CO UŁATWIA A CO UTRUNIANIA
EMOCJONALNE UZDROWIENIE?
WYKŁAD 2
UWALNIANIE UCZUĆ (odreagowanie, katharsis) - jeden z elementów procesu „przepracowania” problemu, polegający na przypominaniu sobie bolesnych wydarzeń i mówieniu o nich ze szczegółami (towarzyszy temu wyrażanie bardzo silnych emocji). Ta praktyka powinna się odbywać w warunkach wsparcia interpersonalnego, pozbawionego zewnętrznych osądów (klient/pacjent nie może czuć się zażenowany czy zawstydzony).
Najistotniejszym celem „katharsis” jest nie tyle odczuwanie raz jeszcze bolesnego doświadczenia/wydarzenia (lub ich sekwencji), ile znalezienie jego sensu i znaczenia.
MÓWIENIE - „(…) Daj ujście w słowach; bezgłośny żal będzie
Drążyć cię szeptem, aż serce ci pęknie (…)
William Shakespeare
Niektóre metody mówienia nie dość, że nie pomagają, to jeszcze potęgują ból (klienci wyciągają wobec siebie błędne wnioski, nadają sobie krytyczne lub negatywne etykietki, wysuwają wobec siebie nierealistyczne oczekiwania itp.).
Np. Nic mi się nie udaje. Jestem nieudacznikiem.
Jestem do niczego! Powinienem się za „X” wstydzić etc.
Nigdy nie uda mi się tego pokonać.
Negatywny/ nieprawidłowy/zniekształcony sposób mówienia i myślenia o sobie przyczynia się do przyjęcia postawy obronnej i oddala człowieka od doświadczania wewnętrznych emocji.
W takich przypadkach język staje się narzędziem do unikania lub zniekształcania prawdy.
SZYBKIE ZAMKNIĘCIE - „Tak, wiem, nie jest dobrze, ale sobie z tym poradzę” (po tym następuje zmiana tematu);
MINIMALIZOWANIE - „Och, wcale nie jest tak źle. Inni mają gorzej” lub „Inni by się z tego cieszyli. Nie powinienem narzekać”
NAKAZY - „Muszę to przetrwać”; „Muszę się poświęcić”; „Muszę być silny(-a)”; „Nie mogę dać się ponieść emocjom”:
CAŁKOWIE ZAPRZECZENIE - „Nie jestem smutny(-a)”; „Wszystko jest w porządku” itp.
W każdym z powyższych przypadków słowa (myśli) służą odwróceniu uwagi od wewnętrznych emocji i bolesnych przeżyć - silna bariera utrudniająca emocjonalne ozdrowienie.
Jakie formy mówienia otwierają drogę do wewnętrznych przeżyć i emocjonalnego uzdrowienia?
Mówienie w atmosferze:
całkowitego zaufania do terapeuty;
aprobaty dla prób wyobrażenia sobie i przywoływania w pamięci żywych obrazów z przeszłości.
Terapeuta winien bezwzględnie przestrzegać następujących zasad:
pacjent musi mieć czas, aby „ubrać w słowa” swoje myśli, uczucia i wspomnienia;
pacjent musi mieć czas, aby niejasne, niezdefiniowane, pomieszane i czasami nielogiczne myśli stopniowo zaczęły się układać w logiczną całość;
pomoc, by niezdefiniowane uczucia mogły się stawać coraz jaśniejsze;
pomoc w dostrzeganiu związków między zdarzeniami a uczuciami;
pomoc w nazywaniu emocji;
wreszcie pomoc klientowi w uzmysłowieniu znaczenia i źródła bólu.
Głównym elementem rozwoju i uzdrowienia emocjonalnego (po stresie) jest kwestionowanie naszych dotychczasowych, podstawowych wersji dotyczących ważnych osób w naszym życiu (przede wszystkim rodziców, również współmałżonka, dzieci itp.), poglądów („ona nie może przecież być niewdzięczna”), wskazówek jak żyć („nie daj się ponieść emocjom”; „nie unoś się gniewem”; „nie bądź taki wrażliwy (-a)”) oraz zwracania uwagi na bezpośrednie doświadczenia - wewnętrzne emocje, reakcje, doznania i tęsknoty.
3
Mówienie głośno o swoich uczuciach i doświadczeniach pomaga dotrzeć do własnych wewnętrznych emocji, pomaga zbliżyć się do swojego prawdziwego JA, lepiej zrozumieć siebie, swoje reakcje i zachowanie, wyraźniej postrzegać zarówno wydarzenia z przeszłości, jak i to, co się aktualnie z nami dzieje.
Wielokrotne mówienie o stresujących wydarzeniach, podobnie jak wielokrotne przywoływanie przykrych wydarzeń, rozczarowań i bólu z przeszłości pozwala na zrozumienie problemu, powoduje (w różnym stopniu) odwrażliwienie, pozwala na poukładanie sobie nowego porządku świata. Nowy, prawdziwy obraz świata gwarantuje: powtarzalność, przewidywalność, stabilność w codziennym życiu, pozwala zatem czuć się pewnie i daje poczucie sprawczości.
Wielokrotne mówienie UZDRAWIA, ponieważ ubieranie w słowa naszych wewnętrznych myśli i uczuć ułatwia proces ich wyjaśnienia, a w efekcie eliminuje najbardziej niezdrowe poczucie winy.