Polityka pieniężna

Istota polityki pieniężnej - Polityką pieniężną nazywamy działalność banku centralnego prowadzoną w imieniu państwa, a polegającą na wyborze pieniężnych celów makroekonomicznych i ich realizacji przez regulowanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz, za pomocą wykorzystania wybranych instrumentów. Polityka pieniężna to najprościej sztuka rządzenia pieniądzem

W Polsce zapis konstytucyjny określa, iż celem finalnym banku centralnego powinna być niska inflacja i stabilizacja cen oraz współdziałanie z rządem w realizacji programu gospodarczego, rozumianego jako utrzymanie długotrwałego, stabilnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, jeśli nie stoi to w sprzeczności z osiąganiem celu podstawowego

Rodzaje polityki pieniężnej:

Kryteria podziału:

• kształtowanie celów i realizacji polityki pieniężnej,

• horyzont czasowy,

• charakter oddziaływania na gospodarkę,

• koszt pieniądza w gospodarce.

Kształtowanie celów i realizacji:

• polityka pieniężna ustrojowa - reguluje w ramach istniejącego systemu walutowego stosunki między walutą krajową a walutami obcymi oraz w ramach ustroju pieniężnego -zasady gwarantowania gospodarce odpowiedniej ilości pieniądza. Jest ona prowadzona w celu:

• realizacji nowych, określonych celów polityki walutowej i pieniężnej,

• wyznaczenia polityce pieniężnej i walutowej konkretnych ram działania, wyboru instrumentów,

• modelowania zmian w postępowaniu banków i podmiotów gospodarczych,

• realizacji zmian w strukturze systemu bankowego, w gospodarce i handlu zagranicznym.

• polityka pieniężna procesowa - rozumiana jest jako kombinacja celów i środków polityki pieniężnej dla sterowania procesem gospodarowania pieniądzem. Polityka pieniężna procesowa charakteryzuje się znaczną dynamiką, gdyż winna być wrażliwa na zmiany po stronie popytu na pieniądz i podaż pieniądza. Zadaniem polityki procesowej jest realizacja, w ramach polityki ustrojowej, celów polityki pieniężnej poprzez bieżące dostosowywanie narzędzi polityki pieniężnej do istniejących warunków ogólnogospodarczych. Polityka pieniężna procesowa -może w ramach danego ustroju pieniężnego -rozwijać określoną strategię polityki pieniężnej.

• horyzont czasowy:

• politykę krótkookresową, nastawioną na realizację zadań bieżących, doraźnych, wynikających z konieczności elastycznych dostosowań do zmieniających się warunków ekonomicznych kraju, w trakcie przebiegu cyklu koniunkturalnego,

• politykę średniookresową - skoncentrowaną na realizacji wzrostu gospodarczego i neutralizowaniu skutków odchyleń od wyznaczonej ścieżki wzrostu,

• politykę wieloletnią (strategiczną)-określającą drogę dochodzenia do stabilizacji siły nabywczej pieniądza

• charakter oddziaływania na gospodarkę:

• politykę restrykcyjną, ograniczającą, preferującą metody i środki administracyjne regulacji obiegu pieniądza,

• politykę ekspansywną, wspomagającą aktywność gospodarczą, liberalizującą istniejące ograniczenia administracyjne,

• politykę neutralną, gdy pieniądz spełnia jedynie rolę ewidencyjną, obrachunkową, pasywną, pozostawiając rynkowi swobodę działania.

• koszt pieniądza w gospodarce:

• polityki taniego pieniądza, mającej stymulować system gospodarki,

• polityki drogiego pieniądza, mającej za zadanie hamowanie nadmiernego ożywienia gospodarczego.

Amerykańska systematyka polityki pieniężnej

		Politycy
		Systematyczna	Szoki (niesystematyczna)
Publiczność	Antycypowana	Znana funkcja reakcji polityki	Wiarygodne ogłoszenie zmiany funkcji reakcji
		Nieantycypowana	Niespodziewane przejście do nowej funkcji reakcji, która jest ogłaszana	Losowe szoki -zmiany funkcji reakcji

Systematyka celów polityki pieniężnej

Kryterium klasyfikacji	Rodzaje celów	Przykładowe cele
skala oddziaływania	makroekonomiczne	wzrost gospodarczy, stabilność cen, wysokie zatrudnienie, stabilność rynków finansowych, stabilność stóp procentowych
		mikroekonomiczne	wywoływanie pożądanych reakcji podmiotów gospodarczych
	przedmiotowe	pieniężne	kształtowanie siły nabywczej pieniądza i sprawności jego obiegu, relacje kursowe
		ogólnogospodarcze	restrukturyzacja gałęzi gospodarki, polityka zatrudnienia, stymulowanie rozwoju gospodarczego
	Podmiotowe	własne cele banku centralnego	kształtowanie emisji pieniądza, rezerw walutowych, stóp procentowych banku centralnego
		cele całego systemu bankowego	kształtowanie polityki depozytowo-kredytowej banków komercyjnych, usprawnianie systemu rozliczeń międzybankowych, zasad funkcjonowania rachunków banków
	horyzont czasowy	aktualne	wynikające z pilnego, bieżącego zapewnienia potrzeb gospodarki od strony pieniężnej
		przyszłe	związane z ryzykiem i niepewnością co do przyszłych zdarzeń wewnętrznych i zewnętrznych, mających związek z bezpieczeństwem obiegu
	horyzont czasowy	krótkookresowe	bieżący poziom stóp procentowych, kursu walutowego
		strategiczne (wieloletnie)	stabilizacja siły nabywczej pieniądza, konsolidacja systemu bankowego, kreowanie stosownej polityki informacyjnej i stosunków z organami władzy i mediami
	sposób określenia i realizacji polityki	ujęcie tradycyjne, triada celów	cele finalne, pośrednie, operacyjne
		ujęcie nowoczesne, wieloparametryczne	bezpośredni cel inflacyjny, brak konkretyzacji celów polityki pieniężnej

Cechy strategii polityki pieniężnej

Strategia polityki pieniężnej - jest to sposób ustalania i realizacji polityki pieniężnej

Rozróżniamy:

• Strategie tradycyjne, np. triada celów

• Strategie nowoczesne

• Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego

• Strategia eklektyczna

Tradycyjna strategia polityki pieniężnej -triada celów

Triada celów

Funkcjonowanie triady celów

Tradycyjna strategia polityki pieniężnej

Cele operacyjne

Istota: wielkości kontrolowane w układzie dziennym, powiązane z celami pośrednimi polityki.

Cechy:

• oddziaływuje się na nie za pomocą instrumentów polityki pieniężnej

• są łatwe w obserwacji i łatwo mierzalne

• nie mogą służyć do oceny skuteczności polityki pieniężnej

Rodzaje celów operacyjnych stosowanych w praktyce:

• kontrola krótkoterminowych stóp procentowych (jednodniowych do 3-miesięcznych),

• kontrola wąskiego agregatu pieniężnego (M0, wolne rezerwy banków komercyjnych).

Cele pośrednie

Cel pośredni powinien być:

• łatwo mierzalny

• łatwo kontrolowany przez bank centralny

• mieć przewidywalny wpływ na cel finalny

Najczęściej wykorzystywane cele pośrednie to:

• Kontrola kursu walutowego

• Kontrola agregatów pieniężnych

• Kontrola stóp procentowych

Triada celów -kontrola stóp procentowych

Zalety	Wady
Ogranicza wahania popytu globalnego i produkcji Łatwy w obserwacji Duży wpływ banku na ten parametr Dobry regulator, łatwy w kontroli	Mała elastyczność popytu na pieniądz wg monetarystów
Samodzielnie stosowana niezmiernie rzadko ze względu na fakt, że jest elementem praktycznie każdej innej strategii…

Triada celów -kontrola agregatów pieniężnych

Zalety	Wady
Prostota wymowy agregatów Łatwy w odbiorze społecznym Łatwa w prezentacji Przejrzystość polityki pieniężnej Zmniejsza oczekiwania inflacyjne	Załamanie związku między agregatami a inflacją Niemożność prowadzenia polityki sztywnych kursów walutowych Pojawienie się substytutów pieniądza
Stosowana bardzo często równolegle, także w ramach innych strategii Optymalna strategia wg monetarystów Duże sukcesy w jej stosowaniu miał Bundesbank W Polsce stosowana przed 1999 rokiem

Triada celów -kontrola kursu walutowego

Zalety	Wady
Wprowadzenie kursu stałego lub administrowanego Cel jest jasny i zrozumiały Dobry odbiór społeczny Wiarygodność polityki pieniężnej Osłabienie oczekiwań inflacyjnych	Utrata niezależności polityki pieniężnej Utrzymanie kursu na określonym poziomie wymaga utrzymania stóp procentowych na określonym poziomie
Często banki centralne podejmują próbę stosowania jej jednocześnie ze strategią kontroli agregatów pieniężnych -problemem jest jednak niemożliwy do zaistnienia trójkąt… Najlepsza strategia w przypadku konieczności stabilizacji mało rozwiniętej gospodarki (w Polsce na początku lat 90-tych -plan Balcerowicza) Źle stosowana może być przyczyną kryzysu walutowego

Cele finalne polityki pieniężnej mogą być różne w zależności od tego, czy:

• Dopuszcza się jedynie cele pieniężne:

• Stabilność cen

• Stabilność wartości pieniądza

• Stabilność kursu walutowego

• Realizuje także cele ogólnogospodarcze banku centralnego:

• Wysoki i stabilny wzrost gospodarczy

• Niskie stopy procentowe

• Niskie bezrobocie

Najczęściej spotykanym obecnie celem banku centralnego jest stabilność poziomu cen… Dlaczego?

• To polityka pieniężna jest zazwyczaj wyłączną kompetencją banku centralnego

• Polityka ogólnogospodarcza jest uzależniona także od innych instytucji (parlament, rząd, itd.)

• Nie powinna żadna instytucja realizować jednocześnie sprzecznych ze sobą celów

• Bezrobocie vs. inflacja

Koszty inflacji

Koszt zdzierania zelówek i zmiany etykiet	Więcej czasu jest potrzebne na znalezienie optymalnych zastosowań rzadkich zasobów
Przeinwestowanie sektora finansowego	Następuje bowiem wzrost zysków pośredników finansowych
Ryzyko oszczędzania	Spada skłonność do oszczędzania ze względu na spadek wartości oszczędności
Niedoskonała indeksacja systemu podatkowego	Podatki płaci się od większej nominalnie podstawy i szybciej wpada się do wyższych progów podatkowych
Niepewność	Niepewność w gospodarce planów inwestycyjnych

Celem jest zazwyczaj stabilizacja poziomu cen…

• Dlaczego nie zerowa inflacja albo spadek poziomu cen (deflacja)?

• Zjawiska deflacyjne są bardziej nie korzystne dla gospodarki niż inflacyjne i o wiele trudniej z nimi walczyć…

Argumenty przeciw inflacji zerowej/deflacji

Wzrost jakości towarów	Wskaźnik CPI zawyża inflację bo nie uwzględnia wzrostu jakości
Problem ujemnych stóp procentowych	Przy braku inflacji nie ma możliwości prowadzenia ujemnych w ujęciu realnym stóp procentowych
Sztywność płac	Spada skłonność do oszczędzania ze względu na spadek wartości oszczędności
Deflacja	Płace nominalne są sztywne od dołu, a zatem jedynie wzrost cen może doprowadzić do spadku płacy realnej

Czy bank centralny jest jedyną instytucją wpływającą na inflację?

• Nie! W koszyku dóbr i usług konsumpcyjnych branych pod uwagę przy wyliczaniu inflacji występują ceny, na które NBP nie ma wpływu, np.:

• Ceny kontrolowane przez Państwo (nierynkowe)

• Ceny charakteryzujące się sezonowością (warzywa, owoce, itd.)

• Ceny surowców (uzależnione od cen na rynkach międzynarodowych i kursu walutowego

• Dlatego wylicza się wskaźniki inflacji bazowej

Trójkąt niespójności (trylemat gospodarki otwartej)

I -stały kurs walutowy i kontrola przepływu kapitału, przy braku niezależnej polityki monetarnej,

II -płynny kurs walutowy i swobodny przepływ kapitału, przy niezależnej polityce monetarnej,

III -kontrola przepływu kapitału i kombinacja stałego kursu walutowego z niezależną polityką monetarną

Cechy strategii BCI:

• instytucjonalne zobowiązanie do traktowania stabilności cen jako podstawowego celu polityki pieniężnej,

• oficjalne ogłoszenie wielkości liczbowej średniookresowego celu inflacyjnego,

• wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej uzależnia się od szerokiego zakresu informacji o stanie gospodarki, a nie tylko od zachowania agregatów pieniężnych czy kursów walutowych,

• większa przejrzystość realizowanej strategii poprzez komunikowanie się ze społeczeństwem i rynkami w zakresie zamierzeń, celów oraz decyzji władz monetarnych,

• zwiększona odpowiedzialność banku centralnego wobec instytucji demokratycznych za realizację przyjętych celów,

• formułowanie przez bank centralny prognozy inflacyjnej, która pełni rolę celu pośredniego; stopy procentowe są ustalane tak, aby eliminować odchylenia oczekiwanych stóp inflacji od przyjętego celu.

Inne cechy strategii BCI

Cecha	Charakterystyka
Budowanie wiarygodności banku centralnego	Odbywa się poprzez konsekwentną realizację przyjętych celów oraz publiczne uzasadnienie podejmowanych decyzji. Szczególnie istotne jest wytłumaczenie wszelkich odstępstw od realizacji założonego celu
Demokratyczna kontrola	Ustawowe, a nawet konstytucyjne zobowiązanie banku centralnego do działania na rzecz stabilności cen
„Patrzenie na wszystko”	Bank centralny wykorzystuje strukturalny model gospodarki oraz całości informacji, która jego zdaniem jest niezbędna do realizacji przyjętego celu („patrzenie na wszystko”). Jednocześnie rezygnuje z kontroli celów pośrednich polityki pieniężnej, występujących w tradycyjnych strategiach polityki pieniężnej. Zamiast koncentrować się na jednej zmiennej i starać się wpływać na jej kształtowanie się za pomocą instrumentów polityki pieniężnej, bank centralny bierze pod uwagę informacje, dotyczące wielu zmiennych, mających wpływ na inflację
Regularne kontakty	Strategia inflacyjna przywiązuje dużą wagę do potrzeby utrzymania regularnych kanałów komunikacyjnych ze społeczeństwem poprzez publiczne przemówienia, publikacje raportu o inflacji itp. Ponadto dochodzi również do częstych kontaktów szefa banku i ministra finansów. Są to zarówno spotkania przewidziane odpowiednimi przepisami, jak również spotkania nieformalne

Zalety i wady strategii BCI

Zalety	Wady
Elastyczność dostosowań (dzięki przedziałowi) - do zaburzeń występujących w gospodarce za pomocą instrumentów polityki pieniężnej. Docelowy przedział inflacji pozwala uniknąć zbyt dużych kosztów ograniczania inflacji (mierzonych utratą PKB), bez uszczerbku dla wiarygodności prowadzenia polityki pieniężnej*. Bank centralny może też w większym stopniu brać pod uwagę inne cele, np. wzrost gospodarczy czy wysokie zatrudnienie	Zbyt duża dyskrecjonalność strategii - władze monetarne mają zbyt duże pole manewru, jeśli chodzi o reagowanie na zmiany sytuacji gospodarczej w kraju
Spójne wykorzystanie szerokiego zakresu informacji - i w związku z tym brak konieczności reakcji na zmianę jednego parametru, bez względu na całościową ocenę sytuacji. Reakcja banku centralnego nie musi następować w razie odchylenia od pożądanej ścieżki tylko jednego parametru -np. podaży pieniądza -jak miałoby to miejsce w przypadku wyboru tego parametru za jedyny cel pośredni polityki pieniężnej	Słaba odpowiedzialność banku wobec instytucji demokratycznych - ponieważ inflacja jest trudna do kontroli i istnieją duże opóźnienia w efektach zastosowania instrumentów polityki pieniężnej
Wskazywanie bezpośrednio na cel inflacyjny co zwiększa przejrzystość polityki pieniężnej bankowi centralnemu przejrzystość w odbiorze zewnętrznym (przez całe społeczeństwo), a dalej również większą wiarygodność	Wymaga płynnego kursu walutowego przez cel inflacyjny co może spowodować nadmierną i trwałą aprecjację waluty krajowej i wywołać perturbacje w sferze realnej gospodarki
Eksponowanie celu inflacyjnego zmniejsza podejrzenia o prowadzenie przez władze monetarne polityki antycyklicznej, która zawsze osłabiała autorytet i pozycję banku centralnego. Zmniejsza to również naciski rządu na bank centralny i dyscyplinuje go przed prowadzeniem zbyt luźnej polityki fiskalnej	Będzie prowadziła do niskiego wzrostu produkcji i zatrudnienia**
Zmniejsza ryzyko prób wpływu władzy fiskalnej na politykę pieniężną
Pozwala na lepszą ocenę realizowanej strategii ex post
Niskie sacrifice ratio

*Wiarygodnośćbankucentralnegoniespadnie,jeśli-przyustalonymprzedzialena4,5-6,5%-wwarunkachwystąpieniaszokugospodarczegoinflacjanakoniecrokuwyniesie6,5%,anienp.4,5%.

**Rzeczywiście,redukowaniuinflacjitowarzyszyobniżonywzrost,kiedyjednakinflacjazostaniesprowadzonadodocelowegopoziomu,wzrostizatrudnieniepowracająprzynajmniejdopoziomupoprzedniego;kiedyzostajeosiągniętyniskipoziominflacjistrategiainflacyjnaniejestszkodliwadlagospodarki.

Kwestie techniczne strategii BCI:

• Wybór miernika inflacji

• Określenie celu inflacyjnego

• Optymalna szerokość pasma

• Instytucja ogłaszająca cel inflacyjny

• Zidentyfikowanie horyzontu czasowego ogłaszanych celów

Techniczne aspekty strategii BCI

Tech. elementy strategii BCI	Najczęstsze rozwiązania	Rozwiązania rzadziej stosowane
Określenie celu inflacyjnego	Cel w postaci pasma wprowadza elastyczność i przekonuje, że z powodu losowych szoków i opóźnień w reakcji na nie niemożliwe jest dokładne „trafienie w cel”. Społeczeństwo otrzymuje informację, że kontrolowanie inflacji jest działaniem niedoskonałym, ponieważ wiąże się ze znaczną niepewnością. Jako zaletę pasma można traktować to, że bank centralny może -poza inflacją -uwzględniać w swojej polityce krótkookresowe wahania produkcji czy zatrudnienia	Punktowe wyrażanie celu inflacyjnego. Metoda krytykowana z uwagi na bardzo wysokie prawdopodobieństwo nietrafienia w cel
Optymalna szerokość pasma	Ogłaszane pasma inflacyjne są bardzo różne i wahają się od jednego do kilku punktów procentowych	Szerokie pasmo wprowadza większą niepewność u podmiotów gosp. co do ostatecznych rezultatów prowadzonej działalności i spadek wiarygodności BC
Instytucja ogłaszająca cel inflacyjny	Bank centralny, rząd lub obie instytucje razem. Ostatnie rozwiązanie pokazuje, że obie instytucje kształtujące politykę są zgodne co do celu i będą broniły go z równą determinacją	Jednostronne ogłaszanie celu przez BC może osłabić efektywność i wiarygodność strategii, jeśli nie jest ona gwarantowana przez rząd. Ogłaszanie celu tylko przez rząd może oznaczać jego mniejszą determinację w obniżaniu inflacji, pod wpływem bieżących trudności gospodarczych czy też przyczyn wynikających z cyklu politycznego
Horyzont czasowy ogłaszanych celów	Powinien zawierać się w przedziale 1-4 lat. Pozwala on wówczas podmiotom gospodarczym lepiej planować przyszłość	Ustalanie celu na okresy krótsze niż rok nie jest wskazane, wówczas inflacja zależy od czynników, na które BC nie ma wpływu. Cele na dłuższe okresy - mało wiarygodne
Wybór miernika zmian cen	Wskaźnik cen konsumpcyjnych (CPI) uznaje się za najlepszy, ponieważ jest: traktowany przez podmioty jako wskaźnik zmian kosztów utrzymania i ułatwia podejmowanie decyzji ekonomicznych, łatwo zrozumiały, często publikowany (przez niezależny od władz monetarnych urząd statystyczny), rzadko poddawany korektom	CPI ma jeden mankament -obejmuje on również te przyczyny zmian cen, które nie zależą od prowadzonej polityki pieniężnej, co utrudnia zrealizowanie celu (np. podwyżki cen kontrolowanych)

Odmiany strategii BCI w różnych krajach

Pełna strategia BCI (Full-fledged inflation targeting)		Eklektyczna strategia BCI (Eclectic inflation targeting)	Lekka strategia BCI (Inflation targeting lite)
Nowa Zelandia	1990*	EBC	Albania
Kanada	1991	Japonia***	Algieria
Wielka Brytania	1992	Szwajcaria	Chorwacja
Szwecja	1993	Singapur	Dominikana
Australia	1993	USA***	Gwatemala
Finlandia	1993		Honduras
Hiszpania	1995		Indonezja
Czechy	1997		Jamajka
Izrael**	1997		Kazachstan
Polska	1999		Mauritius
Brazylia	1999		Peru
Chile**	1999		Filipiny
Kolumbia	2000		Rumunia
Korea Płd.	2000		Rosja
RPA	2000		Słowenia
Słowacja	2005		Sri Lanka
Tajlandia	2000		Turcja
Węgry	2001		Urugwaj
Meksyk	2001		Wenezuela
Islandia	2001
Norwegia	2001

Wskaźnik inflacji jako cel inflacyjny

Wskaźnik inflacji	Kraje
Wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI	Nowa Zelandia*, Kanada, Szwecja, Australia*, Polska, Izrael, Kolumbia, Hiszpania, Brazylia, Węgry, Chile, Meksyk, Norwegia
Wskaźnik inflacji bazowej	Wielka Brytania**, Czechy, RPA**, Tajlandia

Wyznaczanie celu inflacyjnego

Cel zgłaszany przez	Kraje
Rząd	Wielka Brytania, Brazylia, Izrael
Rząd i bank centralny	Nowa Zelandia, Kanada, Australia, Węgry, Czechy, Korea, RPA, Szwecja
Bank centralny	Finlandia, Hiszpania, Polska, Kolumbia, Meksyk, Tajlandia, Chile

Wyrażenie celu punktowo lub w postaci pasma wahań

Wyrażenie celu inflacyjnego	Kraje
Cel wyrażony punktowo	Szwecja, Norwegia, Korea, Węgry, Brazylia, Finlandia
Pasmo wahań +/-2% lub mniej	Kanada, Australia, Chile, Czechy, Izrael, Polska, Wielka Brytania
Pasmo wahań +/-2% lub więcej	Nowa Zelandia, RPA, Tajlandia

Horyzont czasowy celu inflacyjnego

Horyzont czasowy celu inflacyjnego	Kraje
Cel roczny	Meksyk, RPA, Korea, Polska
Cel roczny, ogłaszany kilka lat wcześniej	Hiszpania, Kolumbia, Brazylia, Czechy, Węgry, Tajlandia
Horyzont czasowy nieokreślony	Wielka Brytania, Szwecja, Nowa Zelandia, Izrael, Kanada, Australia

Cele banku centralnego w niektórych krajach stosujących strategię BCI

Cel polityki monetarnej	Kraje
Stabilność pieniądza krajowego	Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Hiszpania, Tajlandia, Korea, Meksyk, Kolumbia, Czechy, Polska, Szwecja, Węgry
Stabilność waluty	Finlandia
Stabilność waluty i inne cele	Kanada, Brazylia, Australia, Chile, Izrael, RPA

Poziom celu inflacyjnego w wybranych krajach

Kraj	Poziom celu inflacyjnego	Kraj	Poziom celu inflacyjnego
Australia	2% -3%	Korea	2,5%
Chile	2% -4%	Meksyk	4,5%
Czechy	2% -4%	Nowa Zelandia	0% -2%
Finlandia	około 2%	Szwecja	2% +/-1%
Hiszpania	poniżej 3%	Tajlandia	0% -3,5%
Izrael	8% -11%	Węgry	5% -7%
Kanada	1% -3%	Wielka Brytania	2,5%
Kolumbia	6%

Strategia inflacyjna w wybranych krajach

Kraj	Nowa Zelandia	Kanada	Wielka Brytania	Szwecja	Finlandia	Australia	Hiszpania
Data ogłoszenia celu	marzec 1990	luty 1991	październik 1992	styczeń 1993	luty 1993	kwiecień 1993	lato 1994
Cel	0-3%	1-3%	1-4%	2%	2%	2-3%	poniżej 3%
Horyzont czasowy realizacji celu	5 lat (do 1998)	do końca 1998	do wiosny 1997 później 2,5% lub mniej	od 1996	od 1996	średnia w cyklu koniunktural-nym	do 1997, później poniżej 2%
Miara inflacji	inflacja bazowa CPI	CPI	indeks cen detalicznych RPIX	CPI	inflacja bazowa CPI	inflacja bazowa CPI	CPI
Czynniki wyłączone z CPI	odsetki, podatki pośrednie, opłaty rządowe, znaczne zmiany terms of trade	brak	odsetki od kredytów hipotecznych	brak	odsetki od kredytów hipotecznych, podatki pośrednie, subsydia rządowe, ceny domów	odsetki od kredytów hipotecznych podatki pośrednie, inne czynniki zmienne	brak
Ogłaszanie celu	minister finansów i gubernator banku centralnego	minister finansów i gubernator banku centralnego	minister skarbu	Bank Szwecji	Bank Finlandii	Bank Australii	Bank Hiszpanii
Raport o inflacji	kwartalnie, od marca 1990	półrocznie, od maja 1990	kwartalnie, od lutego 1993	kwartalnie, od października 1993	brak	brak	półrocznie
Publikacja prognoz inflacyjnych	tak	nie	tak	nie	Nie	nie	nie

Strategia polityki pieniężnej EBC

Wskaźniki inflacji bazowej:

• Inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych wskaźnik ten powstaje poprzez wyeliminowanie tych cen, które nie są kształtowane przez mechanizmy rynkowe, lecz pod wpływem różnych regulacji prawnych i administracyjnych. Z tego względu nieodzwierciedlaną one rzeczywistych tendencji inflacyjnych. Wśród cen kontrolowanych znajdują się ceny, których znaczną część stanowi podatek akcyzowy (paliwa, napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe), na które ustalane są górne limity wzrostu lub podlegają innym ograniczeniom (energia elektryczna) oraz których ceny ustalane są przez samorządy (bilety komunikacji miejskiej)

• Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności wskaźnik tworzony jest poprzez wyeliminowanie z koszyka dóbr konsumpcyjnych artykułów, których ceny zmieniają się znacznie częściej niż przyjęty przez badających standard. Otrzymany w ten sposób indeks jest oczyszczony z wpływu cen najbardziej zaburzonych tzn. tych, które podlegają silnym sezonowym lub cyklicznym wahaniom. Są to: znaczna część owoców i warzyw, opłaty za użytkowanie mieszkania, energia elektryczna, a także niektóre usługi pocztowe i telekomunikacyjne.

• Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności i paliw skonstruowany jak poprzedni, z tym, że za każdym razem wyłączane są także paliwa, niezależnie czy ich ceny są stabilne, czy też nie

• Inflacja "netto„ wskaźnik, z którego eliminowane są ceny żywności i paliw ,z powodu obserwowanych znacznych sezonowych wahań ich cen.

• 15% średnia obcięta jest jedyną miarą liczoną przy użyciu metod statystycznych w NBP. Jest średnią ważoną policzoną z pewnego zbioru grup, których wagi skumulowane (odpowiadające uprzednio posortowanym wskaźnikom cen w sposób narastający) są większe niż 15% i mniejsze niż 85% (obcięcie dokonywane jest symetrycznie z obu stron). Zostają w ten sposób odrzucone grupy, których cena uległa największej zmianie w stosunku do poprzedniego okresu.

Inflacja bazowa dla Polski

Oczekiwania inflacyjne

• Z punktu widzenie banku centralnego istotne jest nie tylko, jaka obecnie jest inflacja, lecz także, jakie są oczekiwania inflacyjne

• Tylko znając oczekiwania inflacyjne bank centralny ma szansę odpowiednio zareagować na czas… (występują znaczne opóźnienia)

• W Polsce wyznacza ją do 1992 roku Ipsos (wcześniej Demoskop), a od 2001 roku także GfK Polonia (badania współfinansowane przez Unię Europejską)

• Problem polega jednak na trudnościach w wyznaczeniu oczekiwań inflacyjnych

• należy zmienną jakościową z badań ankietowych przetworzyć na zmienną ilościową

Oczekiwania inflacyjne w Polsce -wyniki ankiet

Struktura odpowiedzi na pytanie ankiety Ipsos w latach 1992-2002

"Jak Pan(i) sądzi, paatrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 m-cy ceny: (1) będą rosły jeszcze szybciejniż teraz; (2) będą rosły w tym samym tempie; (3) będą rosły wolniej; (4) będą takie same jak teraz; (5) będą niższe; (6) trudno powiedzieć".

Oczekiwania inflacyjne osób prywatnych, stopa inflacji bieżącej oraz faktyczna stopa inflacji

Oczekiwania inflacyjne w realizacji polityki pieniężnej:

• Czy bank centralny powinien reagować na zmiany w inflacji, czy oczekiwaniach inflacyjnych?

• Reakcja na zmianę inflacji jest z zasady spóźniona, szczególnie uwzględniając długość kanału transmisji…

• Należy zatem analizować zarówno inflację, jak i oczekiwania inflacyjne!!!

• Oczekiwania inflacyjne związane są z pojęciem presji inflacyjnej!!!

Mechanizm powstawania presji inflacyjnej

Projekcje inflacji:

• Bank centralny, oprócz tego jaka jest inflacja (inflacja bazowa) oraz oczekiwania inflacyjne, potrzebuje również informacji, jak ukształtuje się inflacja, jeśli bank centralny nie podejmie żadnych kroków (nie zmieni stóp procentowych)…

• W tym celu, na podstawie modeli strukturalnych gospodarki, tworzy projekcje inflacji

• W uproszczeniu podejmuje się takie decyzje, aby projekcja inflacji z jak największym prawdopodobieństwem, mieściła się w celu

Projekcja inflacji dla Polski -model wachlarzowy

Zawężenie pola prognozy możliwe jest tylko przy spadku prawdopodobieństwa jej trafności…

Niepewność wynika z takich czynników, jak zmienność kursu walutowego, czy cen ropy…

Przegląd cech systemów prognostycznych w wybranych krajach

Bank centralny	Sposób publikacji	Częstotliwość i horyzont
Narodowy Bank Czech	W Inflation Report, w styczniu, kwietniu, lipcu i październiku	Częstotliwość kwartalna, horyzont transmisji 4 -6 kwartałów, horyzont prognozy ok. 2 lat
Narodowy Bank Polski	W Raportach o inflacji publikowanych w styczniu, kwietniu, lipcu i październiku*	Częstotliwość kwartalna, horyzont transmisji 5 -7 kwartałów, horyzont prognozy: 9 do 12 kwartałów, zawsze do końca roku
Narodowy Bank Słowacji	W osobnym dokumencie Medium -Term Forecast, publikacja w styczniu, kwietniu, sierpniu i październiku	Częstotliwość kwartalna, horyzont prognozy -do końca 2009 roku, ze względu na planowane wejście Słowacji do strefy euro
Narodowy Bank Węgier	W Quarterly Report on Inflation, w maju i listopadzie, w lutym i październiku w Quarterly Report on Inflation Update częściowo uaktualniona wersja	Częstotliwość kwartalna (2 razy właściwa prognoza, 2 razy szersza aktualizacja), horyzont prognozy: rok bieżący i dwa kolejne lata; transmisji 5 -8 kw.

Przegląd cech systemów prognostycznych w wybranych krajach

Bank centralny	Sposób publikacji	Częstotliwość i horyzont
Europejski Bank Centralny	Projekcje makroekonomiczne ekspertów Eurosystemu dla strefy euro-EBC Monthly Bulletin w czerwcu i grudniu, każdego roku	Półroczna częstotliwość sporządzania, horyzont prognozy 2 lata
System Rezerwy Federalnej	Wyniki Economic Projectionpublikowane w Protokołach z posiedzeń Komitetu Otwartego Rynku, na których opracowywano prognozę (styczeń, kwiecień, lipiec i październik), publikacja z około miesięcznym opóźnieniem	Prognozy kwartalne o trzyletnim horyzoncie, do listopada 2007 roku, prognozy półroczne o horyzoncie dwuletnim

Zmiany definicyjne w zakresie podaży pieniądza w Polsce stan na 2002 r.

Miary pieniądza NBP (stan dotychczasowy)	Miary pieniądza NBP dostosowane do deflacji EBC (do końca marca br.)
Gotówka w obiegu (bez kas banków) Depozyty bieżące Osób prywatnych Podmiotów gospodarczych sektora niefinansowego (łącznie z instytucjami niekomercyjnymi) Niebankowych instytucji finansowych	Gotówka w obiegu (bez kas banków) Depozyty bieżące (łącznie z overnight) Gospodarstw domowych Niemonetarnych instytucji finansowych Przedsiębiorstw Instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych Instytucji samorządowych Funduszy ubezpieczeń społecznych
M1 (1 + 2)	M1 (1 + 2)
Depozyty terminowe (łącznie z over Wight) Osób prywatnych Podmiotów gospodarczych sektora niefinansowego (łącznie z instytucjami niekomercyjnymi) Niebankowych instytucji finansowych Bony oszczędnościowe i certyfikaty depozytowe (niezbywalne) Operacje z przyrzeczeniem odkupu	Depozyty terminowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie Gospodarstw domowych Niemonetarnych instytucji finansowych Przedsiębiorstw Instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych Instytucji samorządowych Funduszy ubezpieczeń społecznych Depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie
M2 (M1 + 3 + 4 + 5)	M2 (M1 + 3 + 4)

Strategia polityki monetarnej

Proces decyzyjny:

• dane

• analizy

• prognozy

Warunki instytucjonalne:

• niezależność

• przejrzystość

• odpowiedzialność

• wiarygodność

Efekt:

• stabilność monetarna

Cele:

• agregaty monetarne

• kurs walutowy

• cel inflacyjny

II

I

II

Mobilność kapitału

Niezależność polityki pieniężnej

Stopień kontroli kursu walutowego

Cel polityki pieniężnej: stabilność cen

Rada Zarządzająca analizuje wszystkie informacje i podejmuje na ich podstawie decyzje dotyczące polityki pieniężne

Pierwszy filar

Analiza danych dotyczących podaży pieniądza (zasygnalizowana przez wskazanie wartości referencyjnej dla wzrostu M3)

Drugi filar
Analiza szerokiego zakresu innych wskaźników gospodarczych i finansowych

Informacja ekonomiczna

Równoczesna analiza

---