Emocjonalne i finansowe koszty nadużywania sub psychoaktywnych

Nadużywanie alkoholu skraca życie o 12 lat.

Ponad 50% samobójstw popełnianych jest pod wpływem sub.

Ujęcie behawioralne problemu:

• farmakologia

• psychofarmakologia: badanie wpływu sub na kom mózgowe

Kryteria podręcznik diagnostycznego (DSM-III-R)

• psychologiczne uzależnienie - utrata kontroli nad zażywaniem sub (drug abuse)

• fizyczne uzależnienie - do usunięcia fiz objawów abstynencyjnych (drug addiction)

• nadużywanie sub - problemy epizodyczne

• uzależnienie od sub psychoaktywnej - regularne stosowanie sub działającej na mózg, prowadzące do zmian w zach., które w danej kulturze zostałoby uznane za nieprzystosowawcze

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE(DSMIIR):

Stwierdzenie przynajmniej 3 z nich.

1. człowiek utracił kontrolę nad używaniem sub

1. sub często używana w większych ilościach i przez dłuższy czas niż osoba zamierzała

2. nieodparte pragnienie używania sub lub, co najmniej jedna nieudana próba ograniczenia czy kontrolowania używania sub

3. poświęcenie dużej ilości czasu na czynności zw. ze zdobywaniem sub (kradzież), używaniem jej lub dochodzeniem do siebie po jej działaniu

2. z używaniem sub wiąże się pogorszenie funkcjonowania w sferze zawodowej, społecznej, fizycznej lub emocjonalnej

d) częste znajdowanie się pod wpływem, w okresie abstynencji oczekuje się wypełniania podstawowych działań lub, gdy zażywanie jest niebezpieczne

e) rezygnacja z ważnych aktywności z powodu używania sub

f) kontynuowanie zażywania, mimo świadomości problemów

3. istnieją dane wskazujące na afektywną lub fizyczną adaptację człowieka do sub

g) wyraźna tolerancja

h) charakterystyczne objawy abstynencyjne

g) sub zażywana w celu łagodzenia objawów abstynencyjnych

tolerancja na sub - zapotrzebowanie na zwiększoną dawkę dla osiągnięcia pożądanego efektu. Może dotyczyć fiz efektów działania sub (brak koordynacji) oraz subiektywnych stanów (odlot)

objawy abstynencyjne - objawy afektywne i soma następujące po odstawieniu sub: kac, dołek kokainowy

Człowiek może przejawiać fiz tolerancje na sub jak i objawy abstynencyjne a nie być uzależnionym chorzy, którym podaje się leki

UZALEŻNIENIE

Czynniki podatności:

1. czynniki osobowościowe:

• koncepcja osobowości oralno - zależnej: niedojrzałość emo, stałe poczucie osamotnienia, uzależnienie od matki oraz ambiwalentny stos do autorytetów. Obniżają napięcie przez stymulację oralną.

• osobowość antyspoł w okresie dorastania a późniejsze nadużywanie alkoholu

2. podatność biol:

• czynniki genet: 4x wzrasta podobieństwo u dzieci alkoholików. Może to wynikać z braku jakiegoś przekaźnika, którego brak kompensowany jest przez sub psychoaktywne

Podstawowe skutki środków psychoaktywnych

Skuteczność i siła działania zależą od:

1. drogi, przez która sub jest przyjmowana: determinuje szybkość przedostania się do mózgu

2. jej możliwości przeniknięcia do mózgu

3. szybkości dezaktywowania: determinuje czas trwania działania. Prędkość wyrażana w jedn połowicznego rozpadu - czas potrzebny do rozłożenia 50% sub. lub poprzez jej rozpuszczalność w tłuszczu

Działanie na mózgowe mech nagradzania:

Sub psychoaktywne przypominają działanie endorfin. Wytwarzane są one w okresie działania stresu i nie podlegają kontroli jedn. Powoduje to przygotowanie organizmu do bezbolesności przyjmowanych razów, np. w czasie wojny lub uprawiania sportu. Przyjmowanie opiatów też oddziałuje tak na org.

Motywacja jest nabyta: rośnie wraz z ich używaniem. Wyjaśnia to model przeciwstawnych procesów (twórca Richard Salomon), opisujący proces popadania w nałóg wszystkie sub wywołujące uzależnienie mają 3 cechy:

1. skutek farmakologiczny - przyjemny stan emocjonalny: stan przyjemności afektywnej

2. działanie prowadzące do tolerancji afektywnej: kompensacja przez zwiększanie dawek

3. wywoływanie afektywnych objawów abstynencyjnych: powoduje nieprzyjemny stan - dysforię. Z czasem motywacja do osiągania przyjemności, może przerodzić się w motywację usunięcia dysforii. Objawy te są przeciwstawne początkowym przyjemnym.

Zjawisko nabytej motywacji występuje, gdyż po wyczerpaniu sub proces kompensacyjny wywołuje złe samopoczucie, które można łatwo zabić. Następuje utrata kontroli nad używaniem sub

Warunkowy głód jest ciągle wywoływany, na długo po detoksykacji, przez skojarzenia m. S sytuacyjnymi a używaniem alkoholu. Nasilenie głodu maleje w miarę eksponowania S.- desensytyzacja

1. ALKOHOL

Teorie uzależnienia:

czynniki genet: dwa typu: „ograniczony środowiskowo” - połączenie umiarkowanego uzależnienia rodziców oraz upośledzenia środowiska rodzinnego oraz „ograniczony do mężczyzn” - nie zal od czynników środ.

U osób z podwyższonym ryzykiem obserwuje się:

• odchylenie encefalografu mózgutrudność koncentracji przez wzrost aktywności fal alfa po spożyciu umiarkowanej ilości

• globalne wyniki testów inteligencji w normie, słabe wyniki w skalach słownych oraz słabe wskaźniki uwagi

• opóźniony rozwój mowy w wieku 4 lat, w przypadku chłopców

Może ono wynikać z pewnego niedoboru w zakresie równowagi neurobiol, który kompresowany jest alkoholem. U pacjentów z „familial essential tremor” drżenie zmniejsza się, gdy nie są trzeźwi. Pierwszy kieliszek powoduje u nich większa przyjemność i we wczesnej fazie picia następuje zniesienie wrażliwości na ból.

Interakcja czynników genet i środ:

• hipoteza redukcji napięcia: zmniejszenie lęku, stres kulturowy. Nie napięcie prowadzi do picia, a chęć jego usunięcia

• hipoteza kompensacji niedoboru endorfin(Volpicelli): alkohol i narkotyki mają podobne działanie farmakologiczne i podobny wpływ na zach, wywołują krzyżową tolerancję, wiele ich skutków może być usuwanych poprzez blokadę receptorów opiatowych. Ich używanie powoduje wzrost zadowolenia i euforię, stałe zażywanie prowadzi do powstania krzyżowej tolerancji. Spożycie alkoholu rośnie, gdy aktywność receptorów opiatowych jest niska. Zaprzestanie brania narkotyków, często prowadzi do spożywania alkohol - kompensuje niedobory czynności receptorów opiatowych

Negatywne skutki społ i zdrowotne

Alkohol jest trucizną dla każdego narządu ciała, obniża aktywność CUN. Przy najmniejszych dawkach występuje paradoksalne pobudzenie lub rozhamowanie - obniżenie aktywności mózgowych ośrodków hamowania, np. ośrodków seksualnych. Przy większych dawkach hamuje aktywność seks. Inne zmiany osobowości: złość, obniżony lęk społ. Takie objawy występują też przy placebo.

Objawy abstynencyjne: kac, silne pocenie, drżenie, osłabiony apetyt, kłopoty ze snem, przyspieszone tętno, podwyższone ciśnienie krwi, głód alkoholowy, depresja, lęk. W ciągu pierwszych 48h ukł bardziej pobudliwy, w ciągu następnych dwóch do siedmiu dni mogą wystąpić halucynacje, majaczenie drżenie - wymienione objawy + przymglenie świadomości, zaburzenia pamięci, dezorientacja.

Leczenie

Faza rehabilitacyjna zaczyna się od 30dniowego programu w szpitalu. Potem psychoterapia raz w tygodniu. Powrót do miejsca kojarzonego z alkoholem, może wywołać nawrót nałogu. Dlatego stosuje się trening asertywności i terapię relaksacyjną. Pomocne są też grupy samopomocy jak AA

Osłabienie odporności organizmu zwiększa ryzyko zachorowania na AIDS przy zarażeniu HIV

2. NARKOTYKI

opium: od słowa sok, otrzymywane z maku; pochodne:

• morfina: naturalna pochodna opium (zaw. 10%); palona lub wstrzykiwana, może wywołać stan łagodnej euforii, podobny do marzenia sennego

• heroina: szybko przenika barierę krew - mózg, wywołuje gwałtowny i silny stan odlotu, po nim stan nieprzyjemnego nastroju oraz głodu narkotycznego (od 4-6h).

Psychofarmakologia opiatów

Działają tylko na specyf części błon kom - na receptory opiatowe, które łączą się z cząsteczkami, zwanymi opioidami. Efekt poprzez przyłączenie się do receptorów opiatowych. Rozmieszczone są w wielu częściach ciała, m.in. w ukł trawienny, krwinki białe, w mózgu w obszarach bólu i uczenia się.

Prowadzą do wystąpienia tolerancji afektywnej oraz skrajnie odmiennych stanów. Przyjmowanie powoduje stan przypominający poczucie bezp 7miesięcznego płodu. Odstawienie prowadzi do objawów abstynencyjnych: gwałtowna dysforia, silne bóle mięśniowe, pocenie się, przyspieszone tętno, podwyższone ciśnienie krwi, rozstrój żołądka (jak grypa). Powstaje cykl nałogowy

Następstwa zdrowotne i społ

Zdrowotnych jest niewiele, z wyj. przedawkowania, zanieczyszczenia narkotyku, używania w war niesterylnych. Społ są znacznie bardziej poważniejsze

Leczenie

1. terapia substytucyjna lekami przepisywanymi przez lekarza: metadon, pacjent jednak wciąż pozostaje uzależniony o narkotyków

2. totalna abstynencja: założenie o osobowości antyspoł i to utrudnia leczenie. Skuteczna terapia pozwala nabyć umiejętności właściwego postępowania w życiu społ. Jest jednak wysoki wskaźnik przerywania terapii w ciągu Iszego miesiąca(75%) - słaba motywacja.

3. terapia zindywidualizowana: dostosowana do pacjenta

ŚRODKI STYMULUJĄCE

Zwiększają subiektywną energię wew, wywołują euforie i dają pewność siebie. Prowadzą do nadużywania

1. kokaina: oddziaływanie zal od sposobu jej zażywania: iniekcje, wciąganie do nosa, palenie. Powoduje silna euforię, większa pewność siebie, pragnienie seks, towarzyskość, energia, obniżenie potrzeb snu. Farmakologiczne działanie polega na blokowaniu wychwytu zwrotnego dopaminy i norepinefryny. Istnieją specyf receptory kokainy w neuronach zawierających dopaminę

• crack

1. amfetamina: polepsza koncentrację, euforia, przypływ energii, podwyższona samoocena. Szybko dochodzi do afektywnej i fizjologicznej tolerancji. Różni się ona krótszym okresem działania.

Problemy zdrowotne i społ

Nadwrażliwość na S. Długotrwałe stosowanie prowadzi do zespołu objawów paranoidalnych, trudnych do odróżnienia od schizofrenii. Wzrost potliwości, ciśnienia krwi i tętna, czasem arytmia zawał serca, udar, śmierć. Odstawianie powoduje problemy w sferze emo i zachowań objawy przeciwstawne, podobne do depresji. Problem AIDS.

Leczenie

Stosowanie środków przypominających działanie dopaminy i antydepresantów nie przyniosło większego efektu.

HALUCYNOGENY

W celu doznawania przeżyć religijnych, mistycznych. Wywołują zmiany w percepcji i halucynacje. Istnieją znaczne różnice m. epizodami psychotycznymi w schizofrenii a stanami psychotycznymi wywołanymi środkami psychoaktywnymi

1. LSD

2. fencyklidyna (PCP): wywołuje zmiany w percepcji, bardziej uspokaja, rozhamowuje zachowanie. Wymieszana z marihuaną anielski pył. Wywołuje różne skutki w zależności od dawki: przy większych wywołuje depersonalizację: duża wrażliwość, gwałtowny stan deliryczny, słaba koordynacja ruchowa, gwałtowność, agresja, brak bólu, szalone zachowania.

3. marihuana: otrzymywana z suszonych liści i kwitnących wierzchołków konopi, zawierających tetrahydrokannabinol (THC). Zazwyczaj palona, szybko daje kopa. Początkowo stosowana do wyrobu lnu, potem jako środek leczniczy. Przy małych dawkach wywołuje euforię, wzmożony apetyt, zniekształca percepcję. Ślady marihuany można odnaleźć w moczu po upływie 1 miesiąca. Po długim używaniu w dużych ilościach pojawiają się objawy abstynencyjne: osłabiony apetyty, drażliwość, nudności, biegunka. Osłabia uwagę i czujność.

• haszysz: skondensowana forma, otrzymywana z żywicy z wierzchołków roślin

Cecha wspólna jest tolerancja afektywna i kontrastowe stany ps. Osłabiają pamięć krótkotrwałą i wykonywanie zadań intelektualnych. Mogą prowadzić do ataków paniki, stanów psychotycznych. Po LSD „migawki” - doznania z przeszłości. Spada płodność.

PALENIE PAPIEROSÓW I NIKOTYNA

Prowadzi do uzależnienia. Zażywanie powoduje przyjemność afektywną, tolerancję oraz objawy abstynencyjne. Czynnym składnikiem tytoniu, powodującym uzależnienie jest nikotyna. Ataki głodu tytoniowego: zakłócenie snu, nudności, bóle głowy, zwiększony apetyt, drażliwość, lęk, słaba koncentracja, przyspieszona akcja serca, drżenie rąk. Tolerancja: przy zmniejszonej ilości nikotyny w papierosach, wzrasta ilość wypalania. Nikotyna pobudza receptory cholinergiczne.

Problemy zdrowotne i społ.

Palenie skraca życie o 8 lat. Choroby: wieńcowa serca, nowotworowa, niewydolność płuc. Powoduje podwyższenie ciśnienia krwi, przyspieszona akcję serca i zwiększa jego obciążenie. Sub smoliste podrażniają tk. płuc i mogą prowadzić do stanów zapalnych nowotworów.

Leczenie

• Guma do żucia z nikotyną, ale nie zwalcza to uzależnienia, ale objawy abstynencyjne, zwalcza głód nikotynowy.

• Zablokowanie receptorów nikotynowych

• szybkie wypalenie dużej ilości aż do rozchorowania się

• hipnoza

ŚRODKI SEDATYWNO - TRANKWILIZUJĄCE

(BARBITURANY I BENZODIAZEPINY)

Barbiturany stosowane w leczeniu bezsenności, lęku, zaburzeń typu napadowego. Są środkami tłumiącymi aktywność CUN. Wpływają ogólnie na różne neurony, obniżając ich aktywność. Ze względu na różnice czasowe działania, maja różne zastosowanie lecznicze.

Przy małych dawkach: stan relaksacji, podobny do marzenia sennego. Większe dawki: zlewanie się mowy, utraty koordynacji, pogorszenia zdolności dokonywania samooceny i koncentracji uwagi, przyćmienie świadomości, zatrzymanie zdolności oddechowych. Groźne jest mieszanie z alkoholem.

Objawy odstawienia są szczególnie silne, może grozić śmiercią. Objawy abstynencyjne jak po alkoholu

Benzodiazepiny mają bardziej specyf działanie, ograniczone jedynie do receptorów benzodiazepinowych. Przyłączenie powoduje działanie GABA hamowanie w mózgu.

Seligman, rozdz. 14 Zaburzenia zw. z używaniem sub psychoaktywnych

1

---