1.

a. pojęcie PC - jest to zespół norm prawnych regulujących stosunki między osobami fizycznymi i osobami prawnymi, regulujące także obrót powszechny i gospodarczy. Ważną funkcję w PC spełnia zasada nieretroakcji i zachowania praw nabytych.

b. cechy PC:

1. Formalna równorzędność podmiotów stosunków cywilnoprawnych

2. Stosunki regulowane przez przepisy PC mają charakter majątkowy i niemajątkowy

3.Normy prawne mają charakter względnie i bezwzględnie obowiązujący

c. systematyka PC

1.Część ogólna jest to zbiór przepisów prawnych regulujących zagadnienia podstawowe, które mają znaczenie dla pozostałych działów prawa, np. ochrona dóbr osobistych, zdolność prawa i zdolność do czynności prawnych.

2. Prawo rzeczowe jest to zbiór przepisów prawnych regulujących przede wszystkim korzystanie z określonych dóbr zwanych rzeczami. Prawa podmiotowe rzeczowe mają charakter bezwzględny.

3. Prawo zobowiązań jest to kompleks przepisów prawnych regulujących:

a) wymianę dóbr i usług

b) ochroną dóbr majątkowych i niemajątkowych

Prawa podmiotowe wynikające ze zobowiązań mają charakter względny

4. Prawo spadkowe jest to zbiór przepisów prawnych regulujących przejście praw majątkowych ze spadkodawcy na spadkobiercę.

5. Prawo rodzinne i opiekuńcze jest to zespół norm prawnych regulujących stosunki wynikające z małżeństwa, z pokrewieństwa, z powinowactwa, z przysposobienia oraz z opieki i kurateli

6. Prawo dóbr niematerialnych jest to zespół norm regulujących prawo do niematerialnego wytworu działalności intelektualnej człowieka, np. utworu literackiego.

7. Prawo prywatne gospodarcze jest to zespół przepisów prawnych regulujących przede wszystkim obrót gospodarczy oraz wszelkie aspekty cywilnoprawne dotyczące przedsiębiorców jako podmiotów stosunkach cywilnoprawnych.

2.

- Kodeks cywilny

- ustawa z 23 kwietnia 1964r. - Przepisy wprowadzające kodeks cywilny

- Kodeks Rodzinny i opiekuńczy

- ważniejsze akty normatywne: kodeks spółek handlowych, kodeks postępowania cywilnego

- ustawy: o hipotece i księgach wieczystych, prawo spółdzielcze, prawo bankowe

- akty normatywne wykonawcze do ustaw, np. rozporządzenia

3.

Funkcje zasad współżycia społecznego:

1. określają treść poszczególnych praw podmiotowych

2. wywołują skutki cywilnoprawne

3. kształtują treść oznaczonych stosunków cywilnoprawnych

Sądy powszechne oraz SA nie tworzą norm prawnych. Ich zadaniem jest przede wszystkim stosowanie prawa w konkretnych sytuacjach. SA podejmuje uchwały:

1. w celu wyjaśnienia przepisów prawnych, które budzą wątpliwości lub rozbieżności w stosowaniu

2. zawierające rozstrzygnięcia problemów prawnych, które budzą wątpliwości w konkretnej sprawie

4.

Stosunek cywilnoprawny jest to stosunek społeczny uregulowany normami cywilnoprawnymi np. stosunek własności, stosunek użyczenia, stosunek opieki

Elementy stosunku cywilnoprawnego:

1. podmioty - podmiotami są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi tzw. ułomne osoby prawne

2. przedmiot - przedmiotem jest zawsze zachowanie się podmiotów oraz z reguły tzw. obiekty, na które zachowanie jest skierowane

3. treść - treścią są uprawnienia i obowiązki podmiotów

5.

Zdarzeniem cywilnoprawnym są okoliczności powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego.

Podział zdarzeń cywilnoprawnych:

1. zdarzenia niezależne od woli podmiotów-powódź,trzęsienie ziemi, upływ czasu, urodzenie i śmierć

2. działania, czyli zachowanie podmiotów, z którymi normy prawa cywilnego wiążą wywołanie skutku prawnego. Są one niejednorodne i wyróżniamy:

1. czynności prawne - zachowanie podmiotów zawierające co najmniej jedno oświadczenie woli zmierzające do wywołanie skutku cywilnoprawnego, niezależnie od tego czy zamierzone następstwo prawne nastąpiło, np. złożenie oferty, wypowiedzenie umowy

2. czyny - zachowania zmierzające do wywołania konkretnego faktu z którym normy prawa cywilnego łączą określony skutek prawny.

- czyny zgodne z prawem, np. zawłaszczenie rzeczy ruchomej, znalezienie rzeczy

- czyny bezprawne, np. zwłoka dłużnika w wykonaniu świadczenia w ramach istniejącego zobowiązania

c) konstytutywne orzeczenia organów państwowych, np. wyrok rozwodowy

6.

Prawo podmiotowe jest to sfera uprawnień podmiotu przyznana i zagwarantowana przez normy prawne wynikające ze stosunku cywilnoprawnego, np. prawo własności. Są to więc dozwolone przez przepisy zachowania podmiotu. Uprawnienia wynikające z praw podmiotowych mają charakter tzw. uprawnień bezpośrednich, np. korzystanie z rzeczy przez najemcę. Szczególną odmianą uprawnień są roszczenia, polegające na tym, że od indywidualnie oznaczonej osoby podmiot żąda określonego zachowania. Natomiast uprawnienia kształtujące wyrażają się tym, że podmiot przez swoje zachowanie (bez udziału drugiej strony) może doprowadzić do powstania, zmiany i ustania stosunku cywilnoprawnego, np. wypowiedzenie umowy.

Rodzaje praw podmiotowych:

1. prawa majątkowe i niemajątkowe - wyodrębnia się je ze względu na charakter ekonomiczny lub jego brak w stosunkach społecznych, z których wynikają. Prawa majątkowe np. prawo własności, prawo użytkowania wieczystego, natomiast do praw niemajątkowych należą przede wszystkim prawa osobiste osób fizycznych, np. zdrowie, życie, wolność, nazwisko

2. prawa bezwzględne i względne - rozróżnia się ze względu na stopień ich ochrony. Prawa bezwzględne są skuteczne przeciwko każdej osobie, natomiast prawa względne są skuteczne przeciwko konkretnej osobie.

3. prawa przenaszalne i nieprzenaszalne - związane są z możliwością lub jej brakiem przeniesienia ich w drodze czynności prawnych lub dziedziczenia na inny podmiot. Prawa majątkowe z reguły są przenaszalne , a do praw nieprzenaszalnych zaliczamy prawa do dóbr osobistych oraz z reguły prawa rodzinne.

7.

Sposoby nabycie praw podmiotowych:

1. Nabycie pierwotne i pochodne.

Nabycie pochodne polega na tym, iż mamy do czynienia z następstwem prawnym. Poprzednik prawny przenosi swoje prawo na następcę prawnego, czyli sukcesora.

Sukcesja może wystąpić pod tytułem szczególnym i uniwersalnym . W sukcesji szczególnej sukcesor nabywa jedno lub kilka konkretnych praw, natomiast sukcesja uniwersalna ma za podstawę jeden stan faktyczny - nabywca wstępuje w ogół praw poprzednika.

Powstanie prawa w sposób pierwotny polega, na tym ,że podmiot nabywa określone prawo podmiotowe niezależnie od istnienia lub nieistnienia innego prawa podmiotowego. Podmiot nabywa niezależnie od woli poprzednika

2. Nabycie translatywne i konstytutywne.

Powstanie prawa w sposób translatywny wynika z przejęcia istniejącego już prawa z jednego podmiotu na inny, natomiast powstanie prawa w sposób konstytutywny polega na tym, że podmiot nabywa prawo z momentem jego powstania.

Nabycie pochodne i pierwotne oraz translatywne i konstytutywne nie wykluczają siebie wzajemnie.

8.

Nabycie zdolności prawnej: Warunkiem niezbędnym do nabycie zdolności prawnej jest urodzenie żywego człowieka (domniemanie urodzenia się żywym). Przejawia się ona tym, że może on być podmiotem praw i obowiązków w stosunkach cywilnoprawnych.

Utrata: Człowiek posiada zdolność prawną przez całe życie, traci ją natomiast w wypadku śmierci oraz uznania za zmarłego. Uznanie za zmarłego ma miejsce w razie zaginięcia osoby. Zaginionym jest ten wobec którego istnieje stan niepewności, nie wiemy czy żyje czy zmarł. Do uznania za zmarłego niezbędne są dwie przesłanki, które muszą wystąpić kumulatywnie - zaginięcie człowieka i upływ czasu. Wyróżniamy :

1. zaginięcie proste (uznajmy za zmarłego człowieka, jeżeli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących informacji jeszcze żył + dwa wyjątki: 1.uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat 23; 2. gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończyłby lat 70, wystarczy upływ 5 lat)

2. zaginięcie kwalifikowane ( okres uznania za zmarłego wynosi od 6m-scy do 3 lat)

9.

Zdolność do czynności prawnych oznacza możność nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych. Wyróżniamy:

1. Brak zdolności do czynności prawnych (małoletni, którzy nie ukończyli lat13 oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie)

2. Ograniczona zdolność do czynności prawnych (małoletni od 13 do pełnoletniości, osoby ubezwłasnowolnione częściowo oraz osoby dla których sąd ustanowił doradcę tymczasowego)

3. Pełna zdolność do czynności prawnych

10.

Dobra osobiste człowieka są to jego wartości indywidualne w sferze życia psychicznego mające charakter niematerialny. Zalicza się do nich: zdrowie, cześć, swobodę sumienia, nazwisko, pseudonim, wizerunek, tajemnice korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą i racjonalizatorską, intymność życia, opinia pracownicza i kult po osobie zmarłej. Prawa do dóbr osobistych są prawami podmiotowymi niemajątkowymi, bezwzględnymi i niezbywalnymi, nie podlegają dziedziczeniu.

Ochrona cywilnoprawna ma miejsce, gdy występują kumulatywnie następujące przesłanki:

- zagrożenie

- bezprawność działania sprawcy

KC przewiduje następujące środki ochrony niemajątkowej:

1. roszczenie o zaniechanie działań zagrażających lub naruszających dobra osobiste

2. roszczenie o dokonanie niezbędnych czynności do usunięcia skutków już dokonanego czynu

Ochrona majątkowa dóbr osobistych polega na tym, że poszkodowany może wyrazić roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne lub zapłatę odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny, zgodnie z przepisami określonymi w KC. Jeżeli naruszeniu dóbr osobistych towarzyszy powstanie szkody majątkowej to uprawniony podmiot może zażądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.

11.

Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne (przedsiębiorstwa państwowe, spółki prawa handlowego, stowarzyszenia zarejestrowane), którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Podmioty te są typu korporacyjnego, gdzie substratem ich powstania i działania jest czynnik osobowy (np. spółdzielnie) oraz typu fundacyjnego, gdzie podstawą ich istnienia i funkcjonowania jest majątek (np. przedsiębiorstwo państwowe). Momentem uzyskania osobowości prawnej jest chwila rejestracji przez organ rejestrowy, którym jest sąd rejonowy lub z chwilą wejścia w życie ustawy o jej powołaniu oraz przez zgłoszenie do ewidencji.

Powstanie osób prawnych:

1. system aktów organów państwa - polega na tym, że osoba prawna powstaje z inicjatywy organu państwa przez wydanie aktu normatywnego

2. system koncesyjny - polega na tym, że osoba prawna powstaje z inicjatywy założycieli, natomiast funkcja państwa ogranicza się do wydania zgody przez właściwy organ państwowy

3. system normatywny - polega na określeniu a akcie normatywnym przesłanek ich powstania, spełnienie tych warunków jest podstawą wpisu do rejestru

Reorganizacja osoby prawnej:

1. inkorporacja - polega na przejęciu jednej osoby prawnej przez drugą

2. unia - oznacza połączenie co najmniej dwóch osób prawnych i w to miejsce powołanie nowej

3. podział - oznacza, że istniejąca osoba prawna dzieli się na co najmniej dwie nowe

Ustanie osoby prawnej:

1. wskutek zajścia określonych faktów, z którymi przepisy prawa łączą ustanie osoby prawnej

2. w wyniku wyrażenia woli zainteresowanej osoby prawnej, które może doprowadzić do rozwiązania tego pomiotu

3. w skutek decyzji właściwego organu

12.

Rzeczami są materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym, wyodrębnione w sposób naturalny lub sztuczny tak, że w stosunkach społeczno-gospodarczych mogą być uważane za dobra samoistne.

Podział rzeczy:

1. Rzeczy nieruchome i rzeczy ruchome. Nieruchomościami są:

- części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (nieruchomość gruntowa)

- budynki trwale związane z gruntem (nieruchomość budynku)

- części budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny przedmiot własności (nieruchomość budynku)

2. Rzeczy oznaczone co do tożsamości (oznaczone indywidualnie) i rzeczy oznaczone co do gatunku (oznaczone co do rodzaju)

3. Rzeczy podzielne i niepodzielne. Rzeczy podzielne to takie, które nie zmieniają swojego charakteru cywilnoprawnego w przypadku ich podziału fizycznego.

4. Rzeczy będące w obrocie, ograniczone w obrocie (sprzedaż broni palnej) oraz wyłączne z obrotu cywilnoprawnego (narkotyki).

13.

Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.

Postać zawężona części składowej rzeczy wyraża się w tym, że: (urządzenia nie będące częściami skł.)

1. przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części skł.

2. Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej nie stanowią części składowej nieruchomości jeśli wchodzą w skład przedsiębiorstwa

Postać rozszerzona części składowej ma miejsce, gdy dotyczy: (będące częściami skł.)

1. budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania

2. prawo związane z własnością nieruchomości

Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.

Przesłanki między przynależnością a rzeczą główną:

• przynależność służy do korzystanie z rzeczy głównej

• przynależność oraz rzecz główna pozostaje w faktycznym i stałym związku odpowiadającym celowi przynależności - przynależność nie traci swojego charakteru w wyniku przemijającej przeszkody

• właścicielem rzeczy głównej i przynależności jest ta sama osoba

• rzecz główna może mieć kilka przynależności

Przynależność nie występuje między rzeczami równorzędnymi np. parą rękawic.

Pożytki są to wszelkie korzyści, które uzyskuje podmiot z prawa własności albo z innych praw podmiotowych w ramach prawidłowej gospodarki, nie powodując utraty źródła przychodu. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

14.

Mieniem jest ogół praw majątkowych; mienie dotyczy tylko uprawnień o charakterze majątkowym (aktywów).

Termin majątek występuje w dwóch znaczeniach:

1. Jest to ogół praw majątkowych (aktywów) przysługujących oznaczonemu podmiotowi

2. Jest to ogół praw (aktywów) i obowiązków (pasywów) określonej osoby o charakterze majątkowym.

15.

Czynności prawne są to zachowania osoby fizycznej albo prawnej, zawierające co najmniej jedno oświadczenie woli, zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego. Czynność prawna, aby była skuteczna musi spełniać następujące warunki:

1. zawierać co najmniej jedno oświadczenie woli

2. spełniać wszystkie elementy, które norma prawna dla niej przewiduje

3. skutek prawny jest z reguły objęty wolą podmiotu

Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, ale także te, które wynikają z przepisów ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy lub sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna.

Rodzaje czynności prawnych:

1. Czynności prawne jednostronne i dwustronne. Do dokonania czynności prawnej jednostronnej potrzebne jest oświadczenie woli jednej strony, np. sporządzenie testamentu, natomiast do dokonania czynności prawnej dwustronnej (umowy) niezbędne jest zgodne oświadczenie woli dwóch stron, np. umowa sprzedaży

2. Czynności prawne konsensualne i realne. Kryterium tego podziału związane jest z tym, czy do dokonania czynności prawnej wystarczy złożenie oświadczenia woli (konsensualne) czy do jej skuteczności niezbędne jest jeszcze wydanie rzeczy (realne)

3. Czynności odpłatne i nieodpłatne. Podstawą podziału jest to czy korzyść majątkową uzyskują obydwie strony (odpłatne, np. umowa sprzedaży) czy tylko jedna ze stron (nieodpłatne, np. umowa darowizny)

4. Czynności zobowiązujące i rozporządzające. Czynność prawna zobowiązująca (każda umowa) polega na zobowiązaniu się do określonego zachowania wobec podmiotu. Czynność prawna rozporządzająca to taka czynność, której celem i bezpośrednim skutkiem jest zniesienie, przeniesienie lub obciążenie prawa majątkowego. Każda czynność prawna rozporządzająca jest zarazem czynnością o charakterze zobowiązującym

5. Czynności prawne kazualne i abstrakcyjne. Czynności prawne kazualne (przyczynowe) polegają na tym, że ważność takiej czynności prawnej zależy od prawidłowości przyczyny. Czynności prawne abstrakcyjne (oderwane) polegają na tym, że skuteczność danej czynności prawnej jest nie zależna od prawidłowości przyczyny, np. zobowiązania wynikające z weksla.

16.

Oświadczenie woli może zawierać wady, które polegają na nieprawidłowościach dotyczących aktu woli (tj. procesu podejmowania decyzji wewnętrznych) albo jego uzewnętrznienia (niezgodność między decyzją wewnętrzną a jej przejawem). Rodzaje wad oświadczenia woli:

1. Brak świadomości albo swobody osoby składającej. Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobą, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, albo innego, chociażby przemijającego zaburzenia czynności psychicznych (nadużycie alkoholu, głód narkotykowy, uwiąd starczy itp.)

2. Pozorność. Jest to nieprawidłowość polegająca na tym, że oświadczenie woli w ogóle nie ma wywołać żadnych następstw prawnych albo ma wywołać skutek prawny , ale nie taki jaki wynika z czynności pozornej.

3. Błąd. Wyróżnimy dwa rodzaje błędu:

- mylne wyobrażenie o stanie faktycznym, które było podstawą złożenia określonego oświadczenia woli przez podmiot (tzw. błąd sensu stricto)

- mylne wyobrażenie dotyczące treści oświadczenia woli (tzw. pomyłka)

Wyróżniamy jeszcze podstęp (błąd kwalifikowany) który wywołany jest w sposób umyślny przez inną osobę, w takim celu, aby skłonić określony podmiot do złożenia konkretnego oświadczenia woli.

4. Groźba (przymus psychiczny) jest to zapowiedź wyrządzenia osobie dolegliwości, w razie gdy określony podmiot nie dokona żądanej czynności prawnej. Groźba musi być przed wszystkim bezprawna i poważna.

17.

Sposoby zawarcia umowy:

1. Złożenie oferty i jej przyjęcie. Oferta jest oświadczeniem woli zawierającym stosowną propozycję zawarcia umowy i określającą co najmniej istotne elementy jej treści. Oferta może być złożona oznaczonej osobie albo bez wskazania oznaczonego adresata. Podmiot składający ofertę nazywany jest oferentem. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Umowa jest zawarta jeśli adresat (oblat) zaakceptuje ofertę w całości. Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień uważa się za nową ofertę.

2. Aukcja i przetarg. Ogłoszenie aukcji i przetargu powinno określać co najmniej czas, miejsce, przedmiot oraz warunki przetargu. Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od momentu złożenia oferty, zgodnie są zobowiązani o przestrzegania postanowień ogłoszenia oraz warunków aukcji albo przetargu. Można zastrzec obowiązek zapłaty wadium (określonej sumy pieniędzy) albo ustanowienia zabezpieczenia tej kwoty przez przystępującego do aukcji albo przetargu pod rygorem niedopuszczenia do go uczestnictwa w tych trybach zawierania umowy. Przetarg pisemny polega na wyborze jednej najkorzystniejszej oferty, może on przyjąć postać nieograniczoną lub ograniczoną grupę adresatów. Przetarg odbywa się zazwyczaj w dwóch fazach. W pierwszej części organizator dokonuje otwarcia ofert w celu sprawdzenia ich poprawności formalnej. W drugiej części dokonuje się analizy ofert i wyboru najkorzystniejszej. Wybór oferty nie powoduje od razu zawarcia umowy, ale nakłada obowiązek jej zawarcia, gdy tego żąda organizator przetargu.

Aukcja jest trybem zawarcia umowy, który ma na celu osiągnięcie najwyższej ceny. W ogłoszeniu o przeprowadzeniu aukcji podaje się przede wszystkim przedmiot i jego cenę wywoławczą. Uczestnik, który zaproponował cenę najwyższą wygrywa aukcję. Z tym momentem następuje zawarcie umowy.

3. Negocjacje (pertraktacje, rokowania). Nie oznaczają składania oświadczenia woli, mają one charakter przygotowawczy. Przedmiotem negocjacji jest uzgodnienie wszystkich elementów przyszłej umowy i dopiero wtedy dochodzi do jej zawarcia. Strona która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie takiej umowy. Istnieje zakaz ujawniania i przekazywania osobom trzecim udostępnionych informacji uzyskanych w ramach negocjacji.

18.

Forma szczególna dokonania czynności prawnych w dwóch aspektach:

1. Ze względu na jej postać zewnętrzną

1. forma pisemna zwykła - polega na złożeniu własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów , z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i przez nią jest podpisany.

2. Forma pisemna kwalifikowana, dzieli się na:

- formę pisemną z urzędowo poświadczonym podpisem - polega ona na dokonaniu czynności prawnej w postaci formy pisemnej zwykłej i poświadczeniu podpisu przez notariusza

- formę pisemną z urzędowym poświadczeniem daty - polega na dokonaniu czynności prawnej w formie pisemnej zwykłej oraz poświadczenia tej daty przez notariusza lub umieszczeniem na dokumencie przez organ państwowy właściwej wzmianki

- formę aktu notarialnego - polega ona na tym, że podmiot składa oświadczenie woli przed notariuszem, który je spisuje, następnie doczytuje stronom, a na koniec podmioty oraz notariusz podpisują ten dokument

2. Ze względu na skutki prawne niezachowania postaci zewnętrznej

a) forma pod rygorem nieważności - niezachowanie formy pisemnej kwalifikowanej powoduje nieważność bezwzględną czynności prawnej, chyba, że przepisy szczegółowe stanowią inaczej, natomiast niezachowanie formy pisemnej zwykłej jest pod rygorem nieważności, tylko wtedy, gdy taki skutek wynika z przepisów ustawy albo gdy strony tak postanowiły.

b) forma dla wywołania znacznych skutków prawnych - niezachowanie formy pisemnej zwykłej wymaganej przez ustawę nie powoduje jej nieważności, ale czynność prawna wywoła inne skutki od tych, które były zamierzone przez strony.

c) forma dla celów dowodowych - jeśli ustawodawca wymaga dla dokonania określonej czynności prawnej formy pisemnej zwykłej, nie określając, że niezachowanie tej postaci pod rygorem nieważności albo dla wywołania określonych skutków prawnych. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważność czynności prawnej.

19.

Czynność prawna, aby była ważna musi spełniać następujące przesłanki:

1. jej treść nie może być sprzeczna z przepisami prawa albo z zasadami współżycia społecznego

2. oświadczenie woli musi być wolne od wad

3. powinna być dokonana w odpowiedniej formie

4. podmiot dokonujący czynność prawną powinien posiadać odpowiednią kategorię zdolności do czynności prawnych

20.

Sankcje wadliwości czynów prawnych:

1. Nieważność bezwzględna, charakteryzuje się tym, że:

1. czynność prawna jest bezskuteczna z mocy prawa

2. na bezskuteczność może powołać się każdy podmiot, który ma interes prawny

3. czynności prawnej nie da się konwalidować (przemienić jej na czynność ważną przez usunięcie usterek)

2. Nieważność względna, charakteryzuje się tym, że:

1. czynność prawna mimo swoich wadliwości uznawana jest za skuteczną, może być jednak unieważniona i to z mocą wsteczną

2. może się na nią powołać tylko określony przez ustawę krąg osób

3. wzruszenie czynność prawnej następuje z reguły poprzez złożenie oświadczenia woli drugiej stronie w formie pisemnej

3. Bezskuteczność zawieszona - ma miejsc wtedy, gdy przepisy prawa wymagają do ważności czynności prawnej potwierdzenia przez osobę trzecią. Brak tej zgody oznacza, że czynność jest niezupełna (tzw. kulejąca), a skutek prawny jest w zawieszeniu

4. Bezskuteczność względna - oznacza, że czynność prawna jest ważna, jednak wobec kreślonych podmiotów może nie wywołać zamierzonych skutków prawnych.

21.

Elementy treści czynność prawnej:

1. Elementy przedmiotowo istotne - nie tylko indywidualizują daną czynność prawną, ale przede wszystkim muszą wystąpić aby była ona skuteczna, np. w umowie o sprzedaży jest to określony podmiot i cena

2. Elementy nieistotne - niekoniecznie muszą wystąpić w zachowaniu podmiotu dokonującego takiej czynności, aby skutek prawny nastąpił. Wtedy stosuje się właściwe przepisy dotyczące tej czynności.

3. Elementy podmiotowo istotne - wynikają z woli podmiotów. Jest to zastrzeżenie podmiotów polegające na tym, iż określone składniki muszą wystąpić w treści czynności prawnej, aby była ona skuteczna, np. warunek (zawieszający i rozwiązujący), termin.

22.

Przedstawicielstwo polega na tym, że przedstawiciel dokonuje w imieniu reprezentowanego czynności prawnych mieszczących się w granicach upoważnienia do działania w cudzym imieniu, wywołując skutki bezpośrednio wobec reprezentowanego. Jeśli przedstawiciel składa oświadczenie w imieniu reprezentowanego to ma miejsce przedstawicielstwo czynne, natomiast gdy przedstawiciel odbiera oświadczenie woli w imieniu reprezentowanego to wtedy jest to przedstawicielstwo bierne. Przesłankami przedstawicielstwa są:

1.przedstawiciel działa na podstawie upoważnienia i w jego granicach

2.przedstawiciel musi posiadać zdolność do czynności prawnych (przedstawiciel ustawowy musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych)

3.przedstawiciel musi działać w imieniu reprezentowanego

4.czynność prawna musi być możliwa do dokonania przez przedstawiciela

Przedstawicielem nie jest organ osoby prawnej, posłaniec ani zastępca pośredni.

Rodzaje przedstawicielstwa:

1. przedstawicielstwo ustawowe - upoważnienie do działania wynika z przepisu ustawy, np rodzice

2. pełnomocnictwo - upoważnienie do działania wynika z woli osoby reprezentowanej

3. prokura - upoważnienie do działania wynika z woli osoby reprezentowanej, którą może być tylko przedsiębiorstwo.

23.

Pełnomocnictwo jest czynnością prawną jednostronną. Udzielający pełnomocnictwa jest mocodawcą, upoważnienie do działania w cudzym imieniu nazywa się umocowaniem, natomiast osoba reprezentująca inny podmiot określana jest pełnomocnikiem. Forma pełnomocnictwa przedstawia się tak:

1. jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest forma szczególna to pełnomocnictwo do dokonania tej czynności prawnej wymaga tej samej postaci zewnętrznej.

2. Pełnomocnictwo ogólne wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności

Rodzaje pełnomocnictwa:

1. pełnomocnictwo ogólne - dotyczy czynności zwykłego zarządu, np. płacenie czynszu

2. pełnomocnictwo rodzajowe - obejmuje określoną kategorię czynności prawnych

3. pełnomocnictwo szczególne - daje umocowanie do dokonania tylko określonej czynności prawnej

Ustanie pełnomocnictwa:

• utrata zdolności do czynności prawnej przez pełnomocnika

• dokonanie przez pełnomocnika czynności prawnej objętej umocowaniem

• upływ czasu na jaki udzielono pełnomocnictwa

• odwołanie pełnomocnictwa, chyba, że mocodawca zrzekł się jego odwołania

• śmierć pełnomocnika lub mocodawcy, chyba, że co innego wynika z treści pełnomocnictwa

• inne przyczyny: zrzeczenie się przez pełnomocnika, spełnienie się warunku rozwiązującego.

24.

Prokura jest pełnomocnictwem udzielnym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Udzielenie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach KRS. Przepisy o prokurze nie mają zastosowania do:

• zbycia przedsiębiorstwa

• dokonywania czynności prawnej na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania

• zbywania i obciążenia nieruchomości

Prokura nie może być przeniesiona w drodze czynności prawych. Prokurent może ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności prawnej lub określonego rodzaju czynności. Prokurentem może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Prokura może być w każdym czasie odwołana, powinna być udzielana, pod rygorem nieważności, w formie pisemnej zwykłej.

Rodzaje prokury:

1. prokura łączna - przy dokonywaniu czynności prawnych niezbędne jest współdziałanie prokurentów

2. prokura oddzielna - przedsiębiorcę może skutecznie reprezentować tylko jeden z prokurentów, mimo, że ustalono ich kilku

Ustanie prokury następuje wskutek:

1. odwołania prokury

2. wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru przedsiębiorców, upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy

3. śmierci prokurenta

25.

Przedawnienie roszczeń z reguły dotyczy wszystkich roszczeń majątkowych w stosunkach cywilnoprawnych, wyjątkowo nie ulegają one przedawnieniu, gdy tak stanowi określony przepis prawny. Przepisy prawne regulujące przedawnienie roszczeń mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Skutek przedawnienia roszczeń polega na tym, że po upływie terminu przedawnienia dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia, chyba, że zrzekł się korzystania z zarzutu przedawnienia, zrzeczenie przed upływem terminu jest nieważne. Przedawnienie roszczeń oznacza więc, że nie można zastosować środków prawnych, które zmusiłyby dłużnika do spełnienia świadczenia. Termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenie okresowe oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata. Bieg przedawnień roszczeń rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje nie zastosował się do treści roszczenia. Zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń polega, na tym, że w sytuacjach wskazanych przez przepisy prawa bieg przedawnienia się nie rozpoczyna, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

1. co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - w czasie trwania władzy rodzicielskiej

2. co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli

3. co do roszczeń które przysługuję jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa

4. co do roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody

26.

Terminy zawite (prekluzyjne) powodują ujemne konsekwencje w wypadku bezczynności uprawnionego. Przepisy prawne regulujące poszczególne terminy zawite mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Upływ terminu zawitego uchyla się z urzędu. Typy terminów zawitych:

1. terminy do dokonywania czynności pozasądowych, np. możliwość powrotu do swojego poprzedniego nazwiska małżonka rozwiedzionego

2. terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym, np. terminy do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa

3. terminy wygaśnięcia praw podmiotowych, np. wygaśnięcie służebności gruntowej.

27.

Prawo rzeczowe:

1. podmiotowe - katalog tych praw jest ściśle określony przez ustawodawcę, są to takie prawa podmiotowe, które dotyczą z reguły rzeczy oraz są prawami bezwzględnymi. Do praw podmiotowych rzeczowych odnoszą się zasady jawności i pierwszeństwa

2. przedmiotowe - oznacza zespół przepisów prawnych regulujących przede wszystkim podmiotowe prawa rzeczowe: p.własności, p.użytkowania wieczystego, p.rzeczowe ograniczone. Nadto są to przepisy prawne dotyczące posiadania, dzierżenia oraz szczególnego rejestru jakim są księgi wieczyste. Przepisy prawa rzeczowego mają charakter bezwzględnie obowiązujący.

28.

1.Zasada jawności praw rzeczowych oznacza, że muszą one być zauważalne dla innych uczestników w stosunkach cywilnoprawnych. W odniesieniu do rzeczy nieruchomych oraz ruchomych zasada ta przejawia się w posiadaniu.

2.Zasada pierwszeństwa praw rzeczowych występuje w dwóch ujęciach:

a)realizacja praw rzeczowych następuje przed dochodzeniem roszczeń obligacyjnych i osobistych

b)jeśli określone prawo jest obciążone kilkoma prawami rzeczowymi ograniczonymi, to istnieje ustalona kolejność realizacji tych praw:

-prawo wpisane do księgi wieczystej wyprzedza prawo, które nie jest wpisane w tym rejestrze

-o pierwszeństwie praw rzeczowych ograniczonych wpisanych do księgi wieczystej decyduje dzień od którego liczą się skutki dokonanego wpisu

-istnieje możliwość zastrzeżenia przez właściciela pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych w momencie ich ustanowienia

3.Istnieją dwa domniemania wzruszalne:

a) kto rzeczą faktycznie włada lub z rzeczy korzysta jest jej posiadaczem samoistnym

b)posiadanie rzeczy jest zgodne ze stanem prawnym, odnosi się także do poprzedniego posiadacza

29.

Prawa podmiotowe z zakresu prawa rzeczowego:

1. prawo własności

2. prawo użytkowania wieczystego

3. ograniczone prawa rzeczowe

1. użytkowanie

2. służebność

3. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

4. zastaw

5. hipoteka

Użytkowanie wieczyste oraz ograniczone prawa rzeczowe są prawami do rzeczy cudzej, dające uprawnienia podmiotom do rzeczy, które nie są ich własnością.

30.

Na treść prawa własności składają się następujące elementy:

1. posiadanie samoistne - oznacza uprawnienia do faktycznego władztwa nad rzeczą we własnym imieniu

2. korzystanie - oznacza uprawnienia do:

1. użytkowania rzeczy, np. zamieszkiwanie właściciela w swoim lokalu

2. przetworzenia rzeczy, jej zużycia lub zniszczenia

3. pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy

3. rozporządzane - oznacza uprawnienia do:

1. wyzbycia się prawa własności przez:

- przeniesienie własności na inny podmiot w drodze umowy, np. sprzedaż, darowizna

- sporządzenie testamentu

2. obciążenia prawa, które oznacza przede wszystkim ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, np. ustanowienie użytkowania. Szczególne obciążenie polega także na ustanowieniu na własności nieruchomości gruntowej Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego użytkowania wieczystego.

Wykonanie prawa własności polega na realizacji jego uprawnień. Granice wykonywania prawa własności wynikają:

1. z przepisów ustawy

- przepisy prawa cywilnego

- przepisy prawa administracyjnego

2. z zasad współżycia społecznego

3. ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa - o tym decyduje przede wszystkim podmiot i forma własności.

31.

Z nabyciem prawa własności zazwyczaj łączy się utrata tego prawa przez inny podmiot. Wyjątkiem jest np. porzucenie rzeczy ruchomej i zawłaszczenie rzeczy niczyjej. Nabycie prawa własności może nastąpić w sposób translatywny, np. przeniesienie istniejącego już prawa własności samochodu ze zbywcy na nabywcę oraz konstytutywny, np. nabycie prawa własności szafki, którą wykonano samodzielnie. Ważne znaczenie ma nabycie prawa własności w sposób pochodny i pierwotny. Nabycie pierwotne polega na tym, że nabywca nabywa prawo własności niezależnie od uprawnień innego podmiotu. Określone przez przepisy prawa fakty powodują nabycie tego prawa, np. nacjonalizacja, wywłaszczenie, prywatyzacja, zasiedzenie, znalezienie rzeczy, zawłaszczenie rzeczy niczyjej.

32.

Nabycie rzeczy ruchomej od osoby nie uprawnionej (np. złodziej, paser, przechowawca, najemca) jest możliwe przy spełnieniu następujących przesłanek:

1.jeśli zbywca wszedł we władanie rzeczy ruchomej zgodnie z wolą osoby uprawnionej do rozporządzania ustawodawca uzależnia przeniesienie prawa własności od kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek:

a) zawarcia ważnej umowy

b) objęcia rzeczy w posiadanie samoistne

c) dobrej wiary nabywcy

2. jeśli podmiot nieuprawniony wszedł we władanie rzeczy zgubionej, skradzionej lub w inny sposób utraconej i zbywa tę rzecz, to nabywca uzyskuje prawo własności dopiero wtedy, gdy oprócz warunków wymienionych wyżej upłynie okres 3 lat od zdarzenia powodujące utratę rzeczy (nie dotyczy to jednak pieniędzy czy dokumentów na okaziciela).

Dobra wiara nabywcy musi istnieć nie tylko w momencie dokonywania takiej czynności prawnej, np. zakup samochodu od złodzieja, ale przez cały okres 3 lat od chwili utraty rzeczy przez właściciela.

33.

Zasiedzenie polega na nabyciu prawa własności wskutek długotrwałego posiadania samoistnego rzeczy. Wspólne posiadanie samoistne rzeczy przez kilka osób daje możliwość nabycia współwłasności w drodze zasiedzenia. Zasiedzenie przy rzeczy ruchomej następuje, gdy łącznie występują następujące przesłanki:

1. podmiot jest posiadaczem samoistnym

2. upływ 3 lat od momentu objęcia rzeczy w posiadanie

3. dobra wiara nabywcy przez cały okres 3 lat

Zasiedzenie nieruchomości następuje, gdy występują kumulatywnie przesłanki:

1. podmiot jest posiadaczem samoistnym

2. posiada nieruchomość przez 20 lat i dobra wiara nabywcy istnieje od czasu objęcia nieruchomości

3. upływ 30 lat nawet przy złej wierze nabywcy w momencie obejmowania rzeczy w posiadanie

Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swojego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej 30 lat.

34.

Znalezienie dotyczy rzeczy zgubionych (rzecz zgubiona to taka rzecz ruchoma, co do której podmiot traci władztwo, nie wiedząc gdzie się znajduje), a także rzeczy porzuconych bez zamiaru wyzbycia się prawa własności. Przepisy o znalezieniu stosuje się także do zwierząt, które się zabłąkały lub uciekły.

Rodzaje rzeczy znalezionych:

1. skarb - jest to rzecz mająca znaczną wartość materialną albo wartość naukową lub artystyczną, jeżeli została znaleziona w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby bezcelowe

2. rzeczy szczególne - są to takie rzeczy jak pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość artystyczną lub naukową

3. rzeczy zwykłe

W wypadku znalezienia skarbu obowiązkiem znalazcy jest oddanie rzeczy właściwemu organowi, natomiast w sytuacji znalezienia rzeczy zwykłych i szczególnych obowiązki znalazcy są następujące:

a) niezwłoczne zawiadomienie o znalezieniu rzeczy osoby uprawnionej do odbioru rzeczy, a jeśli znalazca nie wie kim jest ta osoba to należy powiadomić właściwy organ państwowy

b) oddanie rzeczy na przechowanie właściwemu organowi państwowemu (rzeczy szczególne zawsze, rzeczy zwykłe tylko na żądanie organu) - organem właściwym do przechowywania rzeczy jest starosta.

35.

Współwłasność polega na tym, że prawo własności względem rzeczy niepodzielnie przysługuje więcej niż jednej osobie. Cechy współwłasności:

1. jedność przedmiotu

2. wielość podmiotów

3. niepodzielność prawa - oznacza, że współwłaściciel ma uprawnienia do całej rzeczy będącej współwłasnością, a nie tylko wyodrębnionej fizycznie jej części.

Rodzaje współwłasności:

1. współwłasność łączna - jest pochodną osobistego stosunku łączącego podmioty, np. małżeńska współwłasność ustawowa

2. współwłasność w częściach ułamkowych - oparta jest na tym, że mimo niepodzielności tego prawa, każdy ze współwłaścicieli ma określony udział w prawie własności rzeczy w postaci ułamkowej.

36.

Ochrona własności jest to system środków prawnych przyznawanych właścicielowi (współwłaścicielowi) w razie naruszenia jego praw (ochrona petytoryjna). Są dwa podstawowe roszczenia:

1. roszczenie windykacyjne (wydobywcze) - jest to żądanie właściciela o zwrot rzeczy od osoby, która rzeczą faktycznie włada, chyba, że posiadaczowi przysługuje takie uprawnienie.

2. roszczenie negatoryjne - ma miejsce, gdy prawo własności jest naruszone w inny sposób niż pozbawienie władztwa nad rzeczą przez właściciela, np. przechodzenie przez grunt właściciela. Właściciel może zażądać wtedy przywrócenia stanu zgodnego z prawem, zaniechania dalszych naruszeń

Występują jeszcze roszczenie uzupełniające do roszczeń windykacyjnych, które w prawie mają charakter samodzielny. Występują między właścicielem a posiadaczem rzeczy. Roszczenia uzupełniające po stronie właściciela dotyczą roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, roszczeń z tytułu rozliczeń za pożytki oraz roszczeń odszkodowawczych za zużycie, pogorszenie i utratę rzeczy.

37.

Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa albo gmin mogą być oddane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym lub prawnym. Przedmiotem użytkowania wieczystego są tylko nieruchomości gruntowe objęte przede wszystkim planem zagospodarowania przestrzennego przeznaczone na cele zabudowy. Podmiotem są osoby fizyczne lub prawne. Przesłanki powstania użytkowania wieczystego:

1. ogłoszenie i przeprowadzenie przetargu

2. zawarcie umowy w formie aktu notarialnego

3. wpis do księgi wieczystej

Przyczyny wygaśnięcia użytkowania wieczystego:

1. upływ czasu i brak dalszego przedłużenia umowy (użytkowanie wieczyste jest prawem terminowym ustanowionym na okres od 40 do 99lat)

2. wypowiedzenie umowy, jeśli użytkownik wieczysty korzysta z prawa użytkowania wieczystego niezgodnie z umową, zwłaszcza gdy nie wzniósł oznaczonych w umowie budowli lub urządzeń.

3. Rozwiązanie umowy za zgodnym porozumieniem stron

4. Inne zdarzenia: zrzeczenie się tego prawa przez użytkownika, połączenie prawa użytkownika wieczystego i prawa własności, wywłaszczenie.

38.

Ograniczone prawa rzeczowe: użytkowanie, służebność, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, zastaw, hipoteka.

Ograniczone prawa rzeczowe dają zespół uprawnień podmiotom przede wszystkim do rzeczy cudzych. W wyniku ustanowienia tych praw ulegają uszczupleniu uprawnienia właściciela. Charakter i zakres zawężenia prawa własności zależy przede wszystkim od rodzaju ograniczonego prawa rzeczowego obciążającego daną rzecz. Takie prawa jak użytkowanie, służebność, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mają charakter samoistny i dają one m.in. uprawnienia do korzystania z cudzej rzeczy, natomiast hipoteka i zastaw są o charakterze akcesoryjnym, służą do zabezpieczania wierzytelności przede wszystkim na określonych rzeczach albo prawach podmiotowych zbywalnych bez względu na to, kto ma tytuł prawny do tych rzeczy albo praw. Powstanie ograniczonych praw rzeczowych ma miejsce:

1. przez zawarcie umowy

2. z mocy prawa, np. zasiedzenie służebności gruntowej

3. wydanie orzeczenia sądowego o charakterze konstytutywnym

4. wydania decyzji administracyjnej

Wygaśniecie ograniczonych praw rzeczowych może mieć miejsce w sytuacjach:

1. gdy nastąpi przejście ograniczonego prawa rzeczowego na właściciela albo, gdy podmiot posiadający ograniczone prawo rzeczowe nabędzie prawo własności

2. zrzeczenia się prawa

3. inne zdarzenia: upływ czasu, śmierć podmiotu uprawnionego w przypadku służebności osobistej

Prawa ograniczone rzeczowe są z reguły przenaszalne ( wyjątek - użytkowanie oraz służebności osobiste)

39.

Użytkowanie służy przede wszystkim do zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych. Użytkowanie jest ograniczonym prawem rzeczowym dającym możliwość użytkowania cudzej rzeczy i pobierania z niej pożytków. Użytkowanie jest prawem ściśle związanym z osobą użytkownika, który może je wykonywać osobiście albo przez inne osoby. Jest to prawo niezbywalne, ustanowienie użytkowania może być terminowe lub bezterminowe, prawo to może mieć charakter odpłatny lub nie odpłatny.

Rodzaje użytkowania:

1. użytkowanie przez osoby fizyczne

2. użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne

3. inne wypadki użytkowania

40.

Służebność:

1. służebność gruntowa - polega na obciążeniu nieruchomości (tzw. nieruchomości obciążonej) prawem na rzecz właściciela innej nieruchomości (tzw. nieruchomości władnącej), którego treść wyraża się w tym, że:

1. właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w określony sposób z nieruchomości obciążonej (tzw. służebność czynna)

2. właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania do niej oznaczonych działań, polegających na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści wykonywania prawa własności (tzw. służebność bierna)

Służebność gruntowa jest prawem bezterminowym ale istnieje możliwość wyznaczenia terminu końcowego. Służebność gruntowa wygasa w skutek niewykonania tego prawa przez 10 lat.

2. Służebność osobista jest prawem ustanowionym na rzecz określonej osoby fizycznej. Treść tego prawa odpowiada treści służebności gruntowej, np. ustanowienie na rzecz imiennie wskazanej osoby możliwości czerpania wody ze studni znajdującej się na nieruchomości obciążonej.

41.

Członek spółdzielni mieszkaniowej po wniesieniu wkładu budowlanego i przydziału lokalu nabywa własnościowe prawo do lokalu w budynkach stanowiących własność spółdzielni. Oświadczenie spółdzielni w sprawie przydziału lokalu wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, dziedzicznym i podlega egzekucji. Zbycie własnościowe prawa do lokalu jest skuteczne, gdy nabywcą jest członek spółdzielni. Umowa taka wymaga formy aktu notarialnego.

42.

Hipoteka polega na tym, że w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem rzeczowym ograniczonym, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Przedmiotem hipoteki mogą być prawa:

1. użytkowanie wieczyste

2. własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu

3. wierzytelność zabezpieczona hipoteką

Hipoteka służy wyłącznie do zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.

Rodzaje hipoteki:

1. hipoteka umowna - powstaje przez zawarcie umowy pomiędzy wierzycielem a właścicielem nieruchomości, która służy do zabezpieczenia z góry określonej wierzytelności.

2. hipoteka kaucyjna - służy ona do zabezpieczenia wierzytelności o nie ustalonej wysokości do oznaczonej sumy najwyższej. Może dotyczyć również wierzytelności wynikających z praw inkorporowanych w dokumentach zbywalnych w drodze indosu.

3. hipoteka przymusowa - powstaje ona na mocy tytułów wykonawczych ujętych w przepisach KPC oraz w przepisach KPA, hipoteka przymusowa wpisana na podstawie nieprawomocnego orzeczenia sądu, postanowienia prokuratora albo nie ostatecznej decyzji jest hipoteką kaucyjną.

43.

Zastaw jest prawem rzeczowym ograniczonym służącym do zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności (pieniężnej lub nie) ustanowionym na rzeczy ruchomej albo na prawach podmiotowych zbywalnych innych niż prawo własności. Podmiot którego rzecz albo prawo jest obciążone nazywa się zastawcą, natomiast osoba na rzecz której ustanowiono prawo zastawu jest zastawnikiem. Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej zastawem, gdy zastaw zabezpiecza wierzytelność niepieniężną, staje się dopiero możliwe z momentem przemiany tej wierzytelności na wierzytelność pieniężną. Istnieją dwa sposoby ustanowienia zastawu:

1. zastaw umowny - umowa zawarta jest między właścicielem rzeczy a wierzycielem. Umowa ta jest czynnością prawną realną, bowiem oprócz zgodnych oświadczeń woli zastawcy i zastawnika musi nastąpić wydanie rzeczy wierzycielowi.

2. zastaw ustawowy - ma miejsce wtedy, gdy powstaje z mocy prawa, do jego powstania nie jest niezbędne wydanie rzeczy chociaż w wielu wypadkach także władanie rzeczą przez zastawnika występuje.

44.

Zastaw rejestrowy - musi być on ustanowiony w celu zabezpieczenia określonych wierzytelności. Do jego ustanowienia niezbędne jest zawarcie umowy między zastawcą a wierzycielem oraz wpis do rejestru zastawów. Umowa zastawnicza wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, powinna zawierać też elementy wskazane przez ustawodawcę. Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome z wyjątkiem statków wpisanych do rejestru okrętowego, a także zbywalne prawa majątkowe. Zaspokojenie zastawnika przedmiotu zastawu rejestrowego następuje w drodze postępowania egzekucyjnego a także w sposób określony przez umowę zastawniczą.

45.

Posiadanie nie jest prawem podmiotowym, polega ono na możliwości faktycznego władania rzeczą we własnym imieniu, które odpowiada treści określonego prawa podmiotowego. Posiadanie składa się z elementu zewnętrznego i wewnętrznego. Jeśli posiadanie wnika z prawa podmiotowego to taki rodzaj posiadania jest zgodny z prawem (posiadanie legalne), może być także taki stan, że osoba nie mająca prawa podmiotowego będzie posiadaczem (posiadanie nielegalne), np. złodziej, paser.

Rodzaje posiadania:

1. posiadanie samoistne - polega na tym, że osoba ma możliwość władania rzeczą tak jak właściciel. Posiadacz samoistny nie traci swojego posiadania, przez to, że oddaje rzecz innej osobie w posiadanie zależne.

2. posiadanie zależne - oznacza, że podmiot może władać cudzą rzeczą jak np. użytkownik, najemca, dzierżawca, zastawnik

46.

Domniemania prawne związane z posiadaniem:

1.Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne z prawem. Dotyczy to także poprzedniego posiadacza.

2.Domniemywa się, że ten kto włada rzeczą jest posiadaczem samoistnym

3.Domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożliwość władania rzeczą wywołana przez przemijającą przeszkodę nie przerywa posiadania.

Domniemania te są wzruszalne. Ciężar udowodnienia faktów, z którymi są związane domniemania prawne dotyczące posiadania, spoczywa na podmiocie , który ma w tym interes prawny.

47.

Dzierżenie oznacza władanie cudzą rzeczą w imieniu innego podmiotu. Dzierżycielem jest m.in. pełnomocnik, znalazca, przechowawca, doręczyciel, przewoźnik. Dzierżyciel może stosować tylko środki ochrony pozasądowej (obrona konieczna, samopomoc legalna). Nie jest posiadaczem ani dzierżycielem osoba, która włada cudzą rzeczą na zasadzie grzecznościowej, taki stan doktryna prawa cywilnego określa władztwem prekaryjnym.

48.

Księgi wieczyste są to specjalne publiczne rejestry dotyczące poszczególnych nieruchomości oraz mogą być prowadzone także na ograniczonych prawach rzeczowych takich jak: własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. Prowadzeniem ksiąg wieczystych zajmują się wydziały ksiąg wieczystych w sądach rejonowych. Księga wieczysta składa się z 4 działów:

1. Dział I obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw wiązanych z nieruchomością

2. Dział II obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego

3. Dział III przeznaczony jest na wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych z wyjątkiem hipotek, na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz na wpisy innych praw i roszczeń.

4. Dział IV przeznaczony jest na wpisy dotyczące hipotek.

Wpis do księgi wieczystej może mieć charakter konstytutywny tylko wtedy, gdy przepis prawa tak stanowi, np. ustanowienie hipoteki na nieruchomości, natomiast w pozostałych wypadkach ma charakter deklaratoryjny. Domniemania wynikające z ksiąg wieczystych:

a)domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie ze stanem prawnym

b)domniemywa się, że prawo wykreślone z księgi wieczystej nie istnieje.

49.

Zobowiązanie jest stosunkiem cywilnoprawnym, w którym wierzyciel może żądać od dłużnika spełnienia świadczenia, a dłużnik ma obowiązek to świadczenie wykonać. Strony w zobowiązaniu są zazwyczaj zindywidualizowane w momencie jego powstania. Strony najpóźniej muszą być określone w chwili wykonania zobowiązania. Elementy zobowiązania:

1. podmioty

1. podmiot uprzywilejowany (uprawniony) - wierzyciel

2. podmiot zobowiązany - dłużnik

2. treść

1. uprawnienia wierzyciela

2. obowiązki dłużnika

3. przedmiot zobowiązania - świadczenie, czyli określone zachowanie się dłużnika, którego spełnienia może domagać się wierzyciel, może polegać na działaniu albo zaniechaniu.

Zobowiązanie na mocy prawa wygasa w momencie wywiązania się z niego stron biorących w nim udział. Zobowiązanie ze stanowiska wierzyciela nazywa się wierzytelnością, zaś ze stanowiska dłużnika - długiem. Wierzytelność jest prawem podmiotowym wierzyciela.

50.

Jeśli po stronie wierzyciela albo dłużnika występuje więcej niż jeden podmiot mówimy wtedy o tzw. wielości podmiotów w zobowiązaniu. Realizacja uprawnień i obowiązków w takim zobowiązaniu przedstawia się następująco:

1.Zarówno dług jak i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest dłużników lub wierzycieli

2.Zobowiązania solidarne, gdzie występuje wielość podmiotów, mają miejsce tylko wtedy, gdy wynikają:

- z czynności prawnej (woli stron)

- z ustawy

Wyróżniamy dwa rodzaje zobowiązań solidarnych:

1. Solidarność dłużników (bierna) - wyraża się w tym, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w całości lub w części od wszystkich dłużników, od kilku z nich lub od każdego z osobna, wykonanie zobowiązania przez któregokolwiek zwalnia od tego obowiązku pozostałych.

2. Solidarność wierzycieli (czynna) - polega na tym, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli zobowiązanie wygasa

Przy zobowiązaniach solidarnych mają miejsce roszczenia regresowe (zwrotne). Są to wzajemne stosunki między współzobowiązanymi i współuprawnionymi. Jeśli w solidarności biernej np. świadczenie spełnił tylko jeden dłużnik, wówczas staje się on wierzycielem w nowym zobowiązaniu w stosunku do pozostałych dłużników.

51.

Przedmiotem zobowiązania jest świadczenie dłużnika, które polega na zaspokojeniu interesów wierzyciela. Jest to zachowanie dłużnika zgodne z treścią zobowiązania. Cechy świadczenia:

a) świadczenie musi być oznaczone w taki sposób, żeby wierzyciel mógł wiedzieć jakiego zachowania może żądać od dłużnika, zazwyczaj jest ono skonkretyzowane przez źródło zobowiązania (np. umowy, bezpodstawne wzbogacenie, czyn niedozwolony)

b) świadczenie to powinno być oznaczone w momencie powstania zobowiązania, najpóźniej jednak w chwili jego wykonania.

c) świadczenie musi być możliwe do spełnienia

Rodzaje świadczeń:

1. ze względu na sposób zachowania dzielimy świadczenia na:

- działania (np. przechowywanie rzeczy)

- zaniechania (np. zawarcie umowy zlecenia z sąsiadem muzykiem aby nie grał w godz.20-22)

2. ze względu na właściwości przedmiotu:

- podzielne (są to świadczenia pieniężne)

- niepodzielne (np. wyprodukowanie i dostarczenie taśmy produkcyjnej)

3. ze względu na rzecz, której dotyczy świadczenie:

- oznaczone indywidualnie (np. samochód polonez nr rej. NO1234 sprzedany na giełdzie)

- oznaczone rodzajowo

4. ze względu na czas spełnienia świadczenia:

- jednorazowe (np. wydanie samochodu w ramach umowy sprzedaży)

- ciągłe (np. korzystanie z lokalu w ramach najmu)

- okresowe (no świadczenie alimentacyjne)

52.

1.Zasada waluty - świadczenia pieniężne na terytorium RP musza być wyrażone tylko w pieniądzu polskim, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

2.Zasada nominalizmu polega na tym, że dłużnik ma spełnić dług poprzez zapłatę sumy nominalnej w zobowiązaniach, które od jego powstania mają charakter pieniężny. Wartość nominalna pieniądza jest stała.

3.Zasada waloryzacji ma chronić strony (zazwyczaj wierzyciela) przed zmianą wartości realnej pieniądza np. ma to miejsce w przypadku wysokiej inflacji. Dwa sposoby waloryzacji świadczeń pieniężnych:

a) strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczeń pieniężnych zostanie ustalona według innego miernika wartości niż pieniądz polski

b) w razie istotnej zmiany realnej wartości pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd, po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego może zmienić wysokość świadczenia.

53.

Odsetki są przede wszystkim wynagrodzeniem za korzystanie z pieniędzy lub innych rzeczy oznaczonych co do gatunku (np. zboże), obliczane są według określonej stopy procentowej oraz czasu korzystania z tych dóbr. Poza tym odsetki mogą występować przy niewykonaniu zobowiązania w terminie, a także wyjątkowo mogą spełniać funkcję waloryzacyjną. Cechy odsetek:

a) wynagrodzenie musi być płatne w stałych okresowo powracających terminach

b) składać się z tych samych dóbr, co główny

c) wysokość ich wynika z ustawy albo czynności prawnej (odsetki wynikają z: czynności prawnej, ustawy, orzeczenia sądu, decyzji organu)

Wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP.

Pobieranie odsetek od zaległych odsetek (tzw. anatocyzm) za opóźnienie jest możliwe dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony wyraziły zgodę na ich doliczenie do dłużnej sumy. Zakaz anatocyzmu nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.

54.

Uprawnienia (wierzytelności) mają charakter podstawowy (główny) i poboczny (uboczny):

1. Uprawnienia główne polegają na żądaniu spełnienia świadczenia albo na żądaniu odszkodowania zamiast lub obok świadczenia, które wynikało z określonego stosunku obligacyjnego

2. uprawnienia uboczne mają charakter uzupełniający, służą do zabezpieczenia i ułatwienia realizacji uprawnienia głównego, np. zadatek, umowne prawo odstąpienia, odstępne, kara umowna.

Wierzytelności są szczególnym rodzajem praw podmiotowych. Realizacja tych uprawnień może być dokonywana dobrowolnie. Jeżeli ten sposób okaże się bezskuteczny to zabezpieczenie realizacji wierzytelności następuje w postępowaniu cywilnym.

55.

Zespół obowiązków dłużnika (dług) związany jest z odpowiedzialnością majątkowa dłużnika. Wyróżniamy dwa rodzaje odpowiedzialności:

1. osobistą - oznacza, że dłużnik odpowiada za dług wobec wierzyciela całym swoim majątkiem obecnym i przyszłym. Występują tu dwie modyfikacje:

- dłużnik odpowiada tylko do określonej kwoty, niezależnie od wysokości długu

- dłużnik odpowiada tylko wyodrębnioną masą majątkową

2. odpowiedzialność rzeczową - oznacza zabezpieczenie wierzytelności określoną rzeczą obojętnie w czyich rękach się znajduje. Odpowiedzialność rzeczowa jest zabezpieczona:

- hipoteką, którą ustanawia się na prawie własności nieruchomości, użytkowaniu wieczystym, własnościowym spółdzielczym prawem do lokalu mieszkaniowego, spółdzielczym prawem do lokalu użytkowego, prawie do domu jednorodzinnego oraz wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.

- zastawem, który ustanawia się na rzeczach ruchomych oraz prawach zbywalnych, np. wierzytelnościach

56.

Zobowiązania niezupełne (naturalne) polegają, na tym, że wierzyciel nie może zmusić środkami prawnymi dłużnika do spełnienia przez niego świadczenia. Należy wskazać dwie cechy dla tego typu zobowiązań:

a) mniej lub bardziej stanowczo oznaczona przez przepisy prawa ich niezaskarżalność

b) przyznanie mocy prawnej spełnieniu tego zobowiązania przez dłużnika, wskutek czego wierzyciel może zatrzymać uzyskane świadczenie i nie ma obowiązku jego zwrotu jako świadczenia nienależnego.

W kodeksie cywilnym wyróżnia się ich następujące przypadki:

• zobowiązania które uległy przedawnieniu,

• zobowiązania wynikające z zasad współżycia społecznego

• zobowiązania z gry lub z zakładu, chyba że gra była zakazana lub nierzetelna (nie dotyczy to gier prowadzonych na podstawie zezwolenia)

57.

Szkoda w ujęciu prawnym oznacza każdy uszczerbek w dobrach chronionych przez przepisy prawa, np. ochrona życia, zdrowia, wolności, mienia. Rodzaje szkód:

• szkoda o charakterze majątkowym ,może polegać na rzeczywistej stracie, która dotyczy mienia poszkodowanego, lub na utracie spodziewanych korzyści. Może dotyczyć mienia lub osoby.

• szkoda o charakterze niemajątkowym (krzywda) - jest to doznanie bólu psychicznego, cierpienia moralnego przez człowieka

58.

Przesłanki odpowiedzialności cywilnoprawnej:

• zdarzenia z którym przepis prawa łączy obowiązek wynagrodzenia szkody

• związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą, dotyczy nie tylko zachowania człowieka, ale także innych zdarzeń, z którymi łączy się obowiązek naprawienia szkody

• szkoda

Obok wyżej wymienionych przesłanek niezbędnym elementem naprawienia szkody jest istnienie odpowiedniej podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej. W tej dziedzinie wyróżnia się trzy zasady:

1. zasada winy - jest to najbardziej powszechna zasada odpowiedzialności, chyba że przepisy przewidują inną

2. zasada ryzyka

3. zasada słuszności (zasady współżycia społecznego)

Zasada ryzyka i zasada słuszności związane są ze skutkiem polegającym na wyrządzeniu szkody. Zasady te wykorzystuje się tylko wtedy, gdy przepisy stanowią o naprawieniu szkody.

Rodzaje odpowiedzialności za szkodę:

a) odpowiedzialność kontraktowa - polega na nie wykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy

b) odpowiedzialność deliktowa - polega na dokonaniu czynu niedozwolonego

c) odpowiedzialność gwarancyjno-repartycyjna - polega na przyjęciu obowiązku naprawienia szkody za inny podmiot

59.

Naprawienie szkody majątkowej na mieniu może polegać na:

• restytucji naturalnej - co oznacza przywrócenie do stanu poprzedniego

• restytucji pieniężnej - zapłata określonej kwoty pieniężnej

Wybór sposobu naprawienia szkody należy do poszkodowanego (wierzyciela).

Szkodę majątkową na mieniu ustala się przez porównanie między aktualnym stanem majątkowym, a tym jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

60.

Naprawa szkody niemajątkowej następuje w formie zadośćuczynienia (oznacza to jednorazową zapłatę określonej kwoty pieniężnej na rzecz poszkodowanego) lub przez zapłatę określonej sumy pieniężnej na cele społeczne wskazane przez poszkodowanego. Odpowiedzialność ta ma charakter fakultatywny.

Szczególne okoliczności, w których poszkodowany może żądać zadośćuczynienia:

a) krzywda osoby fizycznej i towarzysząca temu szkoda majątkowa na osobie

b) pozbawienie wolności

c) skłonienie osoby za pomocą podstępu, gwałtu, nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

61.

Bezpodstawne wzbogacenie polega na uzyskaniu korzyści majątkowej przez osobę bez podstawy prawnej. Może powstać w wyniku:

- działania zubożonego, np. spełnienie świadczenia na rzecz innej osoby niż wierzyciel

- działania wzbogaconego, np. użycie cudzych części do samochodu

- działania osoby trzeciej, np. mylne doręczenie przesyłki przez listonosza niewłaściwej osobie

- zdarzenia niezależnego od woli człowieka

W bezpodstawnym wzbogaceniu, które jest samodzielnym źródłem zobowiązania występują dwie strony - zubożony (wierzyciel) oraz wzbogacony (dłużnik). Zubożony może żądać zwrotu korzyści majątkowej, a wzbogacony ma obowiązek tę korzyść zwrócić. Obowiązek zwrotu obejmuje:

a) korzyść bezpośrednio uzyskaną (w naturze; równowartość pieniężna jeżeli spełnienie w naturze okazało się niemożliwe)

b) wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia uzyskał w zamian tej korzyści (wydanie surogatów; pożytków; odszkodowania)

62.

Umowy są najbardziej powszechnym źródłem zobowiązań. Stanowią czynność prawną co najmniej dwóch stron. Rodzaje:

1. Umowy jednostronnie obowiązujące, to takie gdzie jedna ze stron jest tylko obwiązana, a druga tylko uprawniona, np. umowa darowizny. Umowy dwustronnie obowiązujące występują zazwyczaj w obrocie cywilnoprawnym, polegają ona na tym, że każda ze stron jest zarazem wierzycielem i dłużnikiem, np. umowa sprzedaży.

2. Umowy wzajemne - polegają, na tym, że w wyniku ich zawarcia ma nastąpić w ujęciu subiektywnym, wymiana ekwiwalentnych świadczeń między stronami. Musi być dwustronnie obowiązująca i odpłatna.

3. Umowy nazwane - to takie, które są zdefiniowane w KC. Umowy nienazwane - to takie które występują w obrocie cywilnoprawnym, ale nie są uregulowane normatywnie jako określony typ, np. umowa factoringu. Umowy mieszane zawierają w sobie elementy różnych umów nazwanych i nienazwanych.

Zasada swobody umów (zasada autonomii woli stron) jest najważniejszą zasadą w prawie zobowiązań. Zasada wolności kontraktowania stron oznacza przeze wszystkim swobodę:

a) do zawarcia określonej umowy przez zainteresowane podmioty

b) do wyboru kontrahenta

c) do określenia treści zobowiązania

63.

Czyny niedozwolone są obok umów najbardziej powszechnym źródłem zobowiązań. Czynami niedozwolonymi (deliktami) są zdarzenia, które charakteryzują się następującymi cechami:

a) wyrządzają szkodę

b) są tzw. obiektem sprawczym wyrządzającym szkodę oprócz człowieka może być m.in. rzecz lub zwierzę

c) podstawą odpowiedzialności z tytułu odpowiedzialności deliktowej oprócz winy może być także zasada ryzyka oraz zasada słuszności

d) są określone przez przepisy prawa podmioty, które mają obowiązek naprawienia szkody

Rodzaje odpowiedzialności deliktowej:

1. odpowiedzialność za własne czyny

2. odpowiedzialność za cudze czyny

3. odp. za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej

4. odp. za szkody wyrządzone przez zwierzęta

5. odp. za szkody wyrządzone przez rzeczy

6. odp. za szkody związane z użyciem sił przyrody

7. odp. za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny

64.

Jeśli w skutek czynu niedozwolonego nastąpiło uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, to poszkodowany może żądać (roszczenia):

1. jednorazowego naprawienia poniesionych kosztów, np. leczenia, rehabilitacji

2. renty, gdy spełniony jest co najmniej jeden z warunków:

-poszkodowany utracił całkowitą lub częściową zdolność zarobkowania

-jeżeli zwiększyły się potrzeby poszkodowanego lub zmniejszyły się jego widoki na przyszłość

3. jednorazowego odszkodowania zamiast renty

4. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

5. uiszczenia odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazane cele społeczne, gdy sprawca naruszył dobra osobiste człowieka

W razie śmierci człowieka doznanej w wyniku deliktu, osoby poszkodowane mogą żądać:

A) jednorazowego zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu zmarłego

B) renty

C) sąd może dla najbliższych członków rodziny zmarłego przyznać jednorazowe odszkodowanie, jeśli wskutek tej śmierci nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji życiowej.

65.

Sposób wykonania zobowiązania - dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeśli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje, także i w sposób im odpowiadający. Dłużnik wykonując zobowiązanie powinien dołożyć należytej staranności ogólnie wymaganej w stosunkach określonego rodzaju.

Miejscem wykonania zobowiązania jest miejscowość, w której zobowiązanie ma być zrealizowane.

Czas wykonania jest to termin spełnienia świadczenia i może wynikać z woli stron lub z istoty świadczenia.

66.

Dowód wykonania zobowiązania potwierdza jego realizację a zarazem wygaśniecie zobowiązania. Fakt ten w razie sporu udowadnia dłużnik. Dłużnik jeśli spełni świadczenie może żądać wydania pokwitowania w formie pisemnej dla celów dowodowych. Koszty pokwitowania ponosi dłużnik, chyba że ustalono inaczej. Gdy wierzyciel odmawia pokwitowania dłużnik może się powstrzymać ze spełnieniem świadczenia albo złożyć je do depozytu sądowego.

Z dowodu wykonania zobowiązania wynikają dwa domniemania prawne:

1. z pokwitowania zapłaty sumy dłużnej wynika domniemanie, że spełniono świadczenie uboczne, np. odsetki

2. z pokwitowania świadczenia okresowego wynika domniemanie spełnienia świadczenia okresowego wcześniej wymaganego, np. renty, raty.

Domniemania te mają charakter wzruszalny.

67.

Jeśli dłużnik narusza zasady wykonania zobowiązania, które wynikają z umowy, to mamy wtedy do czynienia z niewykonaniem zobowiązania (np. niespełnienie świadczenia) lub z nienależytym jego wykonaniem (np. świadczeniem złej jakości). Wierzyciel w takich sytuacjach może żądać:

a) spełnienia świadczenia nawet przy zastosowaniu przymusu państwowego

b) naprawienia szkody - odszkodowanie takie może nastąpić zamiast spełnionego świadczenia albo obok niego.

Podstawą odpowiedzialności jest domniemanie winy dłużnika oraz osób za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

68.

Niemożliwość świadczenia posiada dwojaki charakter:

1.Niemożliwość pierwotna - polega na tym, że realizacja świadczenia jest niemożliwa już w momencie powstania zobowiązania. Czynność prawna dotycząca niemożliwości pierwotnej jest z mocy prawa bezwzględnie nieważna. Jeśli jedna ze stron wiedziała o niemożliwości spełnienia świadczenia, a o tym fakcie nie poinformowała drugiej strony, to jest zobowiązana do naprawienia szkody.

2.Niemożliwość następcza - polega na tym, że świadczenie stało się niemożliwe do spełnienia dopiero po powstaniu zobowiązania.

Skutki prawne niemożliwości następczej, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności: wygaśniecie zobowiązania; wydanie surogatów, gdy przedmiotem świadczenia były rzeczy. Za które ponosi odpowiedzialność: obowiązek naprawienia szkody; wydanie surogatów.

69.

Zwłoka i opóźnienie dłużnika ma miejsce, gdy roszczenie wierzyciela stało się wymagane (nadszedł termin spełnienia świadczenia). Zwłoka dłużnika ma miejsce, gdy nastąpi niezachowanie terminu wskutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Skutki prawne zwłoki dłużnika:

a) wierzyciel może dalej żądać spełnienia świadczenia i naprawienia szkody wynikającej ze zwłoki

b) wierzyciel może odmówić przyjęcia świadczenia i żądać naprawienia szkody za niewykonanie zobowiązania w terminie

c) jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiada za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia

d) jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do gatunku, wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać zapłaty ich wartości, mając dalej roszczenia o naprawie szkody wynikającej ze zwłoki.

e) w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika zachowując dalej roszczenie o naprawie szkody.

Opóźnienie dłużnika występuje w sytuacji, gdy niezachowanie terminu jest wynikiem okoliczności za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Skutkiem opóźnienia dłużnika jest roszczenie wierzyciela dotyczące odsetek, istnieje także odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wierzycielowi przez dłużnika wynikłą z opóźnienia.

70.

Skarga pauliańska - rodzaj powództwa, którego treścią jest żądanie uznania danej czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela, którego sytuacja pogorszyła się wskutek tej czynności. W polskim prawie skarga pauliańska funkcjonuje w oparciu o KC, który stanowi, że: Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. A więc do skorzystania przez wierzycieli ze skargi pauliańskiej konieczne jest spełnienie trzech podstawowych warunków:

1. pokrzywdzenie wierzycieli, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową.

2. działanie dłużnika z zamiarem i świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

3. wiedza lub możliwość - przy zachowaniu należytej staranności - dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią.

71.

Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i ją wydać, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić cenę. Umowa sprzedaży jest umową dwustronnie zobowiązującą, konsensualną, odpłatną, wzajemną oraz rozporządzającą. Stronami są sprzedawca i kupujący. Przepisy dotyczące sprzedaży stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii oraz sprzedaży praw, wierzytelności, papierów wartościowych. Elementami istotnymi umowy sprzedaży są:

1. przeniesienie własności rzeczy

2. zapłata ceny

72.

Sprzedaż konsumencka polega na zawarciu umowy ze sprzedawcą (tylko przedsiębiorca), który zbywa rzecz ruchomą (towar konsumpcyjny), a kupującym (tylko osoba fizyczna), która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą. Ustawodawca określa następujące obowiązki sprzedawcy przy sprzedaży konsumenckiej:

1. ob. podania ceny oferowanego towaru

2. ob. udzielenia przez sprzedawcę dokonującego na terytorium RP jasnych, zrozumiałych i nie wprowadzających w błąd informacji w języku polskim

3. ob. zapewnienia w miejscu sprzedaży odpowiednich warunków techniczno-gospodarczych

4. ob. wyjaśnienia kupującemu poszczególnych postanowień umowy na jego żądanie

5. ob. wydania kupującemu wraz z towarem wszystkich elementów jego wyposażenia oraz sporządzonych w języku polskim instrukcji obsługi, konserwacji

6. ob. potwierdzenia przez sprzedawcę na piśmie zawarcia umowy sprzedaży na raty, na przedpłaty, na zamówienie, na próbę oraz sprzedaży za ceną powyżej 2 tyś. zł

W sprzedaży konsumenckiej nie stosuje się przepisów KC, dlatego w celu ochrony praw konsumenta ustawodawca wprowadza odpowiedzialność majątkową sprzedawcy za niezgodność towaru konsumpcyjnego z treścią umowy. Towar jest niezgodny z treścią umowy, gdy:

1. nie odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi

2. nie ma cechy okazanej konsumentowi próbki albo wzoru

3. nie nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawieraniu umowy

4. jego właściwości nie odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju

5. nie odpowiada on oczekiwaniom konsumenta opartych na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta

6. jego montaż i uruchomienie jest nieprawidłowo wykonane przez sprzedawcę

Termin zgłoszenie reklamacji, gdy towar konsumpcyjny jest niezgodny z treścią umowy wynosi 2 m-scy od momentu stwierdzenia takiej niezgodności, nie później niż upływ 2 lat od wydania towaru.

73.

Cena jest to określona kwota pieniężna, która wyraża wartość zamienną przedmiotu sprzedaży. Ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący ma obowiązek zapłacić przedsiębiorcy (sprzedawcy) za towar lub usługę.

Rodzaje cen:

a) sztywna oznacza, ze właściwy organ ustala ściśle ustaloną cenę

b) maksymalna oznacza, że określona jest górna granica ceny, której nie można przekroczyć

c) minimalna wyraża się tym, że określona jest dolna granica ceny, której nie można przekroczyć

d) wynikowa dotyczy sposobu obliczania ceny, stosuje się w tym zakresie przepisy o cenie sztywnej bądź o cenie maksymalnej

e) umowna - ustalającą strony zawierające umowę

f) urzędowa - ustala ją na podstawie przepisów właściwy organ

74.

W razie niezgodności towaru z treścią umowy konsument może żądać od sprzedawcy:

a) doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z treścią umowy przez nieodpłatną jego naprawę albo wymianę na nowy towar, chyba, ze naprawa lub wymiana jest niemożliwa lub wymaga nadmiernych kosztów.

b) obniżenia ceny, jeżeli naprawa lub wymiana wiążą się z niedogodnością dla kupującego, z nadmiernymi kosztami lub nie może być dokonane w odpowiednim terminie

c) odstąpienie od umowy tylko wówczas, gdy niezgodność towaru z treścią umowy jest istotna.

75.

Gwarancja jakości w umowie sprzedaży jest dodatkową odpowiedzialnością majątkową za jakość rzeczy sprzedanej. Przepisy KC regulujące gwarancję nie mają zastosowania w sprzedaży konsumenckiej. Cechy gwarancji:

1. jest to odpowiedzialność majątkowa gwaranta wobec kupującego

2. odpowiedzialność ta dotyczy tylko wad fizycznych rzeczy, które tkwią w rzeczy sprzedanej

3. odpowiedzialność gwaranta wynika z umowy gwarancyjnej

4. odpowiedzialność gwaranta jest odpowiedzialnością terminową

Kupujący z tytułu gwarancji ma następujące uprawnienia, które może realizować w określonej kolejności:

1. roszczenie o usunięcie usterki

2. roszczenie dotyczące wymiany rzeczy na wolną od wad.

76.

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuję się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Elementem przedmiotowo istotnym jest przesunięcie majątku innego podmiotu w sposób bezpłatny. Umowa darowizny jest umową jednostronnie obowiązującą, konsensualną, nieodpłatną i rozporządzającą, Stronami są darczyńca i obdarowany. Oświadczenie darczyńcy wymaga formy aktu notarialnego. Odwołanie darowizny następuje przez złożenie oświadczenia w formie pisemnej wobec obdarowanego, może to nastąpić z dwóch powodów, niedostatku i niewdzięczności.

77.

Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz. Umowa najmu jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, odpłatną i wzajemną, Stronami w umowie są wynajmujący i najemca. Elementami umowy najmu są:

1. oddanie rzeczy do używania

2. zapłata czynszu w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju

Obowiązki wynajmującego:

-wydanie rzeczy

-wydanie rzeczy we właściwym stanie

- utrzymanie rzeczy w należytym stanie, łączy się to m.in. z obowiązkiem dokonywania napraw

Obowiązki najemcy:

• zapłata czynszu

• uiszczenie świadczeń dodatkowych, jeśli obowiązek taki wynika z umowy lub ustawy

• piecza nad rzeczą

• dokonywanie drobnych napraw

78.

Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do użytkowania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz. Umowa dzierżawy jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, odpłatną i wzajemną. Stronami są wydzierżawiający i dzierżawca. Elementy umowy:

a) oddanie rzeczy do używania i pobierania pożytków

b) zapłata czynszu w formie pieniężnej albo innego rodzaju świadczenia

Obowiązki wydzierżawiającego:

-wydanie rzeczy

-wydanie i utrzymanie rzeczy stanie zdolnym do przynoszenia pożytków

Obowiązki dzierżawcy:

• zapłata czynszu

• opłata podatków i innych ciężarów

• dokonywanie niezbędnych napraw

• wykonywanie swego prawa zgodnie z wymogami prawidłowej gospodarki

79.

Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Umowa użyczenia jest umową realną, jednostronnie zobowiązującą, nieodpłatną. Stronami są użyczający i biorący. Elementy umowy:

a)zezwolenie na używanie rzeczy przez biorącego

b)używanie rzeczy przez biorącego w sposób nieodpłatny

Obowiązki użyczającego:

-zezwolenie biorącemu na używanie przedmiotu użyczenia

-powstrzymywanie się od działań utrudniających realizację uprawnień co do rzeczy użyczonej

-odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne rzeczy

Obowiązki biorącego:

• używanie rzeczy zgodnie z umową, właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy

• sprawowanie osobistej pieczy nad rzeczą, niemożność oddania osobie trzeciej

• obowiązek ponoszenia zwykłych kosztów utrzymania rzeczy

• obowiązek zwrotu rzeczy użyczającemu w stanie nie pogorszonym

80.

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą sumę pieniędzy lub rzeczy. Umowa pożyczki jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, odpłatną, nie jest umowa wzajemną. Stronami są pożyczkodawca i pożyczkobiorca. Elementy umowy:

a)przeniesienie własności pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku

b)zwrot tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej ilości

Obowiązki pożyczkodawcy:

-obowiązek przeniesienia na biorącego prawa własności przedmiotu pożyczki

-odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne rzeczy, co oznacza że dający jest zobowiązany do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu w wyniku tego, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o tym

Obowiązki pożyczkobiorcy:

• nie ma obowiązku odebrania przedmiotu pożyczki, ma roszczenie o jego wydanie

• w przypadku odebrania przedmiotu, pożyczkobiorca zobowiązany jest do jej zwrotu w umówionym terminie

• jeżeli umowa ma charakter odpłatny biorący ma obowiązek zwrotu pożyczki z reguły z odsetkami

81.

Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się wobec posiadacza rachunku na czas oznaczony lub nieoznaczony do przechowywania jego środków pieniężnych oraz przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych, Umowa rachunku bankowego jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, odpłatną i wzajemną. Stronami umowy są bank oraz posiadacz rachunku. Elementy umowy:

a)zobowiązanie banku do przyjmowanie i przechowywania środków pieniężnych posiadacza rachunku

b)zobowiązanie banku do przeprowadzania na zlecenie posiadacza rachunku rozliczeń pieniężnych.

Obowiązku banku:

-obowiązek przechowywania na czas oznaczony lub nieoznaczony środków pieniężnych posiadacza rachunku

-obowiązek prowadzenia rozliczeń pieniężnych na zlecenia posiadacza rachunku

-obowiązek przy każdej zmianie stanu rachunku posiadacza przesyłanie mu wyciągu z ustaleniem salda

Obowiązki posiadacza rachunku:

• ma obowiązek zgłoszenia bankowi niezgodności salda z ciągu 14 dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku

• ma obowiązek powiadomienia banku o każdej zmianie swojego miejsca zamieszkania lub siedziby

82.

Przez umowę kredytu bankowego bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie oraz do zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w terminie umówionym, a także do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu, Umowa kredytu bankowego jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą odpłatną, nie jest umową wzajemną. Stronami są bank (kredytodawca) i kredytobiorca. Elementy umowy:

a)bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji określoną kwotę pieniężną na czas określony

b)kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z oddanych mu do dyspozycji kwot pieniężnych pod kontrolą banku oraz zwrot wykorzystanego kredytu, także zobowiązuje się uiścić odsetki oraz prowizję.

Obowiązki kredytodawcy (banku):

-obowiązek oddania do dyspozycji kredytobiorcy, na czas oznaczony w umowie, określonej kwoty pieniężnej na wskazany cel

-obowiązek zbadania zdolności kredytowej kredytobiorcy

Obowiązki kredytobiorcy:

• ob. korzystania ze środków pieniężnych na warunkach określonych w umowie

• ob. zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu

• ob. zapłaty odsetek

• ob. zapłaty prowizji

• ob. umożliwienia bankowi podejmowania czynność związanych z oceną sytuacji finansowej, gospodarczej i kontroli wykorzystywania oraz spłaty kredytu.

83.

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje simę względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Umowa poręczenia jest umową konsensualną, jednostronnie zobowiązującą, odpłatną. Stronami są wierzyciel oraz poręczyciel. Elementem przedmiotowo istotnym jest akcesoryjność poręczenia wobec długu głównego. Gdy brak odmiennego zastrzeżenia w umowie poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Oświadczenie poręczenia musi być złożone w formie pisemne zwykłej pod rygorem nieważności.

84.

Przez umowę o działo przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest umowa konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, odpłatną, wzajemną, rozporządzającą (tylko wtedy gdy materiał do wykonania dzieła nie jest własnością zamawiającego). Stronami są przyjmujący zamówienie i zamawiający. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy o dzieło są: wykonanie dzieła i zapłata wynagrodzenia.

Obowiązki przyjmującego zamówienie:

-wykonanie oznaczonego dzieła osobiście, gdy wynika to z treści umowy

-wykonanie dzieła przy użyciu narzędzi, materiałów i surowców własnych, chyba że co innego wynika z umowy

-stosowanie się do poleceń i wskazówek zamawiającego przy wykonywaniu dzieła

-przystąpienie do rozpoczęcia i wykonania dzieła w czasie odpowiednim

-odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady działania z tytułu rękojmi

Obowiązki zamawiającego:

• zapłata wynagrodzenia

• odebranie dzieła

• współdziałanie przy wykonywaniu dzieła

85.

Ustawodawca określa następujące sposoby wynagrodzenia za dzieło:

1. wynagrodzenie kosztorysowe i jego skutki, stosuje się przy dziełach bardziej skomplikowanych

2. wynagrodzenie ryczałtowe, stosuje się przy wykonywaniu dzieła prostego

86.

Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonana określonej czynność prawnej dla dającego zlecenie. Umowa zlecenia jest umową konsensualną, dwustronnie obowiązującą, jeśli jest odpłatną, wtedy jest też wzajemną. Stronami umowy są zleceniobiorca i zleceniodawca. Elementami przedmiotowo istotnymi jest dołożenie należytej staranności przy dokonaniu czynności prawnej oraz dokonaniu czynności faktycznej.

Obowiązki zleceniobiorcy:

-ob. dokonania czynności prawnej albo faktycznej osobiście z należytą starannością

-ob. zawiadomienia dającego zlecenie o przebiegu sprawy

-ob. wydania dającemu zlecenie przedmiotów uzyskanych w wykonaniu zlecenia i przedstawienie sprawozdania

Obowiązki zleceniodawcy:

• ob. zapłaty wynagrodzenia, jeśli umowa ma charakter odpłatny

• ob. zwrotu wydatków poniesionych przez przyjmującego zamówienie

• ob. zwolnienia przyjmującego zlecenie od zobowiązań związanych z wykonaniem zlecenia.

87.

Ubezpieczenia gospodarcze są przedmiotem zainteresowania prawa cywilnego, ponieważ stosunki ubezpieczenia powstają przez zawarcie umowy ubezpieczenia. Stanowią ekonomiczną metodę wyrównania strat majątkowych doznanych w wyniku zajścia zdarzenia losowego przez podmioty prawa cywilnego. Wypadek ubezpieczeniowy jest z reguły zdarzeniem przyszłym i niepewnym. W ramach ubezpieczeń gospodarczych występują:

• ubezpieczenia majątkowe - mienia i odpowiedzialności cywilnej

• ubezpieczenia osobowe - w szczególności na życie i następstw nieszczęśliwych wypadków

88.

Umowa ubezpieczenia - na jej podstawie ubezpieczyciel, w zakresie działania swojego przedsiębiorstwa, zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Świadczenie zakładu ubezpieczeń może polegać na zapłacie:

• przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku,

• przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Umowa ubezpieczenia jest umową nazwaną, należąca do grona umów kwalifikowanych, dwustronnie zobowiązujących i odpłatnych. Na treść umowy składają się:

• zdarzenie losowe

• interes ubezpieczonego, któremu zdarzenie owo zagraża

• świadczenia stron (1.świadczenie pieniężne ubezpieczającego, którym jest zapłata składki ubezpieczeniowej, 2.świadczenie pieniężne zakładu ubezpieczeń, którym jest zapłata umówionego odszkodowania lub świadczenia).

89.

Za papiery wartościowe uważa się dokumenty, które zawierają prawa podmiotowe, a posiadanie tego dokumentu jest niezbędną przesłanką realizacji tego prawa. Są więc nosicielami zawartego w nich prawa podmiotowego i wartości, które to prawo reprezentuje i dysponowanie tym prawem nie jest możliwe bez tego dokumentu. Z posiadaniem papieru wartościowego wiąże się domniemanie, że prawo określone w dokumencie przysługuje posiadaczowi.

Rodzaje:

a) ze względu na przedmiot uprawnień zawartych w papierach wartościowych:

• papiery opiewające na wierzytelności pieniężne (weksle, czeki itd.)

• papiery zawierające wierzytelności pieniężne, których realizacja jest uwarunkowana zajściem okresowych zdarzeń losowych (np. losy loteryjne, polisy ubezpieczeniowe)

• papiery wyrażające prawa udziałowe w spółce akcyjnej (np. akcje)

• papiery wyrażające prawo rozporządzania towarem znajdującym się pod pieczą wystawcy dokumentu, czyli tzw. papiery towarowe

b) ze względu ma sposób przenoszenia praw wynikających z papierów wartościowych:

• papiery imienne

• papiery na zlecenie

• papiery na okaziciela

Funkcje papierów wartościowych: kredytowa, płatnicza, obiegowa, gwarancyjna i legitymacyjna.

90. - nie ma

91.

Przekaz - jest to czynność prawna jednostronna o podwójnym upoważnieniu. Przekazujący upoważnia inny podmiot do wykonania we własnym imieniu ale na rachunek przekazującego określonego świadczenia oraz upoważnia odbiorcę przekazu do odbioru tego świadczenia we własnym imieniu. Stosunek między przekazującym a przekazicielem nazywa się stosunkiem pokrycia, natomiast stosunek między przekazującym a odbiorcą - stosunkiem waluty.

92.

Prawo rodzinne - wyspecjalizowany dział prawa cywilnego regulujący stosunki prawne w rodzinie zarówno niemajątkowe i majątkowe, jej istnienie i funkcjonowanie, stosunki wewnątrz rodziny jak i z osobami trzecimi. Prawo rodzinne i opiekuńcze obejmuje normy regulujące zagadnienia związane luz wynikające z : małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia, opieki i kurateli.

Podstawowe zasady:

1. Zasada monogamii - oznacza, ze mężczyzna i kobieta mogą pozostawać w ważnie zawartym i nie podlegającym unieważnieniu związku małżeńskim tylko z jedną osobą.

2. Z. równorzędności świeckiej i wyznaniowej formy zawarcia związku małżeńskiego - małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński, zostaje zawarte także, gdy zawierający związek podlegający prawe wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę, a następnie kierownik stanu cywilnego sporządzi akt małżeństwa

3. Z. dobra dziecka

4. Z. równouprawnienia kobiety i mężczyzny (egalitaryzmu)

5. Z. trwałości małżeństwa

93.

Przesłanki materialne zawarcia małżeństwa (ich istnienie jest konieczne i muszą wystąpić łącznie):

1. odmienność płci

2. jednoczesna obecność nupturientów

3. złożenie zgodnych oświadczeń woli - unieważnienia małżeństwa może żądać małżonek, który złożył oświadczenie dotknięte wadą. Nie może żądać unieważnienia po upływie 6 m-scy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą- a w każdym wypadku po upływie 3 lat od zawarcia małżeństwa.

4. złożenie oświadczeń woli w obecności:

- kierownika urzędu stanu cywilnego

- duchownego

- konsula lub osoby wyznaczonej do wykonywania funkcji konsula

94.

Przesłanki formalne (porządkowe)zawarcia małżeństwa (ich nie zachowanie nie ma wpływu na ważność):

Osoby zamierzające zawrzeć związek małżeński powinny złożyć lub przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokumenty niezbędne do zawarcia małżeństwa, np. dokument stwierdzający tożsamość, dowód ustania lub unieważnienia małżeństwa, sąd może zwolnić osobę od obowiązku złożenia dokumentów w razie trudnych do przezwyciężenia przeszkód. Małżeństwo powinno być zawarte publicznie.

95.

Przesłanki zawierające zakazy zawarcia małżeństwa mogą stanowić podstawę do unieważnienia związku. Wyłączają one możliwość zawarcia małżeństwa:

1. nie może zawrzeć małżeństwa osoba nie mająca ukończonych 18 lat, jednak z ważnych powodów sąd może zezwolić kobiecie, która ukończyła 16 lat na zawarcie małżeństwa

2. nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie

3. nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym

4. nie może zawrzeć małżeństwa ten, kto już pozostaje w związku małżeńskim

5. nie może zawrzeć małżeństwa małżonek pozostający w separacji

6. nie mogą zawrzeć za sobą małżeństwa przysposabiający i przysposobiony

96.

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Ustrój ten dotyczy małżonków, którzy nie zawarli małżeńskiej umowy majątkowej (tzw. intercyzy) i też z mocy prawa lub na mocy orzeczenia sądowego nie zostali poddani rozdzielności majątkowej. Każdy małżonków jest całkowicie samodzielny w zakresie prowadzenia działalności zarobkowej. W związku małżeńskim, w którym obowiązuje system wspólności ustawowej, występują 3 masy majątkowe:

a) majątek wspólny małżonków

b) majątek męża

c) majątek żony

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową, także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Wspólność ustawowa trwa od ustania lub unieważnienia małżeństwa, chyba, że:
• Małżonkowie zawrą małżeńską umowę majątkową
• Z ważnych powodów na żądanie jednego małżonka sąd orzekł zniesienie wspólności
• Wspólność ustała z mocy prawa na skutek całkowitego lub częściowego ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków

97.

Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek osobisty każdego z małżonków. Do majątku osobistego (odrębnego) małżonków należą:

• Przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej
• Prz. maj. nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę chyba, że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił
• Prz. maj. nabyte ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty wymienione w punktach poprzednich
• Prz. mające służyć wyłącznie do zaspokojenia osobistych potrzeb jednego z małżonków
• Prz. mające służyć do wykonania zawodu, jeżeli zostały nabyte ze środków należących do odrębnego majątku małżonków wykonującego ten zawód.
• Prawa niezbywalne, czyli roszczenia alimentacyjne, prawo dożywotniego zamieszkania, zadośćuczynienie za krzywdę ciała
• Przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za wywołanie rozstroju lub uszkodzenie ciała
• Wierzytelność za wynagrodzenie o pracę lub za inne usługi świadczone osobiście przez jednego z małżonków
• Prawa autorskie twórcy wynalazków.

98.
Do majątku wspólnego małżonków należą:

-pobrane wynagrodzenia za pracę oraz dochody z innej działalności zarobkowej małżonków

-dochody z majątku wspólnego, jak również z osobistego majątku każdego z małżonków

-przedmiotu zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga, nawet gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę

-renta należna poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej

-środki zgromadzona na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego

Majątek wspólny małżonków ma charakter współwłasności łącznej, która wyróżnia się tym że w czasie jej trwania udziały małżonków w nie są określone. Konsekwencją tego jest niemożność rozporządzania nieoznaczonym udziałem. W czasie trwania wspólności żaden z nich nie może żądać podziału majątku wspólnego.

99.

Małżonkowie, którym ustrój majątkowy wynikający z ustawy nie odpowiada, mogą zawrzeć umowę majątkową (tzw. intercyzę) w formie aktu notarialnego. Na skutek tej umowy mogą wspólność ustawową: rozszerzyć, ograniczyć, ustanowić rozdzielność majątkową i ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. W umowie majątkowej nie jest możliwe:

-uregulowanie zasad zarządu majątkiem wspólnym

-skutków ustania wspólności-odpowiedzialność majątkiem wspólnym za zaciągnięte zobowiązania.

100.

Jeżeli oboje małżonkowie są stronami czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia powstałego z tej czynności długu zarówno z majątku osobistego każdego z małżonków jak i z ich majątku wspólnego. W takim wypadku wierzyciel w celu prowadzenia egzekucji będzie mógł uzyskać od sądu tytuł wykonawczy skierowany przeciwko obojgu małżonkom, a egzekucja może być prowadzona z majątku osobistego każdego z małżonków oraz z ich majątku wspólnego. Jeżeli stroną czynności prawnej, która dotyczy ich majątku wspólnego, jest tylko jeden z małżonków, ale czynność została dokonana za zgodą drugiego małżonek, wierzyciel może żądać zaspokojenia powstałego z tej czynności długu z majątku osobistego małżonka - dłużnika oraz z majątku wspólnego małżonków. W takim przypadku wierzyciel w celu prowadzenia egzekucji będzie mógł uzyskać od sądu tytuł wykonawczy skierowany przeciwko obojgu małżonkom, przy czym tytuł będzie ograniczał odpowiedzialność drugiego małżonka do majątku objętego wspólnością majątkową. Jeżeli stroną czynności prawnej, która dotyczy ich majątku wspólnego, jest tylko jeden z małżonków, a czynność została dokonana bez zgody drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia długu z następującego majątku: z majątku osobistego małżonka - dłużnika, z wynagrodzenia za pracę małżonka - dłużnika, z dochodów uzyskanych przez małżonka - dłużnika z innej działalności zarobkowej, z korzyści uzyskanych z przysługujących małżonkowi - dłużnikowi praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. W takim przypadku wierzyciel w celu prowadzenia egzekucji będzie mógł uzyskać od sądu tytuł wykonawczy skierowany tylko przeciwko małżonkowi- dłużnikowi, a tytuł wykonawczy będzie uprawniał do prowadzenia egzekucji z wyżej wymienionych składników majątkowych. Jeżeli natomiast wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przez małżonka - dłużnika przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków wierzyciel może żądać zaspokojenia długu także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa. W takim wypadku wierzyciel w celu prowadzenia egzekucji będzie mógł uzyskać od sądu tytuł wykonawczy skierowany przeciwko obojgu małżonkom, przy czym tytuł będzie ograniczał odpowiedzialność drugiego małżonka do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków.

101.

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom do uzyskania pełnoletniości przez dziecko. Pełną władzę rodzicielską mogą mieć tylko osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności:

• pieczę nad osobą dziecka,

• zarząd majątkiem dziecka,

• reprezentowanie dziecka.

Rodzice posiadający władzę rodzicielską są odpowiedzialni za czyny ich dzieci i odpowiadają za szkody wyrządzone za nie na podstawie. Każde z rodziców jest przedstawicielem ustawowym dziecka pozostającego pod jego władzą i każdy z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy, a jeżeli czynność prawna dotyczy spraw istotnych powinni uzgadniać swoje stanowisko. Obecne władza rodzicielska ma służyć przede wszystkim dobru dziecka, ale także musi być wykonywana zgodnie z interesem społecznym.

102. - nie ma

103.

Jeśli dobro dziecka jest zagrożone, sąd rodzinny zobowiązany jest do wydania takiego zarządzenia, jakie jest w danych okolicznościach najlepsze dla dziecka, dlatego też ograniczenie władzy rodzicielskiej może dotyczyć zarówno obojga rodziców jak i jednego z nich i odnosić się do wszystkich dzieci, bądź tylko niektórych z nich. Sąd opiekuńczy może ograniczyć władzę rodzicielską przez:

- zobowiązanie rodziców małoletniego do określonego zachowania się

- określenie jakie czynności nie mogą być przez rodziców wykonywane bez zezwolenia sądu

- poddanie postępowania rodziców stałemu nadzorowi kuratora

- skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi

- zarządzenie umieszczenia małoletniego w rodzinie zastępczej albo placówce opiekuńczo-wychowawczej (tylko w wyjątkowych sytuacjach).

104.

Zawiesić władzę rodzicielską może sąd w razie przemijającej przeszkody w jej wykonywaniu. Istot zawieszenia polega na tym, że wprawdzie nie pozbawia rodziców władzy rodzicielskiej, ale powoduje że nie mogą jej wykonywać w czasie trwania zawieszenia. Gdy przeszkoda minie sąd może przywrócić władzę rodzicielską.

Pozbawić władzy rodzicielskiej może sąd jeżeli istnieje trwała przeszkoda w jej wykonywaniu, lub gdy była nadużywana albo obowiązki względem dzieci były rażąco zaniedbywane. Sąd opiekuńczy powinien z urzędu przywrócić władzę rodzicielską, jeżeli ustaną przyczyny, dla których zostało orzeczenie jej pozbawienia.

105.

Przesłanki przysposobienia:

• przysposobić można tylko osobę, która w dniu złożenia wniosku jest małoletnia,

• przysposobienie musi nieść za sobą dobro dziecka,

• przysposabiający musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych,

• między przysposabiającym a przysposabianym musi istnieć odpowiednia różnica wieku.

Małżonkowie mogą dokonywać przysposobienia wspólnego. Przysposobienie przez jednego małżonka jest możliwe tylko za zgoda drugiego, chyba że ten drugi jest ubezwłasnowolniony lub porozumienie z nim napotyka przeszkody trudne do przezwyciężenia. Przysposobienie następuje na skutek wydania orzeczenia sądu opiekuńczego, wydanego na żądanie przysposabiającego. Przysposobienie po śmierci przysposabiającego jest możliwe tylko wtedy, gdy małżonkowie złożyli wniosek o przysposobienie, a jeden z nich zmarł w trakcie postępowania.

Rodzaje przysposobienia:

1. pełne - cechą charakterystyczną jest to, że rozciąga się ono nie tylko na samego przysposabiającego i przysposobionego, lecz na całą rodzinę przysposabiającego, tak jak gdyby przysposobiony urodził się jako dziecko naturalne przysposabiającego. Również potomstwo przysposobionego, które przyjdzie na świat, gdy sam przysposobiony już dorośnie, objęte będzie stosunkiem przysposobienia tak, jak byłoby to w normalnej rodzinie. 

2. pełne nierozwiązywalne, zwane też całkowitym - Poza nierozwiązywalnością przysposobienie to cechuje się pełną tajemnicą, wyrażającą się w szczególności w tym, że w aktach stanu cywilnego uwidacznia się przysposabiających jako rodziców dziecka, a z akt dotychczasowy skreśla się rodziców naturalnych. W następstwie takiego uregulowania przysposabiający stają się w świetle prawa naturalnymi rodzicami dziecka, a faktu przysposobienia nie można w ogóle udowodnić. Zakaz ten jest bezwzględny, nie są przewidziane od niego jakiekolwiek wyjątki.

3. niepełne - w odróżnieniu od pełnego rodzi w zasadzie tylko stosunek między przysposabiającym a przysposobionym. Tak, więc przysposobiony nie zostaje w pełni włączony do rodziny przysposabiającego. Natomiast potomstwo przysposobionego, które przyjdzie na świat, będzie objęte stosunkiem przysposobienia. Nie dochodzi jednakże do pokrewieństwa między tymi zstępnymi a innymi krewnymi przysposabiającego.

106.

Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczeniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania tym członkom rodziny, którzy nie są w stanie własnymi siłami zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb. Stosunek alimentacyjny należy to kategorii stosunków obligacyjnych, charakteryzujących się szeregiem cech, a w szczególności:

1. Ob. alim. stanowi zobowiązanie wynikające z mocy prawa za ściśle określonych powiązań rodzinnych, jego powstanie jest niezależna od osób zainteresowanych, w tym sensie że źródłem nie może być umowa.

2. Ob. alim. ma z zasadzie bezwzględny charakter i jego wykonanie nie zależy od poprawności zachowania się osoby uprawnionej.

3. Ob. alim. ma charakter wzajemny, w tym sensie, że jeżeli określona osoba należy do kręgu osób zobowiązanych z tytułu alimentów względem drugiej osoby, to także ta druga osoba jest względem tej pierwszej potencjalnie zobowiązana z tego tytułu.

4. Ob. alim. jest związany zarówno z osobą uprawnionego jak i z osobą zobowiązanego. Prawo do alimentów oraz obowiązek alimentacyjny wygasa z chwilą śmierci którejkolwiek ze stron, jest wiec to prawo niedziedziczne.

107.

W prawie alimentacyjnym wyróżnia się przesłanki podstawowe i dodatkowe. Do przesłanek podstawowych zaliczamy:

* niedostatek

* niemożność samodzielnego utrzymania się

* istotne pogorszenie sytuacji materialne

Przesłanki dodatkowe:

- wyłączną winę lub brak wyłącznej winy między byłymi małżonkami

- zgodność obowiązku z zasadami współżycia społecznego

- przyczynienie się ojczyma lub macochy do wychowania i utrzymania pasierba

Jeśli chodzi o zakres obowiązku alimentacyjnego jednego małżonka wobec drugiego, to zależy on nie od potrzeb życiowych małżonka uprawnionego znajdującego się w niedostatku oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości małżonka zobowiązanego, ale także od tego, czy małżonek zobowiązany jest wyłącznie winny rozkładu pożycia. Gdy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, chociażby nie znajdował się on w niedostatku, małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się do zaspokajania jego potrzeb życiowych. Jeżeli jedno z małżonków przysposobiło dziecko drugiego małżonka, nie ma to wpływu na istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego między przysposobionym a tym drugim małżonkiem. Wzajemny obowiązek alimentacyjny między przysposabiającym a przysposobionym w zasadzie ustaje po rozwiązaniu przysposobienia, może on być jednak, jeśli tego wymaga sytuacja dziecka , utrzymany w orzeczeniu sądu rozwiązującym przysposobienie. Zakres obowiązku alimentacyjnego ojczyma lub macochy przedstawiać się będzie podobnie jak obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci; trwa więc ten obowiązek do czasu, aż pasierb będzie w stanie utrzymać się samodzielnie ( niezależnie od uzyskania pełnoletniości, np. gdy się uczy ).

Do przesłanek obowiązku alimentacyjnego zaliczamy uzasadnione potrzeby życiowe uprawnionego oraz sytuację majątkową zobowiązanego, także niemożliwość samodzielnego utrzymania się. W przypadku, jeśli przesłanki przestaną istnieć, wygasa obowiązek alimentacyjny. Sytuacją życiowa i materialna obu stron obowiązku alimentacyjnego może z biegiem czasu ulec zmianie. Dlatego każda ze stron może wystąpić z żądaniem:

• zasadzenia alimentów,

• podwyższenia alimentów,

• zmniejszenia alimentów,

• wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

108.

Opieka - jest instytucją prawną mającą na celu zapewnienie pieczy i reprezentacji:

1. osobom małoletnim, jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska lub są nieznani

2. osobom pełnoletnim całkowicie ubezwłasnowolnionym

3. sierotom

4. w wypadku całkowitego lub częściowego ubezwłasnowolnienia rodziców dziecka

5. dzieciom którego rodzice są małoletni

Rodzaje opieki:

1. Ze względu na czas trwania - doraźna, okresowa, stała

2. Ze względu na zakres i formę działania - całkowita, częściowa

3. Ze względu na istotę działania (stan zagrożenia jest kryterium różnicującym):

- profilaktyczna (zapobieganie sytuacji zagrożenia) - ochrona, nadzór, czuwanie, wspomaganie, stymulacja

- interwencyjna (przezwyciężanie sytuacji zagrożenia) - wsparcie, obrona, ratownictwo, akcja

- kompensacyjna (usuwanie skutków sytuacji zagrożenia) - wyrównywanie, korekta, reedukacja, resocjalizacja, rewalidacja, rewaloryzacja, rekonwalescencja.

109.

Opiekę sprawuje opiekun. Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. Opiekun powinien przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach wysłuchać pozostającego pod opieką, jeżeli pozwala na to jego rozwój umysłowy i stan zdrowia, oraz uwzględniać w miarę możności jego rozsądne życzenia. Opiekun sprawuje opiekę bezpłatnie. Jeżeli z opieką związany jest zarząd majątkiem wymagający znacznego nakładu pracy, sąd opiekuńczy może na żądanie opiekuna przyznać mu stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia go od niej. Opiekun może żądać od pozostającego pod opieką zwrotu nakładów i wydatków związanych ze sprawowaniem opieki. Do roszczeń z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może na żądanie opiekuna zwolnić go z opieki. Gdy małoletni osiągnie pełnoletniość albo gdy przywrócona zostanie nad nim władza rodzicielska, opieka ustaje z mocy prawa.

110.

Nadzór nad sprawowaniem opieki należy do sądu opiekuńczego, który powinien na bieżąco zajmować się działalnością opiekuna i udzielać mu wskazówek i poleceń. Przy wykonywaniu tego nadzoru sąd może korzystać z pomocy kuratora społecznego.  Sąd opiekuńczy może żądać od opiekuna wyjaśnień we wszelkich sprawach należących do zakresu opieki oraz przedstawiania dokumentów związanych z jej sprawowaniem. Opiekun obowiązany jest, w terminach oznaczonych przez sąd opiekuńczy, nie rzadziej niż co roku, składać temu sądowi sprawozdania dotyczące osoby pozostającego pod opieką oraz rachunki z zarządu jego majątkiem.

111.

Kuratela służy zabezpieczeniu wąsko określonych interesów osoby, której ona dotyczy. Cechą wspólną opieki i kurateli jest, to iż roztaczają one pieczę nad osobami lub majątkiem osób, które same swych spraw z przyczyn prawnych lub faktycznych prowadzić nie mogą. Kuratela ma charakter przejściowy i jest ustanawiana tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie. Może być powołana dla osoby prawne bądź fizycznej. Rodzaje kurateli:

1. Kurator dla dziecka poczętego, lecz jeszcze nie urodzonego, ustanawia jeżeli jest to potrzebne do strzeżenia przyszłych praw dziecka. Kuratela ustaje z chwilą urodzenia się dziecka

2. Kurator dla osoby ułomnej jeżeli osoba ta potrzebuje pomocy do prowadzenia wszelkich spraw albo spraw określonego rodzaju lub do załatwienia poszczególnej sprawy.

3. Kurator dla osoby nieobecnej, a nie mającej pomocnika

4. Kurator zastępujący przedstawiciela ustawowego

5. Kurator dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo

6. Kurator dla strony której miejsce pobytu jest nieznane

7. Kurator dla osoby przebywającej w zakładzie psychiatrycznym, jeżeli osoba ta potrzebuje pomocy do prowadzenia swoich spraw

8. Kurator dla strony osoby prawnej, która nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów.

---