Rozliczenia moga byc dokonywane w dwojaki sposob:

• Bez udzialu pieniadza

• Z wykorzystaniem pieniadza gotowkowego przekazywanego sprzedajacemu przez kupujacego

Rozliczenia bezposrednie odbywajace sie bez udzialu pieniadza i posrednictwa banku przybieraja forme kompensta towarowych. Rozroznia sie dwa rodzaje dwustronnych komoensat towarowych:

• kompensta calosciowa-dwa podmioty gospodarcze dokonuja u siebie zakupow na taka sama kwote. Przybiera 2 formy:

• barter - transakcja kupna-sprzedazy bez udzialu pieniadza we wzjamenych rozliczeniach, wymiana towar za towar, usluga za usluge lub towar za usluge. Jest dokonywana glownie miedzy kontrahentami, z ktorych przynajmniej jeden nie dysponuje zasobami pieniadza na zaplacenia za import. Kontrahent ten moze jednak dostarczyc drugiemu towarow bezposrednio przez niego pozadanych lub tez takich ktore bedzie mogl bez trudu zbyc na rynku krajowym lub zagranicznym;

• transakcji rownoleglej - chodzi o ustanowienie dwoch oddzielnych kontraktow: sprzedazy i kupna. W kazdym z nich osobno sa ustalone ceny i pozostale warunki realizacji dostawy. Rozliczenie rowniez odbywa sie oddzielnie. Wartosc obydwu kontraktow jest jednak taka sama, a ich zawarcie jest wzajemnie uwarunkowane.

• kompensta czesciowa - ich istota jest nierownosc kupna i sprzedazy. Polegaja one badz na uzyciu pieniadza, badz tylko na czesciowym rozliczeniu sia za jego pomoca. Istnieje wile rodzajow kompensat czesciowych

• counterpurchase agreements ( transakcje wzajmne) sa zwykle zawierane z inicjatywy kontrahenta z kraj "cierpiacego" na niedostatek srodkow platniczych. Warunkuje on zawarcie kontraktu importowego wyrazeniem przez partnera zgody przynajmniej na czesciowe rozliczeniego oferowanymiwzamian towarami

• buy-back agreements - kontrdostawy - polegajana sprzedazy kompletnego obiektu lub nawet calej fabryki "pod klucz" w zamian zadostawy wyrobow wytworzonych w zakupionym obiekcie.

• offset agreements- kupujacy stawia jako wrunek podpisania kontraktu wymaganie zakupu w jego kraju surowcow, materialow, wyborow kooperacyjnych itp. produktow potrzebnych do realizacji zamowienia.

• oraz wielostronne transakcje kompensacyjne (multilateralne):

• polegaja one na tym, ze partner z kraju rozwinietego dostarcza zwykle dobra inwestycyjne o wysokim poziomie technologicznym do kraju o panstwowym monopolu handlu zagranicznego, ktory ze swojej strony wywozi technologicznie mniej zaawansowane wyroby o takiej samej wartosci do kraju rozwijajacego sie

• kontrahent z kraju o panstwowym monopolu handlu zagranicznego dokonuje sprzedazy swoich naleznosci uzyskanych w kraju rozwijajacym sie partnerowi z kraju rozwinietego, uwalniajac sie od zobowiazan wynikajacych z wzajemnych rozliczen.

Rozliczenia za posrednictwem banku

Bank jako posrednik w rozliczeniach miedzy zagranicznymi kontrahentami. Posrednictwo to polega na:

• prowadzeniu rachunkow bankowych zarowno eksporterow jaki importwerow towarow i uslug

• przekazywaniu w okreslonym terminie odpowiednich kwot pienieznych z tytulu realizacji umowy miedzynarodowej, czyli na polecenie importera bank przekazuje w drodze przelewu okresona kwote do banku eksportera.

Rozliczenia te przebiegaja glownie bezgotowkowo w formie rozliczen dewizowych.

RYSUNEK 1

EGIPT (1$ = 5 EGP)

MAROKO (1$ = 0,5MAD)

RYSUNEK 2 - Egipt ma nadwyżkę w handlu z Marokiem

EGIPT - bilans handlowy = 20 000 $

MAROKO bilans handlowy = - 20 000 $

Nieuwarunkowane formy płatności.

Międzynarodowy obrót finansowy związany z eksportem i importem towarów i usług pociąga za sobą zdywersyfikowane ryzyko. Podstawowym ryzykiem jest nieotrzymanie przez eksportera zapłaty za wyeksportowany towar, dla importera zaś ryzyko nieotrzymania towaru pomimo dokonania zapłaty. Ryzyko to uzależnione jest od faktu, czy najpierw następuje wysyłka towaru, a następnie zapłata zań, czy też najpierw następuje zapłata za towar, a następnie jego wysyłka. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z zapłatą po dostawie towaru czyli płatnością w tzw. rachunku otwartym (ang. open account). Eksporter ponosi wtedy ryzyko nieotrzymania zapłaty.

Jeśli natomiast importer dokonuje płatności zanim otrzymał zamówiony towar mamy do czynienia z zapłatą przed dostawą towaru lub usługi. Płatność zaliczkowa nazywa się z ang. advance payment. W tej sytuacji importer ponosi ryzyko nieotrzymania towaru, opóźnienia w jego otrzymaniu lub otrzymanie towaru niezgodnego z zamówieniem jakości.

W takim klasycznym rozumieniu rozliczeń międzynarodowych dotyczy niewarunkowaneych formy płatności, do których zalicza się:

• Polecenie wypłaty - Jest to najczęściej stosowana forma rozliczeń zagranicznych. Polecenie wypłaty polega na zleceniu bankowi przez importera wypłacania lub przelania z jego konta określonej kwoty pieniężnej na rzecz eksportera lub beneficjenta.

Firmy biorące udział w poleceniu wypłaty są następujące:

• Importer (zleceniodawca) - zobowiązany do zapłaty za zakupiony towar lub usługę ustala wskazówkę polecenia dla swojego banku

• Bank importera - działa z polecenia i na rachunek importera i odpowiada tylko za wykonanie zlecenia, ściśle wg wskazówki importera

• Bank eksportera - czyli bank, w którym eksporter posiada swój rachunek, działa ściśle wg otrzymanego od banku zleceniodawcy zlecenia, do jego zadań należy wypłacenie kwoty otrzymanej od banku importera do odbiorcy (eksporter, beneficjent

• Odbiorca - eksporter, beneficjent jest to osoba na rzecz której płatność ma być dokonana

• Banki pośredniczące w przypadku, kiedy bank zleceniodawcy i beneficjenta nie prowadzą na swoje imię rachunków NOSTRO czy LORO, w realizacji polecenia wypłaty występuje dodatkowo bank pośredniczący

Odróżniamy następujące formy polecenia wypłaty importowe i eksportowe:

• Listowne polecenie - aby realizować polecenie wypłaty importer musi złożyć w swoim banku następujące dokumenty:

• Fakturę lub inny dokument stwierdzający zobowiązania importera wobec eksportera

• Zlecenie dokonania wypłaty za granicę na rzecz osoby prawnej lub fizycznej

• Dyspozycje blokady środków

• Telegraficzne polecenie wypłaty - realizowane jest w formie telefaksu. Jest to szybki sposób przekazywania dyspozycji płatniczej korespondenta, jednak ze względu na nie najlepszej jakości połączenia telekomunikacyjne są one w pewnym stopniu zawodne. Zawartości informacji w tej formie poleceń wypłaty jest identyczna jak w listownej. Różnicą jest to , że autentyczność dyspozycji stwierdzona jest nie przez podpisy upoważnionych osób, ale po przez zakodowanie. Telegraficzne polecenie wypłaty może być sporządzone w formie opisowej, lub wg schematu obowiązującego w systemie SWIFT.

• Polecenie wypłaty za pośrednictwem SWIFT'u jest najszybszym i najbezpieczniejszym poleceniem

Zlecenie wypłaty za granicę zawiera następujące elementy:

• Dat a i miejsce wystawienia dokumentu

• Numer sprawy

• Numer banku… podawcy inkasa… (?)

• Prośba przekazu: listownie, telekomunikacyjnie, zgodnie z instrukcją podawcy inkasa

• Rodzaj waluty i kwotę przekazu cyframi i słowami

• Dokładny adres, pieczęć i nazwa zleceniodawcy

• Dokładny adres, nazwa banku i pieczęć oraz numer rachunku beneficjenta

• Bank korespondent otrzymującego pośredniczącego

• Określenie :polecenie wypłaty za granicę:

• Tytuł płatności czyli numer faktury i data jej wystawienia

• Źródła finansowania

• Określenie formy przekazania waluty

• Informacje międzybankowe

• Koszty i prowizje pokrywa beneficjent lub zleceniodawca

• Koszty i prowizję banku zagranicznego pokrywa beneficjent lub zleceniodawca

• Prośba o obciążenie rachunku bankowego beneficjenta ( tylko w przypadku prowizji) lub zleceniodawca kosztów naliczonych przez bank

• Przyjmowanie do wiadomości, że niniejsze zlecenie mieści się w ramach ważnego pozwolenia przywozu lub zezwolenia dewizowego nr… z dnia…

• Określenie grupy towarowej … lub grupy i pozycji planu usług

• Dodatkowe polecenie dotyczące transakcji, np. data wygasania faktury

• Pieczęć i podpisy sprawdzono upoważnionych osób w banku.

Dyspozycja blokady środków na rachunku zawiera:

• Nazwa zleceniodawcy

• Prośba o dokonanie rachunku bankowym nr… blokady kwoty

• … (zobaczymy później)

Dokumentem stwierdzający wymagalność zobowiązania importera wobec eksportera może być:

1. Oryginał faktury handlowej wystawionej i podpisanej przez eksportera

2. Oryginał faktury pro forma wystawionej i podpisanej przez eksportera pod warunkiem, że oryginał faktury zawiera niezbędne dane do wykonania płatności na rzecz importera.

3. Inne dokumenty m. im. : kontrakt handlowy, pozwolenie na wywóz, potwierdzenie zamówienia o ile z dokumentów tych wynikają dane niezbędne do wykonania zlecenia, a importer zobowiążę się do dostarczenia w określonym terminie oryginału faktury handlowej

Formularz polecenia przelewu, wypłaty, rezydent, nie rezydent

FORMY ROZLICZEŃ: WEKSEL

Cechy weksla własnego:

• Głównym dłużnikiem jest od samego początku wystawca weksla

• Słowo weksel w samym tekście dokumentu

• Przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, pochodzące od wystawcy

• Oznaczenie terminu płatności

• Oznaczenie miejsca płatności

• Oznaczenie osoby remitenta

• Oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla

• Własnoręczny podpis wystawcy weksla

Cechy weksla trasowanego:

• "słowo" weksel w samym tekście dokumentu w języku, którym dokument został wystawiony

• bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej pochądzące od wystawcy weksla i skierowane do trasata

• Ozanczenie terminu płatnośći a weksel bez terminu płatności płatny jest za okazaniem

• oznaczenie miejsca płatnośći

• oznaczenie remitenta, czy osoby na rzecz której lub na zlecenie której płatność ma być dokonana

• Oznaczenie daty i miejsca wystwienia weksla

• Dokument musi być opatrzony własnoręcznym podpisem wystawiciela weksla

• Głównym dłużnikiem od chiwli przyjecia weksla czyli akceptu jest trasat

Dyskontowanie weksli:

• dyskontowanie weksli polega na wykupie przez bank wierzytelnośćci wekslowych przed terminem ich płatności i z p

towar = 200 000 $

towar = 200 000 $

BE

BM

1 000 000 EGP

1 000 000 EGP

100 000 MAD

100 000 MAD

EKSPORTER

IMPORTER

EKSPORTER

IMPORTER

IMPORTER

EKSPORTER

IMPORTER

EKSPORTER

90 000 MAD

100 000 MAD

900 000 EGP

1 000 000 EGP

BM

BE

towar = 180 000 $

towar = 200 000 $

-100 000 EGP

+10 000 MAD

100 000 MAD

BM

---