cz��� jelitowa jamy brzusznej


Część dolna (jelitowa) jamy brzusznej

jelito cienkie, jelito grube

JELITO CIENKIE

części (3):

  1. dwunastnica (duodenum) - trawienie chemiczne do miazgi pokarmowej (chymus)

2,3) jelito czcze i kręte (jejumum et ileum) - wchłanianie metabolitów ze światła jelita do krwiobiegu

DWUNASTNICA

Budowa zewnętrzna

kształt - podkowa (otwarta na lewo), litera C

zagięcia (3):

  1. górne (flexura duodeni superior)

  2. dolne (flexura duodeni inferior)

  3. dwunastniczo-czcze (flexura duodenojejunalis)

części (4):

  1. górna - opuszka dwunastnicy (pars superior s. bulbus duodeni) [4-5 cm] - kieruje się na prawo i do tyłu od odźwiernika do zagięcia górnego dwunastnicy (na wys. szyjki pęcherzyka żółciowego)

  2. zstępująca (pars descendens) [8-10cm] - biegnie pionowo w dół od zagięcia górnego do zagięcia dolnego dwunastnicy (na wys. dolnego brzegu głowy trzustki)

  3. dolna - pozioma (pars inferior s. horizontalis) [6 cm] - biegnie poziomo ze strony prawej na lewą (do naczyń krezkowych górnych)

  4. wstępująca (pars ascendens) [6 cm] - pionowo w górę, od tętnicy i żyły krezkowej górnej do zagięcia dwunastniczo-czczego

Budowa wewnętrzna:

  1. błona surowicza (tunica serosa)

  2. błona mięśniowa

    1. warstwa podłużna (stratum longitudinale) - na zewnątrz

    2. warstwa okrężna (stratum circulare) - wewnątrz

pomiędzy a i b znajduje się splot warstwy mięśniowej jelita (plexus myentericus)

  1. błona śluzowa (tunica mucosa)

    1. fałdy okrężne (plicae circulares) - wywołane przez blaszkę mięśniową błony śluzowej (lamina muscularis mucosae)

    2. kosmki jelitowe (villi intestinales) - są to wyniosłości śluzówki pokryte nabłonkiem wałeczkowatym

    3. fałd podłużny dwunastnicy (plica longitudinalis duodeni) - jest wywołany przebiegiem przewodu żółciowego wspólnego (ductus choledochus)

    4. brodawka większa dwunastnicy (papilla duodeni maior) - miejsce ujścia przewodu trzustkowego i żółciowego wspólnego

    5. brodawka mniejsza dwunastnicy (papilla duodeni minor) - miejsce ujścia przewodu trzustkowego dodatkowego

    6. tkanka podśluzowa (tela submucosa) - zawiera gruczoły dwunastnicze (glandulae duodenales s. Brunneri)

Położenie:

w stosunku do kośćca:

  • część wstępująca:

    1. przed: m. lędźwiowym większym lewym

    2. za: korzeniem krezki, t. i ż. krezkową górną

    Tętnice: takie jak głowa trzustki

      1. t. trzustkowo-dwunastnicza górna tylna s. t. zadwunastnicza (a. pancreaticoduodenalis superior posterior seu a. retroduodenalis)

      1. t. trzustkowo-dwunastnicza górna przednia s. tętnica naddwunastnicza (a. pancreaticoduodenalis superior anterior seu a. supraduodenalis)

    1 + 2 pochodzą od t. żołądkowo-dwunastniczej (a. gastroduodenalis)

      1. t. trzustkowo-dwunastnicza dolna (a. pancreaticoduodenalis inferior) - posiada gałąź przednią i tylną, pochodzi od t. krezkowej górnej (a. mesenterica superior)

    1 + 2 + 3 - tworzą łuk tętniczy trzustkowo-dwunastniczy przedni i tylny (arcus arteriosus pancreaticoduodenalis anterior et posterior)

    Naczynia chłonne - przez węzły chłonne trzustkowo-dwunastnicze górne i dolne (n. l. pancreaticoduodenales sup. et inf.) do węzłów chłonnych trzewnych (n. l. celiaci)

    Nerwy:

    1. część sympatyczna - splot żołądkowo-dwunastniczy (pl. gastroduodenalis) od spl. trzewnego

    2. część parasympatyczna - n. X

    1 + 2 - tworzą splot śródścienny:

      1. splot warstwy mięśniowej jelita (pl. myentericus)

      2. splot podśluzowy

    Zachyłki otrzewnej (recessus peritonei) w okolicy zagięcia dwunastniczo-czczego - są to zachyłki powstające w wyniku rozwoju otrzewnej i mogą stanowić wrota dla przepuklin wewnętrznych.

    1. zachyłek dwunastniczy górny (recessus duodenalis superior)

    2. zachyłek dwunastniczy dolny (recessus duodenalis inferior)

    3. zachyłek przydwunastniczy (recessus paraduodenalis)

    4. zachyłek naddwunastniczy (recessus supraduodenalis)

    5. zachyłek zadwunastniczy (recessus retroduodenalis)

    JELITO CZCZE I KRĘTE - jelito krezkowe (intestinum mesenteriale)

    Budowa zewnętrzna:

    od - zagięcia dwunastniczo-czczego

    do - ujścia krętniczo-kątniczego (ostium ileocecale) + zastawka krętniczo-kątnicza (valva ileocecalis)

    brzegi (2):

    1. krezkowy

    2. wolny

    - 2/5 górne stanowi jelito czcze

    - 3/5 dolne stanowi jelito kręte

    - brak wyraźnej granicy pomiędzy nimi

    Uchyłek jelita krętego (diverticulum ilei) - pozostałość po przewodzie żółtkowym (ductus omphaloentericus s. vitellinus) występuje w około 2 % przypadków 50-100 cm od zastawki krętniczo-kątniczej.

    Budowa wewnętrzna:

    warstwy (3):

    1. błona śluzowa:

      1. zawiera kosmki jelitowe (villi intestinales) szczególnie liczne w jelicie czczym

      2. fałdy okrężne (plicae circulares)

      3. grudki chłonne samotne (folliculi lymphatici solitarii) - w j. czczym

      4. grudki chłonne skupione (folliculi lymphatici aggregati) [kępki Peyera (agmina Peyeri)] - w jelicie krętym

      5. tkanka podśluzowa zawiera splot podśluzowy

    2. błona mięśniowa: odpowiada za ruchy wahadłowe, segmentalne i perystaltyczne jelita

      1. warstwa podłużna - na zewnątrz

      2. warstwa okrężna - wewnątrz

    pomiędzy nimi znajduje się splot błony mięśniowej jelita (pl. myentericus)

    TABELA PORÓWNAWCZA BUDOWY JELITA CZCZEGO I KRĘTEGO

    jelito czcze

    jelito kręte

    część jelita cienkiego

    2/5 górne

    3/5 dolne

    światło

    większe

    mniejsze

    błona mięśniowa

    grubsza

    cieńsza

    unaczynienie

    bogatsze

    uboższe

    fałdy okrężne

    liczne, wysokie

    mniej liczne, niskie

    ilość kosmków

    większa

    mniejsza

    grudki chłonne

    samotne

    skupione

    Położenie:

    w stosunku do kośćca:

    Jelito to jest ruchome (intestinum mobile)

    w stosunku do otrzewnej: położenie wewnątrzotrzewnowe, posiada krezkę (pochodna krezki grzbietowej) przytwierdzoną do tylnej ściany jamy brzusznej - korzeń krezki (radix mesenterii)

    KORZEŃ KREZKI - jest to przejście blaszki ściennej w blaszkę trzewną otrzewnej

    przebieg - ukośnie od zagięcia dwunastniczo-czczego do prawego dołu biodrowego

    krzyżuje od przodu (6):

    1. część wstępującą dwunastnicy

    2. aortę brzuszną

    3. ż. główną dolną

    4. m. lędźwiowy większy prawy

    5. moczowód prawy

    6. t. i ż. jądrową (jajnikową) prawą (a. et v. testicularis [ovarica] dex.)

    w stosunku do narządów - położenie zmienne

    Jelita wypełniają przestrzeń ograniczoną:

      1. od góry przez - okrężnicę poprzeczną

      2. bocznie przez - okrężnicę wstępującą i zstępującą

    pokrywając je od przodu

    Tętnice:

    tt. jelita czczego i krętego (aa. jejunales et ilei) [10-18] pochodzące od t. krezkowej górnej (a. mesenterica superior).

    W obrębie krezki wytwarzają arkady (łuki) tętnicze od II do V.

    Żyły:

    Towarzyszą tętnicom, zespalają się podobnie jak tętnice tylko jeszcze liczniej i tworzą podobne sieci. Uchodzą do ż. krezkowej górnej, która prowadzi krew do żyły wrotnej.

    Naczynia chłonne (chylifera):

    Odprowadzają chłonkę z jelita krezkowego przez węzły chłonne krezkowe przyjelitowe i środkowe [w krezce] do węzłów chłonnych trzewnych (n. l. mesenterici iuxtaintestinales et centrales)

    Nerwy:

    1. część sympatyczna - splot krezkowy górny od splotu trzewnego

    2. część parasympatyczna - n. X

    1 + 2 - tworzą splot śródścienny:

      1. splot warstwy mięśniowej jelita (pl. myentericus)

      2. splot podśluzowy

    JELITO GRUBE

    części (3):

    1. jelito ślepe s. kątnica (cecum)

    2. okrężnica (colon)

    3. odbytnica (rectum)

    JELITO ŚLEPE

    Budowa zewnętrzna:

    kształt - zmienny (lejka), posiada wyrostek robaczkowy (appendix vermiformis) + grudki chłonne skupione (folliculi aggregati).

    Na pograniczu z jelitem krętym znajduje się ujście krętniczo-kątnicze (ostium ileocecale) + zastawka krętniczo-kątnicza (valva ileocecalis s. Bauchini).

    zastawka krętniczo-kątnicza - jest to wpuklenie się dolnego końca jelita krętego do światła kątnicy.

    posiada:

    1 i 2) wargę górną i dolna (labium superius et inferius)

    3 i 4) wędzidełko przednie i tylne (frenulum anterius et posterius)

    zbudowana jest z błony śluzowej i warstwy okrężnej błony mięśniowej jelita krętego.

    Budowa wewnętrzna:

    1. błona surowicza

    2. błona mięśniowa:

      1. warstwa podłużna - w postaci trzech pasm - taśm (taeniae) rozpoczynających się na wyrostku robaczkowym

      2. warstwa okrężna

    pomiędzy a i b znajduje się splot błony mięśniowej jelita

    1. błona śluzowa

    Położenie:

    w stosunku do kośćca - w prawym dole biodrowym

    w stosunku do otrzewnej -

    1. kątnica: położenie wewnątrzotrzewnowe, ale bez krezki (cecum mobile)

    2. wyrostek robaczkowy - położenie wewnątrzotrzewnowe, posiada krezkę wyrostka robaczkowego

    w stosunku do narządów - położenie zmienne

    kątnica wraz z wyrostkiem robaczkowym mogą leżeć pod pow. trzewną wątroby → zachowując stosunki pierwotne, albo zstępować bardzo nisko - do jamy miednicy

    zachyłki otrzewnej w okolicy jelita ślepego (3):

    1. zachyłek krętniczo-kątniczy górny (recessus ileocecalis superior)

    2. zachyłek krętniczo-kątniczy dolny (recessus ileocecalis inferior)

    3. zachyłek zakątniczy (recessus retrocecalis)

    Tętnice (3):

    1. t. kątnicza przednia (a. cecalis anterior)

    2. t. kątnicza tylna (a. cecalis posterior)

    3. t. wyrostka robaczkowego (a. apendicularis)

    tętnice te pochodzą od tętnicy krętniczo-okrężniczej (a. ileocolica)

    Naczynia chłonne: przez węzły chłonne krętniczo-okrężnicze (n. l. ileocolici) uchodzą do węzłów chłonnych trzewnych

    Nerwy:

    1. część sympatyczna - splot krezkowy górny od splotu trzewnego

    2. część parasympatyczna - n. X

    1 + 2 - tworzą splot śródścienny:

    a) splot warstwy mięśniowej jelita (pl. myentericus)

    b) splot podśluzowy

    OKRĘŻNICA

    Budowa zewnętrzna

    części (4):

    1. okrężnica wstępująca (colon ascendens)

    2. okrężnica poprzeczna (colon transversum)

    3. okrężnica zstępująca (colon descendens)

    4. okrężnica esowata (colon sigmoideum)

      1. ramię okrężnicze (ramus colicus)

      2. ramię odbytnicze (ramus rectalis)

    zagięcia (2):

    1. zagięcie prawe okrężnicy - wątrobowe (flexura coli dextra s. hepatica) - pomiędzy częścią wstępującą, a poprzeczną okrężnicy

    2. zagięcie lewe okrężnicy - śledzionowe (flexura coli sinistra s. lienalis) - pomiędzy okrężnicą poprzeczną, a zstępującą

    Budowa wewnętrzna - ściana trójwarstwowa:

    1. błona surowicza: przyczepki sieciowe (appendices epiploicae)

    2. błona mięśniowa:

      1. warstwa podłużna (stratum longitudinale) - tworzy taśmy (teniae) [3]:

        1. wolna (tenia libera)

        2. krezkowa (tenia mesocolica)

        3. sieciowa (tenia omentalis)

    taśma wolna - znajduje się z przodu na okrężnicy wstępującej i zstępującej oraz na tylnym obwodzie okrężnicy poprzecznej.

    taśma krezkowa - z tyłu i przyśrodkowo na okrężnicy wstępującej i zstępującej oraz z tyłu na okrężnicy poprzecznej

    taśma sieciowa - z tyłu i boczne na okrężnicy wstępującej i zstępującej oraz na górnym obwodzie okrężnicy poprzecznej

      1. warstwa okrężna (stratum circulare)

    pomiędzy a i b znajduje się splot warstwy mięśniowej jelita

    1. błona śluzowa - brak kosmków jelitowych

    fałdy półksiężycowate (plicae semilunares) - są to niestałe twory, które wpuklają ścianę do światła jelita (pomiędzy dwoma taśmami); są utworzone przez błonę śluzową, tkankę podśluzową i warstwę okrężną błony mięśniowej

    wypuklenia okrężnicy (haustra coli) - są to uwypuklenia ściany na zewnątrz (pomiędzy wcięciami półksiężycowatymi (incisurae semilunares)

    1. tkanka podśluzowa (tela submucosa) - zawiera splot podśluzowy

    Położenie:

    W STOSUNKU DO KOŚĆCA:

    1. okrężnica wstępująca - od prawego dołu biodrowego do kręgu L2

    2. okrężnica poprzeczna - od kręgu L2 do L1

    3. okrężnica zstępująca - od kręgu L1 do grzebienia biodrowego lewego

    4. okrężnica esowata - od grzebienia biodrowego lewego do połowy kości krzyżowej

      1. ramię okrężnicze - w lewym dole biodrowym

      2. ramię odbytnicze - w miednicy mniejszej

    W STOSUNKU DO OTRZEWNEJ - NAPRZEMIENNE:

    1. położenie wewnątrzotrzewnowe - okrężnica poprzeczna i esowata

    2. położenie zewnątrzotrzewnowe - okrężnica wstępująca i zstępująca

    krezka okrężnicy poprzecznej (mesocolon transversum) -

      1. podwiesza okrężnicę poprzeczną

      2. doprowadza naczynia i nerwy

      3. biegnie poprzecznie wzdłuż przedniego brzegu trzustki

      4. tworzy część ściany tylnej torby sieciowej

    więzadło żołądkowo-okrężnicze (lig. gastrocolicum) -

        1. stanowi część sieci większej

        2. łączy krzywiznę większą żołądka z taśmą sieciową okrężnicy poprzecznej

    krezka okrężnicy esowatej (mesocolon sigmoideum) -

      1. podwiesza okrężnicę esowatą

      2. doprowadza naczynia i nerwy

      3. przebiega zygzakowato od lewego grzebienia biodrowego go do połowy kości krzyżowej

      1. krzyżuje (ze strony prawej na lewą) [4]:

        1. m. lędźwiowy większy lewy

        2. lewy moczowód [poprzez zachyłek międzyesowaty]

        3. promontorium

        4. t. i ż. biodrową wspólną

    zachyłek międzyesowaty (recessus intersigmoideus) - jest to zachyłek otrzewnej, który powstaje na skutek zygzakowatego przebiegu krezki okrężnicy esowatej i esowatego przebiegu okrężnicy esowatej. Zawiera lewy moczowód.

    W STOSUNKU DO NARZĄDÓW -

    1. okrężnica wstępująca: