Józef Korzeniowski

Karpaccy górale

- powstał w Charkowie w 1840 r., fragment ogłoszony w latach 1841 - 1842, wydany w Wilnie w 1843 r.;

- postaciom chłopskim przypadła tutaj rola bohaterów wysokiego dramatu;

- Intryga inspirowana autentycznymi wydarzeniami, oparta na motywach ludzkiej krzywdy i buntu;

- jeden z bohaterów, młody hucuł - Antoś Rewizorczuk - spokrewniony z literackimi postaciami szlachetnych zbójców Schillera, Byrona, Scotta, Hugo;

• Został on bezprawnie wzięty w rekruty, wskutek machinacji swojego wroga - Prokopa i zausznika - mandatariusza. Antoś zabija Prokopa i staje na czele bandy rozbójników. Schwytany , zostaje skazany na powieszenie, jego matka umiera z rozpaczy, a narzeczona - Prakseda popada w obłęd i zostaje zabita z litości przez swojego opiekuna;

- W utworze autor kładzie nacisk na bezbro9nność ludu wobec nadużyć niższych funkcjonariuszy austriackiej administracji, a także na siłę ślepych, ale wcale nie niskich namiętności ludu oraz na powagę i autentyczność jego pierwotnych pojęć etycznych;

- Krzywda wyrządzona Antosiowi Rewizorczukowi staje się węzłem dramaturgicznych i etycznych konfliktów całej sztuki;

- polemika z romantycznym pojęciem buntu i prawem do niego - brak buntowników w utworach Korzeniowskiego - Antoś Rewizorczuk zemstą odpłaca krzywdę wyrządzoną jemu i jego matce, ale równocześnie surowo osądza swoje postępki i uznaje słuszność kary za nie. Do końca pozostaje wię przede wszystkim szlachetną ofiarą podłych i występnych urzędników;

- Podli ludzie są w dramatach Korzeniowskiego przyczyną zła, niesprawiedliwości, krzywdy, przeciwko nim skierowane zostaje oskarżenie moralne i potępienie, nigdy przeciwko światu, społeczeństwom, instytucjom, prawom;

- istnieje zawsze możliwość pojednania między występnymi, pokrzywdzonymi i światem - skrzywdzeni nie osądzają zbyt mocno , a źli odczuwają wyrzuty sumienia bądź ponoszą zasłużoną karę;

- w dramatach Korzeniowskiego nie ma prawdziwych starć racji , namiętności, nierozerwalnych konfliktów, nie ma też wyrazistych charakterów;

• Wynikało to z nietragicznej wizji świata, z dążenia do kompromisu i pojednania;

- w dobie romantycznej gloryfikacji Szekspira, Korzeniowski stosował świadomą eliminację światopoglądowych i estetycznych drastyczności romantycznej dramaturgii i szekspiryzmu;

- można w nim widzieć wytrwałego opozycjonistę dramatu romantycznego.

---