Ekonomika transportu(E.T.) - w odróżnieniu od ekonomii, która traktuje gospodarkę jako całość, zajmuje się określoną sferą gospodarki, jest to zbiór norm, reguł, zasad funkcjonowania systemów. Ekonomika w skali makro - polityka transportowa, transport jako całość, np.: tematyka kosztów społecznych transportu, analiza funkcjonowania systemu multimodalnego. Mikroekonomia - dotyczy danego przedsiębiorstwa np.: koszty, przychody Proces transportowy - szersze pojęcie niż proces przewozowy, na P.T. złożony składać się może kilka procesów przewozowych(załadunek, przewóz, wyładunek), czynności spedycyjne, magazynowanie tymczasowe. FUNKCJE I ZADANIA TRANSPORTU W GOSPODARCE NARODOWEJ. 1.stanowi czynnik rozwoju gospodarczego kraju. Znaczenie z punktu widzenia dochodu 2.udział w lokalizacji produkcjiudział w realizacji zabezpieczenia obronności kraju. Ad.1 podstawowa funkcja transportu 4 fazy funkcjonowania systemu gospodarczego. Produkcjapodziałwymiana-konsumpcja Zapotrzebowanie generuje produkcję. Wymiana - obejmuje przemieszczanie - dostawy na rynek, dotarcie do rynku zbytu - niezbędnym elementem jest transport. Produkt globalny brutto ­- efekt produkcji - suma wartości dóbr i usług wytworzonych w określonym czasie przy użyciu środków wytwórczych na danym obszarze. Informuje o tempie rozwoju gospodarczego i poziomie życia społecznego. Dochód narodowy - od tak rozumianego produktu globalnego brutto odejmujemy koszty jego wytworzenia. Źródła potrzeb transportowych: rozproszenie elementów niezbędnych dla realizacji działalności człowieka lokalizacja surowców naturalnych kooperacja produkcyjna rozproszenie rynków zbytu organizacja kanałów dystrybucji Czynniki pozaprodukcyjne: przemieszczanie dóbr związane z funkcjonowaniem administracji związane z obronnością kraju Potrzeba transportowa - jest to zgłaszana przez gospodarkę narodową potencjalnie wyodrębniona oferta przemieszczania osób, ładunków i wiadomości w danym czasie i określonej relacji Potrzeby transportowe zderzają się z wielkością podaży. Idealnym wariantem byłoby: podaż = popyt, co jednak nie występuje w długim okresie czasu. Przeważnie 1. popyt > podaż 2. popyt < podaż Ad.1 rynek przedsiębiorstwa produkcyjnego - rynek producenta, uprzywilejowaną pozycję ma przewoźnik Ad.2 rynek nabywcy - klient ma uprzywilejowaną pozycję, może negocjować cenę, itd. Mamy do czynienia z wariantem rynku konsumenta - zjawisko konkurencji, zjawisko marketingu -zdobywanie klienta. Badanie rynku, kształtowanie rynku - części składowe marketingu UDZIAŁ TRANSPORTU W PROCESIE GOSPODAROWANIA. Transport : w sensie czynnościowym - pokonywanie przestrzeni w sensie ekonomicznym - odpłatne świadczenie usług, których efektem jest przemieszczanie osób i ładunków Niedorozwój transportu-ograniczenie możliwości rozwoju gospodarki. Nadmierny rozwój-generuje zbędne koszty, utrudnia proces restrukturyzacji Bardzo ważne jest dostosowanie gospodarki do potrzeb. Tempo rozwoju transportu powinno wyprzedzać tempo rozwoju innych dziedzin gospodarki. Dochód narodowy tworzy praca produkcyjna. Transport w znacznej części stanowi działalność produkcyjną. Dotarcie do rynku zbytu- produkt zyskuje wartość użytkową(np.: produkcja poza miejscem popytu) Negatywne skutki transportu - koszty zewnętrzne. Koszty społeczne - k. zewnętrzne + k. użytkowania infrastruktury transportu. Koszty zewnętrzne: negatywne oddziaływanie na środowisko - zagrożenia ekologiczne. problem wypadkowości Zalety i wady rodzajów transportu: KOLEJOWY: zalety: regularność połączeń(wg. rozkładu jazdy) - wymuszona bezpieczeństwem relatywnie niskie koszty jeśli chodzi o jednostkowe zużycie paliw, energii(ze względu na masowość) duża szybkość ruchu wady: wysokie koszty budowy i utrzymania infrastruktury mała dostępność tam gdzie gęstość linii jest mniejsza, konieczna jest współpraca z transportem drogowym(dowóz, odwóz) DROGOWY: zalety: duża dostępność - gęstsza sieć dróg w porównaniu z koleją infrastruktura punktowa - dużo bardziej rozbudowana nie ma rozkładów - dopasowanie do potrzeby co oznacza większą elastyczność tr. szybkie dostawy (od nabywcy do odbiorcy - bezpośrednio) wady: ograniczenia ładowności wysokie koszty transportu zagrożenie dla środowiska naturalnego, wypadkowość ŻEGLUGA ŚRÓDLĄDOWA: zalety: niski koszt transportu - dla ładunków o niskiej podatności transportowej, dla których nie jest istotny czas przewozu wady: dostępność w określonych porach roku ze względu na niski próg wody zanikanie życia biologicznego w zbiornikach naturalnych LOTNICZY Zalety: szybkość transportu na duże odległości wady: ograniczone sfery zastosowań wysokie koszty transportu MIERNIKI DZIAŁAŃ TRANSPORTU Efektem działania transportu są produkty o charakterze usług. wielkość pracy przewozowej(tonokilometry) wielkość masy - tony wielkość pracy transportowej - liczba przewiezionych kontenerów czas pracy taboru wartość usług Funkcje mierników: służą do potrzeb analiz - dokonywania porównań wielkości praktycznych z planowanymi porównywanie w czasie - wielkość, struktura przewozów - kształtowania na rynkach porównywanie własnych osiągnięć z innymi przewoźnikami badania statystyczne - oceny Funkcjonowanie transportu generuje koszty: koszty własne: produkcji(działalności)transportowej - koszty poniesione przez przedsiębiorstwo koszty zaspokajania potrzeb transportowych - z punktu widzenia użytkownika konieczna jest ewidencja i kalkulacja obowiązuje każde przedsiębiorstwo Koszty społeczne: koszty zewnętrzne koszty kongestii - nabierają znaczenia w sytuacji zatłoczenia dróg koszty użytkowania infrastruktury koszty kongestii - odzwierciedlają straty czasu wynikające z zatłoczenia dróg, utracone korzyści wskutek nie dotarcia z ładunkiem na czas Koszty własne produkcji transportowej: - w związku ze świadczeniem usług. Koszty są odzwierciedleniem zużycia środków niezbędnych do produkcji koszty kubaturowe - ulokowanie biura koszty związane z zatrudnieniem koszty zużycia części zamiennych, paliw smarów Koszty są pieniężnym odzwierciedleniem zużycia majątku przedsiębiorstwa. Majątek: trwały obrotowy Różnica między kosztem i wydatkiem. Wydatek - gdy następuje odpływ środków pieniężnych Amortyzacja nie jest wydatkowaniem Wartość majątku: księgowa rynkowa koszty osobowe- związane z zatrudnieniem - stanowią główną pozycję kosztów. Stąd zjawisko redukcji zatrudnienia w procesie prywatyzacji. Przychód a wpływ: Przychody nie zawsze są równoczesne z wpływem. Przychody generują wynik działalności przedsiębiorstwa - moment wystawienia faktury, przypływ następuje później, więc nie zawsze przychód jest równoczesny z wpływem gotówki. Może zaistnieć utrata płynności finansowej - opłaty wykorzystywane nie w terminie, brak możliwości zaciągnięcia kredytu. SPOSÓB ZESTAWIANIA KOSZTÓW WŁASNYCH: Dwa układy strukturalne kosztów: - układ rodzajowy oznacza zestawienie kosztów wg Rodzajów czynników produkcji jakie są zużywane; główne pozycje w tym układzie : - amortyzacja, - zużycie materiałów, - zużycie energii, wynagrodzenie (różne formuły ustalania np.: w zależności od czasu pracy lub od efektów), - czynsze, - usługi obce. koszty - podział - stałe - względnie stałe w pewnych przedziałach - nie ulegają zmianie wraz ze zmianą -zmienne - rosną ze wzrostem przewozów bądź maleją ze zmniejszeniem przewozów; - układ kalkulacyjny - podział kosztów wg ich powstawania, podział kosztów: - koszty bezpośrednie - mają charakter indywidualny, z reguły zmienne, są to koszty np.: zużycia paliw smarów, wynagrodzeń kierowców - zależne od wielkości pracy przewozowej, - koszty pośrednie - wspólne dla wielu rodzajów działalności, wspólne dla wielu nośników, są to koszty administracji, zapewnienia bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie; układ kalkulacyjny służy ustalaniu kosztów jednostkowych jako kosztu przeciętnego. Ceny: - z pkt-u widzenia producenta, konsumenta, - z pkt-u widzenia państwa. Dla przedsiębiorstwa cena jest gwarantem rentowności, zwrotem czynników wytwórczych. Ich relacje do kosztów są różne; cena nie zawsze kształtuje się na poziomie kosztów, czasami jest niższa. - charakter użyteczności publicznej - usługi kolejowe, szkolnictwo, uspołeczniona służba zdrowia. W takim przypadku państwo powinno dofinansowywać różnicę między kosztem a ceną. - z pkt-u widzenia konsumenta usług, W zależności od sposobu ustalania cen - ceny taryfowe, - ceny umowne, odchodzenie od cen urzędowych na rzecz cen negocjowanych (umownych) - nie zawsze jest możliwe. Cecha taryf: podawanie do publicznej wiadomości z pewnym wyprzedzeniem, przed wejściem na rynek, taryfa ma formę tabeli opłat (np.: kategoria, klasa wagonu) zróżnicowanej, uwzględnione są w niej zniżki, upusty co zwiększa elastyczność. W zależności od elastyczności mówimy, że taryfa ma charakter: - sztywny - widełkowy - podaje się granice, - obowiązkowy - określony z góry, - referencyjny. Taryfy stosuje się w regularnych przewozach pasażerskich kolejowych, drogowych; natomiast w przewozach towarowych ceny są umowne. Ceny umowne - wynikiem negocjacji między przewoźnikiem a klientem, nie mogą być za wysokie bo spowoduje to stratę klienta, zbyt niskie - poniżej kosztów - mogą doprowadzić do zamknięcia przedsiębiorstwa. Czynnikami kształtującymi są przede wszystkim koszty (stałe + zmienne), najniższy pułap to poziom kosztów zmiennych na krótki okres czasu, - relacja popytu i podaży, - koniunktura rynku - może być rynek zrównoważony, ustabilizowany lub rynek inflacyjny - podnoszenie cen, - ograniczenia wprowadzone przez państwo - ceny minimalne, maksymalne. Cenowa elastyczność popytu: gdzie: Δd - bezwzględny przyrost popytu na dany produkt w okresie badanym w stosunku do okresu bazowego, d - popyt na dany produkt w okresie bazowym, Δp - bezwzględny przyrost ceny produktu w okresie badanym w stosunku do okresu bazowego, p - cena produktu w okresie bazowym. Wskaźnik Ep możne przybierać następujące wartości: oznacza brak zmian popytu względem ceny, oznacza popyt nieelastyczny względem cen, oznacza elastyczne zmiany popytu względem ceny, oznacza nadelastyczne zmiany popytu względem ceny, Dobra komplementarne i substytuty. Elastyczność mieszana: gdzie: Exy - elastyczność mieszana popytu na produkt x

względem produktu y, qx popyt początkowy na produkt x, py -cena produktu y, Δqx - przyrost popytu na produkt x, Δpy - przyrost na produkt y. Exy >0 oznacza występowanie popytu substytucyjnego (wzrost ceny na jeden produkt powoduje wzrost popytu na dobro substytucyjne), Exy =0 popyt niezależny, Exy <0 popyt komplementarny (wzrost ceny na jedno dobro powoduje spadek popytu) Zależności polityki cenowej od stopnia cenowej elastyczności popytu. Stopień elastyczności cenowej popytu. Charakter zmian popytu. Ep =0. Rodzaje rabatu: - rabat dla pośredników, - rabat dla odbiorców finansowych: - obnizka płatności gotówką, - obniżka za ilość, - wynagrodzenie wierności. STRATEGIE POLITYKI CENOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA. 1) maksymalizacja zysków - strategia realizowana w sytuacji dokładnego rozpoznania popytu oraz znajomości kosztów jednostkowych, 2) maksymalizacja obrotów - strategia stosowana w sytuacji gdy firma stosuje niską marżę, 3) przetrwanie - strategia stosowana jest w warunkach silnej konkurencji, 4) korzystanie z uprzywilejowanej pozycji na rynku - strategia stosowana w warunkach braku konkurencji, 5) optymalizacja wzrostu - strategia stosowana w sytuacji eliminowania przerostów kosztów przedsiębiorstwa lub penetracji rynku. Metody ustalania cen na produkty: 1. metody oparte na kosztach - generalna idea - dążenie do stosowania tanich cen, które umożliwiają pełne pokrycie kosztów produkcji i dystrybucji (najniższa cena z możliwych), 2. koszt + narzut zysku - cenę ustala się poprzez dodanie do kosztu jednostkowego określonego zysku; - koszt jednostkowy, K(X) koszt całkowity, X - wielkość produkcji, (1+z)- zysk w % 3. koszt + zysk od zaangażowanego kapitału, stopa (zysku) zwrotu kapitału , M - kapitał przedsiębiorstwa, (r+1) - stan zwrotu, - kapitał jednostkowy, 4. ustalenie cen na poziomie progu rentowności, Elementy struktury projektu Struktura projektu ZASOBY TRANSFORMACJA WYNIKI Praca techniczna towary materiał organizacja usługi kapitał instytucjonalna redukcja zasobów ziemia WEJŚCIA PROCESY WYJŚCIA Analizę projektu dokonuje się w różnych fazach jego realizacji. FAZY DZIAŁALNOŚCI składające się na analizę projektu: *identyfikacja projektu (określenie skutków realizacji przedsięwzięcia, jakiego rodzaju korzyści możemy osiągnąć) *wstępne studium wykonalności projektu - jeżeli wyniki będą zadawalające to następuje kolejny etap, *studium wykonalności projektu *projektowanie szczegółowe *realizacja FAZY PROJEKTU *identyfikacja projektu (gdzie i w jakim stopniu należy wykorzystać zasoby), *analiza projektu (ocena wielkości nakładów i wyników), *podejmowanie decyzji: ustalenie czy należy wykorzystać zasoby dla osiągnięcia określonych wyników *realizacja , wykorzystanie zasobów przewidzianych w projekcie, *rewizja projektu - ponowna ocena projektu po pewnym okresie jego działania operacyjnego. Ocena finansowa i ekonomiczna projektów tranzytowych opiera się na zastosowaniu analiz porównawczych kosztów i korzyści. -ocena finansowa - ocena korzyści z punktu widzenia przedsiębiorstwa, -ocena ekonomiczna - ocena korzyści w skali makro, W przypadku transportu miarodajną oceną jest ocena ekonomiczna. Różnice między oceną finansową a ekonomiczną: -zastosowanie różnych cen dla określenia wpływów i wydatków. Różnice między oceną finansową a ekonomiczną: -zastosowanie różnych cen dla określenia wpływów i wydatków. Ceny graniczne lub kalkulacyjne dla dóbr które nie podlegają wymianie międzynarodowej: -uwzględnienie lub nie elementów w ocenie finansowej i ekonomicznej; -w ocenie finansowej nie uwzględnia się korzyści wynikających z kosztów zewnętrznych, -uwzględnianie w ocenie finansowej amortyzacji, -w ocenie ekonomicznej nie uwzględnia się kosztów które przedsiębiorstwo ponosi na zewnątrz (cła, podatki), -zarówno dla oceny finansowej i oceny ekonomicznej stosuje się te same narzędzia rachunkowe i te same zasady działania. Okres eksploatacji obiektu szacuje się z góry na podstawie amortyzacji: -projekt składa się z różnych obiektów o różnym okresie amortyzacji, -przyjęcie okresu życia jako najdłuższego okresu + wydatki na obiekty zużyte, -przyjęcie średniego okres życia. Dla każdego roku określa się strumienie kosztów i korzyści. Sumujemy koszty oraz korzyści bezpośrednie i pośrednie. Aby je zsumować należy sprowadzić te wielkości do wspólnego mianownika - wartość bieżąca. Różna wartość strumieni kosztów i korzyści w poszczególnych latach wynika z czasu, np. lokaty kapitałowe w banku. METODA CBA. (oparta na technice rachunku dyskontowego). Współczynnik dyskonta. gdzie: i - stopa dyskontowa (ocena użytkowania kapitału), t - rok w który, występuje dyskontowa wartość wpływów lub wydatków. Mechanizm rachunkowy pozwalający aktualizować wartość przyszłych okresów. ISTOTĄ ZASTOSOWAŃ METODYKI CBA jest: 1.identyfikacja przedsięwzięcia, 2.ustalenie kosztów i korzyści stanu istniejącego, 3.analiza realizacji przedsięwzięcia, 4.wybór wariantu o najwyższej efektywności. WSKAŹNIKI OCENY PROJEKTÓW W METODYCE CBA: 1.zaktualizowana wartość netto (Net Present Value)-NPV, 2.wewnętrzna stopa zwrotu kapitału (Internal Rata of Return)-IRR, 3.współczynnik korzyści / koszy (Benefit / Cost Ratio)-B/C Ratio, 4.okres zwrotu nakładów (Payback Period) - PP. Sprawozdawczość finansowa: -jest podstawą pozyskiwania informacji dla przedsiębiorstwa. Funkcjonowanie przedsiębiorstwa sprowadza się do podejmowania decyzji. Pomostem łączącym wszystkie przejawy działalności firmy są finanse. Mówiąc o finansach mówimy o gromadzeniu, podziale i wydatkowaniu zasobów pieniężnych Przepływy pieniężne podlegają sprawozdawczości

Wskaźnik zadłużenia a)wsk. Ogólnego poziomu zadłużenia = ogólne zadłużenie/aktywa ogółem Informuje w jakim stopniu majątek przedsiębiorstwa jest finansowany przez kapitał obcy. b)wsk. Zadłużenia długoterminowego= zadłużenie długoterminowe/kapitał własny Informuje o wzajemnych relacjach pomiędzy funduszami obcymi a kapitałem własnym (dobra sytuacja to np. 50%-50%) c)wsk. Zadłużenia długoterminowego = zadłużenie długoterminowe/kapitał własny Informuje ile razy zysk(przed spłatą odsetek i opodatkowania) przewyższa wartość płaconych odsetek. d)wsk. Pokrycia odsetek = zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem/odsetki Wskaźniki sprawności działania a)wsk. obrotu zapasów = koszt sprzedawanych zapasów/zapas; Informujący ile razy w ciągu roku firma odnawia swoje zapasy. b)wsk. okresu spływu należności = należność/sprzedaż * lub / 360; wsk. okresu spływu należności oznacza przeciętną liczbę dni w ciągu roku w których następuje spływ należności od odbiorców c)wsk. obrotu aktywów stałych = sprzedaż/aktywa stałe; wsk. odbioru aktywów stałych inf. Jaka jest efektywność zaangażowania aktywów stałych mierzonych wielkością sprzedaży. d)wsk. aktywów ogółem = sprzedaż/aktywa ogółem; Pokazujący efektywność wykorzystania zasobów majątkowych firmy. Minus wsk. C) -Wysoka wartość wskaźnika gdy majątek trwały jest wysoko zużyty , zamortyzowany a zatem jego wartość jest niska. Wskaźniki zyskowności Wskaźniki te służą do oceny wyniku finansowego w badanym okresie w odniesieniu do określonych kategorii finansowych. A)Wsk. Marży brutto =sprzedaż - koszty wytworzenia produktu/sprzedaż B)Wsk. Zyskowności operacyjnej = zysk operacyjny/ sprzedaż C)Wsk. Zyskowności brutto = zysk brutto/sprzedaż D)Wsk. Zyskowności netto = zysk po opodatkowaniu / sprzedaż E)Wsk. Zwrotu inwestycji= zysk po opodatkowaniu /aktywa ogółem F)Wsk. Zwrotu kapitału= zysk po opodatkowaniu/ kapitał własny. Wskaźniki rynkowe: Wsk. Rynkowe sa określane na bazie informacji i ustalonych na rynku kapitałowym. A)Wsk. P/E (price- earming) = cena rynkowa akcji/ bieżący przychód przypadający na jedną akcję B)Wsk. P/BV 9proce- big value) = cena rynkowa akcji / wartość księgwa firmy przypadającej najedną akcję C)Wsk. Poziomu dywidendy (stopa zwrotu akcji) = dywidendy przypadające na jedną akcję / cena rynkowa akcji D)Wsk. Wypłaty dywidendy (poziomu wypłat) =dywidenda /zysk po opodatkowaniu. Rachunek wyników- porównane przychody i koszty. Cash flow - zebranie wpływów i wydatków. Schematyczny rachunek przepływów gotówkowych 1.Zysk netto + koszty nie pochłaniające gotówki - zyski nie przynoszące gotówki (np. amortyzacja, rozliczenie wcześniej wydanych kwot na reklamę, wykop przez firmę własnych obligacji po cenie niższej niż nominalna) 2.Operacyjne przepływy gotówki + zmiany w kapitale obrotowym + wzrost bieżących pasywów - zaangażowanie w bieżące aktywa (ogólnie: wzrost bieżących aktywów lub spadek bieżących pasywów to objaw wypływu gotówki i odwrotnie) 3.Przepływy gotówki neto (NCF) + inne źródła gotówki - inne zużycie gotówki (np. wzięte pożyczki, sprzedaż aktywów długoterminowych, inwestycje w środki trwałe, dywidendy, spłaty długów) Kapitał obrotowy - jest częścią kapitału własnego firmy finansującego bieżące aktywa ( zapasy, należności) Kapitał obrotowy = Bieżące aktywa - Bieżące zobowiązania; jeśli majątek obrotowy (bieżące aktywa) = zobowiązania bieżące, to kapitał obrotowy nie występuje - z reguły zagrożenie w postaci utraty płynności finansowej. Jeżeli majątek obrotowy < zobowiązania bieżące to powstaje tzw. ujemny kapitał obrotowy. Oznacza to, że zobowiązania bieżące finansują nie tylko majątek obrotowy ale także część majątku trwałego - sytuacja ta nie powinna zaistnieć. Strategie zarządzania kapitałem obrotowym 1.Strategia konserwatywna (minimalizacja zagrożenia utraty płynności finansowej lecz mniejsze zyski) -wysoka płynność finansowa, - wysoki poziom aktywów bieżących, - niski poziom wskaźnika zwrotu od kapitału 2.Strategia agresywna (większe zyski) - zagrożenie utraty płynności finansowej, - niski poziom aktywów bieżących, - wysoki poziom wskaźnika zwrotu od kapitału 3.Strategia umiarkowana Wskaźniki analizy kapitału obrotowego: -wskaźnik bieżącej płynności, - wsk. Udziału aktywów bieżących w aktywach ogółem, - wsk. Wyrażające relację bieżących zobowiązań do aktywów ogółem, - wsk. Udziału płynnych aktywów (gotówka + papiery wartościowe)/aktywa bieżące, - wsk. Pokrycia zobowiązań przez płynne aktywa (gotówka + papiery wartościowe)/ bieżące zobowiązania, Pojęcie dźwigni - dźwignią nazywamy zmianę poziomu zjawiska „Y” podzieloną przez procentową zmianę zjawiska „X” (dźwignia Y w odniesieniu do X). Zjawiska współzależne które najczęściej rozważane są w kategorii dźwigni - wielkość sprzedaży, - zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem, - stopa zwrotu kapitału własnego, - zysk netto przypadający na jedną akcję, - zysk netto.

finansowej. Sprawozdania finansowe: -bilans, -rachunek zysków i strat, -zestawienie wpływów i wydatków cash-flow, wpływy i przychody nie są pojęciami tożsamymi. -Bilans stanowi zestawienie aktywów (majątek przedsiębiorstw) i pasywów (źródła finansowania). aktywa = pasywa Bilans jest sprawozdaniem sporządzanym na określony moment czasu. Majątek trwały obejmuje: -rzeczowy majątek trwały -obejmuje środki trwałe oraz zalicza się inwestycje rozpoczęte i zaliczki na te inwestycje, -wartości niematerialne i prawne, -finansowy majątek trwały. Środki trwałe - grunty, budynki, urządzenia techniczne, środki transportu; są ewidencjonowane w zapisach księgowych wg. wartości początkowej; podlegają odliczeniom amortyzacyjnym, wartość bieżąca środka trwałego (potrzeba przy wycenie majątku przedsiębiorstwa) = wartość początkowa - amortyzacja Wartości niematerialne i prawne - występują jako długookresowe prawa majątkowe - patenty, licencje, znaki towarowe; podlega tylko amortyzacji liniowej. Amortyzacja liniowa - równomierne wliczanie w koszty. Finansowy majątek trwały - papiery wartościowe, akcje; nie podlega amortyzacji, Majątek trwały obejmuje: -zapasy (materiały, półfabrykaty, zapasy), -należności, roszczenia, -środki pieniężne i papiery wartościowe przeznaczone do obrotu. Zapasy - dobra rzeczowe - nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych, jest odnotowywane w ewidencji po cenach zakupów (poniesione koszty); Należności i roszczenia - realizują działalność gospodarczą - są z tytułu sprzedaży produktów, elementów majątku trwałego; ewidencjonowane według stanu praktycznego; Papiery wartościowe - traktowane na równi ze środkami pieniężnymi - krótkoterminowe o okresie płatności X - 3 miesiące < X < rok; Środki pieniężne - płatne w okresach krótszych niż 3 miesiące; Płynność finansowa: -najbardziej płynne w majątku obrotowym są środki pieniężne. PASYWA: Kapitały własne obejmują 3 rodzaje kapitałów: 1.kapitał podstawowy; -w spółce akcyjnej - kapitał akcyjny, -w sp. z o.o.- kapitał zakładowy - udziały mogą mieć charakter gotówkowy lub dóbr rzeczowych, -aport. 2.kapitał zapasowy - przeznaczeniem jego jest pokrywanie ewentualnych strat z reguły 1/3 kapitału obcego, 3.kapitały obce: -zobowiązania długoterminowe, -kredyty bankowe, -obligacje. Bilans może być bezpośrednio przedmiotem dla dokonania oceny przedsiębiorstwa lub.... Zestawienie -badanie struktury majątkowej, -badanie struktury kapitałowej. Tworzenie bilansu zysków i strat: A. Przychody ze sprzedaży i zrównoważone z nimi: -przychody ze sprzedaży produktów -zmiana stanu produktów -przychód ze sprzedaży towarów i materiałów -koszty wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki B. Koszty działalności operacyjnej: -wartość sprzedawanych towarów (materiałów) -zużycie energii i materiałów -usługi obce -podatki i opłaty -wynagrodzenia -świadczenia na rzecz prawników -amortyzacja C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) D. Pozostałe przychody operacyjne -przychody ze sprzedaży majątku trwałego -dotacje -pozostałe przychody operacyjne E. Pozostałe koszty operacyjne -wartość sprzedawanych składników majątku trwałego -pozostałe koszty operacyjne F. Zysk (strata na działalności operacyjnej) C + D -E G. Przychody finansowe -dywidendy z tytułu udziałów -uzyskane odsetki -pozostałe H. Koszty finansowe -odpisy aktualizacyjne wartości finansowego majątku trwałego oraz krótkoterminowych papierów wartościowych -odsetki do zapłacenia -pozostałe I. Zysk brutto na działalności gospodarczej F+G-H J. Zyski nadzwyczajne K. Straty nadzwyczajne L. Zysk brutto I+J-K M. Obowiązkowe obciążenia finansowego -podatek dochodowy od osób fizycznych -inne obowiązkowe obciążenia N. Zysk netto L-H Wskaźniki finansowe służące do oceny kondycji finansowej firmy -wsk. Płynności -wsk. Zadłużenia -wsk. Sprawności działalności -wsk. Zyskowności -wsk. Rynkowe Wartości tych wskaźników pozwalają oceniając sytuację finansową firmy kierunki przeobrażenia oraz do porównania z wskaźnikami innych przedsiębiorstw. Wskaźniki płynności służą do ustalania zdatności firmy do regulowania zobowiązań krótkoterminowych. a)wskaźnik bieżącej płynności finansowej b)wsk. Wysokiej płynności finansowej c)wsk. Kapitału obrotowego - majątek obrotowy - zobowiązania bieżące d)wsk. Poziomu kapitału obrotowego = kapitał obrotowy/aktywa ogółem Bieżące aktywa = gotówka + należność + zasoby a)= bieżące aktywa/bieżące zobowiązania b)= aktywa bieżące - zapasy/bieżące zobowiązania Podejmujemy zapasy ponieważ są najmniej płynne, najtrudniej zbywalne jeżeli wsk. Bieżącej płynności ma wartość 2 to stan firmy jest zadawalający , jeżeli wsk. Wysokiej płynności ma wartość 1 to stan jest zadawalający.

Podstawowe kategorie kosztów uwzględniane

w kształtowaniu cen:

Kategoria kosztu	Definicja	Przykłady	Źródła informacji	Metoda obliczania
Całkowity koszt stały	Koszty nie zmieniające się pod wpływem zmian wielkości produkcji w przedziale po siadowej zdolności produkcyjnej	Koszty: ogólniko we, administracji, finansoweamortyza cji,	Zapisy księgowe rachunek przedsiębiorstwa, Szacunki na podstawie danych porównywalnych	Sumowanie wszystkich elem. składowych
Całkowity koszt zmienny	Koszty zmieniające się wraz ze wzrostem lub spadkiem ilościowo wyrażonej wielkości produkcji	Surowce i materiały, robocizna koszty sprzedaży i dystrybucji	Informacja dostawców o cenach, szacunki wydajności pracy i zużycia materiałów, szacunku wielkości produkcji	Jw.
Koszt całkowity	Suma kosztów stałych i zmiennych	Jw.	Jw.	Sumowanie wszystkich elem. Kosztów stałych i zmiennych
Przeciętny koszt stały	Średni koszt stały na jednostkę produktu	Jw. dla kosztu stałego	Informacje o całkowitym koszcie stałym i szacowanie wielkości produkcji	Iloraz całkowitego kosztu stałego i ilości produkcji.
Przeciętny koszt zmienny	Średni koszt zmienny na jednostkę produktu	Jw.	Informacje o całkowitym koszcie zmiennym i szacowanej wielkości produkcji	Iloraz Całkowitego kosztu zmienn ego i ilości produkcji.
Przeciętny koszt całkowity	Suma przeciętnego kosztu stałego zmiennego	Jw.	Informacje o koszcie całkowitym i wielkości produkcji.	Suma przecięt nego k. stałego i zmienne lub iloraz k. całkowitego i wielkości

---