24.10.07
Ćw. 2 INTEGRACJA EUROPEJSKA I PRAWO WSPÓLNOTOWE
Kolejne przyczyny w genezie Wspólnoty Europejskiej
obudowa Europy po zniszczeniach spowodowanych II wojną światową - odbudowa Europy była dodatkowym bodźcem do międzynarodowej współpracy, gdyż państwa europejskie zdawały sobie sprawę, że tylko odbudowane, wzmocnione gospodarczo i zintegrowane ze sobą będą w stanie uzyskać pozycję równorzędnego partnera wobec Stanów Zjednoczonych (USA podjęły w tym czasie ekspansję gospodarczą w Europie, poszukując skłonnych rynków zbytu).
05.07.1947r. gen. George Marshall - amerykański Minister Spraw Zagranicznych - proklamował plan rekonstrukcji gospodarczej Europy, tzw. Plan Marshalla. Jego rząd zamiast pożyczek dla poszczególnych państw, ofiarował pomoc gospodarczą pod warunkiem, że Europejczycy sami przygotują program rekonstrukcji gospodarczej. Plan Marshalla został w większości przychylnie przyjęty w Europie, przede wszystkim przez Francję i Wielką Brytanię. Związek Radziecki odrzucił propozycję Stanów Zjednoczonych co spowodowało pogłębienie podziału gospodarczego Europy.
zapobieganie rozprzestrzeniania się komunizmu w Europie - w słynnej mowie wygłoszonej w Fulton Winston Churchill powiedział o „żelaznej kurtynie” dzielącej Europę na dwa obozy.
Z jednej strony (zachodniej) istniała demokracja zaś z drugiej (wschodniej) - komunizm. Churchill opowiedział się za powstaniem Stanów Zjednoczonych Europy (koncepcja federalizmu). Wyznaczył on też rolę Brytanii jako przyjaciela między kontaktami Europy i USA (z tego względu, że podczas II Wojny Światowej Wielka Brytania jako jedyna nie była okupowana przez Niemców); Churchill przyjął koncepcję Wielkiej Brytanii jako państwa przyjaznego, co było kontynuowane przez kolejnych ministrów.
Ojcowie współczesnej Europy
Robert Schuman (1886 - 1963) - był to francuski premier, Minister Spraw Zagranicznych. Był inicjatorem pojednania pomiędzy Francją a Niemcami poprzez połączenie obu państw silnymi więzami gospodarczymi, politycznymi i społecznymi.
Jean Monet (1888 - 1979) - francuski dyplomata, był współtwórcą tzw. Planu Shumana.
W 1954 r. powołał Komitet dla Zjednoczonych Państw Europy, któremu przewodził do 1975 r. W 1976 r. otrzymał on tytuł Obywatela Europy.
Konrad Adenauer (1876 - 1967) - pierwszy kanclerz demokratycznych Niemiec, zwolennik zjednoczenia Europy opartego na tradycjach i wartościach chrześcijańskich.
Alcide de Gaspere (1881 - 1954) - włoski premier i polityk, współtwórca projektu obudowy jedności Europy. Wg niego współpracę gospodarczą powinno wspierać zacieśnianie współpracy obronnej.
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego - NATO
Pakt Północnoatlantycki czyli NATO to sojusz wojskowo - polityczny zawarty 04.04.1949 r. w okresie zimnej wojny. Państwami założycielami było 10 krajów europejskich: Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Islandia, Norwegia, Portugalia i Włochy oraz Stany Zjednoczone i Kanada. następnie do NATO dołączyły:
luty 1952 r. - Grecja i Turcja
maj 1955r. - RFN
maj 1982r. - Hiszpania
marzec 1999r. - Polska, Czechy, Węgry
marzec 2004. - Bułgaria, Litwa, Łotwa, Estonia, Rumunia, Słowacja, Słowenia
Oficjalnymi kandydatami do członkostwa w NATO SA Albania, Macedonia i Chorwacja.
Początkowo głównym celem działania NATO (do 1989r.) było powstrzymanie rozprzestrzeniania się komunizmu i obrona przed spodziewanym atakiem ze strony ZSRR. Przeciwwagą dla NATO był Układ Warszawski powstały 14.05.1955r. i utworzony ze Związku Radzieckiego oraz państw „bloku wschodniego”. Obecnie celem działania NATO jest współpraca polityczna, wojskowa, wymiana doświadczeń i zapobieganie konfliktom zbrojnym w Europie.
Początkowo siedziba NATO był Paryż (do 1967r.), od 1967r. siedziba polityczna znajduje się w Brukseli a dowództwo wojskowe w belgijskim mieście Mons.
12.09.2001r. NATO pierwszy raz uruchomiło procedurę związaną z art. 5, który mówi, ze atak na dowolne państwo członkowskie stanowi atak na całe NATO.
Organy NATO
Rada Północnoatlantycka - jest to najważniejszy i jedyny organ traktatowy; inna nazwa Rada Ministerialna
Komitet Planowania Obronnego
Grupa Planowania Nuklearnego
Komitet Wojskowy
Naczelny Dowódca Połączonych Sił Zbrojnych na Atlantyku
Naczelny Dowódca Połączonych Sił Zbrojnych w Europie (oddzielny dla Europy północnej i dla południowej)
Wysoki Komitet Planowania Centralnego na sytuacje nadzwyczajnych zagrożeń (składa się z szeregu podkomitetów)
Sekretarzem generalnym NATO jest od stycznia.2004r Holender Jaap de Hoop Scheffer
Operacje NATO
Misja pokojowa sił IFOR w Bośni i Hercegowinie grudzień 1995r. - grudzień 1996r.
Misja pokojowa sił SFOR w Bośni i Hercegowinie grudzień 1996r. - grudzień 2004r.
Kampania Lotnicza sił przeciwko Serbii i Czarnogórze marzec - czerwiec 1999r.
Obecność sił KFOR w Kosowie od czerwca 1999r.
Obecność międzynarodowych sił wspierających bezpieczeństwo ISAF w Afganistanie od grudnia 2001r.
Integracja polityczna
Rada Europy
W dniach od 8 - 10.05.1948r. w Hadze odbył się Kongres Europejski, któremu przewodniczył W. Churchill. Kongres ten przekształcił się w Radę Europy. Statut Rady Europy podpisano 05.05.1949r; te datę uważa się za datę powstania rady Europy.
Siedziba jest Strasburg a państwami założycielskimi były: Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Irlandia, Norwegia, Szwecja i Włochy.
Dziś Rada Europy liczy około 40 państw; Polska należy od 1991r. W Radzie Europy obok państw członkowskich można wskazać państwa o statusie obserwatora (np. Watykan, Izrael, Kanada, USA, Meksyk) oraz państwa o statusie gościa specjalnego (np. Armenia, Azerbejdżan).
Organy Rady Europy
Komitet Ministrów - organ decyzyjny
Zgromadzenie Parlamentarne - organ opiniotwórczy i konsultacyjny
Rada Europy spotyka się dwa razy do roku na tzw. szczytach. Wydaje akty prawne zwane konwencjami, w których wzywa państwa członkowskie do dostosowania ich prawa narodowego do treści konwencji.
Poza konwencjami rada Europy może zawierać umowy dwustronne, wydawać rozporządzenia, dyrektywy, rezolucje i opinie.
W sensie gospodarczym Rada Europy nie odegrała żadnej roli. W sensie politycznym Rada Europy stanowi forum wymiany poglądów. Najważniejsze osiągnięcia Rada Europy posiada na polu ochrony praw człowieka. Doprowadziła ona do uchwalenia Europejskiej Konwencji Ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w 1950r. Dziś Rada Europy pozostaje poza Unią Europejską i nie jest z nią związana.
Integracja gospodarcza
OECD
16.04.1948r. 16 państw europejskich korzystających z Planu Marshalla podpisało konwencję paryską, powołującą do życia Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej. W 1949r. przyłączyło się RFN, w 1955r. Jugosławia a w 1959 Hiszpania.
Początkowo celem działania tej organizacji było zagospodarowanie środków uzyskanych w ramach Planu Marshalla a następnie dążenie do ułatwienia wymiany walut oraz wymiany handlowej. Organizacja ta przestał istnieć w 1969r. kiedy to zastąpiła ja Organizacja Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Rozwoju OECD.
Unia Krajów Beneluksu
Unia Krajów Beneluksu jest uważana za prekursora wspólnoty europejskiej. To pierwsza w pełni udana integracja gospodarcza, która pociągnęła za sobą integrację polityczna i społeczną.
Etapy procesów integracyjnych Unii Krajów Beneluksu:
od początku 1948r. państwa te utworzyły unię celną tj. zlikwidowano wszelkie przeszkody w handlu wewnętrznym i utworzono wspólną taryfę celną w handlu zewnętrznym
od 1951r. ustalono wspólne cła wwozowe do związku Unii Krajów Beneluksu z wyjątkiem akcyzy na alkohol, naftę i cukier
w 1954r. nastąpiła liberalizacja ruchów kapitału, tzn. że można było bez przeszkód robić inwestycje i przelewy pieniężne wewnątrz UKB
w 1956r. Beneluks a nie poszczególne kraje Unii staje się stroną umów handlowych z państwami trzecimi
w 1960r. wszedł w życie Traktat o Unii Gospodarczej z 1958r. na mocy którego nastąpiła dalsza koordynacja polityki gospodarczej i społecznej oraz miał być realizowany swobodny przepływ ludzi, towarów, usług i kapitału
Plan Schumana i EWWiS
Założenia Planu Schumana:
utworzenie międzynarodowej organizacji kontrolującej przemysł węgla i stali uniemożliwi konflikt zbrojny między państwami, które przyjmą ten plan
kontrola międzynarodowa tych dwóch przemysłów musi opierać się na strukturze ponadpaństwowej, w tej strukturze instytucje kierownicze muszą mieć władzę typu federalnego, tzn. władzę, która nie podlega władzom narodowym
kontrola międzynarodowa węgla i stali tworzy wspólny rynek tym sektorze
Francja oddaje swój przemysł węgla i stali do dyspozycji międzynarodowych instytucji i zaprasza Niemcy i inne kraje do współpracy
Ogłoszenie Planu Schumana nastąpiło 09.05.1950r. Dzień ten jest obchodzony jako święto Unii Europejskiej - Dzień Europejski.
Na kanwie tego planu powołano do życia EWWiS (Europejską Wspólnotę Węgla i Stali).
Traktat założycielski podpisano w Paryżu 18.04.1951r. Podpisywali go ministrowie reprezentujący Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, Niemcy i Włochy. Traktat wszedł w życie 23.07.1952r.
Organy EWWiS
Wysoka Władza - składała się z 9 członków (8 wybieranych z nominacji państw członkowskich, 1 wybierany przez nominowanych - aby podkreślić ponadnarodowość organu)
Kompetencje:
kontrola wspólnego rynku w dziedzinie węgla i stali
ustalanie wspólnych podatków na produkcję węgla i stali
prowadzenie badań naukowych
zwalczanie bezrobocia, dyskryminacji w tym zakresie
ustalanie i kontrola inwestycji
Wysoka Władza miała podejmować decyzje niezależnie od rządów państw członkowskich; ustalenia były wiążące dla rządów państw członkowskich.
Komitet Konsultacyjny - złożony był z przedstawicieli pracodawców, pracowników, związków zawodowych i konsumentów
Specjalna Rada Ministrów - miała za zadanie harmonizację produkcji węgla i stali w zgodzie z zaleceniami Wysokiej Władzy
Zgromadzenie Wspólnoty - składało się z 78 członków (Niemcy, Francja i Włochy miały po 18 członków, Kraje Beneluksu - 24)
Trybunał Sprawiedliwości - organ sądowy, złożony z 7 sędziów (6 wybieranych z nominacji, 1 wybierany przez nominowanych).
Kompetencje:
rozpatrywanie zarzutów przeciwko państwom wspólnoty oraz osobom prawnym, które dopuściły się złamania postanowień traktatu
kontrola decyzji Wysokiej Władzy
Traktat o EWWiS podpisano na czas określony 50 lat. Traktat ten wygasł w lipcu 2002r. Zadania realizowane przez EWWiS przejęła EWG.
Europejska Wspólnota Gospodarcza EWG
EWG powołano do życia na mocy traktatów rzymskich podpisanych 25.03.1957r. (weszły w życie 01.01.1958r.). Państwami członkowskimi były te same panstwa, które tworzyły EWWiS.
W 1992r. EWG zmieniła nazwę na Wspólnotę Europejską (na podstawie Traktatu z Maastricht).
Cele działania EWG a następnie Wspólnoty Europejskiej:
równoległy rozwój gospodarczy
podnoszenie warunków życia w państwach członkowskich
spójność ekonomiczna
Cele te zamierzano osiągnąć poprzez:
prowadzenie wspólnej polityki w handlu, rolnictwie, ochronie środowiska, transporcie, rynku
zniesienie ograniczeń celnych
realizację 4 swobód: przepływu ludzi, towarów, usług i kapitału
stowarzyszanie się i współpracę z państwami spoza EWG oraz ustalanie jednolitego prawodawstwa w dziedzinach wymienionych w pkt.1