prawo konstytucyjne ZUNVCUKPLT25ORGYXCNVHECXBHBJLVXFNPSGDKA


PRAWO KONSTYTUCYJNE

Pytania

  1. Pojęcie „ prawa konstytucyjnego „.

W rozumieniu współczesnym konstytucja oznacza fundament prawa, na którym opiera się system prawny

  1. Prawo konstytucyjne w pojęciu szerokim

Jest to najwyższy akt prawny w RP, to ustawa konstytucyjna mająca najwyższą moc prawną:

- to akty określające podstawy ustroju państwa

- to akty normatywne i powszechnie obowiązujące

- to akt regulujący ustrój władzy państwowej

- to akt regulujący prawa i wolności obywateli, czyli prawo

  1. Prawo konstytucyjne w pojęciu wąskim

Jest to:

- ustawa rządowa uchwalona przez parlament

- akt wyznaczający granice działania państwa i jego organów

- akt chroniący prawa i wolności

  1. Historia terminu „ prawo konstytucyjne „.

Konstytucja -> urządzenie, ustrój, budowa,

w Polsce XV w. dla określenia ustaw używano terminu „konstytucja”

w 1493 nastąpiło pierwsze uformowanie się polskiego parlamentu pierwsze prawa ( konstytucje ) w [Author ID1: at Wed May 4 21:52:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:52:00 2005 ]j. [Author ID1: at Thu May 5 20:34:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:51:00 2005 ]ła[Author ID1: at Wed May 4 21:52:00 2005 ]a[Author ID1: at Wed May 4 21:52:00 2005 ]cińskim, od 1791 r. konstytucja w Polsce reguluje ustrój państwa - nazwano ją „ Ustawą Rządową” aby nie mylić pojęć

w latach 50-tych uchwalono, że konstytucja jest to dyrektywa dla ustawodawcy jak mam stanowić prawo.

  1. Prawo konstytucyjne; państwowe; polityczne; istota, przedstawiciele.

Prawo konstytucyjne - dawniej prawo państwowe, polityczne - teraz prawo konstytucyjne, dotyczy ustroju państwa, zajmuje się podmiotem władzy ( w czyim imieniu władza występuje ) określa system organów państwowych. Określa podstawy ustroju gospodarczego ( czy centralistyczna czy wolnorynkowa), określa status obywatela w państwie ( prawa i obowiązki obywatela), określa podstawy systemu wyborczego.

  1. Prawo parlamentarne - istota, rodowód.

Pojęcie prawa parlamentarnego [Author ID1: at Thu May 5 20:57:00 2005 ]ł[Author ID1: at Thu May 5 20:58:00 2005 ]ączy się z [Author ID1: at Thu May 5 20:57:00 2005 ]funkcjonowaniem w państwach demokratycznych zasady przedstawicielstwa. Prawo parlamentarne reguluje całokształt norm prawnych regulujących tryb wyboru konkretnych organów ( Sejmu, Senatu, Prezydenta, rad[Author ID1: at Thu May 5 20:59:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 21:02:00 2005 ]itp[Author ID1: at Thu May 5 21:03:00 2005 ].[Author ID1: at Thu May 5 21:02:00 2005 ])[Author ID1: at Thu May 5 21:03:00 2005 ]. Prawo to kształtowało się w XIX i XX wieku przez konstytucjonalizm państw burżuazyjnej demokracji[Author ID1: at Thu May 5 21:05:00 2005 ]. [Author ID1: at Thu May 5 21:07:00 2005 ]Zasad[Author ID1: at Thu May 5 21:05:00 2005 ]y ujęte w systemach wyborczych występują w postaci tzw. [Author ID1: at Thu May 5 21:07:00 2005 ]p[Author ID1: at Thu May 5 21:08:00 2005 ]rzymiotników [Author ID1: at Thu May 5 21:07:00 2005 ] wyborczych: powszechne, równe, bezpośrednie, tajny tryb głosowania [Author ID1: at Thu May 5 21:08:00 2005 ]-[Author ID1: at Thu May 5 21:09:00 2005 ] uzupełniane [Author ID1: at Thu May 5 21:08:00 2005 ]przez niektóre państwa przez wprowadzenie [Author ID1: at Thu May 5 21:09:00 2005 ]konstytucyjnego[Author ID1: at Thu May 5 21:11:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 21:09:00 2005 ]wymogu wyborów wolnych oraz zasadę wyborów proporcjonalnych[Author ID1: at Thu May 5 21:11:00 2005 ] lub większościowych[Author ID1: at Thu May 5 21:13:00 2005 ].[Author ID1: at Thu May 5 21:13:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 20:56:00 2005 ]

  1. Prawo parlamentarne w znaczeniu szerokim.

Prawo parlamentarne w znaczeniu szerokim to ogół obywatelskich uprawnień wyborczych wynikających z prawa przedmiotowego ( regulującego tryb wyboru konkretnych organów )[Author ID1: at Thu May 5 21:15:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 21:14:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:14:00 2005 ]

  1. Prawo parlamentarne w znaczeniu wąskim.

Całokształt norm prawnych regulujących tryb wyboru konkretnych organów[Author ID1: at Thu May 5 21:19:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 21:18:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:18:00 2005 ]

  1. Materia prawa konstytucyjnego

Należy do niej:

- określenie suwerena, czyli podmiotu władzy w państwie,

- podanie fundamentalnych zasad ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego, w tym zasad budowy systemu źródeł prawa

- podstawowe wolności, prawa i obowiązki obywateli

- określenie podstawowych kompetencji, wzajemnych stosunków, budowy i sposobów wyłaniania naczelnych organów państwowych oraz samorządu terytorialnego

- tryb zmiany konstytucji

  1. Suweren - istota, charakterystyka na gruncie prawa polskiego.

Konstytucja RP głosi że „władza zwierzchnia w RP należy do Narodu”. Naród sprawuje ją przez swoich przedstawicieli albo bezpośrednio.

Oznacza to, że w Rzeczpospolitej Polskiej suwerenem jest ogół obywateli, bez względu na przynależność etniczną

Patrz pkt.11

  1. Podmiot władzy suwerennej w Polsce - prawnie i faktycznie.

Naród - jest podmiotem władzy zdolnym do działania i wyrażania się głównie przez swoich przedstawicieli. W doktrynie prawa konstytucyjnego przyjmuje się, że współcześnie, z tytułu suwerenności narodu przysługują obywatelom trzy rodzaje uprawnień:

( tego rodzaju działania obywateli są jednak rzadkie, gdyż możliwość wyboru określonych organów uzależniona jest od upływu ich kadencji, a o zarządzeniu referendum ogólnokrajowego dot. Spraw o szczególnym znaczeniu dla państwa decydują organy państwa )

do współdecydowania z organami państwa w procesie rządzenia ( realizowane poprzez wolność tworzenia partii politycznych i innych organizacji, wolność prasy i środków społecznego przekazu, wolność wyrażania poglądów itp. )

  1. Sposoby i formy sprawowania władzy suwerennej w państwie.

Bezpośrednio:

- referendum -> rozstrzygnięcie ( władcza forma ). W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe. Ma je prawo zarządzić Sejm lub Prezydent za zgodą Senatu. Wynik referendum jest wiążący, jeśli udział w nim wzięto więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. Ważność referendum stwierdza Sąd Najwyższy. Referendum lokalne jest przeprowadzane w sprawach lokalnych, dotyczących danego terenu. Obowiązują inne progi stwierdzenia ważności referendum. (odwołanie np. Rady Gminy, przynależność administracyjna itp.)

- konsultacja społeczna - niewiążące pytanie do społeczeństwa, zebranie opinii od społeczeństwa ( [Author ID1: at Wed May 4 21:52:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ]forma niewładcza ) -> protesty, strajki, głodówki można traktować jako formę konsultacji społecznej

- inicjatywa obywatelska - można inicjować nowe ustawy. Wymagany jest podpis pod projektem grupy 100.000 tysięcy obywateli ( projekt ). Projekt musi być poddany pod głosowanie sejmu na pierwszym posiedzeniu. Projekt może być odrzucony. ( sejm ma tylko obowiązek poddać wniosek pod głosowanie).

Plebiscyt - forma rozstrzygająca po zakończeniu wojny przynależność do danego państwa. W Polsce nie obowiązuje.

Demokracja bezpośrednia jest elementem pomocniczym władzy

Pośrednio:

- przez przedstawicieli

  1. Podstawy ustroju społeczno - gospodarczego.

Podstawę ustroju społeczno-gospodarczego RP stanowi społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych. RP chroni własność i prawo dziedziczenia. Ograniczenie działalności gosp. jest dopuszczone tylko w drodze ustaw i ze względu na ważny interes społeczny.

  1. System organów państwowych w RP.

Organem państwowym jest odpowiednio zorganizowana instytucja, utworzona na podstawie przepisów prawa i powołana do wykonywania określonych zadań w imieniu państwa, będąca częścią aparatu państwowego. Z podmiotowego punktu widzenia organ państwowy może być jednoosobowy lub kolegialny. Według konstytucji z 1997 r.: „Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ]równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej” (art. 10 ust. 1). Wadzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent i Rada Ministrów, a [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ] w[Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ]w[Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ]ładzę sądowniczą sądy i trybunały. Następstwem podziału władz jest również podział organów państwowych na:

1) organy ustawodawcze,

2) organy wykonawcze,

3) organy sądownicze.

Do organów ustawodawczych należą organy państwowe tworzące prawo o randze ustawy. Należą do nich Sejm i Senat. Organami wykonawczymi są obok Prezydenta i Rady Ministrów przede wszystkim organy administracyjne, zarządzające, które kierują przypisanymi im dziedzinami działalności państwowej, a także inne, wykonujące powierzone im zadania, np. organy kontroli państwowej NIK, PIH. Organami sądowniczymi są niezawisłe sądy, wspomagane przez inne organy wymiaru sprawiedliwości np. prokuraturę, Trybunał Konstytucyjny. Organy państwowe można podzielić na: organy centralne,

— organy terenowe

  1. Podział władz - historia, istota, gwarancje.

W 1265 r. w Anglii użyto po raz pierwszy słowa [Author ID1: at Wed May 4 23:23:00 2005 ]„[Author ID1: at Wed May 4 23:24:00 2005 ]parlament[Author ID1: at Wed May 4 23:23:00 2005 ]”. Były to zjazdy [Author ID1: at Wed May 4 23:24:00 2005 ]ziemian. W 1493 r. w Polsce ukształtował się dwuizbowy parlament; był to Senat z królem i Izba Poselska wybierana przez sejmiki ziemskie (szlachta pochodząca z danego obszaru ). [Author ID1: at Wed May 4 23:25:00 2005 ]Poseł otrzymywał mandat związany (nie miał swobody i musiał kierować się wytycznymi swoich wyborców ), Izba liczyła 140 posłów. [Author ID1: at Wed May 4 23:27:00 2005 ]Senat stanowili wojewodowie i kasztelanowie. W 1506 r. w Statutach Łaskiego zamieszczono rysunek przedstawiający podział na Izbę Wyższą [Author ID1: at Wed May 4 23:29:00 2005 ]-[Author ID1: at Wed May 4 23:30:00 2005 ] Senat [Author ID1: at Wed May 4 23:29:00 2005 ]i Izbę Niższą (Sejm). W 1569 r. po Unii Litewskiej by[Author ID1: at Wed May 4 23:30:00 2005 ]ło 170 posłów i 140 senatorów[Author ID1: at Wed May 4 23:31:00 2005 ][Author ID1: at Wed May 4 23:23:00 2005 ]

[Author ID1: at Wed May 4 23:23:00 2005 ]

W państwie występuje zasada trójpodziału władzy.

1.Władzę ustawodawczą - sprawuje Sejm i Senat

2. Władzę wykonawczą - sprawuje Prezydent i Rada Ministrów

3. Władzę sądowniczą - sądy i trybunały.

Zasada trójpodziału opiera się na:

-obowiązuje niepołączalność tych władz,

- każdej z nich odpowiada aktywność wyodrębnionych organów państwowych

- mechanizm stosunków między władzami ma zapewnić wzajemne oddziaływania i hamowanie.

  1. Podmioty władzy ustawodawczej w Polsce.

Zgodnie z Konstytucją (art. 95) [Author ID1: at Wed May 4 23:32:00 2005 ]realizacja władzy ustawodawczej przekazana została dwóm organom : Sejmowi i Senatowi. Ustawy podejmowane są w drodze szczególnej procedury zwanej trybem ustawodawczym..

Inicjatywa ustawodawcza przysługuje:

- posłom - komisjom sejmowym lub grupie co najmniej 15 posłów

- Senatowi - komisja senacka lub co najmniej 10 senatorów

Ponadto :

Prezydent w procedurze ustawodawczej ma prawo:

- przejawiania inicjatywy ustawodawczej

- zgłaszania poprawek do przedłożonych przez siebie projektów ustaw

- zgłaszania weta ustawodawczego

- wystąpienia do TK o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją

- zarządzania ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw

- wydawanie rozporządzeń wykonawczych

- wydawanie na podstawie ustaw zarządzeń

- wydawanie na wniosek rady Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy

  1. Podmioty władzy wykonawczej w Polsce.

- powoływanie Rady Ministrów i przyjmowanie jej dymisji

- występowanie do sejmu z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów

- zwoływanie Rady Gabinetowej

- wydawanie rozporządzeń wykonawczych

- wydawanie zarządzeń

- wydawanie na wniosek Rady Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy ( tylko w czasie trwania stanu wojennego, gdy Sejm nie może się zebrać )

- zarządzanie na wniosek premiera powszechnej lub częściowej mobilizacji ni użycia Sił Zbrojnych do obrony RP

- pełnienie funkcji najwyższego zwierzchnika Sił Zbrojnych ( w czasie pokoju za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej)

- mianowanie Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych

- mianowanie na wniosek premiera Naczelnego dowódcy sił zbrojnych ( na czas wojny )

- nadawanie stopni wojskowych na wniosek MON

- powoływanie i odwoływanie członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego

- określanie kierunków rozwoju Sił Zbrojnych

- powoływanie trzech członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

- zlecanie przeprowadzenia kontroli NIK

- nadawanie statutu Kancelarii Prezydenta oraz powoływanie i odwoływanie jej Szefa

- uchwalanie ustawy budżetowej

- współudział w określaniu polityki państwa ( wyrażanie zgody na ratyfikację lub wypowiedzenie n [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ]niektórych umów międzynarodowych, decydowanie o stanie wojny i o zawarciu pokoju, konieczność [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ] aprobaty przez Sejm programu działań nowej Rady Ministrów, wyrażanie zgody na przedłużenie stanu wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej, możliwość uchylenia rozporządzenia prezydenta o [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ]wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego, zarządzanie referendum)

  1. Podmioty władzy sądowniczej w Polsce.

Wymiar sprawiedliwości w RP sprawują: Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Sądy powszechne to: rejonowe, okręgowe, apelacyjne. Sady szczególne to: wojskowe, NSA, Trybunał Stanu. Sąd Najwyższy pełni nadzór judykacyjny. Kompetencje sądów: rozstrzyganie spraw prawa karnego, cywilnego, opiekuńczego, pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd rejonowy jest I instancją, gdy zaistnieje szczególna sytuacja przewidziana ustawą - pierwszą instancją jest sąd okręgowy (prawa niemajątkowe, autorskie, zbrodnie, najcięższe występki. Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne.

  1. Pojęcie administracji publicznej.

  2. Istota dualizmu w administracji publicznej w RP.

  3. Organy i organizacje pozarządowe w RP.

Organizacja pozarządowa

Ustawa po raz pierwszy podaje ustrojową definicję organizacji pozarządowej. Przed wejściem w życie ustawy pojęcie organizacji pozarządowej było zdefiniowane jedynie w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wyłącznie na potrzeby tej ustawy. Definicja ta była niepełna, nie obejmowała m.in. fundacji.

Zgodnie z ustawą organizacją pozarządową jest każda instytucja (a więc zarówno osoba prawna, jak i[Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:53:00 2005 ] jednostka nie posiadająca osobowości prawnej) utworzona na podstawie ustaw, która nie jest jednostką sektora finansów publicznych oraz która działa w celu innym niż osiągnięcie zysku.

Organizacją pozarządową, zgodnie z definicją zawartą w ustawie, jest więc m.in. każde stowarzyszenie, fundacja,   partia polityczna, związek zawodowy, organizacja pracodawców, samorząd zawodowy .

Uwaga: Nie zostały uznane za organizacje pozarządowe osoby prawne i jednostki organizacyjne kościelne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, mogą one jednak prowadzić działalność pożytku publicznego i są objęte ustawą o działalności pożytku publicznego i [Author ID1: at Wed May 4 21:54:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:54:00 2005 ]o [Author ID1: at Wed May 4 21:54:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:54:00 2005 ]wolontariacie.

Organizacje pożytku publicznego (opp) to kwalifikowana forma organizacji pozarządowej. Organizacje pozarządowe uzyskują status opp na podstawie decyzji sądu rejestrowego, jeżeli spełniają ustawowe przesłanki dotyczące zakresu działalności oraz struktury wewnętrznej

Organizacje pożytku publicznego:

prowadzą działalność na rzecz ogółu społeczności, lub na rzecz określonej grupy podmiotów

ww. działalność jest wyłączną działalnością statutową,

nie prowadzą działalności gospodarczej albo prowadzą ją w rozmiarach służących realizacji celów statutowych

cały dochód przeznaczają na działalność statutową

mają statutowy organ kontroli lub nadzoru, całkowicie odrębny od organu zarządzającego [Author ID1: at Wed May 4 21:54:00 2005 ]
[Author ID1: at Wed May 4 21:54:00 2005 ]i [Author ID1: at Wed May 4 21:54:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:54:00 2005 ]niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru

statut lub inne akty wewnętrzne zabraniają dokonywania określonych w ustawie rozporządzeń

  1. Konstytucja. Historia, funkcje w systemie prawa.

Konstytucja jest ustawą szczególną , ustawą zasadniczą ,a więc :

1. Jest zbiorem praw kardynalnych stanowiących fundament politycznego i społecznego ładu, gwarantuje prawa ,wolności i obowiązki jednostki.

2.Zawiera podstawowe zasady dotyczące treści(aksjologii)prawa , określa jego formy(hierarchie aktów prawnych) i tryb stanowienia(kompetencje organów do wydawania aktów prawnych określonego rodzaju)

3.Zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii aktów normatywnych, jest więc aktem w tej hierarchii nadrzędnym.

NADRZĘDNOŚĆ :

a) wynika z faktu, że konstytucja normuje podstawowe zasady ustroju i porządku prawnego państwa (uzasadnienie materialne)

b) jest konsekwencją nadania konstytucji najwyższej mocy prawnej , dzięki czemu jej normy, jako wyraz woli suwerena (ustrojodawcy) nie mogą być zmienione przez inne akty prawne(uzasadnienie formalne)

Przez to organy tworzące prawo nie mogą ustanawiać norm sprzecznych z regulacją konstytucyjną (tzw negatywny aspekt nadrzędności ) oraz powinny w swej działalności kreować i rozwijać (realizować) postanowienia konstytucji ( tzw. nadrzędność pozytywna)

  1. System wyborczy; podstawowe zasady prawa wyborczego w wyborach Prezydenta RP.

Kandydat musi mieć ukończone w dniu wyborów 35 lat, posiadać pełne prawo obywatelskie RP, nie ma ograniczeń co do wykształcenia, majątku, kwalifikacji, stażu

Przeszłość -> w konstytucji marcowej był zapis no nieposzlakowanej przeszłości w obecnej konstytucji nie ma takiego zapisu.

Prezydent RP wybierany jest przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i [Author ID1: at Wed May 4 21:55:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:55:00 2005 ]tajnych . Wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości głosów 14 dnia po pierwszym głosowaniu odbywa się druga tura wyborów. Przeprowadzana jest pomiędzy dwoma kandydatami, którzy w I turze uzyskali największą liczbę głosów.

  1. Podstawowe zasady i istota wyborów do Sejmu RP.

- 460 posłów wybieranych wg zasady proporcjonalności

- 391 + 69 z listy krajowej (zasada równości prawa wyborczego w znaczeniu materialnym

- Dokonuje się rejestracji okręgowych list kandydatów

- Obowiązek poparcia listy okręgowej podpisami, co najmniej 3000 wyborców

- Wyborca głosuje na określoną listę kandydatów stawiając x przy nazwisku jednego kandydata

- Komitety wyborcze prowadzą w programach TV i PR kampanię ogólnopolską

Metoda d'Hondta

  1. Podstawowe zasady i istota wyborów do Senatu RP.

Wybranym do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat (art. 99 Konstytucji). Kandydatów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy.

100 senatorów wg. Zasady większości względnej

W okręgu wyborczym po 2 senatorów (nie obowiązuje zasada równości w znaczeniu materialnym

Rejestruje się poszczególnych kandydatów

Wymóg dotyczy każdego zgłoszenia kandydata

Wyborca oddaje głos na określonego kandydata

Kampania wyborcza tylko w regionalnej TV i PR

2 lub 3 - największa ilość otrzymanych głosów

  1. Podstawowe zasady i istota wyborów do rad gmin do 20 tys. mieszkańców.

Wybory czteroprzymiotnikowe. Ustawa z dnia 16 lipca 1998r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw przewiduje, że wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw są: powszechne, równe,, bezpośrednie i odbywają się w tajnym trybie głosowania. W wyborach do każdego z tych organów głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz. Prawo wybierania do danej rady ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat i [Author ID1: at Wed May 4 21:55:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:55:00 2005 ]stale zamieszkuje na obszarze działania tej rady. Prawo wybieralności przysługuje osobie mającej prawo wybierania do danej rady. Można kandydować tylko do jednej z rad. Nie posiadają czynnych i [Author ID1: at Wed May 4 21:55:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:55:00 2005 ]biernych praw wyborczych osoby: 1) pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym, 2) pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu, 3) ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym. Wybory większościowe i proporcjonalne. Wybory większościowe rad gmin odbywają się jedynie w gminach do 20.000 mieszkańców.

W skład rady gminy wchodzą radni w liczbie od 15 piętnastu w gminach do 20.000 mieszkańców, Obwody głosowania. Głosowanie w wyborach do rad przeprowadzane są w stałych obwodach głosowania utworzonych na obszarze gminy. Podziału gminy na obwody głosowania dokonuje rada gminy (na wniosek wójta, burmistrz, prezydent miasta). Obwód głosowania powinien obejmować od 500 do 3.000 mieszkańców, ale wyjątkowo może on też obejmować mniejszą liczbę mieszkańców. Możliwe jest również utworzenie odrębnych obwodów w zakładach: karnym, opieki zdrowotnej, pomocy społecznej itp. Na podstawie aktualnego spisu wyborców komisja obwodowa ustala liczbę osób uprawnionych do głosowania oraz liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania. Komisja ustala również liczbę głosów nieważnych oraz liczbę głosów ważnie oddanych na każdą z list kandydatów i głosów ważnie oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list. Wyniki głosowania winny być podane do publicznej wiadomości poprzez wywieszenie w lokalu wyborczym jednego z egzemplarzy protokołu, niezwłocznie po jego sporządzeniu. Pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy zwołuje przewodniczący rady poprzedniej kadencji w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze całego kraju lub w przypadku wyborów przedterminowych w ciągu 7 dni po ogłoszeniu wyników wyborów do rady gminy. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu radni składają ślubowanie. . Rada gminy wybiera zarząd w liczbie od 3 do 5 osób w ciągu 3 [Author ID1: at Wed May 4 21:55:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:55:00 2005 ]miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. W gminach do 20.000 mieszkańców zarząd gminy liczy 3 osoby. Rada gminy wybiera zastępcę albo zastępców wójta lub burmistrza oraz pozostałych członków zarządu na wniosek wójta lub burmistrza zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.

  1. Podstawowe zasady i istota wyborów do rad gmin powyżej 20 tys. mieszkańców.

Różnice:

2) dwudziestu jeden w gminach do 50.000 mieszkańców,

3) dwudziestu trzech w gminach do 100.000 mieszkańców,

4) dwudziestu pięciu w gminach do 200.000 mieszkańców oraz po trzech na każde dalsze rozpoczęte 100.000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu pięciu

  1. Podstawowe zasady i istota wyborów do rad powiatów.

  1. Podstawowe zasady i istota wyborów do sejmików województw.

  1. Podziały terytorialne; podstawowe; pomocnicze; trwałe; doraźne; specjalne.

Tworzone SA dla podmiotów państwowych w celu wprowadzenia pewnego ładu i porządku w działalności na określonej przestrzeni. Podziału terytorialnego dokonuje się w tym celu, aby w każdej jednostce terytorialnej ustanowić odpowiedni organ administracji, który by działał w ściśle oznaczonych granicach terytorialnych.

Wyodrębnia się trzy rodzaje podziału terytorialnego państwa:

  1. zasadniczy podział terytorialny

  2. pomocniczy podział terytorialny

  3. podział dla celów specjalnych

Podział zasadniczy - zwany także podstawowym lub ogólnym, tworzony jest ze względu na konieczność wykonywania na danym obszarze zadań publicznych o ich istotnym znaczeniu z punktu widzenia podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania. Jednostkami tego podziału są: województwa, powiaty, gminy.

Podział pomocniczy - uzupełnia podział zasadniczy lub specjalny. Podziałem pomocniczym są sołectwa, oraz dzielnice miejskie i osiedla tworzone w gminie. Jednostki te nie posiadają odrębnej od gminy osobowości prawnej, a ich działalność w gminach określonym statutem, prowadzona jest w ramach osobowości prawnej gminy.

Podział do celów specjalnych - tworzony jest dla wyspecjalizowanych organów administracji, organów państwowych, przedsiębiorstw luz zakładów i dostosowany do specyfiki wykonywanych działań. Organy o kompetencjach specjalnych działają: bądź w ramach podziałów zasadniczych ( np. terytorialny zasięg działania Komendanta Powiatowego i Wojewódzkiego Policji odpowiada podziałowi terytorialnemu państwa ), bądź też tworzone są dla nich podziały odrębne ( np. podział dla administracji PKP, wojska, urzędów górniczych, urzędów miar).

Reforma ustrojowa państwa związana z wprowadzeniem 1.01.1999 r. trzystopniowego podziału terytorialnego państwa ograniczyła liczbę podziałów specjalnych.

  1. Formy sprawowania władzy; bezpośrednie; przedstawicielskie

Art. 4 ust. 2 Konstytucji stanowi - Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Artykuł ten nawiązuje do tradycyjnego rozróżnienia demokracji bezpośredniej i pośredniej (przedstawicielskiej) jako dwu podstawowych form sprawowania władzy.

Demokracja bezpośrednia - to sposób sprawowania władzy, w którym decyzje podejmowane są bezpośrednio przez ogół wyborców, bez pośrednictwa jakichkolwiek organów państwowych (nawet demokratycznie powołanych).

Podstawowe formy demokracji bezpośredniej to:

Wymienić też należy:

Konstytucja przewiduje 4 rodzaje referendów:

  1. ogólnokrajowe - w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa,

  2. w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej,

  3. w sprawie zatwierdzenia zmiany Konstytucji dotyczącej postanowień zawartych w rozdziałach I,II i XII,

  4. lokalne.

  1. Mandat w ujęciu prawa polskiego.

Mandat - to inaczej pełnomocnictwo, upoważnienie, przedstawicielstwo.

  1. Mandat imperatywny - istota, cechy, skutki.

Mandat związany - (imperatywny), inaczej konieczny ważny z objęciem danej funkcji.

Warunki nabycia mandatu:

- złożenie ślubowania na l sesji

- wybór przez wyborców

Mandatu może pozbawić jedynie kłamstwo lustracyjne,

  1. Mandat przedstawicielski - istota, cechy, skutki.

Mandat - wolny (przedstawicielski), w momencie wyboru poseł staje się przedstawicielem

wszystkich, całego narodu, mandat ten jest generalny, niezależny i nieodwoływalny

  1. Nabycie mandatu; wygaśnięcie mandatu.

Nowo wybrany Prezydent składa przysięgę, wobec Zgromadzenia narodowego w ostatnim dniu urzędowania ustępującego prezydenta. Kadencja trwa 5 lat. Mandat ten może wygasnąć w wyniku opróżnienia urzędu z powodu:

- śmierci Prezydenta RP - zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta RP

- stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta

- uznania przez ZN trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan

zdrowia

- złożenia Prezydenta RP z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu

Ważność wyboru Prezydenta stwierdza Sąd -Najwyższy na podstawie sprawozdania PKW Uchwała ta podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP.

W przypadku niemożności sprawowania urzędu Prezydenta RP zastępuje marszałek Sejmu, a gdy to jest niemożliwe Marszałek Senatu.

  1. Cechy organów przedstawicielskich; wybory; kadencja; quorum; wola zbiorowa; jawność obrad; jawny tryb głosowania; głosowanie w trybie tajnym; zakres odpowiedzialności .

Kadencja parlamentu - określony prawnie ( Konstytucja ) czas trwania pełnomocnictwa tego organu, a więc okres, na jaki został on wybrany i w jakim sprawować może swoje funkcje w określonym składzie, pochodzącym z jednych wyborów. Konstytucja RP (art. 98 ust. 1 ) ustanawia okres kadencji Sejmu i Senatu na 4 lata, konstytucja określa początek i koniec kadencji Sejmu i Senatu. Nowa kadencja rozpoczyna się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i kończy się w dniu poprzedzającym zebranie się Sejmu następnej kadencji

Jawność obrad - art. 113 Konstytucji ustala zasadę jawności posiedzeń Sejmu i Senatu. Odstępstwo może nastąpić jedynie gdy wymaga tego dobro państwa i wymaga uchwalenia bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Uchwałę Sejm może podjąć na wniosek Prezydium lub co najmniej 30 posłów ( 10 Senatorów w Senacie) . Regulaminy Sejmu i Senatu gwarantują zasadę jawności obrad w szczególności przez:

  1. Konstytucje w ujęciu historycznym.

12 VI 1776 - Deklaracja Praw Wirginii uchwalona przez społeczeństwo

29 VI 1776 - Pierwsza na świecie konstytucja - Konstytucja Stanów Zjednoczonych zaczęła obowiązywać od 1789

3 V 1791 - Konstytucja Polska (nie zrywała z systemem feudalnym )

26 VIII 1789 - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela - „ ludzie rodzą się wolni i równi wobec prawa „

3 IX 1791 - Konstytucja francuska zrywała z systemem feudalnym

12 IV 1798 - Konstytucja Helwecji

5 IV 1710 - w Benderach pakt poddaństwa Karolowi XII ( konstytucja Filipa Orlika ) - pakt i [Author ID1: at Wed May 4 21:56:00 2005 ] k[Author ID1: at Wed May 4 21:56:00 2005 ]k[Author ID1: at Wed May 4 21:56:00 2005 ]onstytucje wojska zaporoskiego. Wymieniono tam pojęcie: Generalna Starszyzna ( odpowiednik Sejmu) Rada Generalna ( 3 sesje - zjazdy), Hetman (władza wykonawcza), Podskarbi (minister finansów - musiał być bogaty). Struktura państwa - województwa później pułki. Miał być powołany Generalny Sąd, który miał karać jednakowo wszystkich.

  1. Konstytucje Polski.[Author ID1: at Wed Apr 13 22:25:00 2005 ]

w Polsce XV w. dla określenia ustaw używano terminu „konstytucja”

w 1493 nastąpiło pierwsze uformowanie się polskiego parlamentu pierwsze prawa ( konstytucje ) w j. [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ]łacińskim, od 1791 r. konstytucja w Polsce reguluje ustrój państwa - nazwano ją „ Ustawą Rządową” aby nie mylić pojęć

3 V 1791 konstytucja Polski stanowiona przez Sejm, senat i króla

22 VII 1807 ustawa konstytucyjna księstwa warszawskiego ( oktrojowana )

25 V 1815 konstytucja Królestwa Polskiego

22 II 1919 Mała Konstytucja o powierzeniu J. Piłsudskiemu władzy

17 III 1921 Konstytucja Marcowa pełna , demokratyczna, sztywna

- wprowadza pojęcie Narodu (suweren)

- wprowadza zasadę trójpodziału władzy, dwuizbowy parlament (Sejm i Senat władza ustawodawcza)

- władza wykonawcza - Prezydent z Ministrami

- władza sądownicza - niezawisłe sądy

- wprowadza powszechne prawa obywatelskie i obowiązki

- bezpłatna nauka w szkołach państwowych i samorządowych

- co 25 lat rewizja Konstytucji co do skuteczności

Konstytucja została znowelizowana po raz pierwszy w 1926 r. potem w 1935 (władza została scentralizowana,)

  1. Treść Konstytucji[Author ID1: at Wed May 4 22:45:00 2005 ]

Szczególną treść Konstytucji polega na zakresie regulowanych przez nią materii i na sposobie regulowania tych materii. Oznacza to zbudowanie treści konstytucji wokół trzech podstawowych zagadnień :

1 - określenia ogólnych zasad ustroju państwowego,

2 - określenia ustroju naczelnych organów państwa zakresu ich kompetencji i relacji wzajemnych,

3 - określenia podstawowych praw, wolności i obowiązków jednostek.

Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. składa się z wstępu ( preambuły ) oraz 243 artykułów ujętych w 13 rozdziałach. Najobszerniejsze są rozdziały poświęcone zasadom ustroju państwa oraz wonnościom, prawom i obowiązkom człowieka i obywatela. Rozdział II dotyczy źródeł prawa i jest pierwszym tego typu ujęciem w historii polskiego konstytucjonizmu. Kolejne rozdziały dotyczą poszczególnych organów i urządzeń konstytucyjnych państwa : Sejmu i Senatu, Prezydenta, Rady Ministrów i administracji rządowej, Samorządu Terytorialnego, sądów i trybunałów, organów kontroli państwowej i ochrony prawa - Najwyższa Izba Kontroli,, rzecznik Praw obywatelskich, Krajowa rada Radiofonii i Telewizji. Rozdział X i XI dotyczą szczególnych dziedzin życia państwowego - finansów publicznych oraz stanów nadzwyczajnych zawiera przepisy przejściowe i końcowe, określające porządek wchodzenia Konstytucji w życie. Konstytucja w znaczeniu materialnym to akt prawny o szczególnej treści, zawierający normy prawne wyposażone w najwyższą moc ( żadna norma prawna w całym systemie nie może być z nią sprzeczna) - uchwalana i zmieniana jest w szczególny sposób. W znaczeniu materialnym - to ogół norm prawnych regulujących ustrój polityczny państwa. Szczególna treść Konstytucji wynika z zakresu i wagi zagadnień jaki obejmuje: Są to: określenie suwerena, podanie fundamentalnych zasad ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego, podstawowe wolności, prawa i obowiązki obywateli, określenie podstawowych kompetencji, wzajemnych stosunków, budowy i sposobu wyłaniania naczelnych organów państwowych i samorządu terytorialnego, trybu zmiany Konstytucji.

  1. Forma [Author ID1: at Fri May 6 20:48:00 2005 ]Konstytucji.[Author ID1: at Wed Apr 13 22:22:00 2005 ]

Szczególna forma Konstytucji polega m.in. na jej szczególnej nazwie - gdyż tylko ten akt określony jest mianem Konstytucji. Sprawą zasadniczą jest jednak specyficzny tryb powstawania i tryb zmiany.[Author ID1: at Fri May 6 20:40:00 2005 ] [Author ID1: at Fri May 6 20:42:00 2005 ]Nowe Konstytucje powstają zazwyczaj w szczególnym trybie.[Author ID1: at Fri May 6 20:40:00 2005 ] [Author ID1: at Fri May 6 20:43:00 2005 ]Projekt Konstytucji jest przygotowywany przez Komisj[Author ID1: at Fri May 6 20:40:00 2005 ]ę[Author ID1: at Fri May 6 20:44:00 2005 ] Konstytucyjn[Author ID1: at Fri May 6 20:40:00 2005 ]ą[Author ID1: at Fri May 6 20:45:00 2005 ].[Author ID1: at Fri May 6 20:40:00 2005 ] [Author ID1: at Fri May 6 20:41:00 2005 ]Uchwalenie Konstytucji przez parlament wymaga uzyskania szczególnej większości i szczególnego kworum. Konstytucja uchwalona już przez parlament musi zostać poddana referendum w celu jej ostatecznego zatwierdzenia. W taki sposób powstała polska Konstytucja z 1997 roku.[Author ID1: at Fri May 6 20:40:00 2005 ] [Author ID1: at Fri May 6 20:41:00 2005 ]Konstytucja z 2 kwietnia 1997r. przyjmuje ( jako podstawową ) procedurę swej zmiany przez parlament. Zmiana ta dokonywana jest w formie ustawy konstytucyjnej :projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć Prezydent, Senat lub grupa posłów licząca co najmniej 1/5 ustawowego składu sejmu ( 92 posłów ) ustawa o zmianie Konstytucji musi zostać uchwalona przez sejm ( większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów ).[Author ID1: at Fri May 6 20:40:00 2005 ]

Forma konstytucji: brak jest poza formą pisemną standardów dotyczących formy konstytucji. W ponad 100 - letniej jej historii były konstytucje pisane tekstem ciągłym i nie podzielone na żadne części oraz konstytucje podzielone tylko na rozdziały oraz konstytucje o bardziej rozwiniętej systematyce. Systematyka konstytucji to wewnętrzny sposób uporządkowania jej treści dokonany przez podział na części oraz na przepisy. Wyróżnia się systematykę ogólną tzn. ogólny układ dużych części składowych konstytucji (rozdziały, działy, tytuły itp.) oraz systematykę szczegółową tzn. podział tych części na poszczególne przepisy oraz podział na mniejsze jednostki strukturalne. Struktura wewnętrzna konstytucji zbudowana jest zgodnie z wolą ustrojodawcy i stanowi jedną z [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ]najważniejszych przesłanek interpretacji norm konstytucyjnych i ma duże znaczenie w procesie stosowania konstytucji. Ustrojodawca w konstytucji nie łączy poszczególnych przepisów w [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ]przypadkową całość ale poprzez logiczne uszeregowanie norm wyraża swą koncepcję państwa ukształtowaną pod wpływem pewnych koncepcji oraz założeń politycznych.

  1. [Author ID1: at Wed Apr 13 22:23:00 2005 ]Sposób uchwalania Konstytucji RP z 1997 r. [Author ID1: at Wed Apr 13 22:23:00 2005 ]

Tryb jej przygotowania i uchwalania określiła specjalna ustawa konstytucyjna z 23.04.1992 / Dz. U. nr 67, poz. 336 zgodnie z która prawo inicjatywy konstytucyjnej przysługiwało Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego składająca się z 56 członków ( 46 posłów i 10 senatorów ), Prezydentowi a po nowelizacji w 1994 r. grupie co najmniej 500 tys. Osób posiadających czynne prawo wyborcze do Sejmu. Konstytucja miała być uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe a następnie przyjęta w referendum. Przewidywano odbycie dwóch a w przypadku zgłoszenia przez Prezydenta poprawek, trzech czytań. W ciągu 14 dni od przyjęcia Konstytucji w trzecim czytaniu, albo bezskutecznego upływu terminu 160 dni ) do wniesienia własnych poprawek, Prezydent miał obowiązek zarządzić referendum.

W 1992 r. powołano Komisję Konstytucyjną do której wpłynęło 7 projektów ustawy zasadniczej. We wrześniu 1994 r. odbyło się pierwsze czytanie, a w lutym i marcu 1997 drugie czytanie, w którym wymaganą większością głosów 2/3, uchwalono ustawę zasadniczą. Prezydent zaproponował 41 poprawek, z których w trzecim czytaniu przyjęto 31. 2.04.1997 r. Zgromadzenie Narodowe ostatecznie przyjęto Konstytucję, a 25 maja 1997 r. została ona zatwierdzona w referendum. 17 października 1997 r. w trzy miesiące po ogłoszeniu, Konstytucja weszła w życie.

Prezydent zarządza powszechne referendum zatwierdzające na 25 maja 1997 r.[Author ID1: at Thu May 5 22:12:00 2005 ]

- przyjęcie konstytucji następuje zwykłą większością głosów[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- po ogłoszeniu wyników referendum Prezydent podpisuje konstytucję [Author ID1: at Thu May 5 22:13:00 2005 ]

- podpisana konstytucja jest opublikowana w Dz. U. Nr 78, poz. 483 i wchodzi w życie z dniem 17 x 1997 ( [Author ID1: at Thu May 5 22:14:00 2005 ]art.[Author ID1: at Thu May 5 22:15:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 22:14:00 2005 ]31 ust. 1 sprostowanie 2001 r. Dz. U. Nr 28 poz. 319 [Author ID1: at Thu May 5 22:15:00 2005 ])[Author ID1: at Thu May 5 22:16:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 22:12:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 22:12:00 2005 ]

  1. Tryb zmiany Konstytucji.

(art.235).

Inicjatywa ustawodawcza:[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

  1. obywatele[Author ID1: at Thu May 5 22:03:00 2005 ] => 500.000[Author ID1: at Thu May 5 22:03:00 2005 ]

  2. Prezydent[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

  3. Grupa => 56 posłów[Author ID1: at Thu May 5 22:04:00 2005 ]

I czytanie Zgromadzenie Narodowe zapoznaje się z projektem i kieruje je do komisji konstytucyjnej ZN[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

II czytanie komisja konstytucyjna ZN przedstawia swoje sprawozdanie [Author ID1: at Thu May 5 22:05:00 2005 ]w formie tekstu jednolitego[Author ID1: at Thu May 5 22:06:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 22:06:00 2005 ]projektu konstytuc[Author ID1: at Thu May 5 22:06:00 2005 ]ji na obradach plenarnych Zgromadzenia Narodowego. [Author ID1: at Thu May 5 22:06:00 2005 ]ZN uchwala konstytucje większością 2/3 głosów przy quorum 50% ( kwalifikowana większość głosów ). [Author ID1: at Thu May 5 22:07:00 2005 ]Z[Author ID1: at Thu May 5 22:08:00 2005 ]N[Author ID1: at Thu May 5 22:09:00 2005 ] kieruje uchwalon[Author ID1: at Thu May 5 22:08:00 2005 ]ą [Author ID1: at Thu May 5 22:09:00 2005 ]konstytucj[Author ID1: at Thu May 5 22:08:00 2005 ]ę do Prezydenta RP - zaczyna się III czytanie.[Author ID1: at Thu May 5 22:09:00 2005 ] Prezydent zgłasza propozycje [Author ID1: at Thu May 5 22:10:00 2005 ]i kieruje wraz z tekstem [Author ID1: at Thu May 5 22:10:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 22:08:00 2005 ]ustawy do ZN. ZN przyjmuje propozycje prezydenta bezwzględna [Author ID1: at Thu May 5 22:10:00 2005 ]większością głosów przy quorum co najmniej 50%[Author ID1: at Thu May 5 22:11:00 2005 ]

Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczpospolitej. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w[Author ID1: at Thu May 5 22:12:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ]jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni [Author ID1: at Thu May 5 22:12:00 2005 ]przez Senat.

  1. Systematyka Konstytucji RP.

Systematyka konstytucji to wewnętrzny sposób uporządkowania jej treści dokonany przez podział na części oraz na przepisy. Wyróżnia się systematykę ogólną tzn. ogólny układ dużych części składowych konstytucji (rozdziały, działy, tytuły itp.) oraz systematykę szczegółową tzn. podział tych części na poszczególne przepisy oraz podział na mniejsze jednostki strukturalne. Struktura wewnętrzna konstytucji zbudowana jest zgodnie z wolą ustrojodawcy i stanowi jedną z [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:57:00 2005 ]najważniejszych przesłanek interpretacji norm konstytucyjnych i ma duże znaczenie w procesie stosowania konstytucji. Ustrojodawca w konstytucji nie łączy poszczególnych przepisów w [Author ID1: at Wed May 4 21:58:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:58:00 2005 ]przypadkową całość ale poprzez logiczne uszeregowanie norm wyraża swą koncepcję państwa ukształtowaną pod wpływem pewnych koncepcji oraz założeń politycznych.

  1. Ustawy Konstytucyjne.

Ustawy konstytucyjne, zastępują w szczególnych okresach konstytucję w całości, albo jej odpowiednie postanowienia , różniąc się od niej tylko zakresem regulacji. Ustawy te traktowane są jako akty wykonawcze w stosunku do konstytucji, a więc mają one niższą od konstytucji rangę w systemie źródeł prawa. Konstytucja posiada szczególną moc prawną. Ustawy konstytucyjne znajdują się na tym samym poziomie hierarchicznym co konstytucja. Z punktu widzenia treści ustawa konstytucyjna posiada mniejszą wagę niż konstytucja. Ustawa konstytucyjna reguluje pewną część ustroju państwa a konstytucja reguluje cały ustrój państwa.

  1. Prawo Konstytucyjne w systemie prawa.

Konstytucja w znaczeniu materialnym to akt prawny o szczególnej treści, zawierający normy

prawne wyposażone w najwyższą moc. Najwyższa moc prawna Konstytucji oznaczam, że żadna norma prawna w całym systemie prawa nie może być z nią sprzeczna (aspekt negatywny). To, że wszystkie organy państwa mają obowiązek realizowania postanowień zawartych w przepisach konstytucyjnych to aspekt pozytywny.

  1. Pojęcie i istota zasad naczelnych ( podstawowych, głównych) Konstytucji.

Zasady naczelne konstytucji - zasadnicze decyzje polityczne autorytetu wyrażone właśnie w tej konstytucji. Przez zasady naczelne Konstytucji rozumiemy normy prawne zawarte w Konstytucji, których szczególna doniosłość wyraża się w tym że:

- z norm tych wynikają inne normy konstytucyjne

- określają one cechy danej konstytucji

- wyrażają podstawowe wartości Konstytucji i są za takie uważane w orzecznictwie i doktrynie.

  1. Zasady naczelne - charakterystyka.

Do naczelnych zasad Konstytucji RP zaliczamy:

  1. zasada republikańskiej formy rządów..

  2. Zasada demokratycznego państwa prawnego

3. Zasada suwerenności narodu

4. Zasada podziału władzy i równowagi władzy

5. zasada pluralizmu politycznego

6. zasada parlamentarnego systemu rządów

  1. Zasada suwerenności narodu

oznacza ona że władza suwerenna najwyższa w naszym kraju znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli, jak mówi art. 4 „ władza zwierzchnia w RP należy do narodu. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio „ . Najogólniej oznacza to, że najwyższa władza w państwie znajduje się w rękach natrodu rozumianego jako ogół obywateli bez względu na ich przynależność etniczną. W doktrynie prawa konstytucyjnego przyjmuje się, że współcześnie, z tytułu suwerenności narodu przysługują obywatelom trzy rodzaje uprawnień:

  1. Zasada reprezentacji społecznej

- polega ona na sprawowaniu władzy przez wybranych przedstawicieli. W praktyce ustrojowej ukształtowały się zasadniczo dwa przeciwstawne sobie typy mandatu przedstawicielskiego: imperatywny i przedstawicielski. W tym pierwszym realizowanym w wiekach średnich i w XIX wieku przedstawiciel czyli mandatariusz był wykonawcą instrukcji wyborców i mógł być przez nich w każdej chwili odwołany. Mandat ten pojawił się potem w ruchach bolszewickich i krajach realnego socjalizmu. Natomiast mandat przedstawicielski przyjął się w czasie rewolucji burżuazyjnej w tym począwszy od francuskiej w 1789 i oznacza że deputowany reprezentuje cały naród, a nie wyborców czy okręg wyborczy.
Nasza konstytucja przyjęła mandat wolny wypływający z klasycznej formuły przedstawicielstwa. Zasada reprezentacji czyli przedstawicielstwa obejmuje wymienione wyżej referendum oraz inicjatywę ludową. Referendum zgodnie z art. 125 konstytucji może być przeprowadzane w sprawach o [Author ID1: at Wed May 4 21:58:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:58:00 2005 ]szczególnym znaczeniu dla państwa. Referendum ogólnokrajowe zarządza: sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej ustawowej połowy liczby posłów. Prezydent RP za zgodą senatu sposób prowadzenia referendum zarówno ogólnokrajowego jak i samorządowych określają ustawy. Inicjatywa ludowa w zakresie ustawodawstwa przysługuje 100 tyś obywateli mającym prawo do wybierania do sejmu z projektem takiej ustawy, musi być przedłożony plan skutków finansowych jej wykonania.

  1. Zasada republikańskiej formy państwa.

Res republica to z łacińskiego rzecz ludu, sprawa publiczna. W Rzymie była ona przeciwstawienia własności władzy czyli Retrum. Dzisiaj jest to forma ustrojowa przeważającej części państw świata. [Author ID1: at Wed May 4 21:58:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 21:58:00 2005 ]Zasada ta wyrażana jest w nazwie samego państwa czyli Rzeczpospolita Polska w trybunale konstytucji oraz konstytucjach i sposobach urządzenia naszego państwa , oznacza wykluczenie jakiejkolwiek władzy dziedzicznej lub dożywotniej a jednocześnie postulat stanowienia rządów prawa. Artykuł I konstytucji objaśnia Rzeczpospolitą jako dobro wspólne wszystkich Polaków nazywa się ona III Rzeczpospolitą i stanowi kontynuację I i II Rzeczpospolitej ale nie odnosi się do formy ustroju polski z lat 1944-1989 i do roku 1998.

  1. Zasada demokratycznego państwa prawnego

ustanowiona w art2 ( „ Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej „ ) jest to podstawowa zasada ustroju politycznego do którego cech zaliczmy: podział władzy, konstytucjonalizm i legalność prymat ustawy w systemie źródeł prawa dopuszczenie ingerencji w sferę zachowań jednostki tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego oraz sądową kontrolę władzy wykonawczej i odpowiedzialność odszkodowawczą państwa. W państwie prawnym podstawową metodą władczą są rządy prawa a nie ludzi, władza publiczna jest wyłaniana w sposób demokratyczny, ma społeczną legitymizację, prawo tworzone jest również w sposób demokratyczny. Do filarów demokratycznego państwa prawnego doktryna zalicza przede wszystkim:

Formalnymi gwarancjami przestrzegania prawa są też wyspecjalizowane instytucje, to jest trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Prawa Obywatelskich , NSA, i niezawisłe sądy. Z pojęcia demokratycznego państwa prawnego wynikają zasady zaufania obywateli do państwa i jego funkcjonariuszy, działania dla dobra ogółu, ochrony praw nabytych itd.

  1. Zasada pluralizmu politycznego.

Art. 11 Konstytucji zawiera sformułowanie, że RP zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Zasada pluralizmu politycznego tkwi w uznaniu wielości funkcjonujących w państwie partii politycznych, w podkreśleniu równości partii wobec prawa i w określeniu ich demokratycznej roli. Tym samym jednopartyjność musi być uznana za sprzeczną z konstytucją.

Partia polityczna to zorganizowana grupa osób, dobrowolnie zrzeszonych, wyznających podobne zasady polityczne, wyrażone w programie, będącym podstawą do zdobycia lub utrzymania władzy w państwie.

oznacza:uznanie wielości partii, uznanie równości partii, określenie demokratycznej roli partii politycznej. Z powyższych zasad wynika wolność dla funkcjonowania systemu wielopartyjnego oraz zakaz istnienia partii o cechach antydemokratycznych. Pluralizm polityczny mieści się w formule społeczeństwa obywatelskiego w ramach którego pożądane są różne formy indywidualnej aktywności przy czym chodzi tutaj również o dobro wolność, wstępowania i organizowania różnych kół, stowarzyszeń, fundacji i różnych organizacji społecznych. Podmioty te nie wpływają bezpośrednio na politykę partii ale ta bez tych podmiotów byłaby zupełnie inną.

  1. Zasada podziału i równowagi władz.

art. 10 „ 1. Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. 2. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent RP In Rada Ministrów, władzę sądowniczą sądy i trybunały „. pojęcie tej zasady wprowadził Monteskiusz w dziele „ O duchu praw „ ( 1748 r. ) Generalnie omawiana zasada polega na tym, że wszystkie organy władzy publicznej zostają wyposażone w odrębne kompetencje które nie rodzą wzajemnej konkurencji czy rywalizacji, przeszkadzania i planowania działalności którejś z nich. Niestety w naszej praktyce mamy do czynienia z przewagą władzy ustawodawczej Konstytucja RP z 1997 r. tylko organy władzy ustawodawczej wymienia jako reprezentantów narodu ( art. 108, 109 ), Prezydenta RP uznając za najwyższego przedstawiciela RP, a Radę Ministrów jako organ prowadzący politykę wewnętrzną i zagraniczną RP i kierujący administracją rządowa

  1. Zasada dwuizbowości parlamentu.

Przyjęty w Polsce system dwuizbowości parlamentu określany jest mianem dwuizbowości nierównorzędnej (niezrównoważonej) polegającej na tym, że jedna z izb (Senat) ma mniejsze uprawnienia niż druga (Sejm). Znaczna część kompetencji jednej mieści się w zakresie działania drugiej izby, w przypadku różnicy zdań między izbami decyduje głos drugiej (Sejmu).

Sprawowanie kontroli nad rządem przyznaje Konstytucja tylko Sejmowi. Poprawki Senatu do ustaw uchwalonych przez Sejm mogą być odrzucone przez Sejm bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

konstytucja w art. 10 paragrafu 2 stwierdza że władzę ustawodawczą sprawuje sejm i senat, jest to dwuizbowość nierównoprawna, senat ma ograniczone działania gdyż: projekty ustaw mogą rozpatrywać swoją drogą jedynie w sejmie senat może wnosić poprawki jedynie do ustawy nowelizującej , a nie nowelizowanej. Poprawki senatu mogą być odrzucone bezwzględną większością w sejmie. Wyłącznej kompetencji sejmu pozostają kwestie odpowiedzialności i kontroli nad rządem, w konsekwencji senat powstały w III Rzeczpospolitej właśnie z przypadku jest organem o niewielkim znaczeniu i wpływie na działalność ustawodawczą, nie określone jest również jego kształt w ewoluującym systemie politycznym naszego kraju.

  1. Zasada samorządności terytorialnej.

29 VII pierwsze posiedzenie Senatu w całości poświęcone Samorządu Terytorialnemu w Polsce -> struktura płaszczyznowa (przewodniczył [Author ID1: at Wed May 4 23:11:00 2005 ]prof[Author ID1: at Wed May 4 23:13:00 2005 ].[Author ID1: at Wed May 4 23:11:00 2005 ] Jerzy Regulski )[Author ID1: at Wed May 4 23:13:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

10 V 1990 r. Pierwsze wybory do samorządu Terytorialnego[Author ID1: at Wed May 4 23:13:00 2005 ][Author ID1: at Wed May 4 23:11:00 2005 ]

Prawne oparcie Samorząd znajduje swoje prawne oparcie w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w rozdziale VII, a także w ustawie. Ogólne pojęcie samorządu. Samorząd to, ustalony prawem zakres kompetencji do samodzielnego rozstrzygania spraw określonej społeczności. Reprezentuje jej interesy wobec organów państwa i wykonuje zadania określone przez ustawy, umowy lub porozumienia. W Polsce członkiem samorządu staje się z mocy ustawy. Każdy obywatel ma obowiązek do należenia do samorządu ponieważ jest to warunek wykonywania określonych działań lub zawodów.
Samorząd ma osobowość prawną. Nadzór nad nim sprawują organy administracji rządowej. Formami samorządu w zależności od kryterium wyodrębnienia są:

a) Samorząd terytorialny,

b) Samorząd gospodarczy,

c) Samorząd zawodowy. Samorząd zakładowy można wyodrębnić wówczas gdy zakłady działają na zasadach decentralizacji, wykonują funkcje publiczne.

2. Co to jest samorząd terytorialny? Termin samorząd terytorialny można wyjaśnić jako system organów lokalnych. W tym znaczeniu to zbiór elementów zależnych od siebie oraz zachodzące między nimi powiązania. Samorząd terytorialny obejmuje wszystkie osoby zamieszkujące na terenie określonej jednostki podziału terytorialnego. To forma organizacji społeczności lokalnych powołana do kierowania i zarządzania sprawami publicznymi, w interesie mieszkańców.

Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego (art.164 Konstytucji). Gmina obejmuje tereny a także ludność na nich zamieszkującą. Mieszkańcy tworzą wspólnotę samorządową. Zgodnie z tym, że gmina posiada osobowość prawną, wykonuje ona zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej. W gminie mogą być tworzone jednostki pomocnicze np. sołectwo w gminie lub osiedla i dzielnice w mieście. Samorząd gminy wypełnia zadania publiczne, które służą do zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej i są wykonywane jako własne (art.166 Konstytucji). Wykonuje także zadania zlecone, które wynikają z potrzeb państwa. „Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań, a dochodami tymi są dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa” (art.167 Konstytucji). Gminy mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe. Zadania i kompetencje są określone w ustawach o samorządzie terytorialnym. Zakres szczegółowy zadań własnych wynika z ustawy kompetencji oraz z przepisów prawa materialnego.

  1. Zasada nadrzędności dobra wspólnego.

Art. 82. Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.

  1. Zasada sprawiedliwości społecznej.

.Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

To zasada państwa socjalnego , które ma pewne zobowiązania opiekuńcze do obywateli. Jest to kategoria ogólna , która tworzy wiele zasad. Sprawiedliwość społeczna rozróżniona jest wieloznacznie. Konstytucja opiera się poszanowaniu wolności - to jest sprawiedliwym - co jest prawem. Sprawiedliwość pojmowano jako sprawę tożsamą indywidualną, grupową, sądową. Podstawą do rozróżnienia sprawiedliwości jest koncepcja Arystotelesa, który dzieli sprawiedliwość na : rozdzielczą i wykonawczą. Sprawiedliwość rozdzielcza poszukiwała odpowiedzi; jak odróżnić dobra materialne i idealne np.; nauka, wolność, miłość. Dobra dzielono wg. różnych kryteriów ( każdemu, to co mu się należy = stosowanie do tego, czy był obywatelem, niewolnikiem, obcokrajowcem).

Sprawiedliwość rozdzielcza może być stosowana przez :

Sprawiedliwość rozdzielcza zmieniała się historycznie, a dziś opiera się o zasadę subsydiarności i nowoczesnej gospodarki rynkowej - jest rozumiana jako minimum nie zbędne dla godnego istnienia człowieka.

Zasada sprawiedliwości wyrównawczej - przebiega w płaszczyźnie pomiędzy jednostkami i polega na zasadzie „ oko za oko - ząb za ząb „ - wyrównanie krzywd. Państwo wkracza, gdy następuje konflikt.

Art. 2 Konstytucji

W doktrynie podkreśla się, że zasada sprawiedliwości społecznej nie jest normą, nie jest też klauzulą generalną, gdyż nie odsyła do jakiegoś określonego systemu ocen. Jest to nakaz odpowiedniego kształtowania prawodawstwa - najwięcej uwag dotyczących stosowania tej zasady w konstruowaniu systemu prawnego RP można znaleźć w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. TK traktuję tę zasadę jako „ nakaz sprawiedliwego różnicowania pozycji obywateli, ustalającego właściwa treść zasady równości „. Sprawiedliwość ma polegać na adekwatnym do sytuacji podmiotów podziale dóbr

( przyznawaniu praw ) Jest to sprawiedliwość rozdzielcza, która mówi „równych należy traktować równo a podobnych podobnie”.

  1. Zasada unitarności ( jednolitości ) państwa i jego niepodzielności.

Państwo unitarne - państwo w którym nie istnieje podział na samodzielne człony-jedynie zwykły podział administracyjny, istnieje jedynie centralna władza wykonawcza

Zasady unitaryzmu- w konstytucji została sformułowana następująco (art. 3) RP jest państwem jednolitym)

Z tego sformułowania wynika szereg konsekwencji

oznacza to bowiem, że Polska nie jest państwem federalnym (czyli nie jest państwem związkowym )

oznacza to także, że nie jest państwem regionalnym

Państwo unitarne to takie państwo, gdzie struktura władzy publicznej jest jednolita. Oznacza to, że władze lokalna nie są skonstruowane na zasadzie i opozycji, czy rywalizacji wobec władzy centralnej.

Państwo unitarne (jednolite) charakteryzuje się:

jednolitym obywatelstwem (jednym)

jednolitym systemem prawnym

jednolitym zasadami aparatu państwowego

  1. Zasada pośredniości ( przedstawicielskiej formy ) w sprawowaniu władz.

polega ona na sprawowaniu władzy przez wybranych przedstawicieli. W praktyce ustrojowej ukształtowały się zasadniczo dwa przeciwstawne sobie typy mandatu przedstawicielskiego: imperatywny i przedstawicielski. W tym pierwszym realizowanym w wiekach średnich i w XIX wieku przedstawiciel czyli mandatariusz był wykonawcą instrukcji wyborców i mógł być przez nich w każdej chwili odwołany. Mandat ten pojawił się potem w ruchach bolszewickich i krajach realnego socjalizmu. Natomiast mandat przedstawicielski przyjął się w czasie rewolucji burżuazyjnej w tym począwszy od francuskiej w 1789 i oznacza że deputowany reprezentuje cały naród, a nie wyborców czy okręg wyborczy.
Nasza konstytucja przyjęła mandat wolny wypływający z klasycznej formuły przedstawicielstwa.

  1. Zasada możliwości sprawowania władzy bezpośrednio.

Art. 4 ust. 2 Konstytucji stanowi - Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Artykuł ten nawiązuje do tradycyjnego rozróżnienia demokracji bezpośredniej i pośredniej (przedstawicielskiej) jako dwu podstawowych form sprawowania władzy.

Demokracja bezpośrednia - to sposób sprawowania władzy, w którym decyzje podejmowane są bezpośrednio przez ogół wyborców, bez pośrednictwa jakichkolwiek organów państwowych (nawet demokratycznie powołanych).

Podstawowe formy demokracji bezpośredniej to:

Wymienić też należy:

Konstytucja przewiduje 4 rodzaje referendów:

  1. ogólnokrajowe - w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa,

  2. w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej,

  3. w sprawie zatwierdzenia zmiany Konstytucji dotyczącej postanowień zawartych w rozdziałach I,II i XII,

  4. lokalne.

  1. Zasada niepodległości.

Natomiast art. 5 stanowi wprost: "Rzeczpospolita strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium /.../". Rozwinięciem tej zasady są postanowienia konstytucyjne określające, że:

- Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic (art. 26 ust. 1),

- obrona Ojczyzny jest obowiązkiem obywatela polskiego (art. 85 ust. 1),

- podstawowym zadaniem Prezydenta jest stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa Państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium (art. 126 ust. 2), Wstęp do konstytucji przywołując okres walki o niepodległość Rzeczypospolitej oraz wskazując na odzyskaną w 1989r. możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o losie Ojczyzny, pojęciu niepodległości i suwerenności nadaje charakter wartości konstytucyjnej.

- wprowadzenie stanu wojny jest możliwe tylko w razie zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji (art. 116 ust. 2),

- zasady użycia Sił Zbrojnych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady pobytu obcych wojsk i przemieszczania się ich po naszym terytorium określa ustawa lub ratyfikowana umowa międzynarodowa (art. 117).

Konstytucja odróżnia pojęcie suwerenności Narodu od pojęcia suwerenności Państwa. Suwerenność Państwa rozumie jako zdolność państwa do samodzielnego decydowania o wszystkich dotyczących go sprawach. Proces integracji europejskiej, w którym uczestniczy Rzeczpospolita zakłada pewne ograniczenie międzynarodowej suwerenności Polski. Dlatego, wzorem wszystkich konstytucji państw członkowskich Unii Europejskiej, konstytucja RP wprowadziła w art. 90 ust. 1 tzw. klauzulę dopuszczającą poddanie się takiemu ograniczeniu.

Zgodnie z przyjętym rozwiązaniem "Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach". Dla ratyfikacji takiej umowy międzynarodowej wymagana jest uprzednia zgoda wyrażona w ustawie, uchwalonej większością 2/3 głosów zarówno przez Sejm, jak i Senat (art. 90 ust. 2). Sejm może jednak rozstrzygnąć (art. 90 ust. 4), w uchwale podjętej bezwzględną większością głosów, o uchwaleniu zgody na ratyfikacje referendum ogólnokrajowym (art. 90 ust. 3). Wynik takiego referendum będzie ważny, jeżeli weźmie w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania (art. 125 ust. 3).

  1. Zasada równoprawności, poszanowania autonomii i niezależności kościołów i związków wyznaniowych i ich współdziałania z państwem. Art. 25

Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. Władza w RP zachowuje bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych zapewniając swobodę ich wyrażania. Stosunki między państwem a Kościołem kształtowane są na zasadzie poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności. Stosunki między RP a Kościołem Katolickim określa umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy, a miedzy innymi kościołami określają to ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Rade Ministrów i ich właściwymi przedstawicielami.

W naszej konstytucji odrzucony został model państwa wyznaniowego , na jej mocy mamy dwie wspólnoty to jest polityczna państwa i religijna pozostające jednak razem w sieci różnorodnych powiązań. Kościół jest niezależny i suwerenny co nie oznacza jednak że na jednym kryterium mamy do czynienia z dwoma władzami, nie oznacza też że jest na równorzędnej pozycji z państwem, ma autonomię prawną. Autonomia ta oznacza że władze kościelne obejmują sprawy religijne doktrynalne, kultowe i wewnątrz organizacyjne. Konstytucja akcentuje zasadę współdziałania między państwem a kościołem ,, dla dobra człowieka i dla dobra wspólnoty. Zakres tej współpracy wyznacza porządek konstytucyjny i reguły państwa demokratycznego.

  1. Zasada ochrony środowiska i jego zrównoważonego rozwoju.

W 1997r. pojęcie zrównoważonego rozwoju zostało wprowadzone do ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska (1980 - zmiana Dz.U. nr 133, 1997; poz.885) oraz do Konstytucji RP. Polska jako strona w wielu konwencjach międzynarodowych zobowiązała się do tworzenia odpowiednich prawnych i administracyjnych zabezpieczeń żywych zasobów przyrody.

W zapisie ustawy zasada zrównoważonego rozwoju oznacza dążenie do:

W zapisie Konstytucji RP (1997) poświęcono tej sprawie następujące artykuły:

Kolejne zadanie z tego zakresu wprowadziła Rezolucja Sejmu RP z dnia 19 lutego 1999r. w sprawie przedstawienia przez Radę Ministrów strategii zrównoważonego rozwoju Polski. W rezolucji zwraca się uwagę na nowe zagrożenia ekologiczne oraz zobowiązania Polski wynikające z podpisanych konwencji i umów międzynarodowych. Podkreśla się też konieczność modyfikacji polityki ekologicznej państwa i silniejszego powiązania jej z rozwojem gospodarczym i społecznym.

Tak sformułowane zapisy w przytoczonych dokumentach wynikają m.in. stąd, że Polska jako strona w wielu konwencjach międzynarodowych zobowiązała się do tworzenia odpowiednich prawnych i administracyjnych zabezpieczeń żywych zasobów przyrody. Nasze prawo umożliwia wprowadzenie wielu różnych form ochrony i wielu różnych zabezpieczeń zagrożonych siedlisk zwierząt i roślin.

Analogicznie jak w prawie europejskim można wyróżnić dwie grupy aktów:

  1. Zasada prymatu Konstytucji w systemie prawa.

Jest to nadrzędność konstytucji w systemie prawa.

Konstytucja jest ustawą szczególną , ustawą zasadniczą ,a więc :

1. Jest zbiorem praw kardynalnych stanowiących fundament politycznego i społecznego ładu, gwarantuje prawa ,wolności i obowiązki jednostki.

2.Zawiera podstawowe zasady dotyczące treści(aksologii)prawa , określa jego formy(hierarchie aktów prawnych) i tryb stanowienia(kompetencje organów do wydawania aktów prawnych określonego rodzaju)

3.Zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii aktów normatywnych, jest więc aktem w tej hierarchii nadrzędnym.

NADRZĘDNOŚĆ :

a) wynika z faktu, że konstytucja normuje podstawowe zasady ustroju i porządku prawnego państwa (uzasadnienie materialne)

b) jest konsekwencją nadania konstytucji najwyższej mocy prawnej , dzięki czemu jej normy, jako wyraz woli suwerena [Author ID1: at Thu May 5 20:43:00 2005 ]( [Author ID1: at Thu May 5 20:43:00 2005 ]ustrojodawcy [Author ID1: at Thu May 5 20:43:00 2005 ]) nie mogą być zmienione przez inne akty prawne(uzasadnienie formalne)

Przez to organy tworzące prawo nie mogą ustanawiać norm sprzecznych z regulacją konstytucyjną (tzw. negatywny aspekt nadrzędności ) oraz powinny w swej działalności kreować i rozwijać (realizować) postanowienia konstytucji ( tzw. nadrzędność pozytywna)

  1. Zasada bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji.

Konstytucja z 2 kwietnia wprowadziła nakaz bezpośredniego stosowania Konstytucji.

Art. 8 ust. 2 stanowi, że przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio chyba, że Konstytucja stanowi inaczej. Bezpośrednia stosowalność konstytucji może odbywać się w sytuacji, gdy postawienia Konstytucji są sformułowane w sposób na tyle precyzyjny i jednoznaczny by możliwe było ich odniesienie do Konkretnych sytuacji zachodzących w rzeczywistości prawnej, podmiot stosujący prawo powinien oprzeć swe działania ( rozstrzygnięcia) bezpośrednio na takim postanowieniu konstytucyjnym, a dopiero w drugiej kolejności powinien powołać odpowiednie postanowienia ustaw zwykłych. Przy takiej koncepcji Konstytucja znajdować może ciągłe zastosowanie w działalności wszystkich organów władzy publicznej, a podstawowa rola w tym musi przypaść sądom. Bezpośrednie stosowanie Konstytucji sprawdza się do przyjęcia normy konstytucyjnej jako zasadniczej podstawy orzeczenia.

Konstytucja jest prawem najwyższym. Jest to prawo bezpośrednio stosowane. Nad Konstytucją nie może stać żadne inne prawo i nie może być sytuacji, aby nad Konstytucją stawiać jakiekolwiek inne prawa i zasady.

W Konstytucji z 1997r. są takie przepisy, które przewidują konieczność wydawania ustawy. Przykładem przepisów Konstytucji bezpośrednio działających czyli bezpośrednio obowiązujących są np.;

dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.

- w nauce prawa konstytucyjnego podkreśla się że bezpośrednie stosowanie konstytucji jest możliwe wówczas gdy jej normy zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i wystarczający do zastosowania , bez potrzeby odwoływania się do innych przepisów

  1. Zasada przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka, jako źródła praw i wolności człowieka i obywatela.

Art. 30 Konstytucji mówi: przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie o ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Sformułowania art. 30 mogą się wydawać na pierwszy rzut oka ogólnikowe i niewiele mówiące, tym bardzie, że zasada godności człowieka nie znajdowała dotąd wyrazu w tekstach polskich konstytucjach i tylko w ograniczonym zakresie pojawiła się w orzecznictwie konstytucyjnym.

Nie da się sformułować żadnej precyzyjnej definicji godności człowieka, można wskazać kilka elementów tej zasady :

  1. Zasada konstytucyjnego ograniczenia i enumeratywnego określenia źródeł prawa.

Art. 31 ust. 3 Ograniczenia w zakresie korzystania z Konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanowione tylko w ustawie i tylko wtedy gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

We współczesnym świecie nie mogą istnieć prawa i wolności jednostki o charakterze absolutnym, bo konieczności życia publicznego i wzgląd na prawa i wolności innych osób wymagają od każdego poddania się określonym ograniczeniom.

Konstytucja z 1997 r. formułuje w tych kwestiach kilka ogólnych zasad. Art. 31 ust. 3 - dopuszcza co do zasady - ustanawianie ograniczeń w zakresie korzystania z Konstytucyjnych praw i wolności ale :

  1. bezpieczeństwa państwa 4. zdrowia publicznego

  2. porządku publicznego 5. moralności publicznej

  3. środowiska 6. Wolności i praw innych osób

generalna zasadę w tej dziedzinie, wyraźnie przez konstytucje podkreślaną jest to, że wymienione ograniczenia nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Każda ustawa wprowadzająca ograniczenia praw wolności jednostki musi służyć ochronie interesu publicznego.

  1. Zasada prymatu ratyfikowanej umowy międzynarodowej z ustawą z nią sprzeczną.

jest nowością na tle dotychczasowych konstytucji

- ratyfikowane umowy międzynarodowe są źródłem powszechnie obowiązującego prawa RP, jest ona bezpośrednio stosowana , chyba że stosowanie umowy uzależnione jest od wydania ustawy

- umowy międzynarodowe usytuowane są poniżej konstytucji dlatego powinny być z nią zgodne .Do orzekania o ich zgodności z Ustawą zasadniczą upoważniony został Trybunał Konstytucyjny , który czyni to na ogólnych zasadach, oraz na wniosek Prezydenta skierowany przed ratyfikacją

- te które są ratyfikowane przez Prezydenta za uprzednią zgodą Parlamentu wyrażoną w Ustawie i które są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustawy, mają moc prawną ustawy.

- umowa ma pierwszeństwo przed ustawą jeżeli ustawy nie da się pogodzić z umową.

- umowy ratyfikowane bez upoważnienia ustawy w przypadku kolizji norm ustępują ustawie , ale mają pierwszeństwo przed innymi aktami prawnymi.

  1. Zasada współdziałania władz i dialogu społecznego.

Preambuła

  1. Zasada przestrzegania wiążących RP przepisów prawa międzynarodowego.

Art. 9. Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.

  1. Zasada subsydiarności ( pomocniczości ).

Zasada subsydiarności (pomocniczości). Na tej zasadzie opiera się organizacja współczesnego państwa a między innymi idea samorządu terytorialnego. Zasada ta oznacza, że władza w społeczeństwie konstruowana jest pionowo (od dołu do góry). Oznacza to, iż zadania mogące być wykonywane przez jednostki organizacyjne niższego rzędu, nie powinny być powierzane jednostkom wyższego rzędu. Przekazanie zadań i kompetencji na wyższy poziom może nastąpić wówczas, gdy ich wymiar przekracza możliwości i kompetencje jednostek poziomu niższego. Prawne oparcie Samorząd znajduje swoje prawne oparcie w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w rozdziale VII, a także w ustawie o samorządzie terytorialnym z 08.03.1999 roku.

  1. Zasada solidarności z innymi.

„…Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej. „ Preambuła

  1. Zasada pluralizmu zawodowego, społecznego, gospodarczego.

Zasada społeczeństwa obywatelskiego opiera się z jednej strony na założeniu, iż każdy obywatel funkcjonuje równocześnie w kilku podstawowych układach społecznych (np. politycznym, pracowniczym i terytorialnym), w których ma określone dążenia i interesy oraz dysponuje instrumentami pozwalającymi je wyrażać i realizować. Z drugiej zaś, wspomniane dążenia i interesy z natury cechuje zróżnicowanie, czasem przeciwstawność, co z kolei zakłada, że proces ich wyrażania będzie miał charakter pluralistyczny, polegający na możliwości równoległego formułowania konkurencyjnych programów i tworzeniu organizacji służących ich realizacji.

I chociaż konstytucja RP nie formułuje wprost zasady społeczeństwa obywatelskiego, to wiele postanowień pozwala utożsamić społeczeństwo obywatelskie ze społeczeństwem pluralistycznym, w którym każdy ma możliwość działania w wybranych przez siebie organizacjach i strukturach, służących realizacji jego podmiotowości jako obywatela, pracownika czy mieszkańca. Podstawy istnienia, funkcjonowania i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego kształtują konstytucyjne zasady:

- pluralizmu politycznego, tzn. wolności tworzenia i działania partii politycznych (art. 11 i art. 13),

- wolności zrzeszania się, tzn. tworzenia innych (niż partie polityczne) organizacji, np. stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji (art. 12),

- pluralizmu związkowego, tzn. wolności tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników jako organizacji zrzeszających pracowników i reprezentujących ich interesy wobec pracodawców, jak i wobec władz publicznych (art. 12 w zw. z art. 59 ust. 1),

- wolności zrzeszania się w organizacjach pracodawców (art. 59 ust. 1),

- tworzenia samorządów zawodowych, reprezentujących osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony (art. 17 ust. 1),

- tworzenia innych rodzajów samorządu, które jednak nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej (art. 17 ust. 2),

- istnienia samorządu terytorialnego, który uczestnicząc w wykonywaniu władzy publicznej, realizuje w imieniu własnym i na własny rachunek istotną część zadań publicznych przysługującą mu w ramach ustaw (art. 16). Podstawową jednostką w systemie samorządu terytorialnego jest gmina, która wykonuje wszystkie zadania samorządu nie zastrzeżone dla innych jednostek (art. 164 ust. 1 i 3), natomiast inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa (od 1998r. samorząd terytorialny w Polsce ma strukturę trójszczeblową, tzn. gminy, powiaty i województwa),

- wolności prasy i innych środków masowego przekazu (art. 14),

- wolności wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji (art. 54 ust. 1),

- zakazu cenzury prewencyjnej środków społecznego przekazu oraz koncesjonowania prasy (art. 54 ust. 2),

- wolności sumienia i religii, która obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują (art. 53 ust. 1 i 2),

- stosunku Państwa do kościołów i związków wyznaniowych kształtowanego przez (art. 25): zasadę równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych (ust. 1), zasadę bezstronności (neutralności) państwa w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych i swobodę ich wyrażania w życiu publicznym (ust. 2), oparcie stosunków między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego (ust. 3), oparcie formy określenia stosunków między państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi na ustawach, uchwalonych na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami (ust. 5), a stosunku państwa do Kościoła katolickiego - na umowie zawartej ze Stolicą Apostolską oraz ustawach (ust. 4).

  1. Zasada swobody i wolności działalności gospodarczej.

Konstytucja RP rozstrzygnęła w art. 20, iż "Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej".

Zasadnicze elementy społecznej gospodarki rynkowej to:

- funkcjonowanie praw rynku, co oznacza, że produkowanie dóbr i świadczenie usług następuje z potrzeby osiągnięcia zysku, ceny produktów i usług wynikają z wielkości podaży i popytu, zaś uzyskiwanie dóbr i usług odbywa się za pomocą pieniądza, a nie reglamentacji,

- jej społeczność, co oznacza dopuszczalność korygowania wspomnianych praw rynku przez państwo w celu realizacji określonych potrzeb społecznych, przy zastosowaniu instrumentów ekonomicznych np. dotacji państwowych czy udzielania ulg podatkowych,

- wolność działalności gospodarczej, tj. swobodę każdego podmiotu do podejmowania produkcji i wprowadzania do obrotu towarowego wszelkiego rodzaju dóbr i usług przy posługiwaniu się wszelkimi dozwolonymi przez prawo formami aktywności. Wolność ta znalazła dodatkowe potwierdzenie i sprecyzowanie w art. 22, który dopuszcza jej ograniczenie tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny,

  1. Zasada społecznej gospodarki rynkowej.

Jest ona podstawą ustroju gospodarczego RP opierająca się na swobodnej działalności gospodarczej oraz własności prywatnej, solidarności, dialogu i współpracy społecznych partnerów zgodnie z art. 20 konstytucji. Zasada wolności gospodarczej oznacza: ograniczenie tej wolności nie może być dowolne, prawne kategorie osób , nie mogą być wyłączone z kręgu uprawnionych do podejmowania działalności gospodarczej Swoboda gospodarowania nie jest zasadą bezwzględną a ograniczenie jej mogą nastąpić tylko mocą ustawy, uwzględniającej racjonalne względy. Prowadzenie jej jest dowolne każdemu na równych prawach. Konstytucja uzupełnia zasady wolności gospodarczej zasadą ochrony własności i prawa dziedziczenia , prawo własności nie jest absolutne, a wywłaszczenie jest dopuszczalne na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Problematykę te rozwijano ustawodawstwem zwykłym zajmuje się tym prawo administracyjne. Społeczno-socjalna gospodarka rynkowa określająca nasz system gospodarczy akceptuje zasadę liberalizmu gospodarczego i gospodarki rynkowej ale jednocześnie pod wpływem bieżącej polityki partii i związków zawodowych ustanowione są swoiste regulatory przebiegu procesów gospodarczych w celu ochrony prawnych postulatów czy wartości społecznych różnych grup. Tak skonstruowana gospodarka modelowana z resztą pod wpływem polityki unii i szeroko rozumianych procesów globalizacyjnych musi dopuszczać siłą rzeczy ingerencję państwa w gospodarkę, a do oceny skutków gospodarczych wprowadza elementy godności ludzkiej i równości gospodarczej.

  1. Zasada wolności prasy, radia, telewizji, Internetu.

W art. 14 Konstytucji RP z 1997 r. stwierdzono, iż: "Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu". Zamieszczenie tego przepisu w rozdziale I pt. "Rzeczpospolita" zdaje się wskazywać, że wolność prasy potraktowano jako jedną z podstawowych zasad ustroju politycznego państwa, ujmując ją jako jedną z idei przewodnich, na których oparta została konstrukcja prawno-ustrojowa państwa i jego aparatu. Wynikiem tego była lakoniczność i zwięzłość treści zawartych w art. 14. Znalazła ona rozwinięcie i konkretyzację w art. 54 i 213 ust. 1 Konstytucji RP (w tym ostatnim wypadku w odniesieniu do radiofonii i telewizji). Zasada sformułowana w art. 14 zapewnia obywatelom możliwość świadomego i czynnego udziału w realizacji władzy państwowej, czego warunkiem jest właśnie wolność prasy. Bez wolności prasy nie może być mowy o pełnej realizacji wolności wypowiedzi (wolności wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji). Treść art. 14 nakłada na państwo obowiązek powstrzymywania się od ingerencji naruszających wolność prasy i innych środków społecznego przekazu. Nie oznacza to, że państwo pozbawione jest możliwości prawnego oddziaływania na prasę. Pozostawienie ich państwu jest niezbędne, chociażby dla zapewnienia realizacji innych wolności i praw. Słowo "zapewnia" oznacza "gwarantuje" - tak więc gwarantem wolności prasy jest państwo. Konkretyzujący treść art. 14 Konstytucji RP z 1997 r. jej art. 54 ust. 1 wyraża wolność przekonań, pozostającą w ścisłym związku z wolnością sumienia i religii, o których mowa w art. 53 Konstytucji RP. Nie oznacza to oczywiście, iż dyspozycje art. 54 ust. 1 należy odnosić tylko do treści zawartych w art. 53. Ze sformułowań art. 54 wynika, iż Konstytucja RP nie tylko konstruuje wolność posiadania poglądów, lecz także możliwość ich wyrażania. Tym samym nie może być wątpliwości, iż treścią art. 54 ust. 1 jest wolność słowa i druku, aczkolwiek o tych wolnościach Konstytucja RP wprost nie wspomina, nawiązując do rozwiązania przyjętego w Konstytucji Marcowej z 1921 r. Niemniej jednak rodzi się pytanie, czy wspomniana wolność wyrażania poglądów dotyczy tylko własnych poglądów, czy także cudzych. Sformułowana w art. 54 ust. 1 wolność - to wolność wypowiedzi. Z natury rzeczy ma ona charakter szerszy od wolności publikacji i wolności prasy. Przyjęte w Konstytucji RP sformułowanie jest pojemniejsze i bardziej odpowiada rozwojowi środków społecznego przekazu (masowej informacji), tylko bowiem specjaliści pamiętają, iż przez pojęcie prasy należy rozumieć nie tylko tzw. prasę drukowaną, lecz także programy radiowe i telewizyjne, kroniki filmowe, a nawet niektóre formy przekazu poprzez Internet. Pochodną wolności wypowiedzi jest wolność pozyskiwania i rozpowszechniania informacji ujmowana dotychczas w doktrynie zazwyczaj jako prawo. Wolność pozyskiwania i rozpowszechniania informacji przysługuje każdemu, a więc także i dziennikarzowi. Z faktu, że pozyskiwanie i rozpowszechnianie informacji jest wolnością, zdaje się wynikać, że formułowane w ustawach zasady udzielania informacji dziennikarzom mają charakter tylko porządkujący, wskazując ograniczenia tej wolności w formie zakazów, nakazów oraz sankcji. W obecnym kształcie ani Prawo prasowe, ani tym bardziej Konstytucja RP, nie formułują żadnych ograniczeń wolności prasy, skłaniając się - przynajmniej jeśli chodzi o prasę drukowaną - ku koncepcji materialnej wolności prasy. Uznając, iż granice wolności prasy najściślej wytyczają normy prawne, w szczególności zawarte w prawie: prasowym, autorskim, o radiofonii i telewizji, karnym, cywilnym, administracyjnym, a także konstytucyjnym, i międzynarodowym publicznym, stwierdza się, że wolność słowa, a co za tym idzie prasy, jest mniej lub bardziej ograniczona, w imię poszanowania praw, dobrego imienia innych ludzi, ochron: bezpieczeństwa państwowego, zdrowia, porządku publicznego, moralności, godności jednostki i jej prywatności. W mniejszym stopniu niż w normach prawnych należy poszukiwać ograniczeń wolności prasy w normach moralnych. Nie bagatelizując w najmniejszym stopniu ich znaczenia, wypada zauważyć, że stopień internalizacji norm moralnych w środowisku dziennikarzy wydaje się ciągle jeszcze niedostateczny.

  1. Zasada decentralizacji władzy publicznej. w art. 15 konstytucji zapewniono decentralizację władzy publicznej przez co rozumie się proces przekazywania zadań i kompetencji przez centralne organy państwa, przez jednostki niższego rzędu a zarazem innego szczebla z jednoczesnym wyposażeniem je w uprawnienia do samodzielnego podejmowania decyzji. Do zdecentralizowanych podmiotów w polu usług publicznych zarysowanych i określonych naszą konstytucją zaliczamy; związki publiczno-prawne czyli samorządy, dzielące się na terytorialny zwany powszechnym lub komunalnym oraz specjalny czyli zawodowy, gospodarczy narodowościowy. Zakłady administracyjne zwane publicznymi, będące zarówno społecznym jak i pochodzenia państwowego Przedsiębiorstwa komunalne, państwowe Różne organizacje społeczne W zawartej konstytucji dualizm czyli podwójność administracji publicznej podział na administrację rządowa i samorządu terytorialnego nie jest już dzisiaj zamkniętym w naszym typie społeczeństwa następuje coraz szerszy rozwój tzw. prywatyzacji usług publicznych, rzeczą jednak najważniejszą jest w tej mierze umiejętne sterowanie i przekazywanie środków publicznych które mają być czynnikiem pobudzającym działanie społeczne. Z chwilą otwarcia tego problemu i europeizacji rynku wewnętrznego w zupełnie innym wymiarze rysuje się tradycyjne rozumiane instytucje polityczne. Konstytucja z 19997 roku zawiera 4 grupy organów państwowych ustawowe wykonawcze sądy i trybunały organy kontroli państwowej i ochrony prawa.

  1. Zasada decentralizacji finansów publicznych.

Z uwagi na szczególne znaczenie gospodarki finansowej dla funkcjonowania państwa i wiele pokus mogących skłaniać rząd do niewłaściwego wykorzystywania wpływów na sytuację finansową państwa, Konstytucja przyjęła pewne uregulowania ograniczające samodzielność rządu w zarządzaniu finansami państwowymi. Dotyczą one:

- precyzyjnego określenia zasady wyłączności ustawy dla normowania spraw związanych z finansami publicznymi,

- precyzyjnego uchwalania budżetu państwa w formie ustawy i kontroli jego wykonywania,

nadania samodzielnej pozycji konstytucyjnej NBP jako centralnemu bankowi państwa. (emisja pieniądza).

Zasada wyłączności ustawy - ozn, że pewne kwestie najważniejsze mogą być regulowane tylko w drodze ustawy, lub z jego wyraźnego upoważnienia. Ustawy muszą określać:

porządek i ramy publicznej gospodarki finansowej /art. 216/, a więc ustawa musi regulować sposób gromadzenia i wydatkowania środków finansowych na cele publiczne,

system podatków i opłat /art. 217/,

organizację Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa /art. 218/,

unormowanie prawa budżetowego /art. 219 ust 2/.

Konstytucja ustala również 2 konkretne zasady polityki finansowej:

zaciąganie pożyczek lub udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo nie może prowadzić do przekroczenia przez państwowy dług publiczny 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto /art. 216 ust 5/,

ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrycia deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązań w centralnym banku państwa /art. 220 ust 2/.

Projekt budżetu państwa uchwala RM, jak również kieruje wykonaniem tego budżetu, chroni interesy Skarbu Państwa. Szczególna rola przypada Ministrowi Finansów jako organowi właściwemu.

Ustawa budżetowa składa się z 2 elementów: * tekstu ujętego w artykuły i wyznaczającego prawne ramy budżetu; * załącznika, zawierającego specyfikację dochodów i wydatków poszczególnych organów państwowych na konkretne cele.

  1. Zasada ochrony narodu przed systemami destrukcyjnymi i barbarzyńskimi.

Art. 13

Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swych programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa

  1. Zasada ochrony własności i prawa dziedziczenia z ograniczeniem wywłaszczenia tylko na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem/

Konstytucja stanowi iż "Rzeczpospolita chroni własność i prawo dziedziczenia" (art. 21 ust. 1) oraz gwarantuje równą ochronę prawną wszystkich rodzajów własności, w tym także własności podmiotów państwowych (art. 64 ust. 2). Ograniczenie własności może nastąpić tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ono istoty prawa własności (art. 64 ust. 3), podobnie, wywłaszczenie jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny (art. 21 ust. 2).

  1. Zasada wolności człowieka i obywatela, ochrony i poszanowania jego praw.

Fundamentem ustroju państwa polskiego składają się te zasady ukształtowania w doktrynach prawnych i politycznych w schyłku wieku XIX a przewijające się przez całą myśl ludzkości to jest: Państwo musi uznać że człowiek ma uprawnienia o charakterze podstawowym, mający swoje uzasadnienie w normach moralnych. Normy prawne nie mogą krępować politycznej , społecznej i gospodarczej wolności Przyjmuje się że w państwie prawnym są prawa socjalne zobowiązujące organy władzy publicznej do opieki nad pokrzywdzonymi i nie dającymi sobie rady, prawa te są kluczem do organizacji sprawiedliwego porządku społecznego. Państwo musi chronić wolności i prawa człowieka oraz obywatela przez kreowanie takich wartości które ograniczają ingerencję władczą jego organu. Koncepcja przestrzegania omawianych wolności i praw niesie różnorakie konsekwencje:
podstawowe prawa muszą być rozwinięte w ustawodawstwie zwykłym w następujących formach; sformalizowanie praw podmiotowych co umożliwia sięgnięcie przez jednostkę po środki sformalizowanego postępowania administracyjnego czyli jest wymagalne prawem roszczenia określenie obowiązku władzy publicznej na drodze realizacji tych że praw podmiotowych po przez wyznaczanie właściwości i kompetencji danych organów prawa podstawowe ma rozwijać cały porządek konstytucyjny państwa zgodnie z wartościami uznanymi w danym czasie i obowiązującą wiedzą.

  1. Zasada uznania języka polskiego za język urzędowy.

Art. 27. W Rzeczypospolitej Polskiej językiem urzędowym jest język polski. Przepis ten nie narusza praw mniejszości narodowych wynikających z ratyfikowanych umów międzynarodowych.

  1. Zasada apolityczności Sił Zbrojnych.

Art. 134. 1. Prezydent Rzeczypospolitej jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

2. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.

3. Prezydent Rzeczypospolitej mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem określa ustawa.

4. Na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa.

5. Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe.

6. Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa.

  1. Zasada pełnego dostępu do stanowisk wybieralnych.

  2. Zasada pełnego dostępu do służby cywilnej.

Prawo dostępu do służby publicznej szczegółowo rozwija ustawa o służbie cywilnej. W służbie cywilnej może być zatrudniona osoba, która:

  1. Zasada cywilnej i demokratycznej kontroli nad Siłami Zbrojnymi.

Art. 26. 1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic.

2. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli.

  1. Preambuła Konstytucji - istota, treść.

W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł, równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego - Polski, wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach, nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej, zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko co cenne z ponad tysiącletniego dorobku, złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie, świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej, pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane, pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność, w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem, ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.

Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.

Konstytucja z 2.IV.1997 r - zawiera wstęp, który określany jest niekiedy mianem preambuły. Celem wstępu jest wskazanie historycznych i politycznych podstaw Konstytucji. Wyraża on konstytucyjną tożsamość państwa, stanowiąc jedną z podstawowych wskazówek dla odnalezienia systemu wartości, na których ta tożsamość się opiera. Konstytucja RP zawiera obszerny wstęp, który wyraźnie wskazuje na rolę Konstytucji jako najwyższej ustawy państwa. Powinien on być traktowany jako podstawowa wskazówka dla procesu stosowania dalszych postanowień konstytucyjnych i dla określenia systemu wartości.

  1. Istota „ przedstawicielskiej formy rządów „.

W okresie Konstytucji z 52 roku obowiązywała zasada, że Sejm jest reprezentantem Narodu, natomiast posłowie reprezentują okręg wyborczy, w którym zostali wybrani i jego mieszkańców. Wynikało z tego, że poseł miał obowiązek utrzymywać więź z wyborcami, mógł być przez nich odwołany.

Mała Konstytucja zerwała z tą zasadą , stanowiąc iż posłowie i senatorowie są przedstawicielami Narodu. Zasadę tę przyjęła także Konstytucja z 1997 r.

Przyjęcie tej zasady oznacza odejście od tzw mandatu imperatywnego, który wiązał prawnie przedstawiciela z wyborcami okręgu, a przyjęcie w to miejsce mandatu wolnego zwanego też mandatem przedstawicielskim. Oznacza to, że poseł i senator są przedstawicielami całego narodu, stąd w wykonywaniu mandatu winni się kierować interesami ogółu, a nie tylko części społeczeństwa (wyborców okręgu, partii politycznych).

Tak więc poseł i senator nie są prawnie związani żadnymi prawnymi zaleceniami, instrukcjami. Nie mogą ich zobowiązywać do niczego żadne zalecenia. W konsekwencji ani poseł, ani senator nie mogą być odwołani w toku kadencji przez nikogo, także przez wyborców okręgu, w którym otrzymali mandat.

Zasada reprezentacji jest w Konstytucji wyrażona: ”Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli”.

  1. Istota referendum.

Jest to instytucja demokracji bezpośredniej, polegająca na tym, że obywatele w drodze głosowania powszechnego wyrażają swoją wolę w określonej sprawie.

Referenda dzielą się na :

a) ogólnokrajowe i lokalne

b) rozstrzygające i konsultacyjne

c) obligatoryjne i fakultatywne

d) konstytucyjne i ustawodawcze

Może być przeprowadzone w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa.

Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić :

a) Sejm - bezwzględną większością głosów

b) Prezydent - za zgodą Senatu wyrażoną większością głosów bezwzględną

ISTOTA REFERENDUM :

Polega na udzieleniu , na urzędowej karcie do glosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie albo na dokonaniu wyboru między zaproponowanymi wariantami ; w glosowaniu mają prawo uczestniczyć obywatele polscy posiadający czynne prawo wyborcze do Sejmu ; Sejm może postanowić o poddaniu określonej kwestii pod referendum z własnej inicjatywy oraz na wniosek :

Senatu

Rady Ministrów

Grupy obywateli (jeżeli dla swego wniosku uzyskają poparcie 500 tys.osób posiadających czynne prawo wyborcze)

ORGANIZACJA REFERENDUM

Ustawa Powołuje system organów do spraw przeprowadzenia referendum obok Państwowej Komisji Wyborczej są to wojewódzkie i obwodowe Komisje Wyborcze do spraw referendum

WYNIKI REFERENDUM

- jest wiążący , gdy w referendum wzięła udział więcej niż ½ uprawnionych do głosowania ;

- właściwe organy państwowe mają obowiązek podjęcia niezwłocznie (w terminie 6 m-cy od ogłoszenia uchwały o ważności referendum) czynności mających na celu realizację wyniku referendum przez wydanie aktów prawnych bądź podjęcie innych decyzji.

WAŻNOŚC REFERENDUM

- rozstrzyga o ważności referendum Sąd najwyższy podejmując w tej sprawie uchwałę nie później niź[Author ID1: at Wed May 4 22:46:00 2005 ]niż[Author ID1: at Wed May 4 22:46:00 2005 ] 60 dni po dniu głosowania.

- przedstawia się tą uchwałę niezwłocznie organowi zarządzającemu referendum i ogłasza w Dz.U.

  1. Pojęcie i istota konsultacji społecznych.

Konsultacje społeczne -[Author ID1: at Wed May 4 21:44:00 2005 ]-niewiążące pytanie do społeczeństwa, zebranie [Author ID1: at Wed May 4 21:44:00 2005 ]opinii[Author ID1: at Wed May 4 22:46:00 2005 ] od społeczeństwa[Author ID1: at Wed May 4 21:44:00 2005 ]

  1. Tryb uchwalania ustaw w RP.

Projekty ustaw wnoszone są w formie pisemnej na ręce Marszałka Sejmu. Rozpatrywanie projektów ustaw odbywa się w trzech czytaniach, pomiędzy którymi odbywają, się prace w komisjach sejmowych. Pierwsze czytanie przeprowadza się na posiedzeniu Sejmu lub komisji.

Pierwsze czytanie obejmuje uzasadnienie projektu ustawy, pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy, debatę w sprawach ogólnych zasad projektu.

Drugie czytanie obejmuje przedstawienie Sejmowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy- [Author ID1: at Wed May 4 21:50:00 2005 ]przeprowadzenie debaty oraz zgłaszanie poprawek i wniosków

Trzecie czytanie obejmuje - przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji, przedstawienie poprawek i wniosków zgłoszonych podczas drugiego czytania i głosowanie. W momencie uchwalenia projekt staje się ustawą, podpisuje ją Marszałek Sejmu i przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu i Prezydent[Author ID1: at Wed May 4 21:49:00 2005 ]owi. Senat może odrzucić ustawę lub wnieść poprawki. Sejm może to odrzucić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Potem przesyłają Prezydentowi, który ma 21 dni na jej podpisanie (promulgacja). Prezydent może odmówić podpisania ustawy co w praktyce określa się jako weto prezydenckie lub ustawodawcze.

  1. Prawa i wolności człowieka i obywatela w Konstytucji.

O wolności mówimy w sytuacji , gdy władza publiczna ma obowiązek powstrzymania się od ingerencji w działania jednostki (prawa negatywne)[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Wolność -> możliwość czynienia wszystkiego co nie szkodzi innym[Author ID1: at Wed May 4 23:16:00 2005 ]

O prawie mówimy w sytuacji gdy władza publiczna ma obowiązek podjęcia działań pozytywnych[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Prawo -> są to normy zawarte w prawie pozytywnym ( stanowionym ), które określają prawa i obowi[Author ID1: at Wed May 4 23:17:00 2005 ]ązki oraz określają sankcje.[Author ID1: at Wed May 4 23:18:00 2005 ][Author ID1: at Wed May 4 23:18:00 2005 ]

- prawa człowieka - obecnie pod pojęciem tym rozumie się najczęściej prawa przysługujące każdemu człowiekowi, bez względu na jego przynależność państwową czy pozycję społeczną. Taki sens pojęcia praw człowieka nadają niektóre wiążące RP umowy międzynarodowe np. 1 art. Europejskiej konwencji o Ochronie Praw człowieka i podstawowych wolności. Konstytucja RP w swoich postanowieniach głównie poprzez odpowiednie określenie ich adresata np. każdy ma prawo, każdemu zapewnia się wyraźnie wskazuje na prawa przysługujące w Polsce nie obywatelom.

- prawa obywatela - Konstytucja RP zastrzegając w swoich postanowieniach niektóre prawa tylko dla osób będących obywatelami polskimi np. obywatel ma prawo. Pojęcie praw obywatelskich jest nieraz definiowane nie tylko poprzez ich odróżnienie od praw człowieka ale także i od wolności obywatelskich. W tym ujęciu zwraca się uwagę na to, że prawa obywatelskie nakładają na państwo obowiązki zapewniające obywatelowi korzystanie z nich, a ich istotą jest możliwość określonego roszczenia obywateli wobec państwa. W razie sporu z organem państwowym to obywatel powinien podać podstawę prawną swojego roszczenia czy uprawnienia.

Ważnym zadaniem konstytucji jest (oprócz regulowania ustroju politycznego i funkcjonowania państwa) określenie sytuacji prawnej jednostki ,a spełnia to poprzez ustalenie katalogu wolności , praw , obowiązków człowieka i obywatela.

Konstytucyjny katalog praw i wolności został w nowej konstytucji rozbudowany w sposób nieporównywalny z wcześniejszymi ustawami zasadniczymi.

Rozdz. II konstytucji art.57 min.54

Obejmują one zasady ogólne, wolności i prawa osobiste , wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, środki ochrony wolności i praw.

Konstytucja określa jakie wolności i prawa nie mogą być ograniczone nawet w nadzwyczajnych sytuacjach, np. stan klęski żywiołowej

Obowiązek państwa (władzy publicznej) zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz ich bezpieczeństwa, został również podniesiony do rangi głównego art.5 konstytucji

  1. Źródło praw i wolności.

W konstytucji art. 30 wskazuje jako źródło praw i wolności człowieka „ przyrodzoną i niezbywalną godność człowieka „. Jest to odwołanie się do prawa naturalnego. Oznacza to zakaz instrumentalnego traktowania człowieka, nakaz traktowania człowieka jako cel sam w sobie. Obowiązkiem władz publicznych jest poszanowanie godności, jak również ochrona przed naruszeniami ze strony jakichkolwiek podmiotów.

  1. Prawa podstawowe.

Prawa podstawowe są uprawnieniami o charakterze ponadpaństwowym, czerpiącym swe uzasadnienie z norm moralnych

2. oparcie relacji jednostka-zbiorowość na zasadzie wolności zarówno w dziedzinie praw tradycyjnych jak i socjalnych

3. przyjęcie , iż prawa socjalne są prawami człowieka tak samo jak są nimi prawa tradycyjne

4. pełnej ochrony w zakresie gwarancji podstawowych swobód ( zasada ochrony konstytucyjnej)

Wśród swobód osobistych konstytucja wymienia :

1. prawo każdego człowieka do ochrony życia

2.zakaz stosowania tortur ,okrutnego i poniżającego traktowania lub karania

3.prawo nietykalności osobistej i gwarancje bezpieczeństwa osobistego

4. prawo do obrony i obrońcy z wyboru lub urzędu

5. prawo do rzetelnego sądu

6. prawo do ochrony prywatności

7. wolność sumienia i religii

  1. Prawa podmiotowe.

prawa podmiotowe - są to prawa jednostki których dochodzić można na drodze sądowej i które są podstawą roszczenia procesowego. publiczne prawa podmiotowe - oznaczają taką sytuację prawną obywatela w obrębie której obywatel ten opierając się na chroniących jego interesy prawa norm prawnych może żądać czegoś od państwa lub może w sposób niekwestionowany przez państwo coś zdziałać.

  1. Wolności i prawa osobiste.

Podstawowe prawo gwarantowane przez Konstytucję to prawo do życia ( nasze prawo nie określa początku i końca życia).

- ochrona godności człowieka

- zakaz eksperymentów

- prawo do sądu

- prawo do obrony[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- zakaz eksperymentów[Author ID1: at Wed May 4 23:19:00 2005 ]

- zasada domniemania niewinności - zasada nieprzedawniania zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości

- Prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia,

wolności i ochrony tajemnicy komunikowania się, nienaruszalności mieszkania,

prawo do nieujawniania informacji o swojej osobie

- Wolność sumienia i religii, wolność wypowiedzi,

  1. Wolności i prawa polityczne.

Do podstawowych wolności i praw o charakterze politycznym zaliczamy:

- wolność zgromadzeń ( podlega ograniczeniom) - zgromadzeniem , zgodnie z definicją ustawową jest zgrupowanie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub wspólnego wyrażenia stanowiska

- wolność zrzeszania się - oznacza możliwość organizowania się we wszelkiego rodzaju

- wolność słowa

- prawo dostępu do służby cywilnej - prawo do zatrudnienia w służbie cywilnej

- prawo dostępu do informacji - prawo do uzyskiwania informacji, dostępu do dokumentów, wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej

- prawo do składania petycji, skarg i wniosków - obejmuje możliwość występowania z nimi zarówno w sensie publicznym jak i własnym bądź innej osoby za jej zgodą.

- prawo wyborcze

  1. Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne.

Prawa i wolności ekonomiczne to uprawnienia dotyczące udziału jednostki w życiu gospodarczym kraju, socjalne gwarantują zapewnienie właściwych warunków społecznych i podstawowych potrzeb bytowych, kulturalne pozwalają zabezpieczyć podstawowe potrzeby duchowe człowieka. Konstytucja wśród tych praw wymienia m.inn.:

  1. prawo do własności, innych praw majątkowych i prawo do dziedziczenia (art.. 64)

  2. wolności wyboru zawodu i miejsca pracy (art. 65)

  3. prawo do zabezpieczenia społecznego w razie choroby lub inwalidztwa oraz[Author ID1: at Wed May 4 22:47:00 2005 ]za[Author ID1: at Wed May 4 22:47:00 2005 ] prawo do emerytury, a także gdy pozostaje bez pracy nie z własnej woli ( art. 67)

  4. prawo do nauki i bezpłatne nauczanie w szkołach publicznych

  5. prawo do opieki zdrowotnej świadczonej przez publiczną służbę zdrowia niezależnie od sytuacji materialnej. Szczególną opieka zdrowotna powinna być zapewniona dzieciom, kobietom w ciąży, osobom w podeszłym wieku i niepełnosprawnym (art. 68).

  6. Obowiązek uwzględniania w polityce społecznej i gospodarczej dobra rodziny oraz obowiązek ochrony praw dziecka ( art. 71, 72)

  1. Środki ochrony wolności i praw.

Grupa przepisów Konstytucji (77-81) wskazuje podstawowe gwarancje zabezpieczające prawa i wolności człowieka. Są to:

- prawo do wynagradzania szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie

organu władzy publicznej - dotyczy wszystkich działań lub zaniechań organów władzy publicznej

- prawo do zaskarżania decyzji i orzeczeń wydawanych w pierwszej instancji jest elementem prawa do sądu

- prawo do skargi konstytucyjnej - jeżeli zostały naruszone nasze prawa i wolności konstytucyjne i wyczerpaliśmy wszelkie środki prawne[Author ID1: at Wed May 4 23:21:00 2005 ]

- prawo do występowania do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskami o pomoc w

ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.

  1. Obowiązki człowieka.

- obowiązek przestrzegania prawa RP

- obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych

- obowiązek dbałości o stan środowiska

  1. Obowiązki obywatela.

- obowiązek wierności Rzeczypospolitej oraz troski o dobro wspólne (art. 82)

- obrona Ojczyzny - obowiązek służby wojskowej lub służby zastępczej (art.85)

  1. Źródła praw w RP - charakterystyka źródeł.

Zgodnie z postanowieniem źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są :

Konstytucja wyróżnia dwa rodzaje źródeł prawa :

  1. źródła prawa powszechnie obowiązującego - obowiązują na całym terytorium Rzeczpospolitej,

  2. źródła prawa miejscowego - na obszarze działania organu, który je ustanowił ( akty prawa miejscowego ).

Ad. 1 są to akty prawne wiążące wszystkich, zarówno organy państwowe, jak też obywateli, ale również osoby i podmioty prawne znajdujące się pod jurysdykcją Rzeczpospolitej. Z wyliczonych kategorii aktów prawnych określanych mianem źródeł prawa powszechnie obowiązującego wynika ich szczególny charakter. Są to w zasadzie akty ustanowione przez parlament, dotyczy to Konstytucji jak i ustaw. Są także wliczone akty prawne, które wchodzą w życie za zgodą parlamentu. Dotyczy to umów międzynarodowych, które do ratyfikacji ( dokonywanej przez Prezydenta) wymagają zgody parlamentu. Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego poza Konstytucją, ustawami i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz rozporządzeniami należą rozporządzenia Prezydenta RP z mocą ustawy, które może on wydawać w okresie stanu wojennego, jeżeli sejm nie może zebrać się na posiedzenie.

Konstytucja RP rozróżnia dwa rodzaje źródeł powszechnie obowiązującego prawa. Pierwszy to źródła o zasięgu ogólnokrajowym i są nimi: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Ponadto ustawy konstytucyjne uchwalane w trybie przewidzianym dla zmiany Konstytucji oraz rozporządzenia z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta w czasie stanu wojennego.

Drugi system źródła prawa to akty prawa miejscowego ustanawiane przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej. Akty obowiązują na terenie działania tych organów.

Istnieją jeszcze źródła prawa wiążące wewnętrznie, ale dotyczą one tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu akt.

  1. Władza ustawodawcza - istota, organy.

- SEJM - [Author ID1: at Thu May 5 20:20:00 2005 ]organ kolegialny (forma wyrażania woli [Author ID1: at Thu May 5 20:20:00 2005 ]- [Author ID1: at Thu May 5 20:21:00 2005 ]uchwała[Author ID1: at Thu May 5 20:20:00 2005 ])[Author ID1: at Thu May 5 20:21:00 2005 ]

- SENAT - [Author ID1: at Thu May 5 20:21:00 2005 ]jw.[Author ID1: at Thu May 5 20:21:00 2005 ]

- PREZYDENT - [Author ID1: at Thu May 5 20:21:00 2005 ]organ monokratyczny[Author ID1: at Thu May 5 20:21:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 20:20:00 2005 ]

W Polsce, zgodnie z art. 95 ust.1 konstytucji, władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat. Obie te izby parlamentu, jeśli obradują razem, mają status Zgromadzenia Narodowego. Zgromadzenie Narodowe uchwala konstytucję, odbiera przysięgę od nowo wybranego Prezydenta i podejmuje uchwałę o postawieniu Prezydenta przed Trybunałem Stanu. Sejm składa się z 460 posłów, zaś Senat - ze 100 senatorów. Funkcje Sejmu są następujące:

- legislacyjna

- osobowa

- kontrolna[Author ID1: at Thu May 5 20:22:00 2005 ]

Funkcja legislacyjna

Sejm jest organem powołanym przede wszystkim do stanowienia prawa. Przedmiotem uchwalanych przez niego ustaw są w szczególności prawa, wolności i obowiązki obywateli, organizacja i zasady działania naczelnych organów państwa, określenie trybu postępowania i kontroli legalności ich działania. Sejm uchwala wszystkie ustawy, także te o szczególnym znaczeniu, jak np. ustawa budżetowa. W drodze ustawy Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych. Sejm podejmuje niektóre decyzje w drodze uchwały, np. zarządza referendum, uchwala wotum nieufności Radzie Ministrów.

Funkcja osobowa

Oznacza ona, że Sejm uczestniczy w powoływaniu osób na niektóre stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich.

Sejm bierze udział w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu.

Sejm, za zgodą Senatu, powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich i Generalnego Inspektora Danych Osobowych.

Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

Sejm powołuje członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki Pieniężnej.

Funkcja kontrolna

Sejm realizuje tę funkcję zarówno na posiedzeniach plenarnych, jak i w trakcie prac komisji sejmowych. Na obradach plenarnych Sejm:

- udziela lub odmawia udzielenia rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa,

- kieruje interpelacje, zapytania poselskie oraz pytania w sprawach bieżących do Premiera lub poszczególnych ministrów,

- wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów,

- wyraża wotum nieufności ministrowi większością ustawowej liczby posłów na wniosek co najmniej 69 posłów,

- wyraża wotum zaufania - na wniosek Premiera - Radzie Ministrów większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów,

- rozpatruje sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych,

- wysłuchuje corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela

Funkcje kontrolne sprawowane Sejm poprzez komisje sejmowe obejmują następujące zagadnienia:

- rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów,

- uchwalanie dezyderatów i opinii kierowanych m.in. do Rady Ministrów lub do jej członków, do Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

Sejm może też powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.

Sejm wykonuje swoje funkcje kontrolne także poprzez posłów, którzy mają prawo uzyskiwać informacje i wyjaśnienia co do spraw związanych z wykonywaniem obowiązków poselskich, od członków Rady Ministrów, organów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych i samorządu lokalnego.

Zarówno Sejm, jak i Senat są organami kolegialnymi, obradującymi na posiedzeniach. Posłowie i senatorowie wybierają ze swego grona odpowiednio Marszałka i wicemarszałków Sejmu i Senatu. Marszałkowie przewodniczą obradom, reprezentują izbę na zewnątrz oraz stoją na straży jej praw. W Sejmie i Senacie działają komisje stałe, zajmujące się określoną dziedziną spraw wchodzących w zakres kompetencji parlamentu, np. Komisja d/s Służb Specjalnych, Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, Komisja Budżetu i Finansów, Komisja Etyki,

Organami Senatu są:

- Marszałek Senatu,

- Prezydium Senatu,

- Konwent Seniorów,

- komisje senackie.

  1. Zgromadzenie Narodowe - charakterystyka, kompetencje.

W przypadkach określonych w Konstytucji Sejm i Senat obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu działają jako Zgromadzenie Narodowe. ZN jest samoistnym, odrębnym i naczelnym organem państwowym, usytuowanym w gronie organów ustawodawczych. Kompetencje ZN:

- przyjęcie przysięgi od nowo wybranego prezydenta RP

- uznaje trwałą niezdolność prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia

- decyduje o postawieniu prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

- wysłuchuje orędzi Prezydenta RP

- uchwala własny regulamin

  1. Zgromadzenie Narodowe - historia 1989 - 1999.

Sejm wraz z Senatem, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu, tworzą - w przypadkach określonych w ustawie konstytucyjnej - Zgromadzenie Narodowe. Bierze ono udział w uchwalaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, odbiera przysięgę od nowo wybranego Prezydenta i podejmuje uchwałę o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia, przed Trybunałem Stanu.

  1. Sejm - struktura; kompetencje, tryb i zasady działania, charakter; funkcje

Organ kolegialny ( 460 osobowy ) kadencyjny ( 4 lata [Author ID1: at Thu May 5 20:22:00 2005 ]). Tworzą go posłowie wybierani w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w tajnym trybie głosowania. [Author ID1: at Thu May 5 20:23:00 2005 ]Wybory posłów odbywają się wg systemu proporcjonalnego. Wybory są wolne a głosowanie osobiste. [Author ID1: at Thu May 5 20:24:00 2005 ]Wybrani posłowie tworzą Sejm, który jako organ państwa może podejmować prawomocne rozstrzygnięcia po zebraniu się na pierwszym posi[Author ID1: at Thu May 5 20:26:00 2005 ]edzeniu zwołanym przez Prezydenta, z[Author ID1: at Thu May 5 20:27:00 2005 ]łożeniu przez posłów ślubowania ( do 3 miesięcy od chwili ogłoszenia wyborów ) oraz po wyborze Marszałka Sejmu.[Author ID1: at Thu May 5 20:28:00 2005 ]

Funkcje Sejmu RP[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- ustro[Author ID1: at Thu May 5 20:29:00 2005 ]j[Author ID1: at Thu May 5 20:30:00 2005 ]odawcza [Author ID1: at Thu May 5 20:29:00 2005 ]-[Author ID1: at Thu May 5 20:30:00 2005 ] związana [Author ID1: at Thu May 5 20:29:00 2005 ]z uchwałami i zmianami Konstytucji[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- ustawodawcza[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- kontrolna[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- kreacyjna[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- współuczestniczenie w kreowaniu polityki państwa[Author ID1: at Thu May 5 20:30:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 20:19:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 20:19:00 2005 ]

Organy wewnętrzne Sejmu:

- Marszałek Sejmu (kieruje obradami sejmu), Prezydium Sejmu (kieruje obradami izb) Konwent Seniorów, komisje Sejmowe, Komisje nadzwyczajne - w tym śledcze.

Funkcja kreacyjna parlamentu polega na możliwości powołania i odwołania określonych organów państwowych a także na wpływaniu na ustalenie ich składu osobowego. Samodzielnie przez Sejm: - wybór na l posiedzeniu Sejmu na okres jego kadencji 2 z-ców przew. i 16 Członków TS na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy 35 posłów większością głosów, indywidualnie wybór 15 sędziów TK na okres 9 lat większością głosów, wybór 11 członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, wybór Prezesa RM i członków RM Przez Sejm za zgodą Senatu - powołanie Prezesa NIK (6 lat) Rzecznika Praw Obywatelskich (5 lat) Generalnego Inspektora ochrony danych osobowych, powołanie Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Przez Sejm na wniosek Prezydenta - powołanie Prezesa NBP

Odrębnie przez Sejm i Senat - wybór części składu osobowego Krajowej Rady Sądownictwa - 4 członków Seim[Author ID1: at Wed May 4 22:48:00 2005 ]Sejm [Author ID1: at Wed May 4 22:48:00 2005 ].[Author ID1: at Wed May 4 22:48:00 2005 ] 2 Senat

Marszałek Sejmu wybierany jest przez Sejm z grona posłów. Do Marszałka Sejmu należy:

- zwoływanie posiedzeń Sejmu

- przewodniczenie obradom Sejmu

- czuwanie nad tokiem i terminowością prac Sejmu

- kierowanie pracami Prezydium Sejmu i przewodniczenie jego obradom

- nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym

- prowadzenie prac z zakresu stosunków Senatem,

- prowadzenie prac z zakresu stosunków Sejmu z parlamentami innych krajów

- udzielanie posłom niezbędnej pomocy w ich pracach

- sprawowanie pieczy nad porządkiem i spokojem na całym obszarze należącym od Sejmu

- nadawanie statutu Kancelarii Sejmu.

W skład prezydiów izb wchodzą: marszałek i wicemarszałkowie.

Kompetencje Prezydiów dają się ująć w trzy grupy:

- kompetencje związane z tokiem prac izb,

- kompetencje wobec komisji izb,

- kompetencje w stosunku do posłów i senatorów.

Konwent Seniorów - skład, znaczenie.

W skład Konwentu Seniorów w Sejmie wchodzą: Marszałek i wicemarszałkowie /czyli członkowie Prezydium Sejmu/ oraz przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów oraz przedstawiciele porozumień poselskich , poselskich także klubów parlamentarnych, jeżeli reprezentują co najmniej 15 posłów oraz kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą.

Zadania Konwentu Seniorów polegają na opiniowaniu:

- projektów planów prac Sejmu

- projektów porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu

- wniosków co do wyboru przez Sejm jego organów

- zadań i przebiegu prac Kancelarii Sejmu

-innych spraw przekazanych przez Marszałka.

Komisje parlamentarne - rodzaje, zadania.

Komisje sejmowe są organami powołanymi do rozpatrywania i przygotowania spraw stanowiących przedmiot obrad Sejmu / każda sprawa która będzie przedmiotem obrad Sejmu musi być skierowana do odpowiedniej komisji/, wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu, a także są organami kontroli sejmowej, w zakresie określonym Konstytucją i ustawami.

Rodzaje komisji:

- stałe - dzielą się na resortowe i wiodące

- nadzwyczajne- są powoływane do rozpatrzenia określonego zagadnienia

- komisja śledcza - do zbadania określonej sprawy, powołuje ją Sejm

Za początek polskiego Sejmu zwykło się uznawać rok 1493, czyli ukształtowanie się Sejmu Walnego złożonego z trzech stanów sejmujących: króla, senatu i izby poselskiej. Obecnie struktura Sejmu wygląda zupełnie inaczej. Sejm składa się z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Kadencja Sejmu trwa 4 lata. Rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia i trwa do czasu zebrania się posłów na pierwszym posiedzeniu Sejmu następnej kadencji. Każdy poseł jest reprezentantem całego narodu i nie może być odwołany. Chroni go immunitet poselski, którego celem jest zapewnienie mu odpowiednich warunków działania. Może on być uchylony przez Sejm kwalifikowaną większością dwóch trzecich głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Posłowie tworzą w Sejmie kluby lub koła oparte na zasadzie przynależności do ugrupowań politycznych (klub tworzy co najmniej 15 posłów, koło - 3). Głównymi organami współczesnego Sejmu RP jest Marszałek Sejmu, który reprezentuje Sejm, przewodniczy obradom, stoi na straży jego praw i godności, zwołuje Konwent Seniorów, reprezentuje Sejm na zewnątrz, kieruje pracami Prezydium Sejmu. W razie opróżnienia urzędu Prezydenta Marszałek Sejmu sprawuje funkcje głowy państwa. Wybierani przez Sejm Marszałek i wicemarszałkowie tworzą Prezydium Sejmu i kierują jego pracami. Prezydium Sejmu zwołuje posiedzenia Sejmu, ustala plany i kalendarz prac oraz nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym. Organem zapewniającym współdziałanie i współprace klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu jest Konwent Seniorów, w skład którego wchodzą Marszałek, wicemarszałkowie oraz przewodniczący klubów. Jego zadaniem jest także wspomaganie prezydiów w ich pracach Sejm wyłania ze swego grona stałe komisje sejmowe (jest ich 27), które rozpatrują i przygotowują sprawy przekazane pod ich obrady przez Sejm lub Prezydium Sejmu. Komisje sejmowe są również organami Sejmu w zakresie kontroli działalności organów państwowych, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji w zakresie wprowadzania w życie i wykonywania ustaw i uchwał Sejmu. Stałe komisje w sejmowe to m.in. Komisja Zdrowia, Komisja Kultury i Środków Masowego Przekazu. W celu rozpatrzenia, konkretnych ważnych spraw, powoływane są komisje nadzwyczajne. Sejm może również powoływać komisje śledcze. Sejm może zostać rozwiązany mocą własnej uchwały (podjętej większością dwóch trzecich ustawowej liczby posłów) lub w szczególnych okolicznościach przez Prezydenta. Sejm wraz z Senatem, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu, tworzą - w przypadkach określonych w ustawie konstytucyjnej - Zgromadzenie Narodowe. Bierze ono udział w uchwalaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, odbiera przysięgę od nowo wybranego Prezydenta i podejmuje uchwałę o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia, przed Trybunałem Stanu. Sejm w naszym kraju, spełnia cztery podstawowe funkcje ustrojodawczą, ustawodawczą, kreacyjną oraz kontrolną. W ramach funkcji ustrojodawczej Sejm uczestniczy w procesie przygotowania i uchwalenia konstytucji: wybiera większość członków Komisji Konstytucyjnej, a następnie - wspólnie z Senatem - uchwala konstytucję, która podlega przyjęciu w drodze referendum. Sejm uchwala też ustawy konstytucyjne kwalifikowaną większością dwóch trzecich głosów oraz inne ustawy regulujące podstawowe zagadnienia dotyczące ustroju państwa np. ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli lub samorządzie terytorialnym. Podstawową funkcją Sejmu jest uchwalanie ustaw (funkcja ustawodawcza). Polega ona na obowiązku parlamentu do stanowienia ustaw jako podstawowych i powszechnie obowiązujących aktów prawnych. Materią ustawową są w szczególności prawa i obowiązki obywateli. Ustawą o szczególnym znaczeniu jest ustawa budżetowa. Sejm może upoważnić Radę Ministrów do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, ale tylko w określonym zakresie i na określony czas. Ustawą można uregulować każdą sprawę w państwie. W drodze ustawy Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych. Sejm podejmuje niektóre decyzje w drodze uchwały, np. zarządza referendum, przyjmuje założenia polityki finansowej państwa. Do uprawnień sejmu należy także podejmowanie uchwał o wprowadzeniu stanu wojennego. By ustawa powstała, najpierw należy zgłosić inicjatywę ustawodawczą, następnym krokiem jest przekazanie jej do Prezydium Sejmu. Zasadnicza praca Sejmu nad ustawą odbywa się w trybie trzech czytań. Uchwalona ustawa trafia do Senatu, gdzie podejmuje się decyzję o przyjęciu ustawy (wtedy przesyłana jest do prezydenta), odrzuceniu jej w całości bądź wprowadzeniu poprawek. Funkcja kreacyjna Sejmu polega na uczestnictwie w powoływaniu ministrów na niektóre stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich. Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje i odwołuje prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz pierwszego prezesa Sądu Najwyższego Na wniosek Marszałka lub grupy posłów (35) Sejm powołuje i odwołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli i powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich. Sejm wybiera członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Natomiast funkcję kontrolną pełni Sejm poprzez:[Author ID1: at Thu May 5 20:03:00 2005 ]

- udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa;- odbieranie i rozpatrywanie sprawozdań z działalności i pracy rządu;[Author ID1: at Thu May 5 20:04:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 20:04:00 2005 ]

- interpelacje i zapytania poselskie kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów;

- wyrażanie Radzie Ministrów lub poszczególnym ministrom wotum nieufności bezwzględną większością głosów;

- prowadzenie kontroli problemowych.[Author ID1: at Thu May 5 20:07:00 2005 ]

  1. Poseł

Poseł jest reprezentantem całego narodu i nie może być związany żadnymi instrukcjami wyborców. Chroni go immunitet poselski. Wykonywanie mandatu posła wiąże się z koniecznością dochowania godności urzędu oraz powstrzymania się od wszelkich działań, które mogłyby podważać zaufanie wyborców, wywoływać wątpliwości co do uczciwości parlamentarzysty itp. Konstytucja wprowadza w tym zakresie stosowne regulacje, polegające m.in. na wyłączeniu możliwości sprawowania jednocześnie mandatu posła i senatora, zakazie łączenia mandatu poselskiego z funkcjami publicznymi. Poseł nie może być jednocześnie Prezesem NBP, NIK, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka ani ich zastępcą, członkiem Rady Polityki Pieniężnej, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, a ponadto nie może być zatrudniony w Kancelarii Sejmu i Senatu, oraz Kancelarii Prezydenta ani w administracji rządowej. Zakazy te nie dotyczą jednak członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej. Istnieje również grupa osób, które nie mogą sprawować mandatu poselskiego ze względu na wykonywany zawód czy służbę. Dotyczy to sędziów, prokuratorów, urzędników służby cywilnej, żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, policjantów oraz funkcjonariuszy służb ochrony państwa (np. UOP). Posłowie w toku sprawowania swoich funkcji korzystają z immunitetu. Oznacza to, iż nie mogą być oni pociągnięci do odpowiedzialności za swoje czynności wchodzące w zakres sprawowania mandatu - ani w czasie jego trwania ani też po jego wygaśnięciu. Poseł czy senator podejmujący np. działania w celu ochrony interesów swoich wyborców nie ponosi za nie odpowiedzialności tak jak każdy obywatel, a jedynie może ponieść odpowiedzialność przed Sejmem. W wypadku, gdyby naruszył prawa osób trzecich, może odpowiadać przed sądem tylko za zgodą Sejmu. Jeśli poseł popełnił czyn, za który może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej, to w trakcie trwania mandatu taka odpowiedzialność zależy od wyrażenia zgody przez odpowiednią izbę parlamentu (uchylenia immunitetu). Posłowie tworzą w Sejmie kluby lub koła oparte na zasadzie przynależności do partii lub ugrupowań politycznych (klub tworzy co najmniej 15 posłów, koło - 3 posłów).

  1. Senat - struktura; kompetencje, tryb i zasady działania, charakter; funkcje

Organy Senatu :

- Marszałek Senatu, Prezydium Senatu - jako organy kierownicze

- Konwent Seniorów, Komisje Senackie -jako organy pomocnicze.

Na zasadach określonych w regulaminie Sejmu i Senatu posłowie i senatorowie mogą

tworzyć kluby, koła i zespoły. Szczególne miejsce posiadają kluby i koła. W sejmie klub

może utworzyć 15 posłów w Senacie 7 senatorów, koła muszą liczyć minimum 3 posłów lub

senatorów. Podstawą tworzenia klubów i kół jest przynależność polityczna (przynależność

tylko do jednego koła bądź klubu).

Na zasadach inne niż polityczne - można tworzyć zespoły poselskie (senatorskie).

Przynależność do zespołu nie wyklucza przynależności do koła.

Korzyści z utworzenia klubu: dyscyplinowanie członków klubu, prawo wnoszenia projektów

ustaw i uchwał, przewodniczący lub zastępca wchodzi w skład konwentu Seniorów, wnioski

klubu bierze się pod uwagę przy ustalaniu porządku dziennego obrad, przedstawicielom

klubów przysługuje dłuższy czas przemowy w trakcie debaty parlamentarnej.

SENAT:

Senat jest drugą izbą parlamentu. Wyłoniony on został w końcu XV w. z rady królewskiej (najwyżsi dostojnicy państwowi, biskupi, wojewodowie, kasztelanowie). W II Rzeczypospolitej sprawował funkcje izby wyższej parlamentu. Po II wojnie światowej instytucja Senatu została zniesiona. Po przeprowadzonych w wyniku ustaleń OKRĄGŁEGO STOŁU wyborach w czerwcu 1989 r. Senat został jedna z izb parlamentu o 4-letniej kadencji, i wraz z Sejmem stał się centrum życia politycznego kraju. W jego skład wchodzi 100 Senatorów, wybieranych w województwach w wyborach wolnych, powszechnych, równych, bezpośrednich, większościowych, w głosowaniu tajnym. Senat uczestniczy w uchwalaniu ustaw, podejmuje także niektóre ważne decyzje, oraz opiniuje akty Prezydenta czy Sejmu, wyraża na nie zgodę. Senatorowie wykonują swoje zadania poprzez udział w posiedzeniach senatu, w pracach ustawodawczych, utrzymywanie kontaktów z wyborcami, podejmowania interwencji w sprawach problemowych oraz udział w posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego. Senatorowie podobnie jak posłowie są reprezentantami narodu i przysługuje im immunitet. W senacie mogą tworzyć się koła i kluby senackie. Koło tworzy co najmniej 3 senatorów natomiast klub 7. Senator może należeć tylko do jednego koła lub klubu. Szczegółowa organizacja Senatu i plan i porządek jego prac określony jest w „Regulaminie Senatu RP”. Podstawowym organami senatu są:

1) Marszałek Senatu, który stoi na straży praw i godności Senatu oraz reprezentuje go. Zwołuje posiedzenia wyższej izby parlamentu, ustala projekt porządku obrad, przewodniczy obradom oraz czuwa nad przebiegiem i terminowością prac Senatu i jego organów, prowadzi sprawy z zakresu stosunków z Sejmem, sprawuje nadzór nad pracami komisji senackich i zleca im rozpatrzenie konkretnych spraw. Do jego obowiązków należy także, ustalanie budżetu Kancelarii Senackiej oraz sprawowanie pieczy nad porządkiem i spokojem na całym obszarze należącym do Senatu.

2) Prezydium Senatu, tworzą Marszałek i trzej wicemarszałkowie. Marszałek ma obowiązek kierować pracami Prezydium, ustalać planu pracy, oraz przewodniczyć obradom. Do zakresu działań jego zalicza się m.in. zlecanie komisjom konkretnych spraw, czuwanie nad pracą senatorów, opiniowanie spraw wniesionych przez Marszałka, powoływanie doradców senackich.

3) Konwent Seniorów, jest organem zapewniającym współdziałanie klubów oraz kół senackich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu. Tworzą go Marszałek, wicemarszałek oraz senatorowie - przedstawiciele kół i klubów. Do jego zadań należą m.in. opiniowania projektów porządków obrad oraz planu pracy Senatu, a także wskazywanie nowych, potrzebnych inicjatyw ustawodawczych. Zwoływany jest z inicjatywy Marszałka Senatu, Prezydium lub na wniosek klubu.

4) Komisje Senatu. Są one powoływane do rozważania i opracowywania konkretnych spraw z własnej inicjatywy lub na zlecenie Marszałka, Senatu lub Prezydium. W ramach swoich kompetencji rozpatrują i przedstawiają sejmowi sprawozdania dotyczące uchwalonych przez Sejmu ustaw. Mają one charakter problemowy lub branżowy. W Senacie istnieje 14 stałych komisji. Są to m.in.:

- Komisja Nauki i Edukacji Narodowej - której zadaniem jest organizacja i rozwój badań naukowych, system kształcenia i wychowania, system doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry naukowej, opieka nad dziećmi i młodzieżą, organizacja instytucji naukowych i oświatowych, współpraca naukowa z zagranicą.

- Komisja Obrony Narodowej - o której działalność obejmuje zakres obronności i bezpieczeństwa państwa, przemysłu zbrojeniowego, działalności i funkcjonowania sił zbrojnych.

- Komisja Praw Człowieka i Praworządności - jej zadaniem jest określanie prawa i wolności obywatelskich, ich instytucjonalne gwarancje. Obejmuje również sprawy związane z wymiarem sprawiedliwości i bezpieczeństwem publicznym, przestrzeganiem prawa człowieka oraz prawa karnego. Przedmiotami obrad Senatu są najczęściej : ustawy uchwalone przez Sejm, projekty ustaw, wnioski komisji oraz senatorów, sprawozdania z zakresu działań komisji oraz np. Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Omawiane są również problemy wynikające z działalności Trybunału Konstytucyjnego.

  1. Senator.

  2. Wybory do Sejmu.

Wyborcy wybierają posłów (nie Sejm). [Author ID1: at Wed May 4 23:34:00 2005 ]Posłowie zostają Sejmem po dopełnieniu pewnych formalności[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Obwód głosowan[Author ID1: at Thu May 5 00:00:00 2005 ]ia - obszar (terytorium) umowny, prawnie określony przez uprawniony podmiot, z którego wszyscy wyborcy mają wskazany lokal wyborczy, w którym realizują prawo wyborcze ([Author ID1: at Thu May 5 00:01:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 00:03:00 2005 ]g[Author ID1: at Thu May 5 00:02:00 2005 ]łosowanie ) [Author ID1: at Thu May 5 00:01:00 2005 ] nie może się krzyżować z innymi obwodami za wyjątkiem wydzielonych obwodów zamkniętych ( szpitale, zakłady karne). Obwód głosowania musi obejmować [Author ID1: at Thu May 5 00:04:00 2005 ]wszystkich[Author ID1: at Thu May 5 00:05:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 00:04:00 2005 ]wyborców (od 500 do 3000 uprawnionych), odległość musi być dogodna dla wszystkich wyborców. [Author ID1: at Thu May 5 00:05:00 2005 ]Obwodowa Komisja Wyborcza - organ kolegialny właściwy dla danego obwodu wyborczego tworzona w celu organizacji, przeprowadzenia i obliczenia wyników głosowania (nie wyniku wyborów). [Author ID1: at Thu May 5 00:06:00 2005 ]Komisja nie może wydać karty do głosowania osobie, która nie jest umieszczona na spisie wyborców. [Author ID1: at Thu May 5 00:08:00 2005 ]Komisja dysponuje pieczęcią, urną, protokołami głosowania, kartami do głosowania, pomieszczeniem za zasłoną. [Author ID1: at Thu May 5 00:10:00 2005 ]Komisja obwodowa musi wyniki swojej pracy opublikować. Lokal wyborcz[Author ID1: at Thu May 5 00:11:00 2005 ]y [Author ID1: at Thu May 5 00:13:00 2005 ]- miejsce, w którym pracuje OKW, muszą się tam znajdować elementy wystroju wskazujące na jej charakter - musi być oznakowany, wewnątrz obwieszczenie o obwodzie głosowania, muszą być co [Author ID1: at Thu May 5 00:14:00 2005 ]najmniej[Author ID1: at Thu May 5 00:15:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 00:14:00 2005 ]2 osoby z komisji ( komisja musi być wieloosobowa), musi być stół, lista wyborcó[Author ID1: at Thu May 5 00:15:00 2005 ]w. Spisy muszą być wcześniej [Author ID1: at Thu May 5 00:16:00 2005 ]ogłoszone[Author ID1: at Thu May 5 00:18:00 2005 ] d[Author ID1: at Thu May 5 00:19:00 2005 ]o[Author ID1: at Thu May 5 00:18:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 00:16:00 2005 ]publicznej wiadomości[Author ID1: at Thu May 5 00:18:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 00:11:00 2005 ], aby można było sprawdzić i reklamować brak na liście, pomieszczenie za zasłoną, urna widoczna dl[Author ID1: at Thu May 5 00:19:00 2005 ]a[Author ID1: at Thu May 5 00:20:00 2005 ] komisji[Author ID1: at Thu May 5 00:19:00 2005 ]. Komisja wyborcza może wpisać na listę na podstawie zaświadczenia. Zaświadczenie wydaje się osobie w UG w tym [Author ID1: at Thu May 5 00:21:00 2005 ]momencie[Author ID1: at Thu May 5 00:22:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 00:21:00 2005 ]jest ona skreślona z listy obwodu do kt[Author ID1: at Thu May 5 00:22:00 2005 ]ór[Author ID1: at Thu May 5 00:23:00 2005 ]ego należy[Author ID1: at Thu May 5 00:22:00 2005 ].[Author ID1: at Thu May 5 00:23:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Okręg wyborczy jest to prawnie określony obszar ustalony dla określenia ile osób z danego obszaru [Author ID1: at Thu May 5 00:23:00 2005 ]będzie wybieranych. Z okręgiem wyborczym nie wiąże się żadna komisja wyborcza. Okręg wyborczy jest obszarem większym od obwodu. [Author ID1: at Thu May 5 00:24:00 2005 ]Iloraz wyborczy - liczba osób przypadających na mandat. Obwód wyborczy może należeć do kilku okręgów -> komisja musi mieć oddzielne listy dla różnych okręg[Author ID1: at Thu May 5 00:25:00 2005 ]ów, osobno zlicza głosy[Author ID1: at Thu May 5 00:27:00 2005 ]

Wybory na Prezydenta RP -> okręg wyborczy to obszar RP[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Wybory na posła -> OW to województwo, suma województw lub część województwa[Author ID1: at Thu May 5 00:29:00 2005 ]

Wybory do Senatu -> OW to województwo lub połączone wojew[Author ID1: at Thu May 5 00:32:00 2005 ]ó[Author ID1: at Thu May 5 00:33:00 2005 ]dztwa[Author ID1: at Thu May 5 00:32:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 00:29:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Wybory do Sejmiku Województwa -> województwo[Author ID1: at Thu May 5 00:33:00 2005 ]

Wybory do Rad Powiatu -> gminy lub sumy gmin[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Wybory do Rady Gminy ->[Author ID1: at Thu May 5 00:34:00 2005 ] sołectwa lub osiedla[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Wybory wójta -> cała gmina lub [Author ID1: at Thu May 5 00:35:00 2005 ]miasto[Author ID1: at Thu May 5 00:35:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Cechy wyborów określone przez Konstytucję:[Author ID1: at Wed May 4 23:37:00 2005 ]

Liczba ludności (mieszkańców nie wyborców) przypadająca na 1 mandat jest to iloraz wyborczy lub siła mandatu[Author ID1: at Wed May 4 23:39:00 2005 ]

Cechy nieuregulowane przez konstytucję[Author ID1: at Wed May 4 23:43:00 2005 ]:[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Wed May 4 23:34:00 2005 ]

  1. Wybory do Senatu.

Na liście kandydatów do senatu kolejność jest alfabetyczna, nie ma list[Author ID1: at Wed May 4 23:57:00 2005 ] partyjnych, lista kandydatów ma charakter terytorialny[Author ID1: at Wed May 4 23:59:00 2005 ][Author ID1: at Wed May 4 23:56:00 2005 ]

[Author ID1: at Wed May 4 23:54:00 2005 ]

  1. Kadencja Sejmu i Senatu.

Kadencja jest to prawnie określony czas trwania pełnomocnictw organu, czyli okres na jaki został wybrany i w jakim może sprawować swoje funkcje. Kadencja Sejmu i Senatu rozpoczyna się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie. Zakończenie kadencji może nastąpić w sposób zwyczajny - po 4 latach lub w sposób nadzwyczajny, gdy Sejm podjął uchwałę o skróceniu swej kadencji większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Tego rodzaju decyzja może być podjęta w każdym czasie. Rozwiązać go może również Prezydent gdy:

- ustawa budżetowa nie zostanie przedstawiona Prezydentowi do podpisu w terminie 4 miesięcy od przedłożenia jej projektu Sejmowi (skrócenie fakultatywne) - w przypadku nieudzielenia wotum zaufania Radzie Ministrów (obligatoryjne)

Zasada dyskontynuacji prac parlamentu oznacza to, że nowo wybrany parlament nie przejmuje dorobku poprzedniej kadencji i prace nad ustawami rozpoczyna od nowa. Ta zasada nie ma odniesienia do obywatelskiego projektu ustawodawczego. Prezydent zarządza wybory do Sejmu i Senatu RP. Jeżeli Prezydent skraca kadencje parlamentu to zarządzając ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji.

  1. Tryb ustawodawczy; zwykły.

Podstawowe [Author ID1: at Thu May 5 22:17:00 2005 ]etapy trybu ustawodawczego RP[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Podmioty inicjatywy ustawodawczej[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- co najmniej 100.000 obywateli R[Author ID1: at Thu May 5 22:18:00 2005 ]P[Author ID1: at Thu May 5 22:19:00 2005 ] ( czynne prawo wyborcze)[Author ID1: at Thu May 5 22:18:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- co najmniej 15 posłów[Author ID1: at Thu May 5 22:19:00 2005 ]

- [Author ID1: at Thu May 5 22:21:00 2005 ]Senat RP In pleno zwykłą większością głosów przy quorum co najmniej 50%[Author ID1: at Thu May 5 22:20:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- Prezydent RP[Author ID1: at Thu May 5 22:21:00 2005 ]

- Rada Ministrów In pleno [Author ID1: at Thu May 5 22:22:00 2005 ]-[Author ID1: at Thu May 5 22:23:00 2005 ] obradująca[Author ID1: at Thu May 5 22:22:00 2005 ]

Wszystkie podmioty projekt ustawy wraz z uzasadnieniem [Author ID1: at Thu May 5 22:23:00 2005 ]kierują[Author ID1: at Thu May 5 22:24:00 2005 ] do Marszałka[Author ID1: at Thu May 5 22:23:00 2005 ] Sejmu. Rada Ministrów ma obowiązek dołączyć także projekty aktów wykonawczych ( rozporządzeń )[Author ID1: at Thu May 5 22:24:00 2005 ]

I czytanie Marszałek:[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- zwraca projekt z przyczyn formalnych[Author ID1: at Thu May 5 22:25:00 2005 ] ( zbyt mała liczba [Author ID1: at Thu May 5 22:29:00 2005 ]przedkładających[Author ID1: at Thu May 5 22:30:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 22:29:00 2005 ]projekt lub podmiot niekompetentny ( Prezes Rady Ministrów, kancelaria Prezydenta )[Author ID1: at Thu May 5 22:30:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- proj[Author ID1: at Thu May 5 22:25:00 2005 ]ekt o szczególnym znaczeniu[Author ID1: at Thu May 5 22:25:00 2005 ] kieruje pod obrady sejmu ( sejm może odrzucić projekt ustawy zwykłą większo[Author ID1: at Thu May 5 22:26:00 2005 ]ścią [Author ID1: at Thu May 5 22:27:00 2005 ]lub skierować go do komisji)[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- pozostałe projekty ustaw kieruje do komisji sejmowych ( 1 lub więcej, wskazując wiodącą )[Author ID1: at Thu May 5 22:28:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 22:17:00 2005 ]

II [Author ID1: at Thu May 5 22:34:00 2005 ]c[Author ID1: at Thu May 5 22:35:00 2005 ]zytanie komisja składa sprawozdanie sejmowi. Sejm zgłasza poprawki i kieruje je do komisji Sejmowej.[Author ID1: at Thu May 5 22:34:00 2005 ]

III czytanie komisja składa sejmowi sprawozdanie. Sejm głosuje nad poprawkami ( może też [Author ID1: at Thu May 5 22:35:00 2005 ]odrzucić[Author ID1: at Thu May 5 22:37:00 2005 ] projekt zwykłą większością głosów ) a nast[Author ID1: at Thu May 5 22:35:00 2005 ]ępnie uchwala ustawę zwykłą większością głosów[Author ID1: at Thu May 5 22:36:00 2005 ].[Author ID1: at Thu May 5 22:37:00 2005 ]

Rozpatrzenie ustawy przez Senat [Author ID1: at Thu May 5 22:38:00 2005 ]

Marszałek Sejmu kieruje ustawę do Senatu, który ma trzy mo[Author ID1: at Thu May 5 22:39:00 2005 ]żliwości[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

    1. nie podejmuje żadnych działań przez 30 dni ( ustawa uznana jest za przyjętą )[Author ID1: at Thu May 5 22:41:00 2005 ]

    2. Przyjmuje ustawę bez zmian[Author ID1: at Thu May 5 22:42:00 2005 ]

    3. zgłasza poprawki lub odrzuca ustawę[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

W dwó[Author ID1: at Thu May 5 22:43:00 2005 ]ch pierwszych przypadkach ustawa jest [Author ID1: at Thu May 5 22:43:00 2005 ]kierowana[Author ID1: at Thu May 5 22:44:00 2005 ] do podpisu do [Author ID1: at Thu May 5 22:43:00 2005 ]Prezydenta, w trzecim przypadku wniosek rozpatruje Sejm, który może je odrzucić tylko bezwzględną większością głosów. [Author ID1: at Thu May 5 22:44:00 2005 ]Jeżeli Sejm [Author ID1: at Thu May 5 22:45:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 22:46:00 2005 ]

- [Author ID1: at Thu May 5 22:47:00 2005 ]nie odrzuci wniosku Senatu o odrzucenie ustawy postępowanie ustawodawcze kończy się [Author ID1: at Thu May 5 22:45:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 22:43:00 2005 ]

- sejm kieruje poprawki Senatu do komisji, która je rozpatruje i składa Sejmowi sprawozdanie. [Author ID1: at Thu May 5 22:47:00 2005 ]Sejm przekazuje ustawę do Prezydenta.[Author ID1: at Thu May 5 22:48:00 2005 ]

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Prezydent ma cztery możliwości [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1. podpisuje ustawę w ciągu 21[Author ID1: at Thu May 5 22:49:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 22:50:00 2005 ] dni[Author ID1: at Thu May 5 22:49:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 22:17:00 2005 ]

  1. Tryb ustawodawczy szczególny.

Normalny tryb postępowania ustawodawczego omówiony jest pkt 113. Oprócz tego

występują modyfikacje zwane szczególnymi procedurami ustawodawczymi. Mają one

zastosowanie do tzw. „ pilnego projektu ustawy", uchwalania ustawy budżetowej, kodeksów

oraz ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację.

Prawo uznania uchwalonego projektu ustawy za pilny przysługuje wyłącznie Radzie

Ministrów (istnieją pewne Wyłączenia: ustawy podatkowe, wyboru Prezydenta RP, Sejmu,

Senatu, org. sam. teryt.).

Znaczne odmienności występują przy uchwalaniu ustawy budżetowej - podręcznik str. 150-

151.

Szczególna procedura ustawodawcza zastała przewidziana także do zmiany Konstytucji i przy

wyrażaniu zgody na ratyfikację.

  1. Rola Prezydenta w procesie stanowienia prawa.

Prezydent w procedurze ustawodawczej ma prawo:

- przejawiania inicjatywy ustawodawczej

- zgłaszania poprawek do przedłożonych przez siebie projektów ustaw

- zgłaszania weta ustawodawczego

- wystąpienia do TK o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją

- zarządzania ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw - wydawanie rozporządzeń wykonawczych

- wydawanie na podstawie ustaw zarządzeń

- wydawanie na wniosek rady Ministrów rozporządzeń z mocą ustawy

  1. Rola „ okrągłego stołu „ w procesie transformacji ustrojowej.

„Okrągły stół” -> pierwsza pokojowa próba przejęcia władzy[Author ID1: at Wed May 4 23:03:00 2005 ]

5-6 VI 1989 r. [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1. Spisano porozumienie[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

2. Spisano protokół niezgodności[Author ID1: at Wed May 4 23:04:00 2005 ]

Stronę rządową reprezentował Janusz Reykowski, stronę opozycyjno- solidarnościową Bronisław Geremek[Author ID1: at Wed May 4 23:05:00 2005 ]. Porozumienie Okrągłego Stołu -> stanowisko w[Author ID1: at Wed May 4 23:06:00 2005 ] sprawie reform politycznych.[Author ID1: at Wed May 4 23:06:00 2005 ]

Podstawą porozumienia są:[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- zasada pluralizmu politycznego oparta na swobodnym wyborze w ramach demokratycznego ładu[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- wolność słowa ( stworzenie do tego warunków )[Author ID1: at Wed May 4 23:07:00 2005 ]

- demokratyczny tryb powoływania wszystkich przedstawicieli organów władzy państwowej[Author ID1: at Wed May 4 23:08:00 2005 ]

- niezawisłość sądów[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- niezawisły w pełni samorządny samorząd terytorialny [Author ID1: at Wed May 4 23:09:00 2005 ][Author ID1: at Wed May 4 23:03:00 2005 ]

[Author ID1: at Wed May 4 23:03:00 2005 ]

  1. Prezydent RP - zakres kompetencji.

W tym zakresie Prezydentowi RP przysługuje:

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu RP, jeżeli skraca kadencje parlamentu to również wyznacza termin nowych wyborów

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] zwołuje pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ]

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] wyznacza Marszałka Seniora w Sejmie i Senacie [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ]

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] skraca kadencje izb - występuje w roli arbitra [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ]

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] przejawia funkcje ustawodawcze

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] stosuje weto ustawodawcze

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] występuje do TK o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] zarządza ogłoszenie ustaw w dzienniku Ustaw RP

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] zwraca się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego

- [Author ID1: at Wed May 4 22:52:00 2005 ] zarządza referendum ogólnokrajowe (wymagana jest zgoda Senatu

- [Author ID1: at Wed May 4 22:53:00 2005 ] występuje do Sejmu z wnioskiem o powołanie Prezesa NBP

Kompetencje Prezydenta w stosunku do rządu i władzy sądowniczej.

[Author ID1: at Wed May 4 22:53:00 2005 ]

- Powołuje i odwołuje Radę Ministrów

- występuje od Sejmu z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, członka Rady Ministrów

- zwołuje Radę Gabinetową

- wydaje rozporządzenia wykonawcze

- wydaje zarządzenia

- wydaje - na wniosek Rady Ministrów- rozporządzenia z mocą ustawy

- powołuje trzech członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

- zleca przeprowadzenie kontroli NIK

- mianowanie - na wniosek premiera - Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych

- mianuje i odwołuje sędziów

- powołuje I PREZESA Sądu Najwyższego

- powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

- powołuje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego

- ma prawo wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Wed May 4 22:53:00 2005 ]

Prezydent RP reprezentuje państwo w stosunkach zewnętrznych i przysługuje mu prawo:

- [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ] mianowania i odwoływania pełnomocnych przedstawicieli w innych państwach i org.

Międzynarodowych

- [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ] przyjmowania listów uwierzytelniających przedstawicieli dyplomatycznych

- [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ] ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych

Współdziała w zakresie polityki zagranicznej z Premierem i ministrem spraw zagranicznych. Jest naczelnym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. Ponadto:

- [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ] nadaje ordery i odznaczenia [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ]

- [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ] nadaje tytuły naukowe

- [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ] nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ]

- [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ] stosuje prawo łaski

- [Author ID1: at Wed May 4 22:54:00 2005 ] wprowadza stan wojenny i wyjątkowy

Pierwszego Prezesa NSA, prawo łaski, TK - prawo występowania z różnymi wnioskami.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Prezydent ma możliwość obsadzania stanowisk w organach władzy sądowniczej. Realizując kompetencje w rym zakresie Pre[Author ID1: at Wed May 4 22:56:00 2005 ]zydent:[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- mianuje sędziów na wniosek Krajowej Rady Sądowniczej[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- odwołuje Sędziów Sadu najwyższego na wniosek KRS[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- powołuje I Prezesa Sądu Najwyższego spośród kandydatów przedstawionych przez[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- powołuje prezesów sądu najwyższego,[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- powołuje Prezesa Naczelnego Sadu Administracyjnego - Powołuje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego - Wskazuje 1 członka Krajowej Rady Sądownictwa[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- ma prawo występować z wnioskami do Trybunału Konst. o zbadanie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- może wystąpić z prawem łaski[Author ID1: at Wed May 4 22:56:00 2005 ]

Prezydent RP jest on [Author ID1: at Wed May 4 22:49:00 2005 ]głową państwa, jest najważniejszym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy publicznej. Wybierany przez naród nie ma statusu jego przedstawicielstwa, ale status najwyższego przedstawiciela państwa... ma szansę stać się istotnym elementem przyszłego silnego demokratycznego państwa. Będąc organem egzekutywy Prezydent wypełnia 2 funkcje: 1) jest strażnikiem przestrzegania konstytucji po przez takie instrumenty jak np. odmowa podpisania ustawy, czy prawo jej zaskarżenia do trybunału Konstytucyjnego, ponadto swoje obowiązki ustrojowe musi wykonywać zgodnie z porządkiem konstytucyjnym i ściśle określonymi kompetencjami, 2) jest gwarantem suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności terytorialnej. W polskim systemie parlamentarno-gabinetowym prezydent nie odpowiada za swoje czynności urzędowe, ani przed parlamentem , ani cywilnie, może być tylko pociągnięty do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem stanu. Odpowiada on przed TS za naruszenie konstytucji lub ustaw, jak również za inne przestępstwo i wówczas ma się do czynienia z odpowiedzialnością karną ale także przed TS. Prezydenta w stan oskarżenia może postawić Zgromadzenie Narodowe w wyniku uchwały 2/3 głosów. Wybór - wybory prezydenta odbywają się w sposób równy, bezpośredni i w głosowaniu tajnym. Wybór dwustopniowy jest analogiczny do zastosowanego we Francji. Ważność wyborów zatwierdza Sąd Najwyższy w składzie całej izby administracyjnej, pracy i ubezpieczeń społecznych. Prezydent wybierany jest na 5-letnią kadencję a maksymalny okres urzędowania to dwie kadencje. Ograniczenie to wywodzi się z tradycji republikańskiej, gdyż chciano uniknąć między innymi dziedziczność władzy. Akty urzędowe- wyrazem woli prezydenta są akty urzędowe które są prawnymi czynnościami urzędowymi podejmowanymi w zakresie konstytucyjnych i ustawowych kompetencji. Do I grupy zaliczamy rozporządzenie z mocą ustawy wydawane wyłącznie w czasie stanu wojennego na wniosek Rady Ministrów i rozporządzenie zwykłe lub wykonawcze które są aktami prawa powszechnie obowiązującego. Jednocześnie Prezydent w sferze wewnętrznej wydaje zarządzenia i postanowienia. Do II grupy zaliczamy akty które podejmuje korzystając ze ściśle określonych kompetencji między innymi: Zarządzenie wyborów do sejmu i senatu, zwoływanie pierwszego posiedzenia tych izb, zarządzania referendum, powoływania i odwoływania z urzędu i stanowisk. W zakresie form i procedur związanych z tymi aktami ważne jest iż będzie orzecznictwo TK. Po za wymienionymi formami są takie akty Prezydenta które nie mają cechy aktu prawnego np. podpis pod ratyfikowaną umową międzynarodową czy też wnioski do TK w ramach tzw. pytania o treść prawa. Na akcie urzędowym głowy państwa pierwszej grupy musi złożyć podpis premier który z tego tytułu ponosi odpowiedzialność przed sejmem, nazywa się to kontrasygnatą, nie jest to ubezwłasnowolnienie Prezydenta lecz cecha naszego systemu parlamentarno-gabinetowego który zapewnia współdziałanie prezydenta z rządem i jednolitość kształtowania praktyki dualistycznej egzekutywy. Prerogatywy Prezydenta czyli akty urzędowe podejmowane osobiście bez obowiązku kontrasygnaty. Klasyfikacja jego kompetencji jest następująca: 1) w zakresie spraw zagranicznych współdziała z rządem i ratyfikuje za zgodą wyrażona w ustawie umowy międzynarodowe, 2) w zakresie zwierzchnictwa sił zbrojnych obronności i bezpieczeństwa państwa na czas wojny i pokoju między innymi zarządza stan wojenny, mobilizację i użycie sił zbrojnych. W tej mierze jest to symboliczne skupienie władzy wojskowej i realizowane jest głównie po przez czynności polityczne, 3) ma klasyczne uprawnienia głowy państwa to jest stosuje prawo łaski, nadaje obywatelstwo, nadaje ordery itp.

[Author ID1: at Wed May 4 22:56:00 2005 ]

  1. Rada Ministrów - zadania i kompetencje, struktura.

Skład RM określony jest ogólnie poprzez wymienienie członków rządu:

- Prezes RM - obligatoryjnie

- Wiceprezesi RM - fakultatywnie - Ministrowie - obligatoryjnie

- Przewodniczący określonych w ustawach komitetów - fakultatywnie Ministrowie resortowi kierują działem administracji, ministrowie bez teki wypełniają zadania wyznaczone przez premiera.

Rada Ministrów jest ponadto jedynym organem, który posiada wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej w zakresie ustawy budżetowej.

  1. Rada Ministrów również koordynuje i kontroluje prace wszystkich organów administracji rządowej. W tym zakresie, może uchylać rozporządzenia lub zarządzenia ministrów , kierując działalnością wojewodów.

Rada Ministrów granicach swoich konstytucyjnych ustawowych kompetencji rozpatruje sprawy w trybie zapewniającym kolegialne podejmowanie rozstrzygnięć oraz ustalania i realizowania jednolitej polityki Rządu.

Rozstrzygnięcia podejmowane przez Radę Ministrów zapadają na posiedzeniach zwoływanych przez Prezesa RM w stałych terminach; zawiadomienie o posiedzeniu RM wraz z porządkiem obrad, doręcza uczestnikom posiedzenia Sekretarz RM, nie później niż na 5 dni przed datą posiedzenia. Premier ustala porządek posiedzeń i przewodniczy im. Udział członków RM w rozstrzyganiu spraw i podejmowaniu rozstrzygnięć na posiedzeniach rządu jest obowiązkowy. Posiedzenia rządu odbywają się przy obecności większości członków /co najmniej połowy/ a rozstrzygnięcia zapadają w formie uzgodnienia.

  1. Rada Ministrów - tryb tworzenia i dymisji.

Istnieje procedura powoływania RM przez Prezydenta RP i z jego inicjatywy. Prezydent desygnuje (wyznacza) Prezesa Rady Ministrów i uwzględniając jego propozycje odnośnie składu gabinetu powołuje go wraz z pozostałymi członkami RM w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:26:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:26:00 2005 ]

  1. Prezes Rady Ministrów - zadania, charakter prawny.

Prezes Rady Ministrów (zwany również Premierem) jest samodzielnym, centralnym organem administracji rządowej. Jego pozycja w rządzie ma znaczenie szczególne i uzewnętrznia się w powoływaniu i rekonstrukcji rządu(jako jedyny przedkłada. Prezydentowi propozycje zmian w Radzie Ministrów), przewodniczy obradom rządu, reprezentuje rząd, zapewnia wykonywanie polityki rządu. Sprawuje, nadzór nad samorządem terytorialnym, pełni funkcję zwierzchnika pracowników administracji rządowej i zwierzchnika korpusu służby cywilnej. Kieruje pracami legislacyjnymi Rady Ministrów wydaje rozporządzenia wykonawcze do ustaw, sprawuje nadzór nad centralnymi organami administracji - Główny Urząd Miar, GUS, Komisja Papierów Wartościowych, Polski Komitet Normalizacyjny, UOP, Urząd Zamówień Publicznych, Wyższy Urząd Górniczy itp. Powołuje i odwołuje niektórych kierowników urzędów centralnych, sekretarzy i podsekretarzy stanów, powołuje i odwołuje wojewodów i wicewojewodów. Współuczestniczy w wydawaniu Dziennika Ustaw i Monitora Polskiego.[Author ID1: at Thu May 5 21:26:00 2005 ]

  1. Administracja rządowa; centralna i terenowa.

  2. Samorząd terytorialny - istota, charakter, struktura, zadania i kompetencje.

W wyniku reformy wprowadzonej ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym oraz ustawą z dnia 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej w Rzeczpospolitej Polskiej został ukształtowany dualistyczny model ustroju administracji publicznej w terenie. Wyodrębniono dwa piony administracji terenowej: rządowy (zbudowany na zasadzie centralizmu i oparty na zawodowym aparacie urzędniczym) oraz samorządowy (ukształtowany na zasadzie decentralizacji). Gmina, będąca jednocześnie jednostką samorządu terytorialnego, stała się jednostką zasadniczego podziału terytorialnego stopnia podstawowego, województwo natomiast - jednostką zasadniczego podziału terytorialnego dla wykonywania zadań administracji rządowej i nie uzyskało statusu samorządowego. Zgodnie z postulatem decentralizacji, samorząd terytorialny, jako podstawowa i najpełniejsza forma decentralizacji administracji, powoływany jest do wykonywania zadań publicznych w sposób samodzielny. W związku z tym należy wydzielić z administracji niezależną od rządu, sferę lokalną i regionalną, podporządkować ją samorządowi terytorialnemu i przyznać jej prymat kompetencyjny. Przy rozłożeniu zadań między szczeblem centralnym i niższymi, nie następuje hierarchiczne podporządkowanie organów, ani w zakresie osobowym, ani rzeczowym. Jednocześnie organy szczebli niższych korzystają z ustanowionej prawem samodzielności i niezależności, podlegając jedynie nadzorowi sprawowanemu według kryterium legalności. Z kolei postulat decentralizacji nakazuje w obrębie ograniczonej sfery podlegającej administracji rządowej wyposażyć w możliwie szerokie uprawnienia lokalne i regionalne agendy rządowe. Podstawowe przepisy konstytucyjne dotyczące samorządu terytorialnego zostały zamieszczone w rozdziale I. W art. 16 ustrojodawca definiuje na poziomie konstytucyjnym wspólnotę samorządową. Tworzy ją „ogół mieszkańców” określonej jednostki podziału terytorialnego państwa, a zatem także cudzoziemcy i bezpaństwowcy, nie zaś jedynie obywatele polscy. Wspólnota samorządowa powstaje z mocy samego prawa. Przynależność do wspólnoty samorządowej nie jest równoznaczna z prawem wyborczym. Prawo wybierania ustawodawca bowiem przyznaje w ustawie z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, wyłącznie obywatelowi polskiemu, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat i stale zamieszkuje na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego, o ile nie został pozbawiony praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym i praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu, ani też nie został ubezwłasnowolniony prawomocnym orzeczeniem sądowym. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, przysługuje jej domniemanie kompetencji wobec tworzonego powiatu i województwa. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Konstytucja przyznaje jednostkom samorządu terytorialnego osobowość prawną. Jednostka taka jest odrębnym podmiotem prawa zarówno w sferze prawa cywilnego (prawa własności i innych praw majątkowych) jak i w sferze prawa publicznego. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej, realizowanej, w zależności od naruszenia granic samodzielności, zarówno przez sądy powszechne, jak i sądy administracyjne. Wśród zadań publicznych wyróżnia się zadania własne i zlecone. Jako zadania własne jednostka samorządu terytorialnego wykonuje zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Kompetencje przekazane samorządowi terytorialnemu powinny być rozdzielone między trzy szczeble samorządu: gminę, powiat, województwo, zgodnie z zasadą pomocniczości, co oznacza przekazanie kompetencji i zadań tej społeczności lokalnej lub regionalnej, która jest w stanie udźwignąć rozwiązanie problemu. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Działalność samorządu terytorialnego jest poddana nadzorowi z punktu widzenia legalności. Organami nadzoru nad działalnością jednostek są: Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, w zakresie spraw finansowych - regionalne izby obrachunkowe. Konstytucja przyznaje jednostkom samorządu terytorialnego (nie zaś ich organom) prawo zrzeszania się. Podstawowymi aktami prawnymi dotyczącymi ustroju jednostek samorządu terytorialnego są: ustawa o samorządzie terytorialnym, ustawa o samorządzie powiatowym oraz ustawa o samorządzie województwa. Przyjęte w regulacjach ustawowych rozwiązania nie naruszają statusu gminy, jako jednostki podstawowej samorządu terytorialnego. Nowy ustrój samorządowy nie jest hierarchiczny. Struktury samorządowe mają się uzupełniać, a nie nakładać. Ani samorząd powiatowy, ani wojewódzki nie będą sprawować nadzoru nad samorządem gminnym. Do gminy należy to wszystko, co nie zostało wyraźnie zastrzeżone dla innych organów.

GMINA

Gmina jest prawnie zorganizowanym terytorialnym związkiem osób określonym w ustawie jako wspólnota samorządowa. Ma odrębną od państwa osobowość prawną. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, na zasadach określonych przez ustawy, korzystając z samodzielności chronionej na drodze sądowej. Państwo nie może, poza wypadkami określonymi w przepisach ustawowych, wkraczać w sferę jej działalności. Zadaniem gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej. Gmina w wykonywaniu tychże zadań na swoim terenie jest suwerenna, a jej uprawnienia w tym zakresie mogą być ograniczone tylko przepisami ustaw. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki. Jednostki samorządu terytorialnego mogą sobie wzajemnie udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej, w przypadku zaistnienia klęski żywiołowej, nadzwyczajnego zagrożenia środowiska, katastrof lub innych zdarzeń losowych. Referendum gminne jest najwyższym organem stanowiącym gminy. Przedmiotem referendum gminnego może być każda sprawa ważna dla gminy, której załatwienie leży w kompetencjach jej organów. Organami gminy są: rada gminy oraz zarząd gminy. Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym we wszystkich sprawach gminy, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych do obligatoryjnego referendum. Uchwały rady gminy mogą być skierowane do wszystkich podmiotów na terenie gminy lub tylko do organów gminy.

POWIAT

Przez powiat należy rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową. Wszystkim mieszkańcom z tytułu zamieszkania na terenie określonego powiatu przysługują takie same prawa i obowiązki. Powiat ma odrębną od państwa i gmin osobowość prawną. Powiaty tworzy, łączy, dzieli i znosi Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Powiat, jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego, obejmować ma całe obszary graniczących za sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu. Powiaty mają być tworzone jedynie na obszarach gmin wiejskich i mniejszych miast. Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, co oznacza, że staje się odrębnym od państwa podmiotem. Większość zadań powiatowych ma charakter zadań własnych. Ustawodawca określa 22 dziedziny, w których powiat wykonuje w ramach ustaw zadania publiczne o charakterze ponadgminnym. Są to zadania w zakresie: edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej, polityki prorodzinnej, wspierania osób niepełnosprawnych, transportu i dróg publicznych, kultury i ochrony dóbr kultury, kultury fizycznej i turystyki, geodezji, kartografii i katastru, gospodarki nieruchomościami, zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego, gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody, rolnictwa, leśnictwa, i rybactwa śródlądowego, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy, ochrony praw konsumenta, utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, obronności, promocji powiatu, współpracy z organizacjami pozarządowymi. Mieszkańcy powiatu podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum powiatowe) lub za pośrednictwem organów powiatu. Organami powiatu są: rada powiatu i zarząd powiatu. Rada powiatu jest organem kolegialnym. Składa się z radnych tworzących ten organ powiatu na zasadach równości każdego z nich. Wybory do rad powiatu są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Liczba radnych uzależniona jest od liczby mieszkańców powiatu, nie może jednak przekraczać 60 radnych.

SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA

Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową. Województwo jako element ustroju terytorialnego państwa oznacza zarówno jednostkę samorządu terytorialnego jak i największą jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju do wykonywania administracji publicznej. Zasadniczym celem nowego województwa jest kreowanie rozwoju regionu oraz wykonywanie usług publicznych o charakterze i zasięgu regionalnym. W celu wykonania zadań województwo tworzy wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne i może zawierać umowy z innymi podmiotami. Samorząd województwa prowadzi politykę rozwoju województwa (kreowanie rynku pracy, utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej, pozyskiwanie środków finansowych itd.). Samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa. Województwo jako osoba prawna działa poprzez swoje organy. Organami samorządu województwa są sejmik województwa oraz zarząd województwa. Aktualny podział terytorialny obciążony jest licznymi wadami. Analiza stanu i struktury administracji publicznej od dłuższego czasu wskazuje na konieczność przeprowadzenia istotnych zmian w zakresie kompetencji, struktury organów i sposobu ich funkcjonowania. Niezbędna staje się kontynuacja reformy samorządowej zapoczątkowanej w 1990 r. umożliwiająca: dalszą decentralizację zarządzania sprawami publicznymi; rozbudowę mechanizmów społeczeństwa obywatelskiego, demokracji i społecznej kontroli działania administracji; większą efektywność instytucji świadczących usługi publiczne zarówno w skali ogólnokrajowej, jak i lokalnej; wzrost racjonalności wydatków publicznych oraz przebudowę systemu kompetencyjnego administracji publicznej i poprawę przepływu informacji; wykreowanie instrumentów prowadzenia polityki regionalnej; usprawnienie mechanizmów funkcjonowania rządu, modernizację rządowej administracji centralnej i terenowej; możliwość naturalnego awansu elit politycznych (od gminy, przez powiat i województwo do skali całego kraju); a także przystosowanie organizacji terytorialnej kraju do standardów Unii Europejskiej. Punktem wyjścia proponowanej reformy administracji publicznej państwa są zasady ustrojowe przyjęte w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., mianowicie:

1. zasada unitarności państwa

2. zasada decentralizacji władzy publicznej

3. zasada pomocniczości

4. zasada przysługiwania samorządowi istotnej części zadań publicznych

zasada domniemania kompetencji samorządu, przy domniemaniu kompetencji gminy

Reforma administracji publicznej jest warunkiem koniecznym dalszych reform społecznych i gospodarczych w Polsce. Istota reformy samorządowej polega na decentralizacji, czyli przekazaniu samorządowi gminnemu, powiatowemu i wojewódzkiemu zadań, obowiązków i uprawnień administracyjnych rządu oraz administracji centralnej i związanych z nimi środków finansowych. Celem reformy jest przystosowanie struktur samorządu do standardów Unii Europejskiej. Opis zakresu zadań samorządu terytorialnego

1. Ogólne pojęcie samorządu. Samorząd to, ustalony prawem zakres kompetencji do samodzielnego rozstrzygania spraw określonej społeczności. Reprezentuje jej interesy wobec organów państwa i wykonuje zadania określone przez ustawy, umowy lub porozumienia. W Polsce członkiem samorządu staje się z mocy ustawy. Każdy obywatel ma obowiązek do należenia do samorządu ponieważ jest to warunek wykonywania określonych działań lub zawodów. Samorząd ma osobowość prawną. Nadzór nad nim sprawują organy administracji rządowej. Formami samorządu w zależności od kryterium wyodrębnienia są:

a) Samorząd terytorialny,

b) Samorząd gospodarczy,

c) Samorząd zawodowy. Samorząd zakładowy można wyodrębnić wówczas gdy zakłady działają na zasadach decentralizacji, wykonują funkcje publiczne.

2. Co to jest samorząd terytorialny? Termin samorząd terytorialny można wyjaśnić jako system organów lokalnych. W tym znaczeniu to zbiór elementów zależnych od siebie oraz zachodzące między nimi powiązania. Samorząd terytorialny obejmuje wszystkie osoby zamieszkujące na terenie określonej jednostki podziału terytorialnego. To forma organizacji społeczności lokalnych powołana do kierowania i zarządzania sprawami publicznymi, w interesie mieszkańców. Działa we wszystkich systemach demokratycznych. W związku z reformą podziału administracyjnego kraju od 01.01.1999 roku nastąpiły zmiany dotyczące samorządu terytorialnego w celu zapewnienia mieszkańcom większego wpływu na podejmowane decyzje lokalne. Samorząd terytorialny Gmina Powiat

Województwo

Samorząd terytorialny wykonuje wielostronne zadania, określone przez ustawy, związane z podnoszeniem stanu gospodarczego, kulturalnego i zdrowotnego danego terenu. Jego cechą jest fakt iż rozwijał się on stopniowo z systemu wspólnoty sąsiedzkiej mieszkańców jednej miejscowości (gminy, miasta). Następnie obejmował szersze jednostki terytorialne. Obecnie utrwalił się podział samorządu terytorialnego na lokalny i regionalny, przyjęty w konwencjach Rady Europy. Samorząd terytorialny jest w państwach demokratycznych podstawową formą udziału obywateli w wykonywaniu zadań administracji publicznej w terenie. Może występować obok organów administracji rządowej (dualizm administracji terenowej) lub samodzielnie, bez administracji rządowej, której zadania wówczas wykonuje (zadania zlecone). Zasada subsydiarności (pomocniczości). Na tej zasadzie opiera się organizacja współczesnego państwa a między innymi idea samorządu terytorialnego. Zasada ta oznacza, że władza w społeczeństwie konstruowana jest pionowo (od dołu do góry). Oznacza to, iż zadania mogące być wykonywane przez jednostki organizacyjne niższego rzędu, nie powinny być powierzane jednostkom wyższego rzędu. Przekazanie zadań i kompetencji na wyższy poziom może nastąpić wówczas, gdy ich wymiar przekracza możliwości i kompetencje jednostek poziomu niższego. Prawne oparcie Samorząd znajduje swoje prawne oparcie w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w rozdziale VII, a także w ustawie o samorządzie terytorialnym z 08.03.1999 roku.

Cechy systemu samorządności Jednostki samorządu posiadają:

a) Osobowość prawną - pod nadzorem właściwych organów państwowych,

b) Mienie komunalne,

c) Własny budżet,

d) Własne dochody,

e) Możliwość wykonywania zadań publicznych nie zastrzeżonych przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych (art.163). Dzięki temu są zatrzymane wszystkie sprawy lokalne, o których mogą decydować ludzie. Obywatele decydują o swoich publicznych sprawach w drodze referendum a swoich przedstawicieli wybierają w wyborach, które są:

- tajne,

- powszechne,

- równe,

- bezpośrednie.

Samorządowi powierza się również szereg zadań o charakterze administracji rządowej. Wypełnia je wówczas, gdy zostaje wyposażony w odpowiednie środki finansowe.

3. Podział terytorialny państwa

1) SAMORZĄD GMINY. Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego (art.164 Konstytucji). Gmina obejmuje tereny a także ludność na nich zamieszkującą. Mieszkańcy tworzą wspólnotę samorządową. Zgodnie z tym, że gmina posiada osobowość prawną, wykonuje ona zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej. W gminie mogą być tworzone jednostki pomocnicze np. sołectwo w gminie lub osiedla i dzielnice w mieście. Przedstawiciele tych jednostek pomocniczych są wybierani demokratycznie, uzewnętrzniają oni wolę części mieszkańców gminy. Ustrój gminy jest określony w statucie gminy. Miasta również mogą mieć status gminy. Samorząd gminy wypełnia zadania publiczne, które służą do zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej i są wykonywane jako własne (art.166 Konstytucji). Wykonuje także zadania zlecone, które wynikają z potrzeb państwa. „Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań, a dochodami tymi są dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa” (art.167 Konstytucji). Gminy mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe. Zadania i kompetencje są określone w ustawach o samorządzie terytorialnym. Zakres szczegółowy zadań własnych wynika z ustawy kompetencji oraz z przepisów prawa materialnego.

ZADANIA:

1) Gospodarka terenami, ochrona środowiska i ład przestrzenny,

2) Drogi gminne, ulice, place, mosty oraz organizacja ruchu drogowego,

3) Wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie ścieków, wysypiska śmieci, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną,

4) Lokalny transport drogowy,

5) Ochrona zdrowia,

6) Pomoc społeczna,

7) Komunalne budownictwo mieszkaniowe,

8) Oświata - szkolnictwo podstawowe, gimnazjalne, przedszkola,

9) Kultura,

10) Kultura fizyczna,

11) Targowiska i hale targowe,

12) Zieleń,

13) Cmentarze komunalne,

14) Porządek publiczny i ochrona przeciwpożarowa,

15) Utrzymanie gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych. Na pokrycie kosztów związanych z prowadzeniem szkół, gmina otrzymuje subwencję oświatową. Własne dochody wypracowuje ze sprzedaży oraz dzierżawy swojego majątku z podatków i opłat lokalnych. Tak pozyskane środki finansowe przeznacza na wypełnianie zadań własnych.

WŁADZE GMINY:- Rada gminy - jest najważniejszą instytucją demokracji i samorządności lokalnej. To organ stanowiący i kontrolny. Kadencja rady trwa 4 lata. Liczba radnych zasiadających w radzie jest zależna od liczby mieszkańców. Jej zadania to wszystkie sprawy wynikające z kompetencji gminy, jeśli ustawa nie stanowi inaczej. Rada wybiera swojego przewodniczącego i wice przewodniczących. Przewodniczący organizuje pracę rady, zwołuje i prowadzi jej obrady.

ZADANIA RADY GMINY:

1) Uchwalanie statutu gminy,

2) Wybór i odwoływanie zarządu,

3) Powołanie i odwołanie skarbnika oraz sekretarza gminy,

4) Uchwalanie budżetu gminy,

5) Uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

6) Uchwalanie programów gospodarczych,

7) Ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych (rad sołeckich, osiedlowych),

8) Podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat lokalnych,

9) Podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu,

10) Określanie wysokości sumy, do której zarząd gminy może samodzielnie zaciągać zobowiązania,

11) Podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz wydzielanie na to odpowiednich sum,

12) Podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej,

13) Podejmowanie uchwał w sprawach: herbu gminy, nazw ulic, placów publicznych,

14) Nadawanie honorowego obywatelstwa gminy,

Ważnym zadaniem jest kontrolowanie działalności zarządu oraz gminnych jednostek organizacyjnych. Zadanie to rada wykonuje przy pomocy komisji rewizyjnej.

- Zarząd gminy - organ wykonawczy. Składa się od 3 do 7 osób, które rada gminy wybiera ze swojego grona w tajnym głosowaniu. Zarząd ma swojego przewodniczącego, którym jest wójt a w tych gminach, gdzie siedziba władz znajduje się w miejscowości posiadającej prawa miejskie, przewodniczącym jest burmistrz lub prezydent miasta. Przewodniczący organizuje prace zarządu, reprezentuje gminę na zewnątrz i kieruje sprawami bieżącymi. W pracach zarządu uczestniczą sekretarz i skarbnik nie mając prawa głosu. Obecnie w Polsce istnieje prawie 2,5 tysiąca gmin.

2) SAMORZĄD POWIATU Prawa powiatu mają miasta z ponad 100 000 liczbą mieszkańców lub miasta, które utraciły status województwa w 1998 roku. Jest to drugi szczebel samorządu terytorialnego. Powiat to obszary gmin, które graniczą ze sobą. Powiatem jest również miasto posiadające prawa powiatu. Mieszkańcy powiatu są wspólnotą samorządową. Tak jak gmina posiada osobowość prawną i mienie a także podlega ochronie sądowej. Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze lokalnym. Zadań tych nie wykonują gminy - ponadgminne. Powiaty nie maja uprawnień nadrzędnych i nadzorczych wobec gmin. Zadania:

1) Oświata ponadpodstawowa,

2) Ochrona zdrowia i środowiska,

3) Ochrona przeciwpożarowa,

4) Wykonywanie nadzoru budowlanego,

5) Budowa i utrzymanie dróg międzygminnych,

6) Bezpieczeństwo i porządek publiczny,

7) Prowadzenie lokalnej obsługi sektora rolnictwa,

8) Obsługa administracyjna obywateli w zakresie nie prowadzonym przez gminy,

9) Utrzymanie powiatowych obiektów użyteczności publicznej,

10) Pomoc społeczna,

11) Kultura,

12) Kultura fizyczna i turystyka,

13) Gospodarka gruntami,

14) Przeciwdziałanie bezrobociu.

WŁADZE POWIATU:

- Rada powiatu - to organ stanowiący i kontrolny. Wykonuje analogicznie te same zadania jakie wykonuje rada gminy. Rada powiatu ma swojego przewodniczącego i wice przewodniczących. Organizują oni jej pracę. Rada powołuje komisje, które służą do określonych zadań. Organizacja wewnętrzna jest zawarta w statucie.

- Zarząd powiatu - to organ wykonawczy, czyli wykonuje uchwały rady powiatu. Wykonuje również zadania zastrzeżone przepisami prawa. Wybierany jest przez radę powiatu. Na czele zarządu stoi starosta, wice starosta i członkowie. Zadania powierzone powiatowi są wykonywane przy pomocy starostwa powiatowego, kierowników służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu. Te jednostki tworzą POWIATOWĄ ADMINISTRACJĘ ZESPOLONĄ. Wszystkie zadania powierzone powiatom są finansowane ze środków państwowych a także z dochodów własnych. Wydatki są uchwalane w budżecie. Obecnie w Polsce istnieje ponad 370 powiatów. Powiat może zawierać porozumienia z województwem i jednostkami samorządu lokalnego.

4) SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA Jest to samorząd regionalny. Województwo ma dualistyczny charakter, ponieważ obok samorządu terytorialnego mamy organ administracji rządowej. Druga struktura jest niezbędna tak, aby podkreślić unitarność państwa. Województwo jest jednostką podziału terytorialnego i jednocześnie ustroju terytorialnego. Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową. Do wspólnoty należy władza samorządowa. Druga struktura jest niezbędna tak, aby podkreślić unitarność państwa. Województwo jest jednostką podziału terytorialnego i jednocześnie ustroju terytorialnego. Województwo jak pozostałe jednostki samorządu terytorialnego ma swoje zadania. Zasadniczym zadaniem samorządu jest określenie strategii rozwoju województwa oraz prowadzenie polityki rozwoju województwa. Prowadzi samodzielną gospodarkę finansową na podstawie budżetu. Zadania:

1) Pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców,

2) Pobudzanie aktywności gospodarczej,

3) Podnoszenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,

4) Zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego uwzględniających potrzeby przyszłych pokoleń,

5) Kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego,

6) Tworzenie warunków rozwoju gospodarczego,

7) Utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,

8) Wykonywanie usług publicznych o charakterze i zasięgu regionalnym.

WŁADZE WOJEWÓDZTWA: Wojewodowie, są terenowymi organami administracji ogólnej. Podporządkowane im organy też są organami administracji. Zarządzają oni na terenie województwa tymi sprawami, które należą do kompetencji samorządu terytorialnego działającego w gminach a także na szczeblu wojewódzkim w postaci sejmików. Zajmują się też takimi sprawami, które nie zostały przekazane organom administracji specjalnej. Wojewoda jest przedstawicielem rządu na obszarze województwa. Zastępcą jest wice wojewoda. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji państwowej. Wice wojewodę powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody. Wojewoda realizuje zadania zlecane przez Radę Ministrów. Wojewoda jako przedstawiciel rządu:

1) Koordynuje działalność wszystkich organów administracji rządowej na terenie województwa,

2) Organizuje kontrolę wykonywania zadań wyznaczonych przepisami przez wymienione organy,

3) Zapewnia współdziałanie jednostek organizacyjnych działających na obszarze województwa w zakresie utrzymania porządku publicznego oraz zapobiega klęskom żywiołowym i usuwaniu ich skutków,

4) Może przedstawić pod obrady rządu projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa,

5) reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych i w trakcie wizyt składanych przez przedstawicieli obcych państw na terenie województwa. Wojewoda wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu wojewódzkiego. Urząd wojewódzki dzieli się na wydziały i inne komórki organizacyjne, zależnie od potrzeb. Na czele urzędu wojewódzkiego stoi dyrektor. Przy wojewodzie działa kolegium jako organ opiniodawczy i doradczy. W skład kolegium wchodzą: wice wojewoda, dyrektor urzędu wojewódzkiego, dyrektorzy wydziałów i równorzędnych komórek organizacyjnych urzędu wojewódzkiego. Oprócz organów terenowej administracji rządowej występuje również podział na organy samorządu terytorialnego. Zajmują się one sprawami publicznymi i są odpowiednikami organów stanowiących oraz kontrolnych - Sejmik województwa a także organów wykonawczych - Zarząd województwa. Organy te mają swojego przewodniczącego. Jest nim marszałek województwa. Prowadzi on sprawy bieżące oraz reprezentuje województwo na zewnątrz. Ma pod swoim kierownictwem urząd marszałkowski. Obecnie w Polsce mamy 16 województw.

  1. Pojęcie centralizacji, decentralizacji, koncentracji i dekoncentracji w administracji publicznej.

Decentralizacja - przeniesienia zadań na organy administracji, wobec których nie występuje podporządkowanie hierarchiczne względem siebie (osobowe -nominacje i rzeczowe -finanse). Posiadają samodzielność wykonywaniu powierzonych im zadań. Kryterium wykonywania zadań dokonywane jest przez kontrolę legalności (organ nadzoru). Przekazanie kompetencji następuje w drodze ustaw, ma charakter względnie trwały.

Centralizacja - Skupienie zadań w organie najwyższym, który ma prawo je wykonywać lub powierzyć.

Dekoncentracja - przenoszenie wykonywania zadań w ramach jednego podmiotu na podmioty niższe(bliższe obywatelowi) np. gmina sołectwo (sołtys, zebranie wiejskie) - jednostka pomocnicza gminy. Wewnętrzna w ramach jednego urzędu np. wojewoda pracownicy.

  1. Nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego w Konstytucji RP.

Działalność samorządu terytorialnego jest poddana nadzorowi z punktu widzenia legalności. Organami nadzoru nad działalnością jednostek są: Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, w zakresie spraw finansowych - regionalne izby obrachunkowe. Konstytucja przyznaje jednostkom[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:26:00 2005 ]

  1. Trybunał Stanu - struktura, zadania, tryb pracy.

Trybunał Stanu jest odrębnym i niezależnym organem władzy sądowniczej, który orzeka o odpowiedzialności za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania określonych osób. W niektórych sprawach Trybunał działa jako sąd karny. Składa się z Przewodniczącego, dwóch z-ców i 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas trwania kadencji Sejmu. Przew. Trybunału jest I Prezes Sądu Najwyższego, którego powołuje Prezydent. Kandydatów na zastępców i członków może zgłaszać Marszałek Sejmu lub grupa co najmniej 15 posłów. Trybunał wybierany jest na l -szym posiedzeniu Sejmu. Musza mieć odpowiednie kwalifikacje. Utrata stanowiska może nastąpić w razie: zrzeczenia się funkcji, trwałej utraty zdolności, skazania prawomocnym wyrokiem sądu. [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:26:00 2005 ]

  1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy Trybunału Stanu.

Za naruszenie Konstytucji i ustaw, za delikt konstytucyjny odpowiadają, przed TS:

- Prezydent i Prezes RM

Za naruszenie Konstytucji i ustaw:

- Ministrowie, Prezes NBP i NIK, członkowie KRRiT, naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, osoby kierujące ministerstwami?

Za naruszenie zakresu prowadzenia działalności gospodarczej: .

- posłowie, senatorowie[Author ID1: at Thu May 5 21:27:00 2005 ]

  1. Trybunał Konstytucyjny - struktura, zakres kompetencji.

Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat, spośród osób wyróżniających się wiedzą prawnicza. Sędzią Trybunału może być tylko osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lun Naczelnego Sądu Administracyjnego. Uchwała Sejmu w sprawie wyboru sędziego zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.

Kontrola konstytucyjności i legalności prawa polega na badaniu zgodności:

- ratyfikowanych umów międzynarodowych za uprzednią zgodą w ustawie, Konst. - Ustaw z Konstytucją i umowami międzynarodowymi

- Przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją i ratyfikowanymi ustawami międzynarodowymi i ustawami

Kontrolę konstytucyjności można podzielić na następczą dokonywaną po wejściu w życie

aktu normatywnego i uprzednią (prewencyjną) dokonywaną wówczas , kiedy akt jeszcze nie

obowiązuje.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:27:00 2005 ]

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:27:00 2005 ]

  1. Tryb postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Zgodnie z art. 201 Konstytucji tryb postępowania w przedmiocie odpowiedzialności konstytucyjnej reguluje ustawa. Jej przepisy dzielą to postępowanie na 3 etapy.

- postępowanie przygotowawcze

- postępowanie jurysdykcyjne

- postępowanie wykonawcze

Pierwszy etap to złożenie do marszałka Sejmu wniosku o pociągnięcie do odpowiedzialności

konstytucyjnej.

W przypadku Prezydenta prawo to przysługuje:

- grupie co najmniej 140 członkom Zgromadzenia Narodowego

- w przypadku członka Rady Ministrów - Prezydentowi lub grupie co najmniej 115 posłów

- w przypadku senatora - Marszałkowi Senatu

- w przypadku pozostałych osób - Prezydentowi, lub grupie, co najmniej 115 posłów.

Prawidłowo złożony wniosek jest kierowany do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Postępowanie przed trybunałem Stanu ma charakter dwuinstancyjny.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:27:00 2005 ]

  1. Skarga Konstytucyjna.

Każdy, którego wolność i prawa zostały naruszone ma prawo wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego. Skargę może wnieść obywatel jak i cudzoziemiec, osoba fizyczna i prawna pod warunkiem spełnienia określonych warunków:

- przedmiotem skargi może być akt normatywny zawierający normy generalne i abstrakcyjne

- skargę można wnieść tylko wtedy, gdy naruszone zostały konstytucyjne prawa podmiotowe skarżącego.

- skargę można wnieść dopiero po wyczerpaniu toku instancyjnego

- skargę w imieniu skarżącego może wnieść jedynie adwokat.

  1. Zasady pracy Trybunału Konstytucyjnego.

Postępowanie przed TK nawiązuje do wzorów postępowania sądowego, a w sprawach nieuregulowanych odrębnie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu Postępowania Cywilnego. Trybunał rozpatruje sprawy w składach 5-osobowych gdy chodzi o kontrolę ustawy lub umowy międzynarodowej - lub w 3-osobowych, gdy chodzi o kontrolę aktu podustawowego. Składy orzekające są wyznaczane przez Prezesa TK odpowiednio do kolejności wpływu spraw. Każda sprawa może być rozpatrzona w pełnym składzie tzn. 9 sędziów, jeżeli wynika to ze szczególnej zawiłości sprawy, a zwłaszcza gdy orzeczenie może spowodować konieczność dokonania nakładów finansowych. Uczestnikami postępowania są: wnioskodawca - tj. podmiot, który złożył pytanie prawne; organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny oraz Prokurator Generalny. Sprawy z wniosków lub pytań prawnych zawsze muszą być rozpoznane na rozprawie. Po zamknięciu rozprawy skład orzekający udaje się na naradę i wydaje orzeczenie, które musi zapaść większością głosów. Orzeczenie składa się: z sentencji wskazującej rozważne przepisy i określającej, czy są one wzajemnie zgodne lub niezgodne i w jakim zakresie; oraz z uzasadnienia rozstrzygnięcia sprawy. Wnioski o wszczęcie postępowania przed TK zgłaszać mogą różnorodne podmioty. W zakresie kontroli konstytucyjności prawa, obowiązuje klasyfikacja na podmioty uprawnione generalnie: Prezydent RP, Marszałek Sejmu i Senatu, Prezes RM, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes NSA, Prokurator Generalny, Prezes NIK i RPO. Druga grupa to podmioty uprawnione szczegółowo: organy jednostek samorządu terytorialnego, ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych, również Kościoły i związki wyznaniowe.

  1. Procedura badania konstytucyjności prawa.

Kontrola konstytucyjności norm należy do TK. Istotą kontroli jest orzekanie o hierarchicznej zgodności aktów normatywnych niższego rzędu z aktami normatywnymi wyższego rzędu, jak również eliminowanie aktów niższego rzędu z systemu obowiązującego prawa w razie stwierdzenia niezgodności.

Jest to podstawowe zadanie każdego sądu konstytucyjnego.

Kontrola norm ma w zasadzie charakter następczy, tzn. może dotyczyć tylko aktów normatywnych, które już zostały ustanowione i, albo już nabrały mocy obowiązującej.

Tylko wyjątkowo kontrola norm może przybrać charakter prewencyjny (uprzedni), jedynym podmiotem uprawnionym do jej inicjowania jest Prezydent RP:

1). Dotyczyć to może ustaw już uchwalonych przez Izby i przedstawionych Prezydentowi do podpisania.

Prezydentowi przysługuje weto ustawodawcze - czyli może odmówić podpisania ustawy i skierować ją do ponownego rozpatrzenia przez Sejm, albo też może wystąpić do TK z wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją - w tej sytuacji TK w pełnym składzie orzeka o konstytucyjności ustawy, a jego orzeczenie ma charakter wiążący.

Prezydent musi podpisać ustawę uznaną za zgodną z Konstytucją, lub musi odmówić podpisania ustawy uznanej w całości za niezgodną z Konstytucją.

2). Dotyczyć to może umów międzynarodowych przedstawionych Prezydentowi do ratyfikacji.

Jeżeli TK orzeknie, że umowa jest niezgodna z Konstytucją, to obowiązkiem Prezydenta będzie odmowa jej ratyfikacji.

  1. Rzecznik Praw Obywatelskich - cele, zadania, możliwości prawne.

R P O jest samodzielnym organem państwowym, niezależnym od organów administracji i sądownictwa, jednocześnie związany z parlamentem. Pełni rolę „ strażnika" praw i wolności obywatelskich określonych w Konstytucji i innych przepisach prawa. Kandydata na stanowisko zgłasza marszałek Sejmu lub grupa co najmniej 35 osób. Posiada immunitet formalny i przywilej nietykalności, obowiązuje go zasada nieusuwalności, incompatibilitas, zasada apolityczności. Procedura działania inicjowana jest na dwa sposoby:

- na wniosek obywateli, ich organizacji lub organów samorządowych

- na własny wniosek Rzecznika.

- Wymogiem formalnym jest obowiązek oznaczenia wnioskodawcy oraz osoby, której praw

i wolności sprawa dotyczy jak również określenia meritum sprawy.

Rzecznik może podjąć sprawę, poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu środków działania lub też przekazać sprawę według właściwości

  1. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - cele, zadania, struktura.

KRRiT stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Ma również za zadanie chronić interes publiczny w mediach. Członkom Rady nie wolno należeć do partii politycznych, związków zawodowych, nie mogą pełnić funkcji posła lub senatora. Gwarancją niezależności jest ich nieodwołalność w czasie kadencji. Wyjątkiem jest:

- zrzeczenie się funkcji, choroba, prawomocny wyrok sądowy, naruszenie przepisów

ustawy stwierdzone orzeczeniem TS.

Rada składa Sejmowi, Senatowi, Prezesowi RM i Prezydentowi sprawozdanie ze swojej działalności i inne informacje.

Wyboru członków KRRiT dokonuje Sejm, Senat i Prezydent RP. Rada składa się z 9 członków - 4 powołuje Sejm, 2 - Senat, 3 - Prezydent. Przewodniczącego Rady wybierają jej członkowie ze swojego składu.

  1. Najwyższa Izba Kontroli - cele, struktura, zakres kompetencji.

NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej podległym Sejmowi. Konstytucja wymienia 4 kryteria kontroli:

- legalność, gospodarność, celowość, rzetelność.

- Podmiotowy i przedmiotowy zakres kontroli NIK określa Konstytucja i ustawa o NIK. Obligatoryjny zakres kontroli NIK dotyczy jednostek państwowych. Przedmiotem kontroli jest całokształt działalności tych organów.

- Fakultatywny zakres kontroli NIK obejmuje działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych jednostek komunalnych przy użyciu dwóch kryteriów : legalności i gospodarności.

Kontrola NIK przeprowadzana jest na zlecenie Sejmu, na wniosek Prezydenta lub Senatu. Prezes NIK wchodzi w skład rady Ministrów, a nadzór nad NIK sprawuje Prezes RM.

Prezesa NIK - na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów - powołuje Sejm bezwzględną większością głosów za zgodą Senatu. Prezes NIK nie może należeć do żadnej partii, przysługuje mu immunitet formalny. Odpowiada przed Sejmem za działalność NIK.

Wiceprezesi NIK w liczbie od 2 do 4 są powoływani przez Marszałka Sejmu na wniosek Prezesa NIK. Zgodnie z zasadą kolegialności w NIK funkcjonuje Kolegium NIK w składzie: Prezes NIK, wiceprezesi i dyrektor generalny NIK oraz 14 członków kolegium. Członkowie kolegium powoływani są na okres 3 lat. W skład NIK wchodzą jednostki organizacyjne w postaci departamentów (działają na szczeblu centralnym) i delegatury (funkcjonują na szczeblu terenowym.

Geneza odrębnych organów kontroli państwowej sięga czasów I Rzeczypospolitej.

1808r. Główna Izba Obrachunkowa

7 lutego 1919r. -ustanowiono Najwyższą Izbę Kontroli Państwa

1944r - Biuro Kontroli przy Prezydium Krajowej Rady Narodowej

1947r - Biuro Kontroli przy Radzie Państwa l952r. - utworzenie Ministerstwa Kontroli

Państwa

13 grudnia 1957r. Sejm uchwalił ustawę o NIK, która została zmieniona w 1976r. w czasie

nowelizacji Konstytucji RP oraz na podstawie ustawy z dnia 27.03.1976r. o NIK-u.

Pierwsza zmiana o ustrojowo - politycznym charakterze dokonana przez Sejm po

wydarzeniach sierpniowych w 1980r. i uchwalono ustawę o Najwyższej Izbie Kontroli,

wielokrotnie później nowelizowaną.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:27:00 2005 ]

  1. Stany nadzwyczajne w Konstytucji RP.

Stan nadzwyczajny jest to odejście od stałych konstytucyjnych form sprawowania władzy w wyniku zaistnienia szczególnej sytuacji w państwie lub w stosunkach międzynarodowych. Do stanu nadzwyczajnego nie należy stan wojny. Obowiązująca Konstytucja przewiduje możliwość wprowadzenia stanu wojennego, stanu wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej. Stany te (l i 2) mogą być wprowadzone przez Prezydenta ale wyłącznie na wniosek rady Ministrów w wyniku współdziałania trzech organów: Prezydenta, Rady Ministrów i Sejmu. Stan klęski może wprowadzić samodzielnie Rada Ministrów według własnej oceny. Stan klęski żywiołowej i wyjątkowy może być wprowadzany na okres 30 i 90 dni. Okres stanu wojennego nie jest konstytucyjnie ograniczony.

  1. Prawa i wolności człowieka i obywatela w stanach nadzwyczajnych.

Stan nadzwyczajny polega na wprowadzeniu ograniczeń praw i swobód obywatelskich lub ich częściowym zawieszeniu, dla dobra ogółu poświęca się interes jednostki.

  1. Pojęcie sztywnej i elastycznej konstytucji.

1. Konstytucja sztywna - to taka, która posiada wyższą moc prawną od ustaw zwykłych; ustawy te nie mogą zmieniać konstytucji i muszą być z nią zgodne- wokół tej zasady powstało tzw. sądownictwo konstytucyjne.

2. Konstytucja elastyczna - to taka , którą zmienia się w takim samym trybie jak ustawy. Samo wyodrębnienie konstytucji opiera się na kryterium materialnym - treści regulacji , a nie formalnym - mocy prawnej regulacji(Wlk. Brytania, Włochy przed I wojną światowa)[Author ID1: at Thu May 5 21:27:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:28:00 2005 ]

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:28:00 2005 ]

  1. Wotum nieufności, wotum zaufania.

Wotum zaufania (z łaciny votum - ślubowanie, dar), instytucja uzupełniająca wotum nieufności, polegająca na stawianiu przez gabinet wniosku domagającego się od parlamentu potwierdzenia, że rząd ma zaufanie parlamentu, jest to rodzaj testu poparcia dla rządu wyrażony przez parlament. W myśl postanowień Konstytucji RP prezes Rady Ministrów (premier), w terminie 14 dni od daty powołania przez prezydenta RP, przedstawia sejmowi program działania rządu (exposé) z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania, sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeżeli rządowi nie zostanie udzielone wotum zaufania, sejm w ciągu kolejnych 14 dni wybiera premiera oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów (RM) wg takich samych reguł głosowania. Prezydent RP powołuje tak wybrany rząd i odbiera przysięgę od jego członków. Jednak gdyby w takim trybie RM nie została powołana, Prezydent w terminie 14 dni powołuje Prezesa RM i na jego wniosek członków RM. Sejm w ciągu następnych 14 dni udziela jej wotum zaufania tym razem większością głosów. W razie nieudzielenia w takim trybie rządowi wotum zaufania, Prezydent RP skraca kadencję Sejmu i zarządza nowe wybory. Ponadto, w myśl Konstytucji RP, premier może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie rządowi wotum zaufania, które następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Premier korzysta z tej instytucji wtedy, kiedy zamierza prowadzić dość kontrowersyjną politykę i chce się zorientować, czy zostanie mu udzielone wystarczające poparcie w parlamencie. Konstruktywne wotum nieufności, kwalifikowana wersja instytucji wotum nieufności. Złożenie przez partie opozycyjne, wniosku o wotum nieufności dla premiera wraz z jednoczesną propozycją kandydatury nowego szefa rządu. Głosowanie w parlamencie dotyczy zarówno decyzji o odwołaniu urzędującego premiera, jak i powołaniu jego następcy. Instytucja konstruktywnego wotum nieufności stosowana jest w Niemczech i Hiszpanii, gdzie ma charakter obligatoryjny. Taka sama zasada obowiązuje w Polsce. W myśl Konstytucji RP sejm, większością ustawowej liczby posłów, wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności, na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów z jednoczesnym imiennym wskazaniem kandydata na premiera. Jeżeli uchwała została przyjęta przez sejm, prezydent RP musi przyjąć dymisję rządu i powołać nowego Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów. Instytucja konstruktywnego wotum nieufności służy m.in. wzmocnieniu pozycji premiera i jego rządu wobec politycznie rozbitego parlamentu.

  1. Inicjatywa ustawodawcza - podmioty, procedura.

  2. Prawo miejscowe - istota, organy prawotwórcze, charakter prawa miejscowego.

akty prawa miejscowego ustanawiane przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej. Akty obowiązują na terenie działania tych organów.

  1. Ustrój terytorialny RP w świetle Konstytucji.Uzewnętrznienie woli przez organy kolegialne; zwykła większość głosów, kwalifikowana większość głosów, bezwzględna większość głosów.

  2. Istota kontroli w świetle Konstytucji i doktryny.Kontrola -> [Author ID1: at Wed May 4 22:15:00 2005 ] stwierdzenie stanu faktyczne[Author ID1: at Wed May 4 22:16:00 2005 ]go i porównanie ze stanem prawnym[Author ID1: at Wed May 4 22:16:00 2005 ]. Funkcja kontrolna parlamentu jest uzupełnieniem funkcji kreacyjnej i ustawodawczej. [Author ID1: at Wed May 4 22:12:00 2005 ]Konstytucja powierza wykonywanie funkcji kontrolnej nad działalnością Rady Ministrów [Author ID1: at Wed May 4 22:12:00 2005 ]Sejmowi w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw. Podobne uprawnienie ma [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]Senat - ale tylko w/w zakresie żądania od członków rządu informacji i wyjaśnień. Formą[Author ID1: at Wed May 4 22:15:00 2005 ]a[Author ID1: at Wed May 4 22:15:00 2005 ] kontroli jest również udzielanie rządowi absolutorium. Rząd musi przedłożyć Sejmowi informacje z wykonania ustawy budżetowej. Kolejna funkcja kontrolna to kontrola za [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]pośrednictwem NIK (organ podległy Sejmowi). [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]Dezyderaty - zawierają postulaty komisji i mogą być skierowane do Rady Ministrów lub [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]poszczególnych jej członków. Adresaci dezyderatów mają obowiązek ustosunkować się do [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]nich i powiadomić Marszałka Sejmu w [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]ciągu 30 dni od dnia otrzymania o zajętym [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]stanowisku. [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]Opinie komisji sejmowej zawierają[Author ID1: at Wed May 4 22:15:00 2005 ] stanowisko w określonej sprawie (nie jest zobowiązująca [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]odpowiedź). [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]Tradycyjne formy kontroli to również interpelacje i zapytania poselskie. [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]Interpelacja składana jest w sprawach o zasadniczym charakterze. [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]Zapytanie poselskie składane jest w sprawach mniejszej wagi państwowej - załatwiane są [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]tylko w [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ] [Author ID1: at Wed May 4 22:13:00 2005 ]formie pisemnej. Są również pytania w sprawach bieżących - ustne.

  3. Istota nadzoru w świetle doktryny i Konstytucji.[Author ID1: at Wed May 4 22:14:00 2005 ]

  4. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej po II wojnie światowej 1944 - 1950.

  5. Konstytucja marcowa z dnia 17 marca 1921 r.

  6. Konstytucja kwietniowa z dnia 23 kwietnia 1935 r..

  7. Mała Konstytucja z dnia 19 lutego 1947 r.

19 II 1947 - ustawa konstytucyjna o zakresie ustroju najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej ([Author ID1: at Wed May 4 22:01:00 2005 ] I[Author ID1: at Wed May 4 22:03:00 2005 ]I Mała Konstytucja[Author ID1: at Wed May 4 22:01:00 2005 ] )[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- władza ustawodawcza - Sejm ( zlikwidowano Senat )[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- władza wykonawcza [Author ID1: at Wed May 4 22:03:00 2005 ]-[Author ID1: at Wed May 4 22:04:00 2005 ] Prezydent,[Author ID1: at Wed May 4 22:03:00 2005 ] Rada Państwa (kolegialny Prezydent ), Rząd (rada Ministrów )[Author ID1: at Wed May 4 22:04:00 2005 ]

- władza sądow[Author ID1: at Wed May 4 22:06:00 2005 ]nicza [Author ID1: at Wed May 4 22:06:00 2005 ]-[Author ID1: at Wed May 4 22:08:00 2005 ] niezawisłe [Author ID1: at Wed May 4 22:06:00 2005 ]sądy[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Rada Państwa - wybierana z Sejmu zawodowa kadra fachowców zatrudniona na umow[Author ID1: at Wed May 4 22:08:00 2005 ]ę[Author ID1: at Wed May 4 22:10:00 2005 ] o pracę[Author ID1: at Wed May 4 22:08:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Trzystopniowy poziom podziału władzy terytorialnej[Author ID1: at Wed May 4 22:10:00 2005 ]: województwa, powiaty, gminy -> zwierzchni nadzór nad [Author ID1: at Wed May 4 22:11:00 2005 ]nim miała Rada Państwa[Author ID1: at Wed May 4 22:12:00 2005 ][Author ID1: at Wed May 4 22:01:00 2005 ]

[Author ID1: at Wed May 4 22:01:00 2005 ]

  1. Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r.

22 VII 1952 Konstytucja PRL ( zmieniono nazwę państwa )[Author ID1: at Wed May 4 22:18:00 2005 ]

26 V 1951 ustawa o [Author ID1: at Wed May 4 22:19:00 2005 ]trybie [Author ID1: at Wed May 4 22:20:00 2005 ]przygotowani[Author ID1: at Wed May 4 22:19:00 2005 ]a konstytucji Polski Ludowej[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- zlikwidowano stanowisko Prezydenta[Author ID1: at Wed May 4 22:20:00 2005 ]

- zerwano z zasadą trójpodziału władzy[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- zawężono pojęcie suwerena do „ ludu pracującego miast i wsi „[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- wprowadzono jednolite pojęcie [Author ID1: at Wed May 4 22:21:00 2005 ]organów władzy i administracji[Author ID1: at Wed May 4 22:22:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

- wprowadzono gospodarkę planową, pełne zatrudnienie[Author ID1: at Wed May 4 22:27:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Władzą zwierzchnią był Lud pracujący, Sejm [Author ID1: at Wed May 4 22:23:00 2005 ]-[Author ID1: at Wed May 4 22:24:00 2005 ] najwyższa [Author ID1: at Wed May 4 22:23:00 2005 ]władza ( wykonawcza )[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

W terenie Rady Narodowe [Author ID1: at Wed May 4 22:24:00 2005 ]-[Author ID1: at Wed May 4 22:25:00 2005 ] hierarchicz[Author ID1: at Wed May 4 22:24:00 2005 ]na [Author ID1: at Wed May 4 22:24:00 2005 ]budowa władzy, samorządność podlegała kontroli i uchyleniu przez organ wyższy.[Author ID1: at Wed May 4 22:25:00 2005 ]

W roku 1950 zlikwidowano samorząd terytorialny[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

W 1954 r. zlikwidowano gminy (ok. 3000) i powołano gromady ( [Author ID1: at Wed May 4 22:26:00 2005 ]ok[Author ID1: at Wed May 4 22:27:00 2005 ].[Author ID1: at Wed May 4 22:26:00 2005 ] 9000)[Author ID1: at Wed May 4 22:27:00 2005 ]

W roku 1976 ogłoszono tekst jednolity Konstytucji[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

W latacj 80-tych - ustawa o osobach uchylających się od pracy[Author ID1: at Wed May 4 22:28:00 2005 ]

Kierowniczą rolę partii wprowadzono do konstytucji w 1976 r.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

8 X 1980 r. - pierwsza zmiana Konstytucji [Author ID1: at Wed May 4 22:29:00 2005 ]-[Author ID1: at Wed May 4 22:30:00 2005 ] wprowadzono [Author ID1: at Wed May 4 22:29:00 2005 ]podległość NIK Sejmowi[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

13 XII 1981 r. wprowadzono Stan Wojenny dekretem Rady Państw[Author ID1: at Wed May 4 22:30:00 2005 ]a[Author ID1: at Wed May 4 22:30:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

2 III 1982 ustawa o Trybunale Stanu i Trybunale Konstytucyjnym[Author ID1: at Wed May 4 22:31:00 2005 ][Author ID1: at Wed May 4 22:27:00 2005 ]

[Author ID1: at Wed May 4 22:18:00 2005 ]

  1. Mała Konstytucja z dnia 17 października 1992 r.

  2. Konstytucja z 1997 r.

Omówienie wszystkich konstytucji plik pdf

  1. Tryb zmiany konstytucji.

By dokonać zmiany konstytucji - potrzebne jest 2/3 głosów posłów , deputowanych ;- ustalenie konkurencyjnych lub wykluczających się procedur zmian; - ustanowienie zakazu zmiany konstytucji w szczególnych okresach W Polsce jest trudno zmienić i uchwalić nową konstytucję. Prawo inicjowania zmian przyznano 1/5 ustawowej liczby posłów (92) Senatowi i Prezydentowi.Nie posiada go ani Rząd ,ani żadna liczbowo określona grupa obywateli. W celu dokonania zmiany konstytucji musi dojść do uchwalenia przez Sejm i Senat ustawy o jednakowym brzmieniu. Ustawa taka dochodzi do skutku kwalifikowaną większością 2/3 w Sejmie i bezwzględną większością w Senacie ( nie później niż w ciągu 60 dni) Prezydent ma obowiązek podpisania ustawy, nie przysługuje mu prawo weta.Zmiana konstytucji rozumie się przez to uchwalenie lub nadanie odmiennej niż dotychczas obowiązującej treści wszystkim lub tylko niektórym postanowieniom konstytucji, a także wydanie nowych norm konstytucyjnych w przewidzianym dla danej zmiany konstytucji trybie. Najczęściej odróżnia się zmianę całkowitą i zamianę częściową. Zmiana całkowita - wyróżnia się i wyodrębnia tutaj dwa rodzaje: 1) zmianę formalną polegającą na uchwaleniu całkiem nowego aktu, 2) zmianę materialną- polegającą na zmianie jej zasad naczelnych zastąpienia dotychczas obowiązujących , nowymi i w następstwie tego powodują zmianę charakteru państwa, bez uchwalenia nowego aktu w miejsce dotychczasowego (np. zmiana konstytucji RP z 1989 roku). Zmiana częściowa to taka zmiana tekstu konstytucji która nie obejmuje jej zasad naczelnych. Zmiany częściowe to jakoby uzupełnieni konstytucji nowymi postanowieniami lub uchylenie jej dotychczas obowiązujących postanowień, bądź też nadawanie im innej treści. Konstytucja RP należy do grupy ustaw zasadniczych nie rozróżniającej zmiany całkowitej od częściowej. Zmiana następuje w drodze ustawy uchwalonej w szczególnym trybie. Ustawę o zmianie konstytucji sejm uchwala większością 2/3głosów w obecności co najmniej połowy liczby posłów. Po uchwaleniu zmiany Marszałek sejmu przedstawia uchwaloną ustawę prezydentowi RP do podpisu, Prezydent na podpisanie ustawy ma 21 dni.

  1. Stany nadzwyczajne w Konstytucji. ( odpowiedź pytanie 135)[Author ID1: at Thu May 5 20:32:00 2005 ]

  2. Prawo do zrzeszania się w Konstytucji RP.

Wolność zrzeszania się, oznacza możność organizowania się we wszelkiego rodzaju zrzeszeni, a w szczególności w partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia i organizacje pracodawców

  1. Istota partii politycznych.

Partie polityczne to organizacje polityczne które grupują w wokół swych programów większe albo mniejsze zespoły ludzi o podobnych aspiracjach i dążeniach oraz zmierzających do realizacji pewnych wyznaczonych celów politycznych. Partie są organizacjami dobrowolnymi zmierzającymi do zdobycia, utrzymania lub wpływu na władzę w państwie. Wstąpienie i opuszczenie szeregów partii jest dobrowolne. W znaczeniu szerokim partie:[Author ID1: at Thu May 5 21:28:00 2005 ]

- są mechanizmami wyłaniającymi elitę rządzącą państwa,

- kształtują opinię publiczną

- formułują określone programy i doktryny polityczne,

- wiążą państwo ze społeczeństwem,

- są czynnikami integracji społeczeństwa w sferze życia politycznego,

- stanowią forum legalnej walki o władzę polityczną, ścierania się poglądów i programów w ramach panującego ustroju,

- uczestniczą w kształtowaniu systemów politycznych

  1. Zasada legalizmu w odniesieniu do partii politycznych.

Regulacje działania partii politycznych mają oparcie w Konstytucji RP. Partia polityczna to zorganizowana grupa osób, dobrowolnie zrzeszonych, wyznających podobne zasady polityczne, wyrażone w programie, będącym podstawa do zdobycia lub utrzymania władzy w państwie. Zakazane jest istnienie partii politycznych odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, dopuszczających nienawiść rasową i narodowościową, dopuszczających stosowanie przemocy, albo przewidujących utajnienie struktur. Partię polityczną zgłasza się do ewidencji prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Zgłoszenia dokonują trzy osoby wchodzące w skład organów uprawnionych w statucie do reprezentowania partii na zewnątrz oraz do zaciągania zobowiązań majątkowych. Do zgłoszenia należy dołączyć Statut partii i własnoręczne podpisy 1000 obywateli polskich . Sad na posiedzeniu niejawnym rozpatruje wniosek i jeżeli wszelkie wymogi zgłoszenia zostały dochowane dokonuje wpisu do prowadzonej ewidencji. Jeżeli istnieje wątpliwość co do zgodności zasad działania partii określonej w statucie partii sąd zawiesza postępowanie w sprawie wpisu partii do rejestru i występuje do TK z wnioskiem o zbadanie zgodności celów partii z Konstytucją.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:29:00 2005 ]

[Author ID1: at Thu May 5 21:29:00 2005 ]

Dzieje Sejmu polskiego[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1493 - obrady Sejmu walnego dwuizbowego [Author ID1: at Thu May 5 21:30:00 2005 ]-[Author ID1: at Thu May 5 21:31:00 2005 ] Senat i Izba Poselska[Author ID1: at Thu May 5 21:30:00 2005 ] ( Panowie Rada i przedstawiciele sejmików ziemskich ) , Sejm polski ukształtował [Author ID1: at Thu May 5 21:32:00 2005 ]się[Author ID1: at Thu May 5 21:34:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 21:32:00 2005 ]z Rady Królewskiej, która później utworzyła Senat, jako Izbę Wyższą [Author ID1: at Thu May 5 21:34:00 2005 ], oraz wolnych zgromadzeń[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1573 - na sej[Author ID1: at Thu May 5 21:35:00 2005 ]mie elekcyjnym uchwalone podstawowe zasady ustrojowe Rzeczpospolitej , w których Sejmowi przypisano [Author ID1: at Thu May 5 21:35:00 2005 ]pozycję podstawową -> Artykuły Henrykowskie[Author ID1: at Thu May 5 21:37:00 2005 ], do XVIII w. uchwały Sejmu zwano [Author ID1: at Thu May 5 21:38:00 2005 ]„ [Author ID1: at Thu May 5 21:40:00 2005 ]Konstytucjami[Author ID1: at Thu May 5 21:38:00 2005 ] Sejmu „[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1569 [Author ID1: at Thu May 5 21:40:00 2005 ]-[Author ID1: at Thu May 5 21:41:00 2005 ] Unia [Author ID1: at Thu May 5 21:40:00 2005 ]Lubelska - wspólny monarcha i wspólny Sejm [Author ID1: at Thu May 5 21:41:00 2005 ]i [Author ID1: at Thu May 5 21:41:00 2005 ]wspólny[Author ID1: at Thu May 5 21:42:00 2005 ] [Author ID1: at Thu May 5 21:41:00 2005 ]Senat ( Senat stanowili wojewodowie, kasztelanowie, ministrowie, Izba Poselska to posłowie wybierani na sejmikach )[Author ID1: at Thu May 5 21:42:00 2005 ]

1616 - Konstytucja rozszerza kompetencje Sejmu[Author ID1: at Thu May 5 21:43:00 2005 ]

1764 - 1793 „ Voluminum Legum `zbiór praw 14 Sejmów, z których ani jeden nie został[Author ID1: at Thu May 5 21:44:00 2005 ] zerwany[Author ID1: at Thu May 5 21:44:00 2005 ]

1764 - 1768 sejm elekcyjny, koronacyjny[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1767 - [Author ID1: at Thu May 5 21:46:00 2005 ]1768 sejm delegacyjny i prawa kardynalne[Author ID1: at Thu May 5 21:48:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1768 - 1773 sejmy nie zbierały się[Author ID1: at Thu May 5 21:49:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1773 - 1775 [Author ID1: at Thu May 5 21:48:00 2005 ]sejm delegacyjny[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1778 [Author ID1: at Thu May 5 21:49:00 2005 ]-[Author ID1: at Thu May 5 21:50:00 2005 ] 1786 [Author ID1: at Thu May 5 21:49:00 2005 ]sejmy wolne ( 5) pod rządami Rady Nieustającej[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1780 - 1790 sejm pod laska konfeder[Author ID1: at Thu May 5 21:50:00 2005 ]acji[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1791 uchwalenie Ustawy Rządowej dnia 3 maja, która wraz z ustawą o miastach ( z kwietnia 1791 r. [Author ID1: at Thu May 5 21:50:00 2005 ]) była pierwsza konstytucja Polski. [Author ID1: at Thu May 5 21:51:00 2005 ]Sejm dwuizbowy - Izba Poselska i Senat[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1793 ostatni sejm Rzeczypospolitej ( 17 VI )[Author ID1: at Thu May 5 21:52:00 2005 ]

10 II 1919 r. pierwsza Mała Konsty[Author ID1: at Thu May 5 21:53:00 2005 ]tucja [Author ID1: at Thu May 5 21:53:00 2005 ]zebrał się pierwszy Sejm Ustawodawczy niepodległej Polski[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

17 III 1921 r. uchwalenie konstytucji RP[Author ID1: at Thu May 5 21:54:00 2005 ]

23 IV 1935 r. uchwalenie nowej konstytucji RP prezydent na czele państwa [Author ID1: at Thu May 5 21:55:00 2005 ]-[Author ID1: at Thu May 5 21:56:00 2005 ] sejm [Author ID1: at Thu May 5 21:55:00 2005 ]i senat pod jego zwierzchnictwem[Author ID1: at Thu May 5 21:56:00 2005 ]

19 II 1947 ustawa konstytucyjna ( Mała[Author ID1: at Thu May 5 21:57:00 2005 ] Konstytucja ) sejm RP jednoizbowy[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

22 VII 1952 Sejm PRL Jednoizbowy[Author ID1: at Thu May 5 21:57:00 2005 ]

17 IV 1989 Sejm i Senat RP[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Liczebność Sejmu i Senatu[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1493 [Author ID1: at Thu May 5 21:58:00 2005 ]- [Author ID1: at Thu May 5 21:59:00 2005 ]140 senatorów i 40 posłów[Author ID1: at Thu May 5 21:58:00 2005 ] ziemskich[Author ID1: at Thu May 5 21:59:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 21:58:00 2005 ]

od roku 1569 - 140 [Author ID1: at Thu May 5 21:59:00 2005 ]senatorów i 170 [Author ID1: at Thu May 5 22:00:00 2005 ]posłów [Author ID1: at Thu May 5 21:59:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1791 [Author ID1: at Thu May 5 22:00:00 2005 ]- [Author ID1: at Thu May 5 22:01:00 2005 ]204 posłów [Author ID1: at Thu May 5 22:00:00 2005 ]izby Poselskiej i 1[Author ID1: at Thu May 5 21:59:00 2005 ]02 senatoró[Author ID1: at Thu May 5 22:00:00 2005 ]w[Author ID1: at Thu May 5 22:00:00 2005 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

1919 - 1922 od 335 do 423 posłów[Author ID1: at Thu May 5 22:01:00 2005 ]

1922 - 444 posłów[Author ID1: at Thu May 5 22:02:00 2005 ][Author ID1: at Thu May 5 21:37:00 2005 ]

52


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo konstytucyjne panstw obcych
Prawo konstytucyjne Przepisy akademickie Wydanie 1
RPA, Prawo Konstytucyjne
Lapidarne kompendium przed egzaminem z przedmiotu, skrypty, notatki i inne, Prawo konstytucyjne
Prawo rzymskie - prawo osobowe, prawoznawstwo, polskie prawo konstytucyjne, Logika i wykładnia prawa
Prawo konstytucyjne& 03 2014
Na prawo konstytucyjne WB składają się następujące źródła prawa
Prawo konstytucyjne Łabno#
PRAWO KONSTYTUCYJNE I (wykłady)
Kazusy, Studia, II ROK, Prawo konstytucyjne
Zasady Konstytucji RP rozstrzygające o kształcie ustrojowym państwa, prawoznawstwo, polskie prawo ko
PK Sciaga stan nadzw, Prawo UMK 1 rok, prawo konstytucyjne
Trybunał Stanu, Prawo konstytucyjne
zasady subsydiarnosci i decentralizacji, prawo konstytucyjne
konstytucyjne ksiazka2005 rozdzial II[1], Prawo konstytucyjne

więcej podobnych podstron