TRZUSTKA

Komórki wysp Langerhansa

- alfa - komórki wieloboczne, z ziarnistościami nie

rozpuszczalnymi w alkoholu - produkują GLUKAGON

- beta - najliczniej występujące, posiadają ziarnistości

rozpuszczające się w alkoholu,występują głownie w

środkowych częściach wysp/trzon/ - produkują

INSULINĘ

- gamma - jeszcze niezbyt dokładnie poznane,

pozbawione ziarnistości, produkują czynnik

odpowiedzialny za wystąpienie choroby Zollinger -

Ellisona - produkują substancję typu GASTRYNA

- delta - produkujące SOMATOSTATYNĘ

Insulina produkowana jest w postaci PROINSULINY.

Proinsulina ulega przekształceniu w insulinę przez odłączenie łańcucha C. Oraz trzech cząsteczek argininy i jednej cząsteczki lizyny w wyniku działania enzymów proteolitycznych /enzymy trypsynopochodne i betakarboksypeptydazopodobne/.

Proinsulina jest znacznie mniej aktywna biologicznie niż insulina.

Insulina jest białkiem o ciężarze cząsteczkowym 6000,złożonym z 51 aminokwasów uszeregowanych w 2 łańcuchy polipeptydowe A i B połączone dwoma mostkami dwusiarczkowymi.

BUDOWA LUDZKIEJ INSULINY

Regulacja biosyntezy i wydzielania insuliny

Czynniki metaboliczne:

Podwyższony poziom glukozy we krwi

Aminoacydemia - szczególnie niezbędnych aminokwasów

Produkty glikolizy:

Ciała ketonowe

Elektrolity Ca, Na, K

Fizjologiczna rola insuliny:

Wpływ na przemianę węglowodanową:

- nasila aktywny transport glukozy oraz monockrów

analogicznym układzie przestrzennym przy węglach C1- C3 do wnętrza komórek, które mają swoisty wrażliwy na działanie insuliny mechanizm transportu tkanka mięśniowa, tkanka

tłuszczowa.

- Insulina nie wpływa na transport glukozy do komórek OUN,

erytrocytów, komórek nabłonka jelitowego,cewek nerkowych

- ogólnie aktywuje wszystkie fazy przemian węglowodanowych,

- hamuje glukoneogenezę i glikogenolizę,

- aktywuje syntezę glikogenu - glikogengenezę w wątrobie

Wpływ na przemianę tłuszczową:

Jeden z najsilniejszych czynników antylipolitycznych

Nasila lipogenezę poprzez:

- Uaktywnienie estryfikacji i reestryfikacji kw. tłuszczowego

do TG

- Uaktywnienie syntezy kw. tłuszczowego z acetylo - CoA

- Hamowanie lipolizy

- Uaktywnienie lipazy lipoproteidowej - enzym śródbłonkowy

naczyń, pobierania TG z chylomikronów i lipoproteidów o

bardzo małej gęstości /VLDL/

Wpływ na gospodarkę białkową:

Hormon anaboliczny, nasilający syntezę a hamujący rozpad białka na drodze:aktywacji transportu AA z przestrzeni zewnątrzkomórkowych do wnętrza komórki /transport aktywny - selektywny/ nasila wewnątrzkomórkowych syntezę białek - w przebiegu glikolizy wytwarzany jest ATP niezbędny do aktywacji AA pobudzanie syntezy kw. rybosomalnych - szczególnie m-RNA hamowanie enzymów glukoneogenezy - fruktozo 1,6 dwufosfataz, glukozo - 6 - fosfatazy

Wpływ na przemianę mineralną:

Aktywowany jest transport fosforanów i potasu do wnętrza komórki

Oś jelitowo - trzustkowa

Rola hormonów jelitowych (sekretny, pankreozymina, gastryna, enteroglukagon).

Polega na wczesnym zwiększeniu dopływu insuliny do krwi w stopniu proporcjonalnym do ilości i rodzaju spożytego pokarmu.

Zapobiega to nadmiernemu stężeniu we krwi glukozy i aminokwasów w okresie poposiłkowym.

Wpływ insuliny na węglowodany

- aktywacja dokomórkowego transportu

glukozy poprzez rekrutację Glut 4 w

komórkach mięśniowych, tłuszczowych

- aktywacja glikolizy, cyklu p - p

- zahamowanie neoglikogenezy i

glikogenolizy

- aktywacja glikogenogenezy

Wpływ insuliny na tłuszcze

- Aktywacja lipogenezy: (+) synteza kwasów

tłuszczowych - CoA z glikolizy,

(+)estryfikacji kwasów tłuszczowych

(glicerofosforan z glikolizy)

- Hamowanie lipolizy: (-) lipazy

triacyloglicerolowej

- Aktywacja lipazy lipoproteinowej

Wpływ insuliny na białka

- aktywacja dokomórkowego transportu

aminokwasów

- nasilenie wewnątrzkomórkowej syntezy

białek (ATP do aktywacji aminokwasów

z glikolizy)

- hamowanie neoglikogenezy

Regulacja wydzielania insuliny

- czynniki metaboliczne: glukoza, aminokwasy,

produkty glikolizy, ciała

ketonowe elektrolity:

Na,K,Ca

- czynniki hormonalne: (+): glukagon,os entero

insularna

(-) : katecholaminy,

insulina, somatostatyna

- czynniki nerwowe: rec.alfa-adrenergiczne (-)

rec. beta-adrenergiczne(+)

ukł.cholinergiczny (+)

Wpływ hormonów żołądkowo - jelitowych na wydzielanie insuliny:

- pobudzanie - glukagon, sekretyna, CCK,

gastryna, GIP - peptyd hamujący czynność żołądka.

W chwili obecnej, na świecie dostępne są cztery rodzaje insulin:

• insulina zwierzęca − pozyskiwana z trzustek zwierzęcych (najczęściej dawcami są świnie jak również krowy i psy),w krajach wysokorozwiniętych wychodzi z użycia

• insulina humanizowana − insulina wieprzowa, w której metodą chemiczną wymienia się jeden aminokwas dzięki czemu uzyskuje się cząstkę o budowie zbliżonej do ludzkiego hormonu

• insulina ludzka − produkt uzyskany dzięki technologii opartej na zdobyczach inżynierii genetycznej. Bakterie lub grzyby, do których wprowadzono ludzki gen kodujący insulinę, wytwarzają ten hormon w procesie fermentacji. Uzyskany produkt jest identyczny z insuliną wytwarzaną przez trzustkę człowieka

• analog insuliny ludzkiej − insulina ludzka, w której wymieniono jeden lub parę aminokwasów, dzięki czemu uzyskuje się szczególne właściwości produktu. Zazwyczaj chodzi tu o czas.

Glukagon

Regulacja wydzielania glukagonu

- cz. Metaboliczne: aminokwasy, glukoza,

kwasy tłuszczowe, ciała ketonowe

- cz. Hormonalne: (+) CCK - PZ,

katecholaminy, glikokortykoidy, ST (-)

insulina, sekretna, somatostatyna

- cz. Nerwowe: rec.alfa - adrenergiczne (+),

rec.beta - adrenergiczne (-)

Regulacja biosyntezy i wydzielania glukagonu

Czynniki metaboliczne:

- pobudzają aminokwasy cukrotwórcze

/alanina/

- hamują glukoza,kwasy tłuszczowe,ciała

ketonowe

Czynniki hormonalne:

Pobudzają: pankreozymina /sygnał spożycia białka/, katecholaminy, glikokortykoidy, GH

Hamują: insulina, somatostatyna, sekretyna /sygnał spożycia węglowodanów/

Czynniki nerwowe:

- hamują receptory alfa adrenergiczne,

- pobudzają receptory beta adrenergiczne,

receptory muskarynowe (układ cholinergiczny)

Metaboliczne efekty działania glukagonu

Wpływ na przemianę węglowodanową

- Wzmożenie glikogenolizy w wątrobie,

- Wzmożenie glukoneogenezy,

- Hamowanie syntezy glikogenowej

/miejsce odkładania glikogenu/,

- Efekt - hiperglikemia.

Wpływ na przemianę tłuszczową

- Lipoliza - aktywacja lipazy triglicerydowe

poprzez cAMP,

- Zwiększenie uwalniania kw.

tłuszczowych/działanie słabsze niż amin

katecholowych

Wpływ na przemianę białkową:

- nasilenie procesów glukoneogenezy

Metaboliczne efekty glukagonu

- Węglowodany:

-aktywacja glikogenolizy, neoglikogenezy

-hamowanie syntezy glikogenowej

- Tłuszcze: aktywacja lipazy

triacyloglicerolowej poprzez c-AMP

- Białka: aktywacja glukoneogenezy

Efekt-hiperglikemia

Niemetaboliczne efekty działania glukagonu

- Zwiększenie sekrecji insuliny, kalcytoniny,

katecholamin, GH

- Wpływ na serce - dodatnie efekty chrono, ino i

batmotropowe

- Wpływ na nerki - zwiększenie diurezy i salurezy

/Na,K,Cl,H2PO4/

- Wpływ na układ pokarmowy - zmniejszenie motoryki

Narządowe efekty działania glukagonu

- wzrost sekrecji hormonów (insulina,

kalcytonina, katecholaminy, STH)

- wpływ na serce: dodatnie działanie ino - ,

chrono , batmotropowe

- wpływ na nerki: wzrost diurezy, wzrost

wydalania Na,Cl

- wpływ na przewód pokarmowy:

hamowanie motoryki

CUKRZYCA

- wielomocz /poliuria/

- zwiększenie pragnienia /polidypsja/

- ubytek masy ciała

- zwiększenie łaknienia

- hiperglikemia

- glikozuria

- ketoza

- acydoza - oddech Kussmaula - głód

powietrza - niskie pH osocza - pobudza

ośrodek oddechowy

- śpiączka

Cukrzyca - najczęściej występujący efekt zaburzeń czynności trzustki

---