Temat:

Amortyzacja środków trwałych

1. Charakterystyka ogólna.

Amortyzacja jest miarą szybkości zmniejszania się wartości środków trwałych (budynku, urządzeń produkcyjnych, pojazdów transportowych) w określonym czasie, będącego wynikiem ich fizycznego lub ekonomicznego zużycia. Wliczanie amortyzacji do kosztów ekonomicznych przedsiębiorstwa powoduje rozłożenie kosztu zakupu środków produkcji na cały okres ich eksploatacji.

Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następnego po miesiącu przyjęcia ich w użytkowanie do końca miesiąca, w którym dany środek trwały postawiono w stan likwidacji, sprzedano lub uznano za nieużyteczny. Wysokość odpisów amortyzacyjnych zależy od:

• kosztu nabycia (wartości początkowej), czyli od wartości brutto,

• prognozowanej wysokości wartości odzysku (pozostała wartość środka trwałego w momencie likwidacji lub wycofania z eksploatacji danego środka trwałego),

• przewidywanego okresu eksploatacji danego środka trwałego,

• stosowanej metody naliczania odpisów amortyzacyjnych.

Przy naliczaniu odpisów amortyzacyjnych nie można oprzeć się na jednej uniwersalnej metodzie, gdyż sposób odtwarzania konkretnego środka trwałego jest decyzja ekonomiczną, która uwarunkowana jest:

• obowiązującymi przepisami podatkowymi,

• uregulowaniami prawnymi, które określają normatyw amortyzacyjny dla potrzeb podatkowych,

• obowiązującymi przepisami branżowymi.

Podstawowe metody amortyzacji:

• metoda liniowa: wysokość odpisu amortyzacyjnego obliczana jest od wartości brutto (początkowej) środków trwałych i jest stała (nie ulega zmianie) w całym okresie ich eksploatacji,

• metody przyspieszonej amortyzacji (metody degresywne): wysokość odpisu amortyzacyjnego w pierwszych latach użytkowania środka trwałego jest wyższa niż w końcowym okresie jego eksploatacji.

Metody przyspieszonej amortyzacji (metody degresywne; decreasing charge methods) stosowane są w przypadku środków trwałych, których zużycie zmienia się w kolejnych latach ich eksploatacji (np. urządzenia produkcyjne, środki transportu, itd.), co w konsekwencji prowadzi do skrócenia okresu amortyzacji. Według metod przyspieszonej amortyzacji roczny koszt amortyzacji zmienia się w kolejnych latach użytkowania środków trwałych (produkcyjnych). W pierwszych latach koszty amortyzacji są o wiele wyższe niż w latach ostatnich użytkowania tych środków trwałych. Następuje więc stosunkowo szybkie gromadzenie środków pieniężnych na odtwarzanie wyeksploatowanych środków trwałych i zastąpienia ich środkami trwałymi (produkcyjnymi) bardziej wydajnym i nowocześniejszymi. Z tych też powodów metody amortyzacji przyspieszonej stosowane są do środków trwałych podatnych na „starzenie technologiczne”.

Do metod przyspieszonej amortyzacji zalicza się metodę:

• sumy cyfr rocznych SYD (Sum-of-the-Year's-Digits),

• malejącego salda DB (Declining Balance),

• malejącego podwójnie salda DDB (Double-Declining-Balance),

• degresywno - liniowa VDB (Variable-Declining-Balance).

Stosowanie degresywnych metod amortyzacji powoduje przyspieszenie odpisywania amortyzacji w pierwszych latach użytkowania środków trwałych. Przyspieszona amortyzacja środków trwałych (produkcji) jest często korzystna z podatkowego punktu widzenia. Wliczanie w koszty działalności większych kwot amortyzacji w początkowych latach eksploatacji środków produkcji pociąga za sobą wykazanie w tych latach mniejszego dochodu i wskutek tego obciążenie przedsiębiorstwa niższym podatkiem. W ten sposób zaoszczędzone środki finansowe (na podatku) można z zyskiem reinwestować.

2. Rachunek amortyzacji w Excelu

Excel udostępnia podstawowy zestaw funkcji dla wyznaczania odpisów amortyzacyjnych:

• SLN: oblicza amortyzacjęśrodka trwałego w jednym okresie metodą liniową,

• SYD: oblicza amortyzację środka trwałego w podanym okresie metodą sumy cyfr wszystkich lat amortyzacji,

• DDB: oblicza amortyzację środka trwałego dla zadanego okresu przy użyciu metody podwójnie malejącego salda lub innej wybranej,

• VDB: oblicza amortyzację środka trwałego za podany okres, włączając w to podokresy, przy użyciu metody zmiennie malejącego salda,

• DB: oblicza amortyzację środka trwałego w podanym okresie według metody równomiernie malejącego salda.

3. Charakterystyka i składnia funkcji Excela.

1. Metoda liniowa.

Funkcja SLN wyznacza amortyzację środka trwałego w jednym okresie metodą liniową.

Składnia

SLN(koszt ; odzysk ; czas_życia)

koszt jest wartością początkową środka trwałego.

odzysk jest wartością po zakończeniu amortyzacji.

czas_życia jest czasem użytkowania środka trwałego.

Przykład 1.

Zakupiono ciężarówkę o wartości 30000 zł. Czas użytkowania pojazdu - 10 lat, jego wartość końcowa - 7500 zł. Amortyzacja za każdy rok wynosi:

• Dane: SLN(30000; 7500; 10);

• Wynik: 2250 zł.

2. Metoda przyspieszona: suma cyfr rocznych.

Funkcja SYD wyznacza amortyzację środka trwałego w podanym okresie metodą sumy cyfr wszystkich lat amortyzacji.

Składnia

SYD(koszt ; odzysk ; czas_życia ; okres )

koszt jest to początkowy koszt środka trwałego.

odzysk jest to wartość przy końcu amortyzacji (czasami nazywana wartością odzysku środka trwałego).

czas_życia jest to liczba okresów amortyzacji środka trwałego (czasami nazywana czasem użyteczności środka trwałego).

okres jest to okres czasu i musi być w takich samych jednostkach jak Czas_życia.

Przykład.

Dane jak w przykładzie 1. Roczne odliczenie amortyzacyjne wynosi:

• za pierwszy rok:

• dane: SYD(30000;7500;10;1),

• wynik: 4090,91zł

• za 10-ty rok:

• dane: SYD(30000;7500;10;10),

• wynik: 409,09 zł.

• Metoda przyspieszona: podwójnie malejące saldo.

Funkcja DDB wyznacza amortyzację środka trwałego dla zadanego okresu przy użyciu metody podwójnie malejącego salda lub innej wybranej.

Metoda podwójnie malejącego salda oblicza amortyzację w sposób przyspieszony. Wartość amortyzacji jest największa w pierwszym okresie i maleje w okresach następnych. Funkcja DDB stosuje do obliczania amortyzacji (dla wybranego okresu) zależność:




Jeśli użycie metody podwójnie malejącego salda jest niepożądane, należy zmienić wartość argumentu współczynnik.

Składnia:

DDB(koszt ; odzysk ; czas_życia ; okres ; współczynnik)

koszt jest to początkowa wartość środka trwałego.

odzysk jest to końcowa wartość środka trwałego po amortyzacji.

czas_życia jest to liczba okresów, w czasie których środek trwały ulega całkowitej amortyzacji (nazywany również okresem użytkowania środka).

okres jest to okres, dla którego będzie liczona amortyzacja. Okres musi być wyrażony w tych samych jednostkach, co czas_życia.

współczynnik jest to szybkość zmniejszania się podstawy naliczania stawki amortyzacji. Jeśli współczynnik jest pominięty, to jako jego wartość przyjmuje się 2 (metoda podwójnie malejącego salda).

Wszystkie argumenty muszą mieć wartość dodatnią.

Przykład.

Fabryka kupiła nową maszynę za 2400 złotych. Jej czas użytkowania wynosi 10 lat. Wartość końcowa maszyny - 300 złotych. Należy obliczyć amortyzację w kolejnych okresach. Wyniki zaokrąglone do dwóch cyfr po przecinku. Parametr „współczynnik” przyjęty 2.

Odliczenie amortyzacyjne wynosi:

• po pierwszym dniu:

• dane: DDB(2400;300;3650;1),

• wynik: 1,32zł;

• po pierwszym miesiącu:

• dane: DDB(2400;300;120;1;2)

• wynik: 40,00 zł;

• po pierwszym roku:

• dane: DDB(2400;300;10;1;2),

• wynik: 480,00zł;

• po drugim roku wartość współczynnika = 1,5:

• dane: DDB(2400;300;10;2;1,5),

• wynik: 306,00zł;

• po 10 latach:

• dane: DDB(2400;300;10;10)

• wynik: 22,12zł;

• Metoda przyspieszona: zmiennie malejącego salda.

Funkcja VDB wyznacza amortyzację środka trwałego za podany okres, włączając w to podokresy, obliczoną metodą malejącego salda.

Składnia

VDB(koszt ; odzysk ; czas_życia ; okres_początkowy; okres_końcowy ; czynnik ; przełączenie)

koszt jest wartością początkową środka trwałego.

odzysk jest wartością środka trwałego po zakończonej amortyzacji.

czas_życia długość okresu amortyzacji, w czasie którego środek trwały zostanie całkowicie zamortyzowany (jest też nazywany czasem użytkowania).

okres_początkowy jest okresem, dla którego chce się obliczyć amortyzację. Musi być wyrażony w tych samych jednostkach co czas_życia .

okres_końcowy jest końcowym okresem, dla którego chce się obliczyć amortyzację. Musi być wyrażony w tych samych jednostkach co czas_życia .

czynnik oznacza szybkość zmniejszania się podstawy. Jeśli czynnik ten zostanie pominięty, to zakłada się, że wynosi 2 (metoda podwójnie malejącej podstawy). Należy go zmienić, jeśli nie chce się korzystać z metody podwójnie malejącej podstawy. Metodę tę opisano w DDB.

przełączenie jest wartością logiczną określającą, czy przełączyć się na metodę liniową, kiedy amortyzacja jest większa niż obliczenie malejącej podstawy:

• jeśli argument przełączenie ma wartość PRAWDA, Microsoft Excel nie przełącza się na metodę amortyzacji liniowej, nawet jeśli amortyzacja jest większa niż obliczenie malejącej podstawy.

• jeśli argument przełączenie ma wartość FAŁSZ lub jest pominięty, program Microsoft Excel przełącza się na metodę amortyzacji liniowej, gdy amortyzacja przewyższa obliczenie malejącej podstawy.

Wszystkie argumenty oprócz przełączenie muszą być liczbami dodatnimi.

Przykład.

Do fabryki zakupiono nową maszynę za 2400 zł. Jej czas eksploatacji określono na 10 lat. Wartość końcowa wynosi 300 zł. Należy obliczyć amortyzację w kolejnych okresach. Wyniki zaokrąglone do dwóch cyfr po przecinku.

Odliczenie amortyzacyjne wynosi:

• po pierwszym dniu:

• dane: VDB(2400; 300; 3650; 0; 1) - wartość czynnika automatycznie przyjęta jako 2,

• wynik: 1,32zł;

• po pierwszym miesiącu:

• dane: VDB(2400; 300; 120; 0; 1)

• wynik: 40,00 zł;

• po pierwszym roku:

• dane: VDB(2400; 300; 10; 0; 1),

• wynik: 480,00zł;

• pomiędzy 6 i 18 miesiącem (wartość czynnika - 2):

• dane: VDB(2400; 300; 120; 6; 18),

• wynik: 396,31zł;

• pomiędzy 6 i 18 miesiącem (wartość czynnika - 1,5):

• dane: VDB(2400; 300; 120; 6; 18; 1,5),

• wynik: 311,81zł.

• Metoda przyspieszona: równomiernie malejącego salda.

Funkcja DB wyznacza amortyzację środka trwałego w podanym okresie według metody równomiernie malejącego salda.

Składnia

DB(koszt; odzysk; czas_życia; okres; miesiąc)

koszt jest to wartość początkowa środka trwałego.

odzysk jest to wartość końcowa po amortyzacji.

czas_życia jest to liczba okresów, po których środek trwały ulega amortyzacji (zwana również okresem użytkowania środka trwałego).

okres jest to okres, dla którego chcemy obliczyć amortyzację. Musi on być wyrażony w tych samych jednostkach co argument czas_życia .

miesiąc jest to liczba miesięcy w pierwszym roku. Jeśli argument został pominięty, przyjmowane jest, że liczba miesięcy wynosi 12.

Amortyzację za dany okres wyznacza się według następującego wzoru:




gdzie:




wynik zaokrąglony do trzech miejsc po przecinku.

Amortyzację w pierwszym i ostatnim okresie oblicza się inaczej. Dla pierwszego okresu funkcja DB używa formuły:




Dla ostatniego okresu funkcja DB używa formuły:




Przykład.

Fabryka kupuje nową maszynę. Maszyna kosztuje 1 000 000 zł, a okres jej amortyzacji wynosi sześć lat. Wartość urządzenia po okresie amortyzacji wynosi 100 000 zł. Poniższy przykład przedstawia przebieg amortyzacji w okresie, w którym maszyna była używana. Wyniki zaokrąglono do licz całkowitych.

• DB(1000000;100000;6;1;7) jest równe 186 083 zł

• DB(1000000;100000;6;2;7) jest równe 259 639 zł

• DB(1000000;100000;6;3;7) jest równe 176 814 zł

• DB(1000000;100000;6;4;7) jest równe 120 411 zł

• DB(1000000;100000;6;5;7) jest równe 82 000 zł

• DB(1000000;100000;6;6;7) jest równe 55 842 zł

• DB(1000000;100000;6;7;7) jest równe 15 845 zł

W praktyce, oprócz metody liniowej oraz metod przyspieszonej amortyzacji (metod degresywnych) stosowane są:

• metody naturalne (activity method): wysokość stawki amortyzacyjnej zależy od pracy wykonanej w danym okresie przez dany środek trwały,

• metody amortyzacji zasobów naturalnych (depletion of natural resouces): wysokość stawki amortyzacyjnej zależy od wartości początkowej zasobu naturalnego, ilości pozyskanych zasobów w danym okresie oraz od oszacowania globalnej ilości zasobów do pozyskania,

• metody specjalne, które charakteryzują się uproszczonymi procedurami amortyzacji środków trwałych o unikalnym charakterze (pojedyncze egzemplarze).

Dr inż. Jerzy GOGOLEWSKI „Metody oceny projektów gospodarczych”

Ćwiczenie 3: „Amortyzacja środków trwałych”

Strona 6 z 6
















---