny i pogłówny i dolistnie, - na wszystkie gleby, - do upraw pod osłonami się nie nadaje, - szybko przekształca się w weglan amonu, - mocznika nie należy stosować pod rośliny o krótkim okresie wegetacji. CO(NH2)2 po wpływem enzymu ureazy zamienia się w (NH4)2CO3. Ureaza warunkuje przejście mocznika w węglan amonu. Mocznik to najlepszy nawóz azotowy do dokarmiani apozakorzeniowego. - bardoz dobrze rozpuszcza się w wodzie, - jako związek organiczny nie dysocjuje na liściu- mniejsze ryzyko poparzeń, - szybko wchłaniany przez liście roślin, - stymuluje wchłanianie innych substancji, - stosowany w stężeniu 0,2- 0,5%. Inne możliwości wykorzystania mocznika: - do defoliacji liści w szkołkach- roztwor 8-10%, - do przerzedzania zawiązków owocowych- w odpowiedniej fazie kwitnienia opryskac roztworem 0,2- 0,3%, - do walki z parchem jabłoni i gruszy.
2) roztwór saletrzano mocznikowy RSM
- płynna mieszanka zaletry amonowej i mocznika,
- 28% N, 30% N, 32% N,
- na wszystkie gleby i pod wszystkie rośliny,
- przedsiewny i pogłowny ale musi być wymieszany z glebą (żeby nie było strat w postaci amoniaku),
- specjalne zbiorniki do rozprowadzania.
NAWOZY FOSFOROWE:
Mogą rozp się w wodzie i mocnych kwasach mineralnych.
Podzial nawozów fosforowych:
- rozp w wodzie (superfosfat pojedynczy pylisty, superfosfat pojedynczy granulowany, superfosfat potrojny granulowany, superfosfat potrojny granulowany borowany).
- rozp w kwasach (mączka fosforytowa, maczka kostna odklejona, mączka kostna bębnowa.
- inne ( fosforan amonu, polifosta, fosforan potasowy KH2PO4).
Superfosfaty to nawozy przedsiewne wymagające wymieszania z glebą. Można je stosować zarówno wiosna jak i jesienią. Ich odczyn jest kwasny jednak ze względu na zawartość jonow wapnia nie zakwaszaja gleby.
superfosfat pojedynczy pylisty Ca(H2PO4)2 + CaSO4.
- P2O5 18%, CaO 28%, S 10%, Mn, B, Mo,
- produkowany z apatytów i fosforytów, na które działa się kwasem siarkowym.
- 2H2SO4 + Ca(PO4)2= Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4.
- nie rozpuszcza się całkowicie w wodzie gdyż zawiera związki trudno rozp głownie gips. Najlepiej stosować go na gleby o odczynie obojętnym., na glebach kwaśnych i zasadowych zachodzi uwstecznianie fosforu. Ze względu na pylista postac ma duża powierzchnie zetknięcia z gleba stąd nasilone reakcje uwsteczniania. Ponieważ posiada duża zawartość siarki może być stosowany jako nawóz siarkowy.
- nie polecany do szklarni- powoduje zasolenie.
2) superfosfat pojedynczy granulowany Ca(H2PO4)2 + CaSO4.
- P2O5 19%, CaO 28%, S 10%, Mn, B, Mo.,
- produkowany jest w taki sam sposób jak superfosfat pylisty jednak w koncowym etapie produkcji poddawany jest granulacji. Nawóz można przeznaczyc na gleby o szerszym zakresie pH ponieważ granulki zapobiegaja szybkiemu uwstecznianiu fosforu,
- powoli się rozpuszcza w wodze,
- wszystkie fosforaty maja szara barwe,
3) superfosfat potrojny granulowany Ca(H2PO4)2,
- P2O5 46%, P- 20%,
- otrzymywany działając kwasem fosforowym na fosforyty.
4H2PO4 + Ca3(PO4)2= 3Ca(H3PO4)2,
- dzięki stosowaniu kwasu fosforowego zamiast siarkowego nawoz jest wysokoprocentowy bez zbędnego dodatku siarki. Większość fosforu w superfosfacie potrójnym pochodzi z kwasu fosforowego przez co nawóz posiada mniej zanieczyszczeń,
- nie zakwasza gleb, nadaje się pod wszystkie rośliny. Może być stosowany na wszystkie typy gleb,
- najlepszy do upraw pod osłonami- nie powoduje zasolenia.
4) superfosfat potrójny granulowany borowany Ca(H2PO4)2,
- P2O5 44%, P- 19,2%, B- 0,5%,
- produkowany według takiej samej technologii jak superfosfat potrójny. Polecany pod rośliny o większym zapotrzebowaniu na bor (krzewy jagodowe, pomidory, jabłonie, buraki, selery, kalafiory).
5) fosforan amonu (NH4)2HPO4 + NH4H2PO4
- N 18%, P2O5 46%,
N 12%, P2O5 52%,
- nawóz dwuskładnikowy, granulowany, barwy szarej, dobrze rozpuszczalny w wodzie, stosowany przedsiewnie, polecany do upraw polowych.
- wymaga przemieszania z gleba. Nadaje się na gleby kwaśne i obojętne. Na glebach zasadowych wymaga dokładnego przykrycia aby nie ulatniał się amoniak.
- z uwagi na forme amonowa nie jest polecany do szklarni.
6) mączka fosforytowa Ca3(PO4)2,
- 29% P2O5, 12% P,,
- powstaje przez zmielenie miękkich fosforytów. Jest nawozem kremowoszarym, pylistym,
- stosuje się ja na gleby kwaśne i bardzo kwaśne, wilgotne i próchniczne. Przeznaczone dla roślin o długim okresie wegetacji. Nie stosuje się jej pod osłonami i w sadach.
7) mączki kostne odklejone Ca(PO4)2,
- 30% P2O5, 13% P, 1,5% N,
- nawóz szary pylisty uzyskany ze zmielonych kości po wyekstrahowaniu z nich tłuszczu. Nie rozp w wodzie.
8) mączka kostna bębnowa Ca(PO4)2,
- 10% P2O5, 4,4% P, 0,8% N,
- produkt uboczny w procesie oczyszczania odtłuszczonych kości.
- uzycie tych nawozów jest niewielkie, sa cennym dodatkiem do kompostu.
9) fosforan monopotasowy KH2PO4,
- 52% P2O5, 34% K2O,
- rozp w wodzie, bardzo dobry skoncentrowany nawóz, stosowany głównie do upraw pod osłonami, ze względu na wysoka cenę rzadko stosowany do upraw polowych. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie stąd jest polecany do fertygacji czyli nawadniania z nawożeniem. W Anglii jest wykorzystywany do przyśpieszania kwitnienia roślin „pushflower”.
10) polifoska NH4H2PO4 + (NH4)2HPO4 + KCl,
- nawóz wieloskładnikowy kompleksowy. Przeznaczony do stosowania przedsiewnego. Nadaje się na wszystkie typy gleb z wyjątkiem zasadowych. Nie powoduje zakwaszenia. Wykorzystywany głównie do nawożenia zbóż.
W sadownictwie polifoska 6, 8, 11, 15, 15 + Mg,
6- NPK 6-20-30%,
8 NPK 8-24-24%,
11 NPK 11-22-16%,
15 NPK 15-15-15 %,
!5 + Mg NPKMg 15-15-15-2%,
NAWOZY POTASOWE:
Produkowane sa z naturalnych minerałów: sylwin (KCL), Kainit (KCL*MgSO4), polihalit (K2SO4*MgSO4*CaSO4).
W rosji kanadzie i niemczech najwięcej złóz nawozów potasowych. My z Niemiec sprowadzamy i Białorusi .
Podział nawozów potasowych:
chlorkowe (sól potasowa krystaliczna, sól potasowa granulowana, kainit magnezowy, kameks),
siarczanowe ( siarczan potasu SO42-, kalimagnezja,
inne: fosforan monopotasowy H2PO4, saletra potasowa.
Nawozy typu chlorkowego:
sól potasowa KCL,
- 50-60% K2O,
- występuje w postaci granulowanej i drobnokrystalicznej,
- dobrze rozp w wodzie, niehigroskopijna- nie chlonie wody,
- czerwona sol, ale w formie białej krystalicznej tez może być.
2) kameks KCl + MgSO4,
- 40% K2O, 4%MgO,
- drobnokrystaliczny, dobrze rozp w wodzie, niehigroskopijny, sprowadzany z Niemiec.
3) kainit magnezowy KCl + MgSO4,
- 13-16% K2O, 5% MgO oraz Fe, Zn, Mn, Na, S, czesci ziemiste,
- naturalna kopalina (zmielony naturalny minerał), dobry na gleby lekkie bo duzo mikroelementow, nie nadaje się na gleby ciężkie bo zawiera sód (pertyzacja koloidów glebowych- zmulanie gleby) i w uprawach pod osłonami bo nisko procentowy.
Nawozy siarczanowe:
siarczan potasu K2SO4,
- 50% K2O, 18% S,
- drobnokrystaliczny lub granulowany- biała kremowa barwa,
- dobrze rozp w wodzie, niehigroskopijny, może być stosowany doglebowo i dolistnie.
2) kalimagnezja K2SO4 + MgSO4,
- 26-28% K2O, 10-12% MgO,
- drobnokrystaliczna, dobrze rozp w wodzie, barwa kremowa (kłączkowata postać), na Mg trzeba wykonać reakcje aby ja odróżnić.
3) alternatywne nawozy potasowe:
- popiół roślin lądowych do 35% K2O,
- pyły z cementowni 3-14% K2O,
- popioły wegla brunatnego ok. 10 % K2O.
Stos. Nawozów pot:
- nawozy przedsiewne,
- silnie zakwaszaja glebę,
- w uprawach pod osłonami- siarczan potasu,
- w dokarmianiu pozakorzeniowym- siarczan potasu (saletra potasowa, fosforan monopotasowy),
KCL + K2SO4 zaw K 1:1,
KCL + KNO3 zaw K 1:1,
Oba dobre do upraw pod osłonami.
Jaka rolę spełnia chlor dla roślin - zmniejszone załamywanie gron pomidorów, lepszy przepływ.
Podział roślin na chlorolubne i siarczanolubne wg prof. Geisslera.
Gat chlorolubne: burak ćwikłowy, seler, szparag, szpinak,
Gat obojętnie reagujące na chlor i siarkę: kap biała i czer, brokuł, brukiew, groch, kalafior, kalarepa, marchew, por, rzodkiewka,
Gat siarczanolubne: cebula, dynia, fasola, melon, ogórek, papryka, pomidor, ziemniak, większość ros sadowniczych.
POTAS 3 W KOLEJCE WAZNOSCI dla roślin (azot fosfor potas)