Rodzajnik

Der Artikel

Przeznaczenie.

Rodzajniki służą do:

• odmiany rzeczownika przez przypadki;

• określenia liczby rzeczownika. (Są rzeczowniki, których brzmienie w liczbie pojedynczej i mnogiej jest takie samo, a rozróżnić liczbę można tylko po rodzajniku).

• bliższego określenia rzeczownika. (Rzeczownik konkretny lub bliżej nieokreślony. W tym celu stasuje się rodzajnik określony lub nieokreślony).

Odmiana rodzajnika.

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
		Rodzaje
		męski	żeński	nijaki
1. Nominativ (Werfall) wer? was? Mianownik kto? co? Rodzajnik określony: Rodzajnik nieokreślony:	der ein	die eine	das ein	die ----^1
2. Genitiv (Wesfall) wessen? Dopełniacz czyj? czyja? czyje? kogo? czego? Rodzajnik określony: Rodzajnik nieokreślony:	des eines	der einer	des eines	der ----
3. Dativ (Wemfall) wem? Celownik komu? Rodzajnik określony: Rodzajnik nieokreślony:	dem einem	der einer	dem einem	den ----
4. Akkusativ (Wenfall) wen? was? Biernik kogo? co? Rodzajnik określony: Rodzajnik nieokreślony:	den einen	die eine	das ein	die ----

¹Nie ma rodzajników nieokreślonych w liczbie mnogiej.

Uwaga!

Zaimki, które zastępują rodzajniki określone (Nie stosuje się jednocześnie tych zaimków i rodzajników): dieser, jener, welcher, mancher, sämtlicher, jeder (l.mn. alle), der-, die-, dasjenige; l.mn.: solche, beide.

Użycie rodzajnika określonego.

Kiedy?	Przykłady
- Przed rzeczownikami oznaczającymi osobę lub rzecz znaną, bliżej określoną, o której była już mowa w poprzednim zdaniu.	- Da kommt schon der Briefträger. - Die Lampe scheint so schön. - Du liest jetzt ein Buch. Ist das Buch gut?
- Z przymiotnikiem w stopniu najwyższym oraz z liczebnikiem porządkowym.	- Das ist die beste Schülerin in der Klasse. - Ich nehme den zweiten Kuli.
- Przed nazwami krajów i krain geograficznych występujących tylko w liczbie mnogiej, w rodzaju męskim i żeńskim.	- die Niederlande, der Irak, die Schweiz.
- Przed poprzedzonymi przydawką nazwiskami, imionami, nazwami miast, państw oraz częściami świata.	- Ich habe den berühmten Miodek gesehen. - Der begabte Peter studiert schon nicht. - Das alte Rom ist schön. - Das arme Polen gehört zu EU. - Die alte Europa ist nicht so groß wie Asien.
(W mowie potocznej można używać imion i nazwisk z rodzajnikiem określonym, mimo braku przydawki)	- Die Eva war wieder abwesend. - Der Miodek ist bald bei uns.
- Przed nazwami rzek, mórz i gór.	- Die Oder ist die Grenze zwischen Deutschland und Polen. - Die Ostsee ist nicht so groß. - Die Zugspitze ist der höchste Berg in BRD.
- Przed rzeczownikami, które są jedyne na świecie.	- die Sonne, der Mond, die Welt, die Luft.

Skróty utworzone z połączenia rodzajnika określonego z przyimkiem:

an dem = am; bei dem = beim; in dem = im; von dem = vom; zu dem = zum; zu der = zur; an das = ans; auf das = aufs; durch das = durchs; für das = fürs; in das = ins; um das = ums; vor das = vors.

Użycie rodzajnika nieokreślonego.

Kiedy?	Przykłady
- Przed rzeczownikami, o których nic bliżej nie wiemy, które wymieniane są w danej chwili po raz pierwszy w zdaniu.	- Dort sitzt ein Mann und schreibt einen Brief. - Hier hast du einen Kuli. Der Kuli ist gut.
- Przed rzeczownikami, które są w zdaniu orzecznikami.	- Der Zettel ist eine Rechnung. - Kay ist ein Mädchen.
Po wyrażeniu „es gibt”. (Rzeczownik występuje w bierniku)	- Es gibt einen Lehrer aber keine Schüler.
W porównaniach w stopniu równym.	Der Schüler ist so gut wie ein Lehrer.

Nie stosowanie rodzajnika. (Rodzajnik zerowy).

Kiedy?	Przykłady
- Przed imionami i nazwiskami oraz przed nazwami części świata, krajów rodzaju nijakiego oraz miast, które nie są poprzedzone przydawką.	- Ich habe Peter gesehen. - Rom ist schön. - Polen gehört zu UE. - Europe ist nicht so groß wie Asien.
- Przed bliżej nieokreślonymi rzeczownikami - materiałami.	- Milch ist sehr gesund. - Sie hat gern alles, was aus Gold ist.
Przykłady rzeczowników bliżej określonych	- Die Milch ist nicht frisch. - Das Gold hat Probe 528.
- Po liczebniku głównym i miarach.	- Bitte 2 Hefte. - Tanken Sie 53 Liter Benzin. - Eine Menge Menschen. - 2 Paar Pferde.
- Przy rzeczownikach z zaimkami zastępującymi rodzajniki. (Zaimki te wyszczególnione wyżej)	- Mein Auto ist 16 Jahre alt. - Mit solcher Karte trist du nicht ein. - Du kaufst das in diesem Geschäft.
- Po przysłówkach: viel, wenig	- Sie hat viel Glück aber wenig Verstand.
- Po zaimkach: deren, dessen, wessen.	- Frage die Frau, deren Bluse gehört. - Ich kenne diesen Student, dessen Förderer Herr Schmidt ist. - Der hier herrscht, wessen Geld ist.
- Po przydawkach dopełniaczowych.	- Vaters Bruder. - Günters Wagen.
- Przy rzeczownikach oznaczających bliżej nieokreślony zawód, funkcję lub narodowość.	- Bis du Mathematiker von Beruf? - Er ist Direktor in diesem Betrieb. - Sie kann das als Engländerin erledigen.
- Często po przyimkach: an, aus, nach, ohne, vor, zu.	- an Leber, aus Holz, nach Mittagessen, ohne Geld, vor Angst, zu Geburtstag.
- W wielu przysłowiach i zwrotach.	- Eigenlob stinkt. - Das kommt nicht in Frage. - Auf Regen folgt Sonnenschein.

3

Nauka języka niemieckiego. Wilhelm Bula.

www.jniemiecki.friko.pl

---