Diagnoza - stwierdzenie określonego stanu rzeczy w danym zakresie.

Diagnoza w odniesieniu do człowieka w procesie pracy dotyczy:

• Stanu zdrowia pracującego człowieka,

• Kosztu biologicznego pracy,

• Cech i możliwości psychofizjologicznych człowieka, tj. przepustowości jego kanałów sensorycznych i motorycznych, która musi być respektowana w budowie i właściwościach środków technicznych, służących pracy.

Diagnoza w odniesieniu do maszyny obejmuje:

• Analizę charakterystyk technicznych i struktury urządzeń z punktu widzenia ich stanu technicznego,

• Metodyki badań diagnostycznych ( planowanie tych badań i sposoby ich realizacji ),

• Techniczne środki realizacji badań diagnostycznych.

Diagnoza w odniesieniu do otoczenia obejmuje:

• Rozpoznanie aktualnych warunków pracy i dotyczy takich parametrów jak hałas, drgania, mikroklimat, zanieczyszczenie powietrza, promieniowanie elektromagnetyczne ( pomiar istniejących stężeń lub natężeń danego czynnika )

• Porównanie otrzymanych wyników z normami higienicznymi określającymi granice tolerancji organizmu ludzkiego na środowiskowe warunki pracy.

Diagnoza ergonomiczna jest to diagnoza, której przedmiotem są relacje zachodzące w układzie człowiek - maszyna - otoczenie.

Celem diagnozy ergonomicznej stanowisk pracy jest zidentyfikowanie elementów systemu, ich wzajemnych relacji oraz analiza i ocena, aby działanie stanowisk przy wykonywaniu określonych zadań przebiegało sprawnie, bez szkody dla człowieka i bez negatywnych zmian w otoczeniu.

Procedury diagnostyczne:

• Ocena obciążenia fizycznego pracą,

• Ocena obciążenia psychicznego pracą

• Ocena antropometryczna obiektów technicznych

• Ocena parametrów materialnego środowiska pracy

• Kompleksowa ocena stanowiska pracy

• Certyfikacja maszyn i urządzeń

Certyfikacja to ocena zgodności wyrobów z odpowiednimi wymaganiami bezpieczeństwa i zdrowia użytkowników, prowadzona przez trzecią stronę przed wprowadzeniem tych wyrobów do obrotu handlowego.

Metody i techniki diagnostyczne

• Metody badań ankietowych,

• Listy kontrolne ( check-list ),

• Metody badań testowych,

• Metody wskaźnikowe,

• Metody punktowo - wskaźnikowe,

• Atestacja,

• Metody analizy sieciowej,

• Metody bilansowe

1. Badania ankietowe polegają na udzielaniu pisemnych odpowiedzi na pytania ( w formie swobodnych wypowiedzi), albo na wyborze niektórych z dołączonych do każdego pytania alternatyw ( możliwości ).

2. Listy kontrolne są rozszerzoną formą ankiety. Celem tych list jest usystematyzowanie, analiza oraz ocena różnych czynników pracy i wydajności pracy.

Lista Dortmundzka - 10 pytań wstępnych, 155 pytań podstawowych ( oznaczonych literą A ) i 188 pytań szczegółowych ( oznaczonych literą B ).

CET-II ( The Control Ergonomic Test - II ) unowocześniona wersja listy Dortmundzkiej. W skład tej listy wchodzi:

• 11 pytań ogólnych ( oznaczonych cyframi rzymskimi ),

• 68 pytań podstawowych ( oznaczonych literą A i kolejnymi cyframi arabskimi ),

• 138 pytań szczegółowych typu B,

• 99 pytań szczegółowych typu C,

• 45 pytań szczegółowych typu D.

Wszystkie pytania podzielono na sześć grup, dotyczących:

1. Przestrzeni pracy,

2. Metod pracy,

3. Obciążeń czynnikami środowiskowymi,

4. Organizacji pracy,

5. Obciążenia czynnościowego i całkowitego,

6. Wydajności układu.

3. Badania testowe to znormalizowane badanie (normalizacja dotyczy materiałów lub narzędzi pomiaru ) w celu uzyskania informacji o cechach badanego zjawiska.

( ocena stanu organizacji stanowisk roboczych )

Odmianą metod testowych są tzw. arkusze ocen.

4. Metody wskaźnikowe mają charakter uniwersalny, oparte są na metodach matematycznych, charakteryzują się możliwością bezpośredniego przeprowadzenia porównań.

5. Metody punktowo - wskaźnikowe polegają na jakościowej budowie kryteriów oceny, wykorzystujących wg określonego klucza zestaw ocen punktowych.

6. Atestacja należy do rzędu podstawowych procedur diagnostyczno - organizacyjnych służących racjonalizacji i modernizacji zakładowego systemu pracy. Polega ona na kompleksowym badaniu i ocenie stanowisk pod względem poziomu: technicznego, organizacyjnego, ekonomicznego, ergonomicznego oraz bhp.

Syntetyczne wyniki procedury atestacyjnej, a szczególnie orzeczenia o skali bezpieczeństwa, opisuje się w dokumencie zwanym atestem.

7. Metoda analizy sieciowej polega na rejestracji stanu dotychczasowego i wnioskowania przy usprawnianiu organizacji stanowisk roboczych. Wykorzystuje ona siatki powiązań czynności wykonywanych wg zasad obowiązujących w znanych metodach analizy sieciowej (CPM, PERT, itp.)

8. Metoda bilansowa opiera się na technice mierzenia czasu pracy ( normowaniu ), na podstawie którego ocenia się stan organizacji stanowisk roboczych

Poszczególne metody oceny różnią się między sobą:

• Liczbą ocenianych czynników ergonomicznych - narzuconych zwykle przez autorów metody,

• Przedmiotem oceny ( wyróżniamy tu metody uniwersalne, mogące znaleźć zastosowanie w różnych układach człowiek - maszyna - otoczenie i specjalistyczne, przeznaczone tylko dla układów ściśle określonych ),

• Sposobem oceny ( ilościowy, jakościowy, ilościowo - jakościowy ),

• formą oceny, tj. zbiorem pytań, listą problemów, specjalnie opracowanym arkuszem oceny opartym na zbiorze kryteriów ilościowych, normatywnych,

• wynikiem oceny ( opisowy, wskaźnikowy ),

• obszarem oceny (jednostanowiskowy , wielostanowiskowe, itd.),

• zakresem metody: pełna i częściowa ( wszystkie aspekty układu człowiek - maszyna - otoczenie lub tylko wybrane jego elementy ).

---