AKADEMIA PEDAGOGICZNA
IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ
INSTYTUT TECHNIKI
PROF. NADZW. DR HAB. INZ.
STANISŁAW WIERZBIŃSKI
KONSPEKT WYKŁADU :
ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
KRAKÓW, 2005 R
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 1: ORGANIZACJA I KIEROWANIE
1.ORGANIZACJE, KIEROWANIE ORGANIZACJĄ
2.EFEKTYWNOŚĆ KIEROWANIA I ORGANIZACJI
3.PROCES KIEROWANIA
PLANOWANIE
ORGANIZOWANIE
PRZEWODZENIE
KONTROLOWANIE
ROLE KIEROWNICZE
4.RODZAJE KIEROWNIKÓW:
SZCZEBLE ZARZĄDZANIA
KIEROWNICTWO FUNKCJONALNE I LINIOWRE
5.POZIOMY ZARZĄDZANIA I UMIEJĘTNOŚCI
6.EKSPERYMENT NUMMI (New United Motor Manufacturing INC.)
PODSTAWOWE POJĘCIA:
ORGANIZACJA - dwie lub więcej osób, współpracujących w ramach określonej struktury stosunków dla osiągnięcia określonego celu lub zbioru celów.
CEL - podstawowy element organizacji, to, co organizacja stara się osiągnąć.
KIEROWANIE (ZARZĄDZANIE) - proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania pracy członków organizacji oraz wykorzystania wszystkich dostępnych zasobów organizacji do osiągnięcia jej celu lub zbioru celów.
KIEROWNIK - osoba odpowiedzialna za pokierowanie działaniami prowadzącymi do osiągnięcia celów organizacji.
EFEKTYWNOŚĆ KIEROWANIA - miara sprawności i skuteczności kierowania oraz osiągania założonych celów.
EFEKTYWNOŚĆ ORGANIZACJI - miara sprawności i skuteczności organizacji, miara osiągania przez organizację założonych celów.
SPRAWNOŚĆ - umiejętność minimalizowania zużycia zasobów w trakcie osiągania celów organizacji.
SKUTECZNOŚĆ - umiejętność wyznaczania odpowiednich celów.
PROCES - systematyczny sposób postępowania.
PLANOWANIE - proces ustalania celów i odpowiednich działań pozwalających na ich osiągnięcie.
ORGANIZOWANIE - proces doprowadzania dwóch lub więcej osób do współpracy w ramach określonej struktury stosunków, pozwalający na osiągnięcie celu lub zbioru celów organizacji.
PRZEWODZENIE - proces kierowania działaniami członków grupy lub całej organizacji związany z wykonywaniem zadań, a także wywierania na nie wpływu.
KONTROLOWANIE - proces zmierzający do zapewnienia zgodności działań rzeczywistych z planowanymi.
MODEL - uproszczone przedstawienie podstawowych cech przedmiotu, zjawiska lub wzajemnych stosunków w formie opisowej lub w postaci funkcji matematycznej.
KIEROWNIK PODSTAWOWEGO SZCZEBLA - osoba odpowiedzialna za prace pracowników wykonawczych, nie nadzorująca innych kierowników.
KIEROWNIK ŚREDNIEGO SZCZEBLA - ponosi odpowiedzialność za działania innych kierowników, w niektórych przypadkach także za działania pracowników wykonawczych.
MENEDŻER - członek naczelnego kierownictwa odpowiedzialny za ogólne zarządzanie organizacja; ustala politykę operacyjną i steruje relacjami organizacji z otoczeniem.
FUNKCJE - grupy podobnych działań w organizacji (np. marketing, produkcja).
KIEROWNIK FUNKCJONALNY - osoba odpowiedzialna za jeden rodzaj działalności (finanse, ochrona środowiska).
KIEROWNIK LINIOWY - osoba odpowiedzialna za wszystkie działania funkcjonalne ( produkcja, sprzedaż, finanse) w całej organizacji lub jej wydziale (filii).
UMIEJĘTNOŚCI TECHNICZNE - zdolność posługiwania się metodami, technikami i wiedzą w określonej dziedzinie.
UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE - zdolność współpracy z innymi ludźmi, a także zdolność indywidualnego lub zbiorowego motywowania członków organizacji.
UMIEJĘTNOŚCI KONCEPCYJNE - zdolność koordynowania i integrowania wszystkich interesów i działań w organizacji.
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 2: EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI
I ZARZĄDZANIA
1.HENRY FORD - PREKURSOR MASOWEJ PRODUKCJI
2.MACHIAVELLI i SUN-CY - LEKCJA HISTORII
3.SZKOŁA NAUKOWEJ ORGANIZACJI PRACY: KIEROWNIKÓW:
FREDERICK W. TAYLOR (1856-1915),
HENRY L. GANTT (1861-1919),
FRANK B., LILIAN M. GILBRETHOWIE (1868-1924, 1878-1972)
4.SZKOŁA KLASYCZNEJ TEORII ORGANIZACJI:
HENRI FAYOL (1841-1925),
MAX WEBER (12864-1920),
MARY PARKER FOLLETT (1868-1933),
CHESTER I. BARNARD (1886-1961).
5.SZKOŁA BEHAWIORALNA
6.SZKOŁA ILOŚCIOWA
7.WSPÓŁCZESNE KIERUNKI W TEORII ZARZĄDZANIA:
KIERUNEK SYSTEMOWY,
KIERUNEK SYTUACYJNY,
PODSTAWOWE POJĘCIA:
NAUKOWA ORGANIZACJA PRACY - kierunek stworzony w latach 1890-1930 przez F. W. Taylora i in. zmierzający do naukowego ustalenia najlepszej metody wykonania dowolnego zadania oraz doboru, szkolenia i motywowania pracowników.
SYSTEM ZRÓŻNICOWANYCH STAWEK - opracowany przez F. W. Taylora, przyznający większą płacę pracownikom o wyższej wydajności.
KLASYCZNA TEORIA ORGANIZACJI - jedna z pierwszych prób H. Fayola, określenia zasad i umiejętności będących podstawą skutecznego zarządzania.
BIUROKRACJA - organizacja o usankcjonowanej formalnej strukturze hierarchicznej, a także formalne procesy strukturalne w organizacji
ZASADY ZARZĄDZANIA FAYOLA - a) podział pracy, b) autorytet, c) dyscyplina, d) jedność rozkazodawstwa, e) jedność kierowania, f) podporządkowanie interesu osobistego interesom ogółu, g) wynagrodzenia, h) centralizacja, i) hierarchia, j) ład, k) odpowiednie traktowanie pracowników, l) stabilność personelu, m.)inicjatywa, n) poczucie przynależności do zespołu.
STREFA OBOJĘTNOŚCI (AKCEPTACJI) - wg Bernarda i Simona skłonność do przyjmowania przez poszczególne osoby poleceń należących do dobrze im znanego zakresu odpowiedzialności lub działania.
SZKOŁA BEHAWIORALNA - grupa naukowców zajmujących się dziedziną zarządzania z pozycji takich dyscyplin jak psychologia, socjologia i pokrewne w aspekcie skutecznego kierowania ludźmi w organizacjach.
STOSUNKI WSPÓŁDZIAŁANIA - sposób, w jaki kierownicy i inni pracownicy wzajemnie na siebie oddziaływają.
EFEKT HAWTHORNE - możliwość wzrostu wydajności pracy pracowników z racji poświęcania im szczególnej uwagi.
TEORIA X i Y- wg McGregora (tradycyjny pogląd na motywację; praca jest nieprzyjemna dla pracowników, dlatego też należy ich motywować siłą, pieniędzmi lub pochwałami (X) oraz ludzie są z natury motywowani do pracy i dobrego wykonywania zadań (Y).
BADANIA OPERACYJNE, SZKOŁA ILOŚCIOWA - matematyczne metody budowania modeli, analizy i rozwiązywania problemów zarządzania.
KIERUNEK SYSTEMOWY - pogląd, że organizacja jest jednolitym, ukierunkowanym systemem składającym się z wzajemnie powiązanych części.
SYNERGIA -w zakresie organizacji synergia oznacza, że wydziały, które ze sobą współpracują są efektywniejsze niż gdyby funkcjonowały w izolacji.
SYSTEM OTWARTY/ZAMKNIĘTY - system, w którym występuje/ nie występuje wzajemne oddziaływanie z otoczeniem, odpowiednio
GRANICE SYSTEMU - granice oddzielające system od otoczenia, systemie zamkniętym-sztywne, w otwartym-elastyczne.
KIERUNEK SYTUACYJNY - w rozmaitych sytuacjach i warunkach mogą być stosowane różne techniki dla osiągnięcia celów organizacji.
INSTYTUT TECHNIKI - 2
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 3: ŚRODOWISKO ORGANIZACJI I ŚRODOWISKO NATURALNE
1.ŚRODOWISKO ORGANIZACJI.
2 PODMIOTY ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE, STEROWANIE STOSUNKAMI Z INTERESARIUSZAMI.
3.ELEMENTY POŚREDNIEGO ODDZIAŁYWANIA:
ZMIENNE SPOŁECZNE (STYL ŻYCIA I WARTOŚCI SPOŁECZNE),
ZMIENNE POLITYCZNE,
ZMIENNE TECHNICZNE.
4.ŚRODOWISKO NATURALNE:
PROBLEMY I RUCHY OCHRONY ŚRODOWISKA,
ZAGROŻENIA ŚRODOWISKOWE,
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ.
5. REAGOWANIE NA OTOCZENIE I ŚRODOWISKO NATURALNE.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
OTOCZENIE (ŚRODOWISKO ZEWNĘTRZNE) - obejmuje wszystkie elementy znajdujące się poza organizacją i mające związek z jej funkcjonowaniem, w tym elementy o bezpośrednim i pośrednim oddziaływaniu.
NAKŁADY I WYNIKI - nakłady to zasoby pobierane przez organizację z otoczenia obejmują m.in. surowce, pieniądze, pracę i energię, podczas gdy wyniki stanowią przetworzone nakłady zwracane do otoczenia w postaci wyrobów lub usług.
INTERESARIUSZE ZEWNĘTRZNI/WEWNĘTRZNI - grupy osób pośrednio/ bezpośrednio wywierające wpływ na działanie organizacji; na przykład związki zawodowe, dostawcy, konkurenci, klienci, władze państwowe zaliczani do interesariuszy zewnętrznych oraz pracownicy, akcjonariusze i członkowie rady nadzorczej zaliczani do interesariuszy wewnętrznych.
NEGOCJACJE ZBIOROWE - ustalanie między pracownikami i zarządem układów zbiorowych pracy w tym warunków płacy i pracy oraz innych aspektów środowiska pracy.
ZMIENNE SPOŁECZNE - obejmują czynniki otoczenia, takie jak demografia, styl życia, wartości społeczne, które mogą wywierać wpływ na organizację.
ZMIENNE EKONOMICZNE - obejmują ogólne warunki i trendy ekonomiczne, które mogą wywierać wpływ na organizację.
ZMIENNE POLITYCZNE - obejmują czynniki mogące wywierać wpływ na organizację w następstwie procesów zachodzących w polityce.
ZMIENNE TECHNICZNE - obejmują m.in. nowe technologie, wyroby, lub osiągnięcia naukowe, które mogą wywierać wpływ na organizację.
WSPÓŁCZESNE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA - koncentrują się na takich zagadnieniach jak: zanieczyszczenia, zmiany klimatyczne, dziury ozonowe, dostateczne (w skali światowej) zapasy wody i żywności.
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ - nowoczesny sposób myślenia o problemach środowiska w kontekście racjonalnego wykorzystywania zasobów naturalnych, a przede wszystkim odnawialnych źródeł energii (ogniwa fotowoltaiczne).
POSTAWY ORGANIZACJI NA PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA - postawa legalistyczna związana z przestrzeganiem wszelkich aktów normatywnych dotyczących środowiska, postawa rynkowa związana z preferencjami ekologicznych żądań klientów, postawa interesariuszy uwzględniająca poglądy różnych grup interesariuszy na ochronę środowiska (m.in. wykorzystywanie surowców odpadowych, szkolenie pracowników w sprawach ochrony środowiska, udział w działaniach społeczności lokalnych na rzecz środowiska, postawa ciemnozielona to zachęta do ograniczania wykorzystywania zasobów ziemi w sposób nie odtwarzalny i nie zrównoważony (m.in. ochrona zwierząt doświadczalnych, ochrona krajobrazu, ochrona gatunków zwierząt i roślin).
INSTYTUT TECHNIKI - 3
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 4: GLOBALIZACJA I ZARZĄDZANIE
1.PODSTAWOWE PROBLEMY WSPÓŁCZESNEJ GLOBALIZACJI:
ZARYS IDEII GLOBALIZACJI, KORPORACJE TRANSNARODOWE
2. GLOGALIZACJA I KONKURENCJA.
3.PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT:
WSPÓLNOTY EUROPEJSKIE, UNIA EUROPEJSKA (EUROPEAN COMMUNITY),
PÓŁNOCNOAMERYKAŃSKI UKŁAD WOLNEGO HANDLU (NAFTA- NORTH AMERICAN TRADE AGREEMENT)
4.PRAKTYKA GLOBALNEGO ZARZĄDZANIA.
5.UMIEDZYNAROWIENIE FIRM.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
GLOBALIZACJA - świadomość organizacji, że w interesach należy uwzględniać ogólnoświatowy, a nie lokalny punkt widzenia.
KONKURENCYJNOŚĆ - względna pozycja danego konkurenta wobec pozostałych.
PRZEWAGA KONKURENCYJNA - zdolność lub okoliczności umożliwiające korporacji uzyskiwanie ponadprzeciętnych zysków w danym sektorze.
INWESTOWANIE W PORTFEL AKCJI - inwestowanie w zagraniczne aktywa przez zakup akcji firmy-dysponenta aktywów.
INWESTOWANIE BEZPOŚREDNIE - inwestowanie w zagraniczne firmy w taki sposób, że korporacja bezpośrednio nimi zarządza.
KORPORACJA TRANSNARODOWA - duża organizacja prowadząca działalność w wielu krajach i utrzymująca w nich swoje filie, nad którymi kontrolę sprawuje centrala.
INFRASTRUKTURA - zaplecze potrzebne do wspierania działalności gospodarczej, w tym systemy transportu, szkoły, szpitale, zakłady energetyczne i urządzenia sanitarne.
EKSPORT - sprzedaż na zagranicznych rynkach towarów wytwarzanych w kraju.
LICENCJONOWANIE - udzielanie prawa do wprowadzania na rynek wyrobów oznaczonych zastrzeżoną marką albo do korzystania z opatentowanych technologii lub materiałów chronionych prawami autorskimi.
FRANCHISING - szczególny rodzaj umowy licencyjnej, zgodnie, z którą firma sprzedaje pakiet obejmujący prawo do korzystania ze znaku firmowego, sprzętu, materiałów i wytycznych dotyczących nauczania języków obcych, zarządzania itp.
WSPÓŁNE PRZEDSIĘWZIĘCIE (JOINT VENTURE) - przedsięwzięcie, w którym krajowe i zagraniczne firmy wspólnie ponoszą koszty inwestycji lub prac badawczych na zagranicznym rynku.
GLOBALNE PARTNERSTWO STRATEGICZNE - porozumienie zawarte przez organizację z jednym lub wieloma państwami mające zazwyczaj na celu wykorzystanie okazji istniejących w tych krajach i uzyskanie w tych krajach przodującej pozycji jako dostawca bądź producent.
MENEDŻER ETNOCENTRYCZNY - kierownik reprezentujący pogląd, że metody zarządzania w jego kraju macierzystym są lepsze od stosowanych w innych krajach i że można je eksportować wraz z wyrobami i usługami.
MENEDŻER POLICENTRYCZNY - kierownik reprezentujący pogląd, że skoro politykę zarządzania stosowaną w obcym kraju najlepiej rozumie tamtejszy personel kierowniczy to centrala powinna polegać na swoich oddziałach zagranicznych.
MENEDŻER GEOCENTRYCZNY - kierownik akceptujący zarówno różnice jak i podobieństwa w polityce zarządzania w kraju i za granicą w aspekcie wykorzystywania najskuteczniejszych metod.
INSTYTUT TECHNIKI - 4
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 5: TWORZENIE I PRZEKSZTAŁCANIE
ORGANIZACJI
1.PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, DROBNA PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ.
2.PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ A ZARZĄFDZANIE.
3.ZNACZENIE I KORZYŚCI Z PRZEDSIĘBIORCZOŚCI:
WYDAJNOŚĆ
NOWE TECHNIKI, WYROBY I USŁUGI
ZMIANY NA RYNKU
4.PRZEDSIĘBIORCA:
CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE
CZYNNIKI SOCJOLOGICZNE
BARIERY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
5.PRZEKSZTAŁCANIE ORGANIZACJI
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ WEWNĘTRZNA
REENGINEERING-PRZEPROJEKTOWANIE KORPORACJI
PODSTAWOWE POJĘCIA:
DROBNA PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ - miejscowe przedsiębiorstwa, zarządzane lokalnie zazwyczaj zatrudniające nie wielką liczbę pracowników w jednym miejscu.
PRZEDSIĘBIORCA - inicjator zamierzenia gospodarczego i założyciel nowej organizacji do realizacji tego zamierzenia.
PTRZEDSIĘBIORCZOŚĆ - pozornie nieciągły proces łączenia zasobów do wytwarzania nowych wyrobów lub usług.
FIRMA NOWO ZAŁOŻONA - firma założona przez ludzi dążących do zmiany środowiska danego sektora przez wprowadzenie nowego wyrobu, bądź też nowej technologii.
WYDAJNOŚĆ - miara skuteczności funkcjonowania systemu operacyjnego oraz wskaźnik sprawności i konkurencyjności danej firmy lub wydziału.
BADANIA I ROZWÓJ (B&R) - funkcja przedsiębiorczości polegająca przeznaczaniu części zasobów organizacji na projektowanie, testowanie i wdrożenie do produkcji nowych wyrobów.
BIZNES PLAN (PLAN ZAMIERZENIA) - oficjalny dokument zawierający określenie misji opis wyrobu lub usługi firmy, analizę rynku, prognozy finansowe oraz opis strategii zarządzania prowadzący do osiągnięcia zamierzonych celów.
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ WEWNĘTRZNA - realizowana w obrębie korporacji, dzięki której organizacja dąży do rozszerzenia działalności przez wyszukiwanie nowych możliwości, kreowanych w następstwie wykorzystywania istniejących zasobów organizacji.
REENGINEERING - radykalne przeprojektowanie organizacji jako najbardziej skuteczny sposób jej przekształcenia, wiąże się z definiowaniem procesów od nowa jako układów wzajemnych stosunków.
INSTYTUT TECHNIKI - 5
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 6: SYSTEMY ZAPEWNIENIA JAKOŚCI
1.DEFINIOWANIE JAKOŚCI.
2.HISTORIA JAKOŚCI.
3.KOMPLEKSOWE ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ (TQM):
PODSTAWOWE KONCEPCJE (PODEJŚCIE SYSTEMOWE, NARZĘDZIA TQM, KLIENCI, KIEROWNICTWO, PRACOWNICY),
PLANOWANIE
4.STATYSTYCZNA KONTROLA JAKOŚI.
5.CZTERNAŚCIE WSKAZAŃ W.E.DEMINGA:
PODSTAWOWE POJĘCIA:
JAKOŚĆ - pojęcie złożone, najczęściej oznacza prawidłowe wykonywanie wszystkiego od początku, zamiast poprawiania popełnionych błędów.
KOMPLEKSOWE ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ (TQM) - ukierunkowanie kultury organizacji na zadowolenie klientów poprzez zastosowanie zintegrowanego systemu narzędzi, metod i szkolenia; TQM wiąże się z ustawicznym doskonaleniem procesów stosowanych w organizacji prowadzących do wysokiej jakości wyrobów i usług.
STATYSTYCZNA KONTROLA PROCESU - metody pomiaru wahań oraz ciągłej poprawy procesów produkcji przed końcową faza końcowej kontroli jakości, stosowane w celu zapobiegania wytwarzaniu wyrobów z usterkami.
KOŁÓ JAKOŚCI - grupa specjalistów zajmująca się sposobami poprawy jakości i
rozwiązywaniem problemów występujących w produkcji.
CZTERNAŚCIE WSKAZAŃ DEMINGA - (wskazania nie zostały przedstawione w formie pisemnej, istnieją różne wersje sformułowań):
Systematyczne i wytrwałe dążenie do doskonalenia produktów i usług.
Zastosować nową filozofię zarządzania.
Nie poleganie na masowej kontroli jako sposobie zapewnienia jakości.
Nie ocenianie transakcji wyłącznie na podstawie kryterium cenowego.
Stałe doskonalenie procesu produkcji i obsługi.
Wprowadzanie nowoczesnych metod szkolenia na stanowisku pracy.
Zapewnienie rzeczywistego przywództwa kierowników zespołów.
Kreowanie warunków pracy bez obaw i lęków.
Przełamywanie barier pomiędzy różnymi służbami i działami.
Rezygnacja z haseł i sloganów adresowanych do pracowników.
Rezygnacja z planowania zadań ilościowych.
Usunięcie barier na drodze do dumy z jakości pracy robotników i menedżerów.
Wprowadzenie intensywnego programu szkolenia i przekwalifikowania pracowników.
Tworzenie zespołów kierowniczych w taki sposób aby realizacja powyższych wskazań leżała w zakresie ich kompetencji.
SYSTEM - w organizacji oznacza funkcje lub działania podejmowane dla osiągnięcia celów organizacji.
SYSTEM SPOŁECZNY - zbiór przekonań i wynikających z nich zachowań wspólnych dla całej organizacji (system kulturowy).
SYSTEM TECHNICZNY - obejmuje takie czynniki jak technika, infrastruktura materialna oraz inwestycje kapitałowe niezbędne dla osiągnięcia celów organizacji.
SYSTEM ZARZĄDZANIA - sposób zarządzania zasobami ludzkimi i materialnymi w organizacji.
UPEŁNOMOCNIENIE - przekazanie poszczególnym osobom uprawnień, umożliwiających im osiąganie celów roboczych.
INSTYTUT TECHNIKI - 6
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 7: PODEJMOWANIE DECYZJI
1.CZAS I STOSUNKI MIĘDZY LUDŹMI W PROCESIE PODEJMOWANIA DECYZJI.
2.ROZPOZNAWANIE PROBLEMÓW I DOSTRZEGANIE OKAZJI:
ROZPOZNAWANIE PROBLEMU,
DOSTRZEGANIE OKAZJI.
3.DECYZJA O DECYDOWANIU.
4.ISTOTA PODEJMOWANIA DECYZJI KIEROWNICZYCH:
DECYZJE PROGRAMOWE I NIEPROGRAMOWER,
PEWNOŚĆ, RYZYKO I NIEPEWNOŚĆ.
5.RACJONALNY MODEL PODEJMOWANIA DECYZJI:
ANALIZA SYTUACJI,
WYSZUKIWANIE MOŻLIWYCH ROZWIĄZAŃ,
OCENA MOŻLIWYCH ROZWIĄZAŃ I WYBÓR NAJLEPSZEGO,
WDRAŻANIE DECYZJI I OCENA JEJ SKUTKÓW.
6.RACJONALNY MODEL DECYZJI.
7.DECYDOWANIE DOSTOSOWAWCZE.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
PODEJMOWANIE DECYZJI - proces rozpoznawania i wyboru określonego kierunku działania, prowadzący do rozwiązania konkretnego problemu.
PROBLEM - sytuacja występująca wtedy, kiedy rzeczywisty stan spraw odbiega od stanu pożądanego
OKAZJA - sytuacja powstająca wówczas, kiedy okoliczności daja organizacji szansę do przekroczenia założonych celów.
METODA DIALEKTYCZNA - metoda analizy, w której decydent określa swoje założenia, neguje je, a następnie opracowuje kontr-rozwiązania oparte na tych przeciwnych założeniach.
DECYZJE PROGRAMOWANR - dotyczą rutynowych problemów, określane przez zasady, procedury lub też zwyczaj.
DECYZJE NIEPROGRAMOWANE - dotyczą nietypowych problemów, opracowywane w procesie o nie określonej z góry strukturze.
PEWNOŚĆ - warunki podejmowania decyzji, w których kierownik dysponuje dokładnymi, wymiernymi i wiarogodnymi informacjami o skutkach wybrania każdej z rozważanych możliwości.
RYZYKO - warunki podejmowania decyzji, w których znane jest prawdopodobieństwo uzyskania pożądanego wyniku poszczególnych możliwych działań.
PRAWDOPODOBIEŃSTWO - statystyczna miara możliwości wystąpienia określonego zdarzenia lub wyniku.
NIEPEWNOŚC - warunki podejmowania decyzji, w których występują nieprzewidywalne okoliczności zewnętrzne, lub w których brakuje informacji niezbędnych do określenia prawdopodobieństwa wystąpienia określonych zdarzeń.
RACJONALNY MODEL PODEJMOWANIA DECYZJI - czteroetapowy proces, ułatwiający rozważenie wielu możliwości i wybór tej, która zapewnia największą szansę powodzenia.
BURZA MÓZGÓW - technika podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów, w której dąży się do twórczych rozwiązań problemów w następstwie swobodnej dyskusji dotyczącej różnych możliwości rozwiązania problemu.
TEORIA GIER - zajmuje się wyborami dokonywanymi przez ludzi w warunkach wzajemnej zależności.
TEORIA CHAOSU - zajmuje się badaniami dynamicznych układów w wielkich systemach społecznych.
INSTYTUT TECHNIKI - 7
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 8: PLANOWANIE I ZARZĄDZANIE
STRATEGICZNE
ZNACZENIE PLANOWANIA W ORGANIZACJI.
PLANY STRATEGICZNE - PLANY OPERACYJNE.
EWOLUCJA POJĘCIA STRATEGII:
STRATEGIA JAKO PLAN GENERALNY,
ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE,
POZIOMY STRATEGII:
STRATEGIA NA POZIOMIE KORPORACJI,
STRATEGIA NA POZIOMIE JEDNOSTKI GOSPODARCZEJ,
STRATEGIA NA POZIOMIE FUNKCJONALNYM.
TREŚĆ STRATEGII KORPORACJI:
JAKOŚĆ JAKO CZĘŚĆ STRATEGII KORPORACJI,
METODY PORTFELOWE,
STRATEGIA “PIĘCIU SIŁ NAPĘDOWYCH” KORPORACJI.
STRATEGIA KOLEKTYWNA.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
PLANY STRATEGICZNE - wytyczają zasadnicze kierunki działania i określają ogólne cele organizacji.
PLANY OPERACYJNE - zawierają szczegółowe ustalenia dotyczące wykonania lub wdrożenia planów strategicznych w codziennych działaniach operacyjnych.
MISJA - ogólny cel organizacji oparty na przesłankach planu, uzasadniający istnienie organizacji.
STRATEGIA - szeroki program wytyczania i osiągania celów organizacji, a także reakcja organizacji w czasie na oddziaływanie jej otoczenia.
ZARZĄDZANIE STRATEGIOCZNE - proces obejmujący opracowanie planów strategicznych, a następnie podejmowanie działań na podstawie tych planów.
STRATEGIA NA POZIOMIE KORPORACJI - opracowana przez naczelne kierownictwo sprawujące nadzór nad interesami i operacjami organizacji obejmującej jednostki prowadzące różne rodzaje działalności.
STRATEGIA NA POZIOMIE JEDNOSTKI GOSPODARCZEJ - obejmuje strategię realizacji celów określonej jednostki.
STRATEGIA NA POZIOMIE FUNKCJONALNYM - opracowywana dla określonej komórki funkcjonalnej, mająca na celu realizację strategii całej jednostki gospodarczej.
STRATEGIA KORPORACJI - obejmuje koncepcje dotycząca sposobów wzajemnego oddziaływania w czasie ludzi w danej organizacji z ludźmi w innych organizacjach.
ANALIZA PORTFELOWA - metoda umożliwiająca sformułowanie strategii korporacji, zwana także macierzą wzrostu lub udziału rynku.
STRATEGIA PRZEDSIĘBIORCZA - zestawianie wartości i zasad wyjaśniających cele i sposób ich realizacji w organizacji.
INSTYTUT TECHNIKI - 8
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 9: WDRAŻANIE STRATEGII
1.WZAJEMNE DOSTOSOWANIE STRUKTURY I STRATEGII:
INTEGRACJA PIONOWA, ORGANIZACJA FUNKCJONALNA, FIRMA WIELOZAKŁADOWA,
MODEL 7S.
2. INSTYTUCJONALIZACJA STRATEGII.
3.OPERACJONALIZACJA STRATEGII.
4.STOSOWANIE PROCEDUR DO WDRAŻANIA STRATEGII:
ZADANIA ROCZNE,
ZARZĄDZANIE PRZEZ CELE,
SYSTEMY NAGRÓD I ZACHĘT PŁACOWYCH
PODSTAWOWE POJĘCIA:
WDRAŻANIE STRATEGII - obejmuje administracyjne zadania niezbędne w związku z wprowadzaniem strategii do praktyki.
INTEGRACJA PIONOWA - polega na zwiększeniu zakresu działalności operacyjnej organizacji przez zakup firmy dostawczej lub dystrybucyjnej, w aspekcie sprawniejszej produkcji podstawowego wyrobu lub sprawniejszego świadczenia podstawowych usług.
ORGANIZACJA FUNKCJONALNA - gromadzi w jednej jednostce osoby zajmujące się określoną działalnością funkcjonalną np. marketingiem, finansami.
FIRMA WIELOZAKŁADOWA - organizacja, która rozszerzyła swoją działalność na różne sektory i zdywersyfikowała swoje wyroby (dywersyfikacja - rozszerzanie sfery działania przez realizację nowych celów, w tym wzbogacenie wyrobu o nowe cechy pozytywne).
MODEL 7S - układ odniesienia do wprowadzenia zmian, wyróżniający siedem kluczowych czynników, które mogą ujemnie wpływać na skuteczność zmian w organizacji. Czynniki kluczowe to: struktura, strategia, systemy, styl, kadra, umiejętności oraz cele nadrzędne.
PLAN JEDNORAZOWY - szczegółowy przebieg działań, wykorzystywany jednorazowo lub okazjonalnie do rozwiązania problemu, który nie występuje z określoną częstotliwością.
PROGRAM - plan jednorazowy obejmujący relatywnie duży zbiór działań organizacji i określa główne etapy osiągania celu, kolejność, czas trwania i terminy zakończenia oraz jednostki odpowiedzialne za każdy etap.
PROJEKT - mniejsza odrębna część programu.
PRELIMINARZ BUDŻETOWY - formalne ilościowe określenie zasobów przeznaczonych w danym czasie na realizację określonych programów lub projektów.
PLAN TRWALE OBOWIĄZUJĄCY - ustalony zbiór decyzji wykorzystywany w powtarzających się działaniach organizacji (elementy planu to: zasady postępowania, procedury i reguły).
ZASADA POSTĘPOWANIA - plan trwale obowiązujący, zawierający ogólne wytyczne podejmowania decyzji.
REGUŁA - plan trwale obowiązujący określający konkretne działania, jakie należy podjąć w danej sytuacji.
PROCEDURA - plan trwale obowiązujący zawierający szczegółowe wskazówki, w jaki sposób należy wykonywać określone często lub regularnie powtarzające się działania w organizacji.
ZADANIE ROCZNE - szczegółowo ustalone wytyczne określające, co należy robić w danym roku, aby osiągnąć strategiczne cele organizacji.
ZARZĄDZANIE PRZEZ CELE (ZPC) - sformalizowany zbiór procedur określający działania i analizujący postępy w sferze osiągania wspólnych celów przez kierownika i pracowników.
ELEMENTY SYSTEMU ZPC - zaangażowanie, ustalanie celów na najwyższym szczeblu zarządzania, cele indywidualne, uczestnictwo, samodzielność w wykonywaniu planów, przegląd efektywności.
INSTYTUT TECHNIKI - 9
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 10: PROJEKTOWANIE ORGANIZACJI I JEJ STRUKTURA
1.PODSTAWOWE ELEMENTY BUDOWY ORGANIZACJI:
PODZIAŁ PRACY,
DEPARTAMENTALIZACJA,
HIERACHIA,
KOORDYNACJA
2.PROJEKTOWANIE ORGANIZACJI:
PODEJŚCIE KLASYCZNE,
PODEJŚCIE ZADANIOWO-TECHNOLOGICZNE,
PODEJŚCIE ŚRODOWISKOWE.
3.ZMNIEJSZANIE ORGANIZACJI.
4.RODZAJE STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH:
STRUKTURA FUNKCJONALNA,
ORGANIZACJA O PODZIALE STRUKTURALNYM WG. WYROBU LUB RYNKU,
ORGANIZACJA O STRUKTURZE MACIERZOWEJ,
FORMALNA I NIEFORMALNA STRUKTURA ORGANIZACYJNA.
5. KORPORACJA WIRTUALNA.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
PROJEKTOWANIE ORGANIZACJI - ustalanie struktury organizacyjnej najodpowiedniejszej przy danej strategii, zasobach ludzkich, technologii i zadaniach organizacji.
STRUKTURA ORGANIZACYJNA - układ określający sposób, w jaki dzieli się zadania organizacji, grupuje i koordynuje.
PODZIAŁ PRACY - rozkładanie złożonego zadania na części w związku, z czym poszczególne osoby ponoszą odpowiedzialność za ograniczony zbiór czynności, a nie za całość zadania.
ROZPIĘTOŚĆ KIEROWANIA - liczba osób i działów podległa bezpośrednio jednemu kierownikowi.
LINIE PODPORZĄDKOWANIA - określają, kto komu podlega w organizacji, stanowią istotny element każdego schematu organizacyjnego.
HIERARCHIA - układ wielu szczebli w strukturze organizacyjnej, na szczycie, której znajduje się najwyższy rangą menedżer odpowiedzialny za operacje całej organizacji.
KOORDYNOWANIE - integracja działalności odrębnych części organizacji w celu skutecznej realizacji założonych celów.
INTEGRACJA - określenie stopnia, w jakim członkowie różnych działów współpracują ze sobą w ujednolicony sposób.
SDYSTEM MECHANISTYCZNY - działania organizacji podzielone są na odrębne wyspecjalizowane zadania; system zbiurokratyzowany.
SYSTEM ORGANICZNY - charakteryzuje się brakiem formalności praca w grupach i otwartością w komunikowaniu się pracowników.
ZMNIEJSZANIE ORGANIZACJI - stanowi jedną z odmian restrukturyzacji i prowadzi do ograniczenia wielkości organizacji, spłaszczenia struktury organizacyjnej. Jest to jeden ze sposobów przekształcenia organizacji w elastyczne struktury szybko reagujące na zachodzące zmiany na rynkach światowych.
ORGANIZACJA FUNKCJONALNA - w jednostce grupuje się osoby zajmujące się określoną działalnością funkcjonalną.
PODZIAL ORGANIZACJI WG WYROBU LUB RYNKU - organizacja podzielona na zakłady produkujące jeden wyrób, lub podzielona na zakłady grupujące tych samych klientów bądź też działające na tym samym terenie (rynku)
ZAKŁAD - duży dział organizacji zajmujący się produkcja lub sprzedażą określonych wyrobów lub obsługą określonych rynków.
STRUKTURA MACIERZOWA - struktura organizacyjna, w której dany pracownik podlega jednocześnie kierownikowi funkcjonalnemu i kierownikowi programu.
KORPORACJA WIRTUALNA - jest tymczasowo utworzona siecią niezależnych firm - dostawców, odbiorców - połączoną za pomocą techniki informacyjnej w celu dzielenia się umiejętnościami i kosztami a także w celu udostępniania sobie rynków.
INSTYTUT TECHNIKI - 10
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 11: WŁADZA I AUTORYTET
1.WŁADZA:
ŹRÓDŁA WŁADZY,
ASPEKTY WLADZY ZWIĄZANE Z KULTURĄ,
PRZEGLĄD POGLĄDÓW NA WŁADZĘ.
2.AUTORYTET:
PODSTAWY AUTORYTETU FORMALNEGO.
3.WŁADZA LINIOWA, SZTABOWA I FUNKCJONALNA:
`WŁADZA LINIOWA,
WŁADZA SZTABOWA,
WŁADZA FUNKCJONALNA
4.DELEGOWANIE:
ZALETY DELEGOWANIA,
PRZESZKODY W DELEGOWANIU,
DELEGOWANIE SKUTECZNE.
5.DECENTRALIZACJA I CENTRALIZACJA
CZYNNIKI WŁYWAJĄCE NA DECENTRALIZACJĘ
6.PROJEKTOWANIE ZADAŃ:
MECHANISTYCZNE PROJEKTOWANIE ZADAŃ,
MOTYWACYJNE PROJEKTOWANBIE ZADAŃ,
ERGONOMICZNE PROJEKTOWANIE ZADAŃ.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
WŁADZA - charakteryzuje się możliwością wywierania wpływu na innych ludzi, czyli możliwość kreowania zmiany postaw lub zachowań grup bądź też osób indywidualnych (uwaga: struktura organizacyjna zapewnia stabilny, logiczny układ stosunków w których pracownicy i kierownicy współdziałają na rzecz realizacji celów organizacji; reguły działania ludzi w strukturze organizacyjnej określają menedżerowie na mocy swojego autorytetu i władzy).
ŹRODŁA WŁADZY - wynikają z możliwości nagradzania, wymuszania, z mocy prawa, z uprawnień eksperckich oraz z tzw. władzy odniesienia:
władza nagradzania daje osobie wywierającej wpływ na organizację możliwość nagradzania za wykonanie wyraźnie sformułowanych (lub domniemanych) zadań,
władza wymuszania pozwala osobie wywierającej wpływ na organizację na stosowanie kar względem osób podległych z tytułu nie wykonania nałożonych zadań,
władza z mocy prawa istnieje wówczas, kiedy podlegająca jej osoba uznaje, że ten kto wywiera wpływ na organizacje ma do tego prawo autorytet formalny),
władza ekspercka wynika z przekonania, że osoba wywierająca wpływ na organizację dysponuje wiedzą specjalistyczną niedostępną osobie lub grupie osób na które wpływ jest wywierany,
władza odniesienia opiera się na przekonaniu osoby lub grupy osób o celowości upodobnienia się do osoby wywierającej wpływ, względnie do identyfikacji z taką osobą
ASPEKTY WŁADZY ZWIĄZANE Z KULTURĄ - wiążą się z odmiennymi doświadczeniami , tradycjami i praktyka w skali ogólnoświatowej, z kolei wpływa na postrzeganie pozycji osób sprawujących władzę (np. Francja, Włochy, Japonia, Indie, Brazylia- sprawujący władzę stoją wyżej i winni wyglądać możliwie potężnie).
PRZEGLĄD POGLĄDÓW NA WŁADZĘ - generalnie wyróżnia się ( David McClelland) dwa oblicza władzy - negatywne i pozytywne. W zarządzaniu opartym na negatywnym obliczu władzy ludzi traktuje się instrumentalnie (pionki) w zależności od potrzeb; rządzeni przeciwstawiają się władzy lub biernie poddają, co w końcowym rachunku przynosi klęskę sprawującemu władzę. Pozytywne oblicze władzy znamionuje troska o cele grupowe, a w szczególności o ich formułowanie i osiąganie.
John P.Kotter stwierdza, że kierownicy skutecznie posługujący się władzą zwracają uwagę na źródło pochodzenia władzy, doceniają koszty, zagrożenia i korzyści płynące ze sprawowania władzy, korzystają z władzy w trakcie realizacji celów zawodowych, działają w sposób dojrzały, i traktują władzę jako element konieczny do wykonania zadań.
Rosabeth Moss Kanter określa czynniki wpływające na uzyskania władzy, w tym wyróżniającą się działalność, widoczność i skuteczność sprawującego władzę oraz posiadanie sponsorów-doradców.
AUTORYTET - stanowi jedną z postaci władzy rozumiana jako zdolność do sprawowania w wyniku dysponowania określonymi wartościami.
PODSTAWY AUTORYTETU FORMALNEGO - pogląd klasyczny zakłada, że władza zaczyna się na bardzo wysokim szczeblu (Bóg, dyktator, prezydent z wyboru) a następnie zgodnie z prawem jest przekazywana w dół ze szczebla na szczebel, natomiast pogląd oparty na założeniu przyzwolenia zakłada, że o autorytecie formalnym decydują ci na których wywierany jest wpływ, co w praktyce oznacza, że osoba na którą wywierany jest wpływ decyduje, które z poleceń wykona
Ch.I.Barnard wymienia czynniki wpływające na akceptacje autorytetu formalnego, w tym rozumienie polecenia, zgodność polecenia z dążeniami organizacji oraz interesami osobistymi, a osobistych poglądów i preferencji oraz możność wzajemnego porozumienia się uczestniczących w procesie komunikacji.
WŁADZA LINIOWA - to władza kierowników bezpośrednio odpowiedzialnych wg linii podporządkowania za osiąganie celów organizacji.
WŁADZA SZTABOWA - to władza osób i grup ludzi służących kierownikom liniowym radami i świadczących na ich rzecz usługi.
WŁADZA FUNKCJONALNA - to prawo sprawowania kontroli przez członków zespołów sztabowych nad czynnościami innych działów odpowiednio do zakresu odpowiedzialności tych zespołów.
DELEGOWANIE - przekazanie podwładnemu władzy oraz odpowiedzialności za wykonanie określonych działań.
ZALETY DELEGOWANIA - im więcej zadań kierownik zdoła delegować do podwładnych tym większy zakres odpowiedzialności może przejmować od przełożonych, skłonienie pracowników do podejmowania inicjatyw (samodzielnego myślenia) i odpowiedzialności, do podejmowania lepszych decyzji z racji bliższego usytuowania miejsca akcji, nadto przyśpieszenie podejmowania decyzji.
PRZESZKODY W DELEGOWANIU - brak wyraźnie sprecyzowanej odpowiedzialności za podejmowane decyzje w przypadku cedowania uprawnień na niższy szczebel zarządzania, a także poczucie zagrożenia w przypadku lepszego wykonywania zadań przez podwładnych
DELEGOWANIE SKUTECZNE - wymaga podjęcia następujących czynności:
Ustalenia które zadania można oddelegować,
ustalenia kto otrzyma zadanie,
zapewnienia dostatecznych środków do wykonania przydzielonego zadania,
przydziału zadania,
gotowości do działań interwencyjnych,
stworzenia mechanizmu sprzężeń zwrotnych.
DECENTRALIZACJA I CENTRALIZACJA - oznacza stopień w jakim kierownicy delegują autorytet formalny w całej organizacji, przy czym pełna skala możliwości zamyka się od decentralizacji do centralizacji.
CZYNNIKI WŁYWAJĄCE NA DECENTRALIZACJĘ - to bliskość rynków, znajomość lokalnych warunków, znajomość klientów, wygoda sprzedawców towarów lub usług. Na decentralizację mogą oddziaływają także takie czynniki jak wpływ otoczenia (cechy rynku, konkurencja, dostępność materiałów),wielkość i tempo wzrostu organizacji, inne cechy organizacji (preferencje kierownictwa, umiejętności kierowników niższych szczebli, kultura organizacji) oraz koszty i ryzyko związane z określoną decyzją.
PROJEKTOWANIE ZADAŃ - podział pracy danej organizacji pomiędzy jej członków
MECHANISTYCZNE PROJEKTOWANIE ZADAŃ - widoczne w trakcie obsługiwania linii produkcyjnej lub montażowej, kiedy to pracownik wykonuje jedną lub kilka prostych operacji (system preferowany przez F.W.Taylora).
MOTYWACYJNE PROJEKTOWANIE ZADAŃ - charakteryzują następujące cechy zadań: zróżnicowanie umiejętności, samoistność zadania, znaczenie zadania, samodzielność oraz sprzężenie zwrotne. Przy projektowaniu zadań uwzględnia się możliwość rozszerzenia pracy oraz wzbogacenia pracy, przy czym terminy te obejmują:
rozszerzenie pracy - to łączenie różnych operacji na podobnym szczeblu w jedno zadanie, prowadzące do ograniczenia monotonii pracy, zwiększenia motywacji i zadowolenia pracownika a w konsekwencji do zwiększenia zakresu zadań,
wzbogacenie pracy - to łączenie różnych operacji w przekroju pionowym organizacji w jedno zadanie w celu zapewnienia większej autonomii i większego zakresu odpowiedzialności.
ERGONOMICZNE PROJEKTOWANIE ZADAŃ - zmierza do zapewnienia realizatorom zadań maksymalnego bezpieczeństwa pracy, a także stwarza możliwości w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych (ergo-praca, nomos-prawo, rządzenie, ergonomia - nauka o prawach rządzących pracą)
INSTYTUT TECHNIKI - 11
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 12: GOSPODARKA ZASOBAMI LUDZKIMI
1.GOSPODASROWANIE ZASOBAMI LUDZKIMI.
2 PLANOWANIE ZASOBÓW LUDZKICH.
3.REKRUTACJA:
ZRÓDŁA REKRUTACJI,
DOBÓR,
WPROWADZENIE DO PRACY.
4.SZKOLENIE I DOSKONALENIE:
PROGRAM SZKOLENIA,
PROGRAMY DOSKONALENIA.
5.OCENA EFEKTYWNOŚCI
6.AWANSE,PRZENIESIENIA, DEGRADOWANIE I ZWOLNIENIA Z PRACY
7.GOSPODAROWANIE ZASOBAMI LUDZKIMI A STRATEGIA.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
GOSPODAROWANIE ZASOBAMI LUDZKIMI- stanowi funkcję kierowniczą obejmującą rekrutację, dobór, szkolenie i doskonalenie członków organizacji. Proces gospodarowania zasobami ludzkimi obejmuje:
planowanie zasobów ludzkich,
rekrutację,
dobór,
szkolenie,
wprowadzenie do pracy,
szkolenie i doskonalenie,
ocenę efektywności,
awanse, przeniesienia, degradowanie i zwolnienia z pracy
PLANOWANIE ZASOBÓW LUDZKICH - służy zaspakajaniu przyszłych potrzeb kadrowych organizacji z uwzględnieniem zarówno czynników wewnętrznych, jak i czynników otoczenia. Procedury planistyczne obejmują:
planowanie przyszłych potrzeb kadrowych instytucji,
planowanie zapewnienia równowagi w przyszłym składzie osobowym,
planowanie rekrutacji lub zwolnień pracowników,
planowanie doskonalenia pracowników.
REKRUTACJA - oznacza przygotowanie puli pracowników do pracy zgodnie planem zasobów ludzkich.
ŹRÓDŁA REKRUTACJI - oznaczają rynek pracy, przy czym możliwość rekrutacji zależy od reputacji danej organizacji, atrakcyjności lokalizacji, atrakcyjności oferty pracy oraz wolnych zasobów ludzkich. Innym źródłem rekrutacji jest awansowanie ludzi wewnątrz organizacji (ludzie znają organizacje, zwiększają wysiłek z myślą o awansie, jest mniej kosztowna i ryzykowna od rekrutacji zewnętrznej).
DOBÓR, - oznacza dwukierunkowy proces, w którym organizacja podejmuje decyzję, czy zaoferować pracę kandydatowi, a kandydat podejmuje decyzje w kwestii przyjęcia oferty.
ETAPY DOBORU - obejmują: wypełnienie podania o pracę, wstępną rozmowę kwalifikacyjną, testy, sprawdzanie dotychczasowych doświadczeń i referencji, pogłębioną rozmowę kwalifikacyjną, badania lekarskie oraz ofertę pracy.
WPROWADZENIE DO PRACY - jest objęte programem mającym na celu bezkonfliktowe włączenie się nowo przyjętych pracowników do organizacji.
PROGRAM SZKOLENIA- stanowi proces służący utrzymaniu lub podwyższaniu wydajności na obecnie zajmowanym stanowisku.
PROGRAM DOSKONALENIA - określa proces zmierzający do rozwijania umiejętności, które będą niezbędne w przyszłej pracy. Metody określania potrzeb szkolenia obejmują:
ocenę wyników efektywności na stanowisku pracy,
analizę potrzeb stanowiska pracy,
analizę organizacji pracy,
ankietowanie pracowników.
Szkolenie może odbywać się w warunkach oderwania od pracy, na hali produkcyjnej lub systemem behawioralnym (ćwiczenia symulacyjne, opisy sytuacyjne, inscenizacja) z zastosowaniem takich form jak: szkolenie na stanowisku pracy, szkolenie na zasadzie rotacji stanowisk, staż (aplikacja) oraz system czeladniczy.
W odniesieniu do kierowników organizacji lub osób ze średniego szczebla zarządzania organizacją przewidzianych do awansu zalecane są uniwersyteckie programy doskonalenia kierowników organizowane zazwyczaj w formie specjalistycznych studiów podyplomowych.
OCENA EFEKTYWNOŚCI - poprawna ocena efektywności wymaga, aby nowo przyjęci pracownicy otrzymywali w dniu podjęcia pracy arkusz ocen, który zostanie wypełniony za rok. Konstrukcja arkusza ocen wymaga z kolei sprecyzowania jasnych kryteriów oceny pracownika związanych z realizacja celów organizacji. Niezależnie od systemu oceny efektywności opartego na oficjalnych procedurach, w wielu organizacjach funkcjonuje nieformalny ocena efektywności polegająca na bieżącym informowaniu pracownika przez kierownika o jakości jego pracy. Sformalizowana ocena pracownika ma na celu:
oficjalne poinformowanie pracowników o ocenie ich bieżącej efektywności,
wyróżnienie pracowników zasługujących na podwyżki z racji osiągnięć w pracy,
ustalenie, którym pracownikom jest potrzebne dodatkowe przeszkolenie,
wyróżnienia kandydatów do awansu.
W organizacjach stosuje się cztery formy ocen formalnych, a to ocenę pracownika przez kierownika, ocenę pracownika przez grupę kierowników, ocenę pracownika przez grupę jego kolegów, ocenę szefów przez pracowników.
AWANSE,PRZENIESIENIA, DEGRADOWANIE I ZWOLNIENIA Z PRACY -poważną zachętą dla kierowników do podnoszenia efektywności pracy są awanse oparte na kryteriach merytorycznych nie skażonych protekcją. Z kolei przeniesienia umożliwiają pracownikowi zdobycie szerszego doświadczenia, ewentualnego awansu, mogą także być wyrazem niezadowolenia z dotychczasowej efektywności. Kary są zazwyczaj stopniowane począwszy od ostrzeżenia przez naganę a skończywszy na dyscyplinarnym zwolnieniu.
GOSPODAROWANIE ZASOBAMI LUDZKIMI A STRATEGIA - zmiany w otoczeniu wymagają rozmaitych reakcji ze strony organizacji dążących do osiągania swoich celów strategicznych. Wiele z tych reakcji dotyczy gospodarki zasobami ludzkimi, co powoduje, że na tę gospodarkę wywierane są rozliczne naciski. Model oceny skuteczności procesu gospodarki zasobami ludzkimi obejmuje takie czynniki jak: kompetencje, zaangażowanie, zgodność pomiędzy podstawową filozofią i celami organizacji oraz efektywność kosztową.
INSTYTUT TECHNIKI - 12
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 13: KIEROWANIE ZMIANAMI ORGANIZACYJNYMI I INNOWACJĄ
1.KONIECZNOŚC PLANOWANIA ZMIAN.
2 MODEL PROCESU ZMIAN.
3.RODZAJE PLANOWANYCH ZMIAN.
4.DOSKONALENIE ORGANIZACJI.
5.KIEROWANIE TWÓRCZOŚCIĄ I INNOWACJĄ.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
ZMIANA PLANOWA - systematyczne dążenie do przeprojektowania organizacji w sposób ułatwiający jej dostosowanie do zmian w otoczeniu lub w osiąganiu nowych celów.
MODEL PROCESU ZMIAN - opracowany przez Kurta Lewina zakłada, że każde zachowanie jest wynikiem równowagi pomiędzy siłami napędowymi i hamującymi. Można, zatem zestawić parami siły prowadzące do zmian z siłami utrzymującymi status quo:
nowa technika < > grupowe normy wydajności
lepsze materiały < > lek przed zmianą
konkurencja ze strony innych grup < > zadowolenie z siebie członków organizacji
naciski przełożonych < > duża wprawa w posiadanych umiejętnościach.
ŹRÓDŁA OPORÓW - można podzielić na trzy kategorie obejmujące:kulturę organizacji, interes własny poszczególnych osób oraz indywidualne poglądy na cele i strategie organizacji.
PROCES ZMIANY - utrudniają postawy i zachowania ludzi; przymusowe wprowadzenie zmian i późniejszy brak kontroli powoduję, że ludzie pozostawieni samym sobie powracają do wzorców zachowań, do których się przyzwyczaili. Lewin opracował trójetapowy, sekwencyjny model procesu zmiany uwzględniający: rozmrożenie, wprowadzenie zmiany a następnie ponowne zamrożenie, gdzie:.
rozmrożenie - polega na stworzeniu takiej sytuacji, aby konieczność zmian stała się tak oczywista, iż dana osoba lub grupa łatwo ją dostrzega i akceptuje,
wprowadzenie zmiany polega na dostrzeżeniu i przyjęciu przy pomocy agenta (osoby kierującej procesami zmian w organizacji) nowych postaw, wartości i zachowań przez całą organizację i potraktowanie ich jako własne przez członków organizacji,
Ponowne zamrożenie polega na przekształceniu nowych wzorów zachowań w normę za pomocą mechanizmów wspierających lub wzmacniających.
RODZAJE PLANOWANYCH ZMIAN - obejmują zmiany w strukturze (przeprojektowanie organizacji, decentralizacja, modyfikacja przepływu pracy), w sposobach technostrukturalnych (przeprojektowanie struktury i operacji roboczych), zmiany technologiczne (przeprojektowanie operacji roboczych) oraz zmiany w ludziach (zmiany w postawach, umiejętnościach i postrzeganiu).
DOSKONALENIE ORGANIZACJI - to długofalowe działanie wspierane przez naczelne kierownictwo, zmierzające do ulepszenia procesów rozwiązywania problemów i odnowy organizacji dzięki skutecznemu kierowaniu jej kulturą. Z kolei kierowanie oparte na współdziałaniu polega na zarządzaniu przez dzielenie się władzą i uczestnictwo podwładnych (przeciwieństwo hierarchicznego narzucania władzy).
RODZAJE DZIAŁANIA - istnieje wiele technik i sposobów działania, z których najistotniejsze to
- trening wrażliwości - technika osobistego rozwoju preferująca zwiększona wrażliwość w stosunkach międzyludzkich,
- analiza transakcyjna - technika zwiększania skuteczności w stosunkach międzyludzkich, skupiająca uwagę na stylu i treści wzajemnej komunikacji,
konsultacja dotycząca procesów - technika ułatwiająca wzajemne zrozumienie i poznanie sposobów współpracy przez członków organizacji (prowadzona przez doradców),
budowanie zespołu - technika zwiększania skuteczności organizacji na poziomie zespołów za pomocą diagnozowania przeszkód w efektywności zespołowej oraz doskonalenia stosunków między zespołami i sposobów wykonywania zadań.
KIEROWANIE TWÓRCZOŚCIĄ I INNOWACJĄ - pod pojęciem twórczości rozumie się generowanie nowych pomysłów, natomiast innowacyjności - przekształcenie nowego pomysłu w nowa firmę. W skali organizacji wyróżniamy generowanie pomysłów, opracowanie pomysłów oraz wdrożenia.
INSTYTUT TECHNIKI - 13
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 14: MOTYWACJA
1.ZAŁOŻENIA MOTYWACJI I MOTYWOWANIA.
2 PRZEGLĄD TEORII MOTYWACJI.
3.WSPÓLCZESNE POGLĄDY NA MOTYWACJĘ.:
TEORIA POTRZEB,
TEORIA ERG (EXISTENCE, RELATEDNESS, GROWTH),
TQM A TEORIA POTRZEB,
TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI,
TEORIA OCZEKIWAŃ,
TEORIA WZMOCNIENIA,
TEORIA WYZNACZANIA CELÓW.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
MOTYWACJA - obejmuje czynniki, które powodują, wytyczają i podtrzymują zachowania ludzkie zmierzające w określonym celu. Motywację uznaje się za zjawisko pozytywne, wpływające na efektywność danej osoby, a także za narzędzie przy pomocy, którego menedżerowie mogą układać stosunki w organizacji. Niedobór motywacji wymaga okresowego uzupełnienia.
MOTYWOWANIE - jest procesem kierowniczym polegającym na wpływaniu na zachowanie ludzi z wykorzystaniem znajomości procesów kształtujących postępowanie człowieka. Generalnie pracowników motywuje się z wykorzystaniem zasady: dotrzymania (przez pracodawcę) zobowiązań wynikających z umowy o pracę, eliminacji stałych stanowisk pracy, eliminacji mentalności pracownika najemnego oraz współtworzenia i podziału bogactwa.
TEORIA POTRZEB - teoria motywacji zajmująca się tym, co jest ludziom potrzebne do zadowolenia z życia szczególnie w pracy. Wg Masłowa hierarchia potrzeb obejmuje kolejno potrzebę samorealizacji, uznania, przynależności do grupy, bezpieczeństwa oraz potrzeby fizjologiczne.
TEORIA ERG (EXISTENCE, RELATEDNESS, GROWTH) - teoria motywacji zakładająca, że ludzie dążą do zaspokojenia hierarchii potrzeb egzystencjalnych, społecznych i rozwojowych; jeżeli wysiłki zmierzające do zaspokojenia potrzeb wyższego poziomu są daremne to człowiek wraca do zaspokajania potrzeb niższego rzędu.
TQM A TEORIA POTRZEB - skuteczny program zarządzania jakością, (Total Quality Management) zależy od motywacji pracowników, bowiem angażuje on wszystkich pracowników w organizacji do podejmowania wysiłków w zakresie poprawy jakości.
TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI - teoria motywacji podkreślająca rolę, jaką dla efektywności i zadowolenia danej osoby odgrywa przekonanie o sprawiedliwości nagród i kar.
TEORIA OCZEKIWAŃ - teoria motywacji, według której ludzie wybierają określone zachowanie spośród możliwych w zależności od oczekiwanych korzyści związanych z każdym z nich. Zgodnie z tą teorią zachowanie jest wyznaczane przez kombinacje czynników występujących u danej osoby i w środowisku, ludzie podejmują świadome decyzje o swoich zachowaniach w organizacji, ludzie maja odmienne potrzeby, pragnienia i cele, ludzie dokonują wyboru spośród rozmaitych możliwych zachowań na podstawie oczekiwań, że dane zachowanie doprowadzi do pożądanego wyniku.
TEORIA WZMOCNIENIA - podejście do motywacji oparte na koncepcji, że istnieje skłonność do powtarzania zachowań przynoszących pozytywne skutki (prawo skutku), a także do unikania zachowań o skutkach negatywnych. Wzmocnienie pozytywne - wykorzystanie pozytywnych skutków w celu wywołania pożądanych zachowań. Wygaszanie - brak wzmocnienia niepożądanych zachowań, tak, aby z czasem przestały występować. Karanie - spowodowanie ujemnych dla pracownika skutków w celu doprowadzenia do wyeliminowania niewłaściwych zachowań.
TEORIA WYZNACZANIA CELÓW - teoria motywacji skupiająca uwagę na wyznaczaniu celów. Zgodnie z tą teorią człowiek ma motywacje, kiedy postępuje w sposób prowadzący go do osiągnięcia wyraźnego celu, który został przez niego zaakceptowany i uznany za możliwy do osiągnięcia. Proces wyznaczania celów obejmuje: ustalenie wzorca do osiągnięcia, ocenę możliwości osiągnięcia wzorca, ustalenie czy wzorzec jest zgodny z osobistymi celami oraz przyjęcie wzorca, tym samym wyznaczenie celu i zachowań zmierzających do jego osiągnięcia.
INSTYTUT TECHNIKI - 14
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 15: PRZYWÓDZTWO
1.DEFINICJA PRZYWÓDZTWA.
2.FUNKCJE PRZYWÓDCZE.
3.STYLE PRZYWÓDZTWA.
4.SIATKA KIEROWNICZA.
5.SYTUACYJNE PODEJŚCIE DO PRZYWÓDZTWA
EWOLUCYJNY MODEL PRZYWÓDZTWA,
STYL PRZYWÓDZTWA A SYTUACJA ROBOCZA,
MODEL ŚCIEŻKI DO CELU,
6.PODEJŚCIE BEHAWIORALNE.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
DEFINICJA PRZYWÓDZTWA - przywództwo jest procesem kierowania i wpływania na działalność członków grupy, związanej z jej zadaniami.
WŁADZA- zdolność wywierania wpływu na innych, czyli doprowadzania do zmiany postaw lub zachowań poszczególnych osób lub grup.
WPŁYW - działania lub przykłady zachowań, powodujące zmianę podstaw lub zachowań innej osoby lub grupy.
FUNCJE PRZYWÓDCZE - obejmują działania związane z zadaniami oraz podtrzymujące trwałość grupy, których wykonywanie przez przywódcę lub przez inną osobę jest niezbędne do skutecznego funkcjonowania grupy.
STYLE PRZYWÓDZTWA - rozmaite wzory zachowań stosowane przez przywódców przy kierowaniu pracownikami i wywieraniu na nich wpływu.
SIATKA KIEROWNICZA - schemat służący do pomiaru względnej troski kierownika o ludzi i produkcję (autorzy schematu: R.Blake i J.Mouton).Wyróżnia się style kierowania:
zubożony - mała troska o ludzi, zadania i produkcję,
klubowy - duża troska o pracowników, małe zainteresowanie produkcją,
autorytarny (autokratyczny, zadaniowy) - duża troska o produkcję i sprawność działania, mała troska o ludzi,
zrównoważony - przeciętna troska o pracowników i produkcje,
zespołowy (demokratyczny) - cechuje się dużą troską o ludzi i produkcje.
SYTUACYJNE PODEJŚCIE DO PRZYWÓDZTWA - pogląd, że najodpowiedniejsza do osiągnięcia celów organizacji metoda kierowania może być różna w zależności od sytuacji lub warunków.
EWOLUCYJNY MODEL PRZYWÓDZTWA - opisuje, w jaki sposób przywódca powinien dostosowywać swój styl przywództwa w miarę rozwijania się pragnienia osiągnięć u podwładnych, zwiększania ich doświadczenia, umiejętności oraz chęci brania na siebie odpowiedzialności.
STYL PRZYWÓDZTWA A SYTUACJA ROBOCZA - jakość stosunków między przywódcą a członkami grupy wywiera najważniejszy wpływ na władzę i skuteczność kierownika. Struktura zadania jest druga pod względem ważności zmienna w sytuacji przywódczej. Zadania o wysokim stopniu strukturalizacji wymagają w zakresie realizacji szczegółowo sprecyzowanych procedur lub instrukcji. Z kolei pozycja władcza stanowi zmienna sytuacyjna związaną z formalnym stanowiskiem przywódcy; w zależności od tego stanowiska władza może być duża lub mała.
MODEL ŚCIEŻKI DO CELU - teoria przywództwa określająca role przywódcy w wyjaśnianiu podwładnym, w jaki sposób mogą osiągnąć dużą efektywność i związane z nią nagrody.
PODEJŚCIE BEHAWIORALNE - uwzględnia pięć podstawowych zasad praktycznych oraz dziesięć zachowań przywódców: kwestionowanie procesu (poszukiwanie okazji oraz eksperymentowanie i podejmowanie ryzyka), inspirowanie wspólnej wizji (nakreślanie przyszłości oraz wciąganie innych w działania), umożliwianie innym działania (zachęcanie do współpracy oraz umacnianie innych), wyznaczanie drogi (dawanie przykładu oraz planowanie małych zwycięstw), zagrzewanie innych (wyrażanie uznania za indywidualny wkład oraz celebrowanie osiągnięć).
PRZYWÓDCY TRANSAKCYJNI - ustalają, co jest potrzebne podwładnym do osiągania celów, klasyfikują potrzeby, umacniają podwładnych w przekonaniu o możliwości osiągnięcia celu.
PRZYWÓDCY TRANSFORMACYJNI - dzięki własnej wizji i energii inspirują zwolenników wywierając charyzmatyczny (duży) wpływ na organizację.
INSTYTUT TECHNIKI - 15
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 16: ZESPOŁY PRACA ZESPOŁOWA
1.RODZAJE ZESPOŁÓW.
2.CECHY ZESPOŁÓW.
3.SKUTECZNE FUNKCJONOWANIE ZESPOŁÓW.
4.KONFLIKTY WEWNĄTRZ ZESPOŁÓW.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
ZESPÓŁ - dwie lub więcej osób współdziałających i wzajemnie oddziałujących na siebie w dążeniu do wspólnego celu.
ZESPÓŁ KIEROWANY - składa się z kierownika i bezpośrednio podległych mu pracowników.
KOMITET - formalny zespół organizacyjny, zazwyczaj istniejący w dłuższym przedziale czasowym, powołany do wykonania określonych zadań.
ZESPÓŁ ZADANIOWY (PROJEKTOWY) - doraźny zespół powołany do rozwiązywania określonego problemu.
NORMY - założenia i oczekiwania dotyczące zachowań członków grupy,
GRUPA ODNIESIENIA - grupa, z która poszczególne osoby identyfikują się i porównują.
SUPERZESPÓŁ - grupa składająca się z 3-30 pracowników, wywodzących się z różnych pionów działalności korporacji, utworzona do rozwiązywania problemów, z którymi pracownicy spotykają się, na co dzień, nazywany często także zespołem wysokiej efektywności.
ZESPÓŁ SAMORZĄDNY - jest to zespół, który sam sobą kieruje bez formalnego nadzoru (samorządna grupa robocza).
CECHY ZESPOŁÓW - skuteczne kierowanie zespołami wymaga uświadomienia sobie ich cech, które dotyczą pojawienia się ról przywódczych, powstawania norm grupowych oraz dochodzenia do zwartości. Formalny przywódca zazwyczaj jest mianowany, nieformalny wyłania się stopniowo w miarę wzajemnych oddziaływań członków grupy. Etapy rozwoju zespołu obejmują etap kształtowania, etap burzliwy, etap tworzenia norm etap efektywności oraz etap zakończenia działalności.
ZWARTOŚĆ ZESPOŁU - solidarność i pozytywne odczucia członków wobec grupy.
WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ZADAŃ - stopień, w jakim praca grupy wymaga współdziałania poszczególnych jej członków.
POCZUCIE SIŁY - wspólne przekonanie członków grupy o tym, że grupa może być skuteczna.
WSPÓLZALEŻNOŚĆ WYNIKÓW - stopień, w jakim praca grupy prowadzi do skutków, które są odczuwalne przez wszystkich jej członków.
SKUTECZNE FUNKCJONOWANIE ZESPOŁÓW - wymaga kojarzenia specjalności posiadanych przez różnych członków organizacji, a następnie ukierunkowanie ich wysiłków na skuteczne rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji.
ZARZĄDZANIE UCZESTNICZĄCE - styl zarządzania polegający na zachęceniu pracowników do odgrywania upełnomocnionych, rozszerzonych ról.
KONFLIKTY WEWNĄTRZ ZESPOŁOW - są nieodłączną częścią samej koncepcji życia grupowego. Wyodrębnia się siedem paradoksalnych aspektów działania grup:
paradoks tożsamości - grupy łączą ludzi o odmiennych umiejętnościach i poglądach,
paradoks ujawniania, - jeżeli grupa ma osiągnąć sukces, jej członkowie powinni ujawnić to, co maja na myśli,
paradoks zaufania, - aby w grupie występowało zaufanie, członkowie muszą najpierw zaufać grupie,
paradoks indywidualności - grupa może czerpać swoją siłę tylko z indywidualnej siły jej członków,
paradoks władzy - grupa czerpie swoją władzę z władzy poszczególnych jej członków; członkowie przystępując do grupy ograniczają swoją władzę na rzecz grupy,
paradoks regresji - przystępując do grupy ludzie zakładają, że “będą czymś więcej”, lecz grupa wymaga, aby “byli czymś mniejszym”, aby grupa stała się “czymś większym”.
INSTYTUT TECHNIKI - 16
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 17: KOMUNIKACJA I NEGOCJOWANIE
1.SKUTECZNA KOMUNIKACJA.
2.KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA.
3.KOMUNIKACJA W ORGANIZACJACH.
4.KOMUNIKACJA POZIOMA I NIEFORMALNA.
5.KONFLIKTY I NEGOCJOWANIE.
6.TRWAŁOŚĆ WYNIKÓW NEGOCJACJI.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
SKUTECZNA KOMUNIKACJA - jest ważna z trzech powodów, ponieważ:
komunikowanie się jest wspólnym wątkiem kierowniczych procesów planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania,
umiejętność skutecznego komunikowania się umożliwia menedżerom korzystanie z ogromnej gamy uzdolnień występujących w wielokulturowym świecie organizacji,
immanentną cechą kierowania jest komunikowanie się kierownika z pracownikami, dostawcami, klientami, przełożonymi itp.
KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA - proces, w którym ludzie dążą do dzielenia się znaczeniami za pośrednictwem symbolicznych komunikatów.
KOMUNIKAT - zakodowana informacja przesyłana przez nadawcę do odbiorcy, zwany także przekazem.
NADAWCA, ODBIORCA - nadawca-osoba rozpoczynająca komunikacje, odbiorca-osoba, której zmysły odbierają przekaz nadawcy.
KODOWANIE, DEKODOWANIE, SZUM, KANAŁ - kodowanie-przełożenie przez nadawcę informacji, która ma być przekazana, na symbole; dekodowanie-interpretacja i przełożenie komunikatu na zrozumiałą informacje; szum-wszystko, co wprowadza zamieszanie, zakłóca, ogranicza lub w inny sposób przeszkadza w komunikacji; kanał-środek (medium) za pośrednictwem, którego następuje komunikacja między nadawcą i odbiorcą.
KOMUNIKACJA W ORGANIZACJACH - skuteczność komunikacji w organizacjach zależy od czterech czynników, a to:
formalnych kanałów komunikacji stanowiących środek komunikacji uznany i zazwyczaj kontrolowany przez kierowników,
struktury władzy tj. hierarchii sprawowania władzy w organizacji,
specjalizacji zadań, ponieważ członkowie tej samej grupy zazwyczaj posługują się takim samym żargonem,
własności informacji, czyli dysponowania przez niektóre osoby szczególnymi informacjami i wiedzą o swojej pracy.
KOMUNIKACJA PIONOWA - przebiega w górę i w dół wzdłuż linii podporządkowania.
KOMUNIKACJA POZIOMA I NIEFORMALNA - komunikacja pozioma między działami organizacji, przebiegająca zgodnie z przepływem pracy i będąca bezpośrednim kanałem koordynacji i rozwiązywania problemów. Koordynacja nieformalna polega na komunikowaniu się w organizacji bez oficjalnych sankcji (np. sieć pogłosek). Łańcuch pogłosek obejmuje rozmaite ścieżki rozchodzenia się nieformalnych komunikatów w organizacji.
KONFLIKT - niezgodność, co do podziału deficytowych zasobów albo sprzeczność celów, wartości, występujący w skali jednostek lub organizacji.
NEGOCJOWANIE - to korzystanie z umiejętności porozumiewania się w celu rozstrzygania konfliktów i osiągania obustronnie zadawalających wyników.
TRWAŁOŚĆ WYNIKÓW NEGOCJACJI - proces integracyjny, to proces negocjacji, w którym istnieją zachęcające perspektywy osiągnięcia korzyści przez obie strony. Proces rozdzielczy to proces negocjacyjny, w którym każda ze stron dąży do osiągnięcia maksymalnej korzyści, zmuszając druga stronę do poniesienia maksymalnych strat.
INSTYTUT TECHNIKI - 17
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 18: SKUTECZNA KONTROLA
1.ZNACZENIE KONTROLI.
2.PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW KONTROLI.
3.KONTROLA FINANSOWA-INSTRUMENTY.
4.METODY KONTROLI BUDŻETOWEJ-RODZAJE BUDŻETÓW.
5.REWIZJA.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
KONTROLA - proces zapewniający ustalenie zgodności działań rzeczywistych z planowanymi.
PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW KONTROLI - system kontroli jest to wieloetapowa procedura stosowana w różnych rodzajach działań kontrolnych.
KLUCZOWY OBSZAR EFEKTYWNOŚCI - oznacza te elementy jednostki lub organizacji, które muszą efektywnie funkcjonować, aby cała jednostka lub organizacja mogły osiągnąć sukces.
STRATEGICZNE PUNKTY KONTROLI - to krytyczne punkty w systemie, w których należy przeprowadzać na bieżąco kontrolę lub zbierać informacje.
INSTRUMENTY KONTROLI FINANSOWEJ - pozwalają na ocenę organizacji z punktu widzenia płynności, czyli zdolności przekształcania aktywów w gotówkę w celu pokrywania bieżących wydatków, z punktu widzenia kondycji finansowej organizacji, czyli długotrwałej równowagi pomiędzy zadłużeniem a kapitałem własnym oraz rentowności rozumianej jako zdolność do systematycznego osiągania zysków w długich okresach.
SPRAWOZDANIE FINANSOWE - analiza w kategoriach pieniężnych przepływów dóbr lub usług do organizacji, wewnątrz niej i z organizacji na zewnątrz.
BILANS - opis organizacji w kategoriach jej aktywów, zobowiązań i wartości netto.
RACHUNEK WYNIKÓW - stanowi podsumowanie efektywności finansowej organizacji w danym okresie.
SPRAWOZDANIE PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH - jest podsumowaniem efektywności finansowej organizacji, przedstawiające źródła jej środków pieniężnych, czyli funduszy w ciągu roku i określające, na co zostały wykorzystane.
BUDŻET - oficjalny dokument określający w kategoriach ilościowych środki przeznaczone na planowana działalność w ustalonym okresie.
OŚRODKI ODPOWIEDZIALNOŚCI - to wyodrębnione rodzaje działalności lub jednostki organizacyjne, w których kierownik ponosi odpowiedzialność za wszystkie działania.
OŚRODEK PRZYCHODÓW - jednostka organizacyjna, której wyniki mierzy się w kategoriach pieniężnych, nie porównywalnych bezpośrednio z nakładami.
OŚRODEK KOSZTÓW - jednostka organizacyjna (dział administracyjny, pomocniczy, badawczy), której nakłady (a nie wyniki) mierzy się w kategoriach pieniężnych.
OŚRODEK ZYSKU - jednostka organizacyjna, której efektywność mierzy się wielkością różnicy między przychodami a wydatkami.
OŚRODEK INWESTYCJI - jednostka organizacyjna, w której mierzy się nie tylko pieniężną wartość nakładów i wyników, ale także porównuje się wartość wyników z aktywami wykorzystanymi do ich uzyskania.
RODZAJE BUDŻETÓW -
budżet operacyjny określa dobra i usługi, które organizacja zamierza użyć w okresie budżetowym,
budżet finansowy określa środki pieniężne przewidziane do wydania w okresie budżetowym i wyznaczający ich źródła,
preliminarz wydatków (budżet operacyjny) wyjaśnia, na co zostaną wydane pieniądze,
preliminarz kosztów normatywnych opisuje koszty materiałowe, koszty robocizny oraz narzuty kosztów ogólnych dla każdej wyprodukowanej jednostki,
preliminarz kosztów uznaniowych wykorzystuje się w działach, w których nie da się dokładnie zmierzyć wartości wyników,
preliminarz przychodów określa przychody ze sprzedaży i umożliwia mierzenie efektywności marketingu i sprzedaży,
preliminarz zysku obejmuje budżet przychodów i wydatków w jednym dokumencie,
KOSZTY - koszty stałe ponoszone są niezależnie od ilości pracy wykonanej w danej organizacji (są stałe w pewnym przedziale ilości wytwarzanych produktów), koszty zmienne są proporcjonalne do ilości wykonanej pracy.
REWIZJA - (audit) służy do sprawdzania rzetelności i prawidłowości dokumentów finansowych oraz do sprawdzania podstaw decyzji kierowniczych.
REWIZJA ZEWNĘTRZNA - proces weryfikacji polegający na ocenie dokumentacji i sprawozdawczości finansowej przez niezależną jednostkę lub osobę.
REWIZJA WEWNĘTRZNA - dokonywana przez samą organizację (np. dział kontroli wewnętrznej) w celu zapewnienia należytej ochrony jej aktywów i rzetelnego prowadzenia jej dokumentacji finansowej.
INSTYTUT TECHNIKI - 18
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 19: KIEROWANIE OPERACJAMI
1.MODEL SYSTEMU OPERACYJNEGO.
2.KIEROWANIE OPERACJAMI.
3.PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW OPERACYJNYCH.
4.GOSPODARKA ZAPASAMI.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
OPERACJE - prowadzone przez organizacje działania mające na celu przetwarzanie nakładów na wyniki.
MODEL SYSTEMU OPERACYJNEGO - każdą organizację możemy traktować jako system, czyli zbiór powiązanych ze sobą i wzajemnie oddziałujących na siebie podsystemów, spełniających funkcje prowadzące do osiągnięcia wspólnego celu.
ORGANIZACJA PRODUKCYJNA - organizacja wytwarzająca dobra materialne, które można produkować w skali masowej i przechowywać do późniejszego użycia.
ORGANIZACJA USŁUGOWA - organizacja wytwarzająca dobra niematerialne, które wymagają współuczestnictwa klienta i których nie można przechowywać.
KIEROWANIE OPERACJAMI - złożona działalność kierownicza, obejmującą planowanie produkcji, organizowanie zasobów, kierowanie operacjami i personelem oraz bieżącą kontrole efektywności systemu.
WYDAJNOŚĆ - miara poprawności funkcjonowania systemu operacyjnego oraz wskaźnik sprawności i konkurencyjności danej firmy lub działu.
KAPITAŁ LUDZKI - nakłady poniesione przez organizację na szkolenie i doskonalenie jej członków.
WIEDZA PRACOWNIKÓW - wiadomości i umiejętności związane z efektywna praca.
PIORYTETY KONKURENCYJNE - cztery główne kryteria oceny wyrobów i usług: ceny, poziom jakości, i elastyczność.
TECHNOLOGICZNOŚĆ KONSTRUKCJI - technika doskonalenia konstrukcji w celu uproszczenia montażu wyrobu.
PROPJEKTOWANIE WSPOMAGANE KOMPUTEROWO - projektowanie i wykonywanie rysunków projektowych na komputerze w trybie konwersacyjnym.
SPECYFIKACJA MATERIAŁOWA - zestawienie rodzajów i liczby części potrzebnych do wytworzenia jednostki wyrobu.
PLANOWANIE ZDOLNOŚCI PROPDUKCYJNEJ - decyzja operacyjna, dotycząca ilości wyrobów lub usług, które należy wytworzyć.
PROJEKTOWANIE/WYTWARZANIE WSPOMAGANE KOMPUTEROWO - zintegrowany sposób działania, w którym oprogramowanie służące do projektowania wyrobów wykorzystuje się do pisania programu komputerowego sterującego maszyną.
WYTWARZANIE ZINTEGROWANE KOMPUTEROWO - zintegrowany sposób działania, łączący komputerowo wspomagane projektowanie /wytwarzanie z zastosowaniem robotów i skomputeryzowanym systemem gospodarki zapasami.
ZAPASY - zasoby surowców, produkcji w toku i wyrobów gotowych, przechowywane przez organizacje na zaspokojenie potrzeb operacyjnych.
PRODUKCJA W TOKU - częściowo przetworzone materiały.
PLANOWANIE POTRZEB MATERIAŁOWYCH - system planowania operacyjnego, w którym analizuje się gotowy wyrób, aby określić materiały i inne zasoby potrzebne do jego wytworzenia.
PLANOWANIE ZASOBÓW MATERIAŁOWYCH - system planowania operacyjnego, obejmujący potrzeby materiałowe, a ponadto uwzględniający zasoby będące do dyspozycji i koszty jednostkowe.
SYSTEM DOSTAW “DOKŁADNIE NA CZAS” - system gospodarki zapasami, w którym ilości wprowadzane do produkcji są dokładnie równe ilościom dostarczanym; w systemie tym sprowadza się materiały oraz dostarcza gotowe wyroby dokładnie na czas ich wykorzystania.
INSTYTUT TECHNIKI - 19
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
TEMAT 20: SYSTEMY INFORMACYJNE
1.INFORMACJA I KONTROLA.
2.SYTEMY INFORMOWANIA KIEROWNICTWA (SIK).
3.WDRAŻANIE SKOMPUTERYZOWANEGO SIK.
PODSTAWOWE POJĘCIA:
STRUMIEŃ INFORMACJI - wszystkie funkcje kierownicze - planowanie, organizowanie, przewodzenie i kontrolowanie - są zależne od ciągłego dopływu strumienia informacji o tym, co dzieje się w organizacji i poza nią.
SYSTEM INFORMOWANIA KIEROWNICTWA (SIK) - skomputeryzowany system informacyjny usprawniający planowanie, podejmowanie decyzji i kontrolę.
DANE - surowe nie przeanalizowane liczby i fakty.
INFORMACJA - dane uporządkowane lub przeanalizowane w znaczący sposób.
ELEKTRONICZNE PRZETWARZANIE DANYCH - komputerowe przetwarzanie danych i zarządzanie informacjami, w tym standaryzacja sprawozdań dla kierowników operacji.
SKOMPUTERYZOWANE SYSTEMY INFORMACYJNE - systemy informacyjne wykraczające poza elektroniczne przetwarzanie danych i wspomagające procesy planowania oraz podejmowania decyzji.
SYSTEM WSPOMAGANIA DECYZJI - system komputerowy dostępny dla niespecjalistów, usprawniających planowanie i podejmowanie decyzji.
CECHY INFORMACJI - źródła, zakres, stopień agregacji, horyzont czasowy, związek z teraźniejszością, dokładność, częstotliwość wykorzystania.
SYSTEM EKSPERCKI - system komputerowy wykorzystujący techniki sztucznej inteligencji do diagnozowania problemów, zalecania sposobów ich rozwiązywania lub unikania oraz uzasadniający takie zalecenia.
SZTUCZNA INTELIGENCJA - komputerowe metody symulowania inteligentnej myśli lub zachowań ludzkich.
INSTYTUT TECHNIKI - 20
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
DODATEK: BIBLIOGRAFIA, SCHEMATY ORGANIZACYJNE
1.BIBLIOGRAFIA:
J.A.F.Stoner, R.E.Freeman, D.R.Gilbert jr.: Kierowanie, PWN, Warszawa 1998
Praca zbiorowa: Zarządzanie - teoria i praktyka (pod red. A.K.Koźmińskie- go, W.Piotrowskiego). Wyd.Nauk.PWN, Warszawa 1999
H.Bieniok z zesp.: Metody sprawnego zarządzania - jak zarządzać w praktyce. Agencja Wyd.Placet , Warszawa 1997
R.A.Webber: Zasady zarządzania organizacjami. Wyd.PWE, Warszawa 1984
T.Pszczołowski: Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji. Wyd. Zakład Narod. Im.Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, 1978
J.Morrow: Rób biznes (plan działania firmy, księgowość, rachunkowość, wewnętrzna stopa zysku, banki i kredyty, leasing i franchising, metody zarządzania, import-eksport, ocena wyników). Wyd.Morrow and Company, Warszawa, 1992
2.SCHEMATY ORGANIZACYJNE
INSTYTUT TECHNIKI
PRZEDMIOT: ORGANIZACJA PRACY I ZARZĄDZANIE
ZESTAW TEMATÓW DO OPRACOWANIA I DYSKUSJI
Wyjaśnić znaczenie organizacji i kierowania (na przykładzie własnej instytucji).
Omówić podstawowe rodzaje działalności w procesie kierowania (na przykładzie własnej instytucji).
Omówić różne umiejętności potrzebne kierownikom i role, jakie mogą oni odgrywać.
Na czym według kierunku sytuacyjnego polega główne zadanie kierownika.
Jakie czynniki środowiskowe wywarły wpływ na powstanie i rozwój następujących szkół teorii zarządzania: naukowej organizacji pracy, klasycznej, behawioralnej i ilościowej.
Wyjaśnić, w jaki sposób organizacje mogą reagować na problemy otoczenia i środowiska naturalnego.
Co oznacza termin “globalizacja” - omówić różne aspekty globalizacji?
Wymienić i omówić cztery zmienne, które tworzą środowisko o pośrednim oddziaływaniu
Omówić istotne warunki, które menadżerowie muszą uwzględnić podczas globalizacji swojej działalności.
Zdefiniować przedsiębiorczość - różnice pomiędzy przedsiębiorczością i zarządzaniem.
Omówić znaczenie przekształcania organizacji (reengineering organizacji).
Określić i omówić główne elementy kultury organizacji.
Wyjaśnić koncepcje kompleksowego zarządzania jakością (TQM)Omówić rolę naczelnego kierownictwa w poprawie jakości.
Omówić czternaście wskazań Deminga i inne układy odniesienia w dążeniach kierownictwa do osiągnięcia wysokiej jakości.
Podać przykłady, w jaki sposób można wspierać pracowników w ich dążeniu do jakości.
Sposoby zachęcania pracowników do osiągania wysokiej jakości.
Na podstawie własnych doświadczeń wyjaśnij różnice pomiędzy podejmowaniem decyzji w warunkach pewności, ryzyka i niepewności.
Opisać cztery podstawowe etapy racjonalnego modelu podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów.
Wyjaśnić, w jaki sposób teoria gier i teoria chaosu opisują szerszy układ odniesienia, w jakim menadżerowie podejmują decyzje.
Planowanie w organizacji - plany strategiczne i operacyjne.
Omówić ewolucję procesu zarządzania strategicznego.
Wyjaśnić koncepcje instytucjonalizacji strategii.
Wyjaśnić koncepcje zarządzania przez cele i opisać jej zasadnicze elementy.
Wyjaśnić ogólne korzyści płynące ze struktur organizacyjnych oraz korzyści i koszty związane z poszczególnymi rodzajami struktur.
Porównać struktury typu liniowego, sztabowego i funkcjonalnego.
Zasady gospodarowania zasobami ludzkimi.
Omówić podstawowe zagadnienia związane z decyzjami o awansowaniu, przenoszeniu, degradowaniu i zwalnianiu pracowników.
Omówić wzajemne oddziaływania gospodarki zasobami ludzkimi i strategii organizacji.
Zdefiniować termin “planowana zmiana” i określić sytuacje, w których znajduje on zastosowanie.
Wymień rodzaje planowanej zmiany i podaj ich przykłady - trójetapowy proces zmian wg Lewina.
Określić pojęcie doskonalenia organizacji, - czym doskonalenie organizacji różni się od innych koncepcji planowanej zmiany - najczęściej stosowane techniki doskonalenia organizacji.
Wyjaśnić pojęcia: motywacja i motywowanie - podstawowe założenia dotyczą procesów motywacyjnych.
Omówić współczesne teorie motywacji - rola kierownika organizacji w procesie motywacji.
Omówić główne rodzaje zespołów występujących w organizacjach.
Omówić wytyczne dotyczące wzmacniania zwartości zespołów oraz zwiększania ich efektywności.
Omówić znaczenie kluczowych obszarów efektywności i strategicznych punktów kontroli przy projektowaniu efektywnej kontroli.
Opisać operacje jako system w organizacjach produkcyjnych i usługowych.
Opisać zagadnienia związane z projektowaniem systemu operacyjnego.
Omówić różnice pomiędzy systemami wspomagania decyzji i systemami eksperckimi a konwencjonalnymi systemami informowania kierownictwa. Określić tzw. infostradę i omówić jej organizacyjne znaczenie.
INSTYTUT TECHNIKI
26