Obowiązek można zdefiniować jako ustanowiony przez normę prawną dla określonego adresata nakaz lub zakaz określonego zachowania w konkretnej sytuacji, którego celem jest obrona najistotniejszych dóbr i wartości społecz­nych. prawa człowieka oznacza ogół niezbywalnych uprawnień przysłu­gujących każdemu człowiekowi, bez względu na jego przynależność państwową i status społeczny oraz przysługujących określonym grupom społecznym.prawa obywatela to zespół uprawnień przysługujących jedynie obywatelowi danego państwa, czyli osobie fizycznej złączonej z państwem spe­cyficznym i trwałym węzłem prawnym. Obywatelstwo zdefiniować można jako stosunek prawny łączący jednostkę z państwem, z którego to stosunku wynikają skutki prawne, określone w prawie wewnętrznym danego państwa oraz w pra wie międzynarodowym. . Wolność obywate­la oznacza również uprawnienie do określonego zachowania się według własnej woli, lecz adresatem tego uprawnienia jest tylko jednostka posiadająca obywa­telstwo danego państwa obowiązek oby­watela należy rozumieć jako nakaz lub zakaz wypływający i związany z przyna­leżnością państwową jednostki, czyli obywatelstwem Prawa i wolności oraz obowiązki konstytucyjne to zbiór praw i wolności oraz obowiązków człowieka i obywatela wymienionych i zagwarantowanych w przepisach ustawy zasadniczej danego państwa Prawa i wolności podmiotowe rozumiane są z reguły jako prawa i wolno­ści jednostki, które można dochodzić na drodze postępowania sądowego

Prawa i wolności podmiotowe rozumiane są z reguły jako prawa i wolno­ści jednostki, które można dochodzić na drodze postępowania sądowego Pojęcie praw i wolności osobistych definiowane jest najczęściej jako pra­wa i wolności najściślej związane z życiem prywatnyPojęcie praw i wolności politycznych rozumiane jest jako zbiór praw i wolności obejmujących życie publiczne człowieka i obywatela oraz jednocze­śnie gwarantujących jednostce wpływ na: stanowienie norm prawnych, kształto­wanie ustroju, politykę i działalność organów państwowych i samorządu teryto­rialnego, oraz umożliwiających sprawowanie kontroli społecznejm jednostki. Prawa i wolności ekonomiczne, zwane także często gospodarczymi, obejmują prawa i wolności ściśle związane z pozycją ekonomiczną oraz bytem człowieka i obywatela. Prawa i wolności socjalne dadzą się zdefiniować jako prawa i wolności, które gwarantują jednostce odpowiedni status społeczny i minimum socjalnego bytu i rozwoju Termin prawa i wolności kulturalne oznacza natomiast zbiór praw i wol­ności dotyczących kulturalnych, artystycznych, edukacyjnych i intelektualnych potrzeb jednostki System uniwersalny oparty jest o następujące akty uchwalone przez Zgromadzenie Ogólne ONZ: Powszechną Deklarację Praw Człowieka z 1948 r., Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. i Międzyna­rodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z 1966 r. oraz cały szereg konwencji i deklaracji dotyczących praw człowieka

.). Powszechna Deklaracja Praw Czło­wieka nie ma charakteru prawnie zobowiązującego. Istota deklaracji polega na wyartykułowaniu podstawowych zasad ochrony praw człowieka oraz głównych praw i wolności, które powinny być następnie wykorzystane i wprowadzone w krajowych aktach normatywnych oraz aktach prawa międzynarodowego regu­lujących pozycję prawną jednostkiPostanowienia ogólne to ina­czej konstytucyjne zasady tworzące fundamenty i podstawy regulacji normatyw­nej pozycji prawnej jednostki w społeczeństwie i państwie, które jednocześnie mogą służyć jako najważniejsze dyrektywy interpretacyjneDo zasad konstytucyjnej regulacji praw i wolności oraz obowiązków jed­nostki należy zaliczyć: 1. zasadę godności człowieka, 2. zasadę wolności człowieka, 3. zasadę równouprawnienia, 4. zasadę ochrony mniejszości narodowych i etnicznych, 5. zasadę zróżnicowanego statusu obywateli i cudzoziemcówGwarancje materialne, zwane także społeczno-ekonomicznymi, oznaczają np. wysoką kulturę polityczną i prawną, tolerancję narodowościową i religijną, stabilność systemu prawnego oraz poziom ekonomicznego życia społeczeństwa i zakres zabezpieczeń systemu socjalnego Kryterium przedmiotowe polega na wyodrębnieniu chronionych przez państwo sfer życia człowieka

Zasada zróżnicowanego statusu obywateli i cudzoziemców oznacza usankcjonowanie typowego dla demokratycznego państwa prawnego podziału na prawa i wolności, które przysługują jedynie obywatelom polskim, oraz na prawa i wolności, które posiadają wszyscy znajdujący się pod władzą Rzeczypo­spolitej PolskiejZasada ochrony mniejszości narodowych i etnicznych gwarantuje obywa­telom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność za­chowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz roz­woju własnej kulturyZasada równouprawnienia składa się z trzech elementów. Po pierwsze, obejmuje równość wszystkich jednostek znajdujących się pod polską jurysdykcją wobec obowiązującego systemu prawnego. Po drugie, w jej skład wchodzi pra­wo jednostki do równego traktowania przez władze publiczne. Trzecim elemen­tem składowym jest zakaz dyskryminacji kogokolwiek w życiu politycznym, spo­łecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.Zasada wolności człowieka ma wielorakie znaczenie. Poddając wolność jednostki ochronie prawnej ustrojodawca zobowiązuje każdego człowieka do poszanowania wolności i praw innych osób. Oznacza ona przede wszystkim swobodę czynienia wszystkiego, co nie jest przez system prawny wyraźnie za­bronione

---