Funkcja rodziny - to wyspecjalizowane i permanentne działania i współdziałania członków rodziny, wynikające z bardziej lub mniej uświadamianych sobie przez nich zadań, podejmowanych w ramach wyznaczonych przez obserwujące normy i wzory, a prowadzące do określonych efektów głównych i pobocznych.
funkcje biopsychiczne:
prokreacyjna
seksualna
funkcje ekonomiczne
materialno - ekonomiczna
opiekuńczo - zabezpieczjąca
funkcie społeczno - wyznaczające
stratyfikacyjna
legalizacyjno - kontrolna
funkcje socjopsychologiczne
socjalizacyjno - wychowawcz
kulturalna
religijna
rekraacyjno - towarzyska
emocjonalno - ekspresyjna
Rodzina stanowi niezwykle skomplikowany przedmiot badań. Występują zjawiska społeczno ekonomiczne, kulturowe, psychologiczne, psychospołeczne, pedagogiczne, bioseksuale. Z jej funkcjonowaniem wiąże się wiele problemów aksjiologiczno - moralnych, obyczajowych i prawnych. Cały ten „mikroświat” rodziny wkomponowany jest w integralny całokształt ogólnospołecznych, ekonomicznych i kulturowych procesów kraju. Społecznie ukształtowana rodzina jest podłożem wielu wewnątrzrodzinnych zjawisk o psychospołecznym, psychologicznym i pedagogicznym charakterze.
W 1976-90 działał ogólnopolski, centralnie koordynowany program badawczy, integrujący badania nad rodziną wielu pracowników nauki reprezentujących wiele dyscyplin naukowych i wiele ośrodków naukowych w naszym kraju.
Polskie badania nad rodzina znajdują się w czołówce badań europejskich w tej dziedzinie.
Znaczenie rodziny w życiu jednostki i społeczeństwa jest ogromne. Rodzina w końcu XX poddana jest licznym zagrożeniom i jako instytucja wychodzi z tych zagrożeń obronna ręką, mimo dezorganizacji i rozpadu wielu konkretnych rodzin. Polityka społeczna państwa powinna wspierać rodzinę w wypełnianiu jej istotnych funkcji oraz pokonywaniu trudności.
RODZINA I JEJ FUNKCJA WYCHOWAWCZA
Rodzina stanowi podstawowe środowisko życia i wychowania młodego pokolenia (podstawowe środowisko wychowawcze). Proces wychowania dzieci dokonuje się na rozległym tle wszystkich problemów rodziny i towarzyszących im sytuacji.
2.Sfery wpływów rodziny i ich znaczenie
Wychowanie - planowe, przemyślane, zorganizowane poczynania. Taki charakter ma działalność wszystkich instytucji powołanych do kształtowania osobowości dziecka i młodzieży, rozwijanie ich intelektu, przygotowanie do wykonywania określonego zawodu. Idea miedzy innymi rodziny wyraża się w pragnieniu stworzenia modemu pokoleniu warunków jak najbardziej harmonijnego w wielostronnego rozwoju, przy takim równocześnie, aby to było korzystne nie tylko dla jednostki, ale również dla całego społeczeństwa, którego ta jednostka jest nierozłączna i autonomiczna częścią.
Rodzina jest naturalnym środowiskiem życia dzieci i młodzieży i jako takie oddziałuje na nie socjalizujaco (uspołeczniajaco), stwarzając warunki sprzyjające rozwojowi lub hamujące go. Niezależnie od tego, jak funkcjonuje, czy jest środowiskiem zdrowym i wartościowym moralnie, czy tez przejawia wyraźne cechy patologii - w każdym przypadku kształtuje ich osobowość, postawę społeczna, wyznacza koleje losu.
O roli rodziny jako naturalnego środowiska życia i wychowania świadczy to, że nie przedszkole i nie szkoła, mimo ich niepodważalnego znaczenia w wychowaniu młodego pokolenia, stanowią pierwsze źródło przekazu symboli , za pomocą których dziecko zaczyna porozumiewać się z otoczeniem i dzięki którym nawiązuje z nim kontakt. Rozwój mowy ma swój początek w rodzinie.
W rodzinie dziecko uczy się zaspakajania pierwszych potrzeb, reagowania na odczuwane braki, wyrażania uczuć, spotyka się po raz pierwszy z wartościami: dobro i zło. Te informacje tworzą zrąb wiedzy małego dziecka o ocenionym mu otoczeniu kręgu społecznym systemie wartości. W rodzinie dziecko uczy się norm postępowania, jest wdrażane do funkcjonowania w czekających je rolach społecznych; członka rodziny, przedszkolaka, ucznia, kolegi, członka szerszej zbiorowości.
Rodzina poprzez wzory zachowań dorosłych kształtuje pierwsze wyobrażenie dziecka o otaczającym je świecie, panujących między ludźmi stosunkach.
Ta sfera wpływów rodziny jest bardzo ważna, a jej społeczno - wychowawcze konsekwencje maja niejednokrotnie decydujące znaczenie. Całe społeczne tło życia rodziny, postawy rodziców wobec siebie i innych, wobec różnych problemów i zjawisk otaczającego świata stanowią źródło nieprawidłowych zachowań dziecka.
W rodzinie która funkcjonuje prawidłowo, sfera wychowawcza i uspołeczniająca, powinny się ze sobą ściśle wiązać, tworząc konsekwentny system oddziaływania na młode pokolenia, zgodny z odpowiadającym potrzebom całego społeczeństwa wartościom ideowym, moralnym i kulturalnym.
Sfera która równie silnie oddziałuje na dziecko w rodzinie jest klimat psychiczny. Dobry klimat psychiczny zespala rodzinę jako całość, sprzyja porozumiewaniu się i wzajemnemu zrozumieniu, ułatwia rozładowywanie pojawiających się konfliktów, pozwala na tworzenie i doskonalenie systemu wychowania najbardziej korzystnego z punktu widzenia rozwoju osobowości dziecka i jego przygotowania do życia, hamuje dążenia egoistyczne, pobudza wyobraźnię, wzbogaca życie rodzinne o wartości najcenniejsze, bo niewymierne.
Klimat psychiczny wywiera największy wpływa to, jakie jest podstawowe środowisko życia dziecka. Warunki ekonomiczne tworzą oprawę codziennej egzystencji, pozwalają na pełniejsze zaspakajanie potrzeb materialnych, kulturalnych. Zjawiska najbardziej negatywne rodzą się w sferze klimatu psychicznego.
Nadal aktualna jest arystotelowska teoria na temat rozwoju uczuć społecznych dziecka w rodzinie, wiązania go nie tylko z najbliższymi, ale również ze społeczeństwem w którym żyje. Zjawiska samotności człowieka we współczesnym świecie i wynikających z tego niekiedy dramatycznych konsekwencji. Jest ona jedyną grupą społeczną, która zabezpiecza ciągłość biologiczną społeczeństwa. Główne źródło przekazu nagromadzonego dorobku kulturalnego.
GŁÓWNE KIERUNKI WSPÓŁCZESNYCH ZAINTERESOWAŃ RODZINĄ
Różne definicje rodziny mają jedną wspólną cechę - eksponują jej znaczenie zarówno w indywidualnym życiu jednostki, jak i w życiu narodu, społeczeństwa.
Zainteresowanie rodziną obejmuje obecnie wszystkie dziedziny jej życia i niemal wszystkie występujące w niej zjawiska oraz problemy. W centrum uwagi znajdują się zachodzące w rodzinie przemiany oraz ich społeczne konsekwencje. Analizę badawcza podejmują socjologowie, psychologowie, pedagodzy, demografowie, prawnicy, ekonomiści i lekarze. Świadczy to o bogactwie problemów rodziny i jej roli społecznej. Liczne badania wskazują, że zakłócenia w jakiejś jednej dziedzinie życia rodzinnego znajdują odzwierciedlenie w innych. Praca zawodowa matki wpływa na życie rodzinne i wychowanie dzieci. Są natomiast rozbieżności w ocenach i interpretacjach zjawiska. Lansowanie różnego rodzaju postulatów wzmacnia u poszczególnych członków rodziny świadomość własnych praw, odsuwając na plan dalszy lub eliminując całkowicie z pola uwagi problem obowiązków wobec innych i rodziny jako całości.
FUNKCJA WYCHOWAWCZA RODZINY
Wcześniejszy i intensywny rozwój intelektualny dzieci powoduje wzrost samego procesu socjalizacji. Stwarzane przez dorosłych wzory osobowe i zachowań, ich postawy i poglądy oraz oddziaływania środowiska pozarodzinnego, pogłębiają często różnice miedzy oddziaływaniami naturalnymi, spontanicznymi a wychowawczą działalnością rodziny. Nakłada to na dorosłych obowiązek wnikliwego śledzenia rozwoju dziecka, dobrej organizacji życia rodzinnego. Współdziałanie ze środowiskami wychowawczymi jest koniecznością uwarunkowana troska o prawidłowy rozwój.
Wychowawczej funkcji rodziny nie jest w stanie zastąpić żadne inne środowisko ze względu na typ więzi łączących z rodzina oraz obyczajowo i społecznie uselekcjonowany fakt konieczności jej posiadania.
Dzieci odrzucone przez rodziców, pozbawione rodziny, chociaż opiekę przejmuje nad nimi państwo, dorastają w atmosferze pewnej dyskwalifikacji. Nie może jej wyeliminować ze społecznej sytuacji dziecka ani najlepsza placówka opiekuńczo - wychowawcza, ani szkoła. Podobne uczucie towarzyszy wielu dzieciom z rodzin rozwiedzionych, niezależnie od materialnego usytuowania czy uczucia okazywanego przez osobę która jest głównym i stałym opiekunem.
W odczuciach społeczeństwa i jednostki mieć rodzinę to mieć własne społeczne zaplecze, własne wyraźnie określone miejsce w jakiejś strukturze, jej obyczajowości, tradycjach, kulturze. Do dziedzin planowego oddziaływania rodziny zaliczamy :
Troskę o prawidłowy rozwój fizyczny dziecka, sprawność , zdrowie
Rozwój intelektualny
Zaspakajanie potrzeb emocjonalnych
Wdrażanie w kulturę własnego społeczeństwa, grupy społ.
Rozbudzanie zainteresowań
Wpajanie zasad i norm moralnych
Uspołecznianie dziecka
Przygotowanie go do samodzielnego życia
Uczenie organizowania własnego życia
Uodparnianie na trudności, hartowanie charakteru i silnej woli
Rozbudzanie godności osobistej i narodowej
Rozwijanie dyspozycji do doskonalenia siebie
Kształtowanie ambicji i aspiracji
Uczenie umiaru i skromności
Uczenie tolerancji
Rozwijanie uczuć patriotycznych
Są to podstawowe zadania w ramach wychowawczej funkcji rodziny.
Bez udziału i wsparcia rodziny nikt nie wpoi dziecku zasad moralnych, którymi będzie się ono zawsze w życiu konsekwentnie kierowało.
Naturalna potrzeba dziecka jest bycie dumnym z rodziców
Oczywiście bywają wyjątki. Wpływ środowiska oraz własna praca nad samym sobą mogą uzupełniać braki wychowania domowego lub tez zniwelować jego negatywne wpływy.
WNIOSKI
Wychowawcza funkcja rodziny musi być rozpatrywana na szerokim tle zachodzących w niej przemian i ich konsekwencji.
Działalności wychowawczej rodziny nie można odrywać od innych jej funkcji.
Rodzina jest to instytucja szczególnego rodzaju, o niepowtarzalnym typie więzi i wzajemnych zależności, stanowi nierozłączna i niepozbywalna część indywidualnej biografii człowieka.
Cecha charakterystyczna funkcji rodziny jest rozległość zadań.
Nauczyciel, partner rodziców w złożonym i trudnym procesie kształtowania i przygotowania do życia młodego pokolenia, musi posiadać dobra orientacje w ogólnej problematyce współczesnej rodziny. Jednym z istotnych czynników efektywności dydaktyczno - wychowawczej szkoły jest dobra znajomość wychowanka i jego środowiska rodzinnego.