ROZDZIAŁ I
WPROWADZENIE DO EKONOMII
1.1. Pojęcie i podział ekonomii
W pierwszym rozdziale przedstawimy podstawowe kwestie związane z ekonomią. Ich zrozumienie przez czytelnika jest niezbędne do dalszego pogłębiania wiedzy związanej z ekonomią.
Od blisko dwudziestu lat w Polsce budowana jest gospodarka rynkowa. Kluczową kwestią z tym związaną jest zoptymalizowanie procesów gospodarowania, czyli wykorzystanie zasobów w celu maksymalizacji korzyści. To wykorzystanie zachodzi w procesach produkcji, konsumpcji i wymiany. Tym właśnie zajmuje się ekonomia1. Inaczej możemy stwierdzić, że ekonomia to nauka, która bada, w jaki sposób gospodarka racjonalnie gospodarująca decyduje o tym co, jak i dla kogo produkować wykorzystując przy tym zasoby. Tylko w wyjątkowych przypadkach społeczeństwo może uniknąć konieczności poszukiwania odpowiedzi na któreś z trzech wyżej sformułowanych pytań.
Z głównymi pytaniami ekonomii, czyli co, jak i dla kogo produkować ściśle związane jest inne pytanie: jak dzielić dochód w gospodarce. Ten podział jest nierównomierny zarówno wewnątrz poszczególnych krajów jak i w skali całego świata. W większości krajów ogromna część dochodu przypada w udziale małej części ludności. Także większość światowego dochodu przypada małej liczbie krajów najbogatszych.
W obrębie ekonomii możemy wyróżnić mikroekonomie i makroekonomię. Już same nazewnictwo sugeruje zakres ich badań. I tak przedmiotem badań mikroekonomii są zjawiska i procesy gospodarcze zachodzące w odrębnych częściach gospodarki, tzn. na konkretnych rynkach, np. kształtowanie się cen konkretnego dobra, wynagrodzenia w konkretnym przedsiębiorstwie. W ujęciu mikroekonomicznym analizowane są określone, indywidualne decyzje konsumentów i producentów pomijając powiązania z resztą gospodarki. Inny charakter ma przedmiot badań makroekonomicznych. Dotyczy on zjawisk i procesów gospodarczych zachodzących w obrębie całej gospodarki. Tutaj zmienne objaśniane ujmowane są w agregaty (zbiory), czyli sumy wielkości jednostkowych, np. ogólny poziom cen w gospodarce,
Samo pojęcie, ekonomia pochodzi od dwóch greckich słów „oikos", czyli gospodarstwo domowe i „nomos", czyli prawo. Łącząc te dwa słowa można stwierdzić, że ekonomia to prawo, reguły gospodarowania.