Część II
STAN AKTUALNY, CELE I ZADANIA WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW
ISTOTNYCH DLA GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI
1. Cele i zadania wynikające z dokumentu „Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011÷2014”
1.1. Cele średniookresowe do 2014 roku w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi
1. Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju PKB.
2. Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska.
3. Zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym w szczególności doprowadzenie do sytuacji, że w 2013 r. nie będzie składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji więcej niż 50% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
4. Zamknięcie do końca 2009 r. wszystkich krajowych składowisk niespełniających standardów Unii Europejskiej.
5. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.
6. Stworzenie kompleksowej bazy danych o wprowadzanych na rynek produktach i gospodarce odpadami w Polsce.
1.2. Kierunki działań na lata 2007÷2010
1. Wspieranie działań podejmowanych przez instytucje publiczne i podmioty prywatne, które przyczynią się do ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, zwiększenia ilości odpadów poddawanych odzyskowi, zmniejszenia ilości odpadów kierowanych na składowiska,
2. Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów i właściwego postępowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie.
3. Wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wskaźników nagromadzenia i morfologii odpadów celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarki odpadami.
4. Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanymi systemami zbierania odpadów oraz zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami.
5. Wprowadzenie instrumentów finansowych umożliwiających realizację zadań w zakresie gospodarki odpadami przez jednostki samorządu terytorialnego i dyscyplinujących samorządy w zakresie wykonywania przez nie tych obowiązków.
2. Cele wynikające z analizy programu operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko - narodowa strategia spójności 2007÷2013”
1. Zgodnie z Priorytetem II programu operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko - narodowa strategia spójności 2007÷2013” dotyczącym gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi, którego głównym celem jest zwiększenie korzyści gospodarczych poprzez zmniejszenie udziału odpadów komunalnych składowanych i rekultywację terenów zdegradowanych, należy:
1) zredukować ilości składowanych odpadów komunalnych i zwiększyć udział odpadów komunalnych poddanych odzyskowi i unieszkodliwieniu innymi metodami niż składowanie,
2) zwiększyć ilość terenów przywróconych do właściwego stanu poprzez rekultywację terenów zdegradowanych i składowisk na cele przyrodnicze.
2. Przewidywanymi efektami realizacji Priorytetu II mają być:
zmniejszenie zewnętrznych kosztów środowiskowych dla gospodarki,
2) wdrożenie nowoczesnych technologii odzysku (w tym recyklingu) i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a także likwidacji zagrożeń wynikających ze składowania odpadów,
3) kompleksowe rozwiązanie problemu unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,
4) zmniejszenie zagrożenia dla zdrowia oraz poprawa jakości życia ludności.
3. Stan gospodarki odpadami komunalnymi, cele i zadania wynikające z „Krajowego Planu Gospodarki odpadami 2010”
3.1. Stan gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce
1. Średni skład morfologiczny odpadów wytwarzanych w latach 2000÷2005:
Tab. 3.1. Średni skład morfologiczny odpadów wytwarzanych w latach 2000÷2005 (wg KPGO-2010 - na podstawie badań)
L.p. |
Rodzaj odpadów komunalnych |
Średni skład morfologiczny odpadów wytwarzanych w latach 2000-2005 |
||
|
|
w miastach |
na obszarach wiejskich |
w obiektach infrastruktury |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
1 |
kuchenne ulegające biodegradacji |
33,0 |
18,0 |
10,0 |
2 |
zielone |
2,0 |
4,0 |
2,0 |
3 |
papier i tektura |
20,0 |
12,0 |
27,0 |
4 |
wielomateriałowe |
9,0 |
3,0 |
18,0 |
5 |
tworzywa sztuczne |
14,0 |
12,0 |
18,0 |
6 |
szkło |
8,0 |
8,0 |
10,0 |
7 |
metal |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
8 |
odzież, tekstylia |
1,0 |
1,0 |
3,0 |
9 |
drewno |
2,0 |
2,0 |
1,0 |
10 |
niebezpieczne |
1,0 |
1,0 |
1,0 |
11 |
mineralne |
10,0 |
34,0 |
5,0 |
Razem: |
100,0 |
100,0 |
100,0 |
|
1 |
ulegające biodegradacji |
57,0 |
38,0 |
40,0 |
2 |
niebezpieczne |
1,0 |
1,0 |
1,0 |
3 |
inne |
42,0 |
63,0 |
59,0 |
Razem: |
100,0 |
100,0 |
100,0 |
|
2. Bilans ilościowy:
Tab. 3.2 Bilans ilościowy odpadów komunalnych ( źródło: Tab. 2-1 w KPGO-2010)
L.p. |
Rodzaj odpadów komunalnych: |
Ilość |
||
|
|
Mg |
% |
% |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
1 |
niesegregowane (zmieszane) |
10417000 |
88,27 |
100,00 |
|
1-1 kuchenne ulegające biodegradacji |
2486000 |
21,06 |
23,86 |
|
1-2 zielone |
250000 |
2,12 |
2,40 |
|
1-3 papier i tektura |
2114000 |
17,91 |
20,29 |
|
1-4 wielomateriałowe |
711000 |
6,02 |
6,83 |
|
1-5 tworzywa sztuczne |
1529000 |
12,97 |
14,68 |
|
1-6 szkło |
889000 |
7,53 |
8,53 |
|
1-7 metal |
521000 |
4,41 |
5,00 |
|
1-8 odzież i tekstylia |
160000 |
1,36 |
1,54 |
|
1-9 drewno |
192000 |
1,63 |
1,85 |
|
1-10 niebezpieczne |
93000 |
0,79 |
0,89 |
|
1-11 mineralne, w tym frakcja popiołowa |
1472000 |
12,47 |
14,13 |
2 |
segregowane i zbierane selektywnie |
243314 |
2,061 |
100,00 |
|
2-1 papier i tektura |
66700 |
0,57 |
27,41 |
|
2-2 szkło |
73400 |
0,62 |
30,17 |
|
2-3 tworzywa sztuczne |
31300 |
0,26 |
12,86 |
|
2-4 metale |
9700 |
0,08 |
3,99 |
|
2-5 tekstylia |
14200 |
0,12 |
5,84 |
|
2-6 wilekogabarytowe |
47900 |
0,41 |
19,69 |
|
2-7 niebezpieczne |
102 |
0,0009 |
0,04 |
|
2-8 zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny |
12 |
0,0001 |
0,01 |
3 |
zielone z ogrodów i parków |
326000 |
2,76 |
|
4 |
z targowisk |
114000 |
0,96 |
|
5 |
z czyszczenia ulic i placów |
251000 |
2,13 |
|
6 |
wielkogabartytowe |
451000 |
3,82 |
|
Razem: |
11802314 |
100,00 |
||
2/3 - powstaje w gospodarstwach domowych, 1/3 - powstaje w obiektach infrastruktury (handel, usługi, rzemiosło, szkolnictwo, przemysł w części socjalnej i inne)
3. Ilość i skład odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w roku 2004 oraz ilość tych odpadów wytworzonych w roku 1995.
Tab. 3.3. Ilość i skład odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w roku 2004 r. oraz łączna ilość tych odpadów wytworzonych w roku1995 (wg KPGO)
L.p. |
Rodzaj odpadów komunalnych |
Ilość |
|
|
|
tys. Mg |
% |
1 |
2 |
3 |
4 |
1 |
papier i tektura zbierane selektywnie |
66,7 |
1,21 |
2 |
odzież i tekstylia (z materiałów naturalnych) zbierane selektywnie |
7,1 |
0,13 |
3 |
zielone z ogrodów i parków |
326,0 |
5,91 |
4 |
ulegające biodegradacji wchodzące w strumień zmieszanych odpadów |
5040,4 |
91,31 |
5 |
z targowisk (część ulegająca biodegradacji |
80,0 |
1,44 |
Razem w 2004 r. |
5520,2 |
100,00 |
|
Razem w 1995 r. |
4380,0 |
100,00 |
|
Ilość odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w 2004 r. była większa o ok. 26% w porównaniu do roku 1995 - bazowego. Dla liczby mieszkańców Polski w 1995 r.:
1) ogółem 38609 tys. (100,0%),
2) w miastach razem 23899 tys. (61,9%),
a) do 10 tys. 2102 tys.,
b) 10-50 tys. 6768 tys.,
c) 50-100 tys. 3423 tys.,
d) 100-200 tys. 2855 tys.,
e) powyżej 200 tys. 8729 tys.;
3) na wsi razem 14271 tys. (38,1%),
oraz przyjętego składu morfologicznego odpadów wytworzonych w mieście i na wsi wychodzi, że w 1995 r statystyczny mieszkaniec Polski wytworzył i pozbył się (zebrał i przekazał przedsiębiorcy odbierającemu) ok. 113.4 kg.
Wg KPGO-2010:
- do obliczenia bazowej ilości odpadów ulegających - biodegradacji wytworzonych (?) w 1995 r. należy przyjmować dla terenów(rozdz. 5.1.3): :
miejskich - 155 kg na mieszkańca rocznie,
wiejskich - 47 kg na mieszkańca rocznie
oraz liczbę mieszkańców w danej jednostce organizacyjnej w tym roku.
część wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, zwłaszcza na wsiach oraz w małych miastach (łącznie ok. 770 tys. Mg), jest zagospodarowana we własnym zakresie przez mieszkańców (do kompostowania, skarmiania zwierząt oraz spalania w paleniskach domowych) wsi (ok. 70% wytworzonych) i małych miast (ok. 15% wytworzonych),
w 2004 r. składowano ok. 4 mln. odpadów ulegających biodegradacji, czyli ok. 91% w odniesieniu do ilości wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w roku bazowym 1995.
4. Model systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce pokazuje Rys. 2-4 w KPGO-2010.
5. Zagospodarowanie odpadów komunalnych w 2004 r.:
selektywnie zebrano ok. 243 tys. Mg (ok.. 2% wytworzonych i ok. 2,5 % zebranych),
w tym:
a) papier i tektura 66700 Mg,
b) szkło 73400 Mg,
c) tworzywa sztuczne 31300 Mg,
d) metale 9700 Mg,
e) tekstylia 14200 Mg,
f) wielkogabarytowe 47900 Mg,
g) niebezpieczne 102 Mg,
h) zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny 12 Mg;
procesom przekształcania biologicznego (R3, D8) poddano 278 tys. Mg odpadów (ok. 2,3% wytwarzanych i ok. 5% oszacowanej ilości odpadów ulegających biodegradacji),
termicznemu przekształcaniu odpadów (R1, D10) poddano 44 tys. Mg odpadów (0,4% wytwarzanych i ok. 0,4 % zebranych.
6. Istniejące instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (stan na dzień 31 grudnia 2005 r.):
762 legalne składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których składowane były odpady komunalne (wykaz w załączniku do KPGO-2010),
59 sortowni odpadów komunalnych zbieranych selektywnie
25 sortowni odpadów zbieranych selektywnie i odpadów komunalnych zmieszanych,
58 kompostowni odpadów zielonych i selektywnie zebranych odpadów organicznych,
6 zakładów fermentacji odpadów komunalnych,
20 zakładów mechaniczno-biologicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych,
1 spalarnia zmieszanych odpadów komunalnych.
7. Zidentyfikowane problemy w gospodarce odpadami komunalnymi:
1) brak wystarczającej liczby instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów (poza składowaniem), w tym w szczególności dla odpadów ulegających biodegradacji, i w konsekwencji zbyt niskie ilości odpadów poddawanych procesom biologicznego i termicznego przekształcania,
2) niska aktywność części gmin w działaniach związanych z tworzeniem ponadgminnych jednostek organizacyjnych, które realizowałyby kompleksową gospodarkę odpadami komunalnymi,
3) brak instrumentów dyscyplinowania jednostek samorządu terytorialnego w przypadku niewypełniania przez nie obowiązków ustawowych,
4) niezgodny z wymaganiami prawnymi stan techniczny znacznej części składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i komunalne (?), na których składowane są odpady komunalne,
5) niskie opłaty za składowanie zmieszanych odpadów komunalnych,
6) zbyt niski postęp w selektywnym zbieraniu odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych,
7) brak jednolitego systemu ewidencji rodzajów i ilości wytworzonych odpadów komunalnych oraz obiektu odzysku i unieszkodliwiania odpadów
8) brak systematycznych badań morfologii odpadów komunalnych,
9) niedostateczny stan świadomości ekologicznej społeczeństwa,
brak wymagań dla przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych, które pozwalałyby na uznanie przetworzonych odpadów za spełniające kryteria przyjmowania tych odpadów na składowiska odpadów.
8. Prognoza zmian ilości i jakości odpadów komunalnych:
założenia:
a) brak istotnych zmiany składu morfologicznego wytwarzanych odpadów,
b) wzrost jednostkowego wskaźnika wytwarzania odpadów na poziomie:
289 kg/M/rok w 2010 r.,
301 kg/M/rok w 2014 r.,
313 kg/M/rok w 2018 r.
c) wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadów z obecnych 2% (w stosunku do całości wywarzanych odpadów) do :
10% w 2010 r.,
20% w 2018 r.;
ilość pozostałych odpadów komunalnych wzrastać będzie średnio o 5% w okresach 5-letnich (1% w skali roku);
2) prognoza wytwarzania odpadów komunalnych (wg. Tab. 3-1 KPGO-2010) - Tab. 3.4.:
L.p. |
Rodzaj odpadów komunalnych |
Ilość odpadów w tys.Mg |
||
|
|
2010 |
2014 |
2018 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
1 |
segregowane i zbierane selektywnie |
1096.7 |
1701,2 |
2341,8 |
2 |
zielone z ogrodów i parków |
341,7 |
334,0 |
331,3 |
3 |
niesegregowane (zmieszane) |
9870,5 |
9640,1 |
9367,4 |
4 |
z targowisk |
120,5 |
117,9 |
116,9 |
5 |
z czyszczenia ulic i placów |
266,2 |
276,9 |
287,9 |
6 |
wielkogabarytowe |
478,5 |
497,0 |
517,5 |
Razem |
12174,1 |
12290,2 |
12962,8 |
|
3) prognoza wytwarzania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (wg Tab. 3-2 KPGO-2010 ) - Tab. 3.5 :
L.p. |
Rodzaj odpadów komunalnych ulegających biodegradacji |
Ilość odpadów w tys.Mg w roku: |
|||
|
|
1995 |
2010 |
2014 |
2018 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
1 |
papier i tektura |
b.d. |
700,0 |
800,0 |
1000,0 |
2 |
odzież i tekstylia (z materiałów naturalnych) |
b.d. |
7,2 |
7,0 |
7,0 |
3 |
zielone (z ogrodów i parków) |
b.d. |
341,7 |
334,0 |
331,3 |
4 |
wchodzące w strumień odpadów zmieszanych |
b.d. |
4644,3 |
4327,4 |
3971,0 |
5 |
z targowisk (część ulegająca biodegradacji) |
b.d. |
84,4 |
82,5 |
81,8 |
Razem |
4400,0 |
5777,6 |
5550,9 |
5391,1 |
|
redukcja składowanych odpadów ulegających biodegradacji (wg Rys. 3-1 KPGO) do nie więcej niż:
a) 3,29 mln Mg w 2010 roku,
b) 2,19 mln Mg w 2013 roku,
c) 1,53 mln Mg w 2020 roku;
9. Prognozowane zmiany w zakresie rozwiązań organizacyjnych i techniczno-technologicznych:
rozwój selektywnego zbierania oraz segregowania odpadów komunalnych, między innymi w związku z koniecznością wdrażania wymagań dyrektyw unijnych,
przyśpieszenie działań w zakresie tworzenia ponadgminnych i gminnych systemów odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ze szczególnym uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji,
budowa regionalnych zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych, obejmujących instalacje do biologicznego lub termicznego przekształcania odpadów (w zależności od wielkości regionów,
zmniejszenie ilości składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których składowane są odpady komunalne, ze względu na zamykanie składowisk nie spełniających wymagań, nieuzyskanie pozwoleń zintegrowanych (termin uzyskania tych pozwoleń minął 30 kwietnia 2007 r.).
3.2. Cele
1. Cele główne
1) zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,
2) zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów,
3) zamknięcie do końca 2009 r. wszystkich krajowych składowisk niespełniających standardów Unii Europejskiej,
4) wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,
5) stworzenie kompleksowej bazy danych o gospodarce odpadami w Polsce,
przy ograniczeniu do niezbędnego minimum zmian w prawie, wynikającego z konieczności transpozycji prawa unijnego oraz potrzeby wprowadzenia zmian wskazanych w KPGO 2010.
2. Cele w gospodarce odpadami komunalnymi:
1) w zakresie zbierania i odbierania odpadów komunalnych:
a) objęcie umowami na odbieranie odpadów komunalnych 100% mieszkańców, najpóźniej do końca 2007 r.,
b) zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów, dla którego minimalne wymagania określono w KPGO 2010, najpóźniej do końca 2007 r., przy czym dla zrealizowania tego celu wymagane jest prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania następujących frakcji odpadów komunalnych:
odpady zielone z ogrodów i parków,
papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.),
odpady opakowaniowe ze szkła w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe,
tworzywa sztuczne i metale,
zużyte baterie i akumulatory,
zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
przeterminowane leki,
chemikalia (farby, rozpuszczalniki, itd.),
meble i inne odpady wielkogabarytowe,
odpady budowlano-remontowe,
pozostałe rodzaje - łącznie, w postaci tzw. odpadów resztkowych
2) w zakresie transportu odpadów na składowisko odległe ponad 30 km zalecane jest jako opłacalne zastosowanie przeładunkowego systemu transportowego (dwustopniowego);
3) w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych:
a) maksymalizacja odzysku poprzez :
zapewnienie dostępu do instalacji o przepustowości wystarczającej do przetwarzania wszystkich selektywnie zebranych odpadów,
stymulowanie rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających surowce wtórne,
promowanie produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych,
wydawania pozwoleń tylko na budowę instalacji realizujących założenia planów gospodarki odpadami odpowiedniego szczebla i których celowość budowy została potwierdzona analizą koszty-korzyści,
zachęcanie inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami,
wspierania i promocji badań nad technologiami odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
b) zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych:
w 2010 r. więcej niż 75%,
w 2013 r. więcej niż 50%,
w 2020 r. więcej niż 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r., związane z koniecznością budowy linii technologicznych do ich przetwarzania: kompostowni odpadów organicznych, linii mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów, instalacji fermentacji odpadów (organicznych lub zmieszanych), zakładów termicznego przekształcania odpadów komunalnych;
c) wdrażania systemowych i kompleksowych rozwiązań w gospodarce odpadami, których podstawę powinny stanowić:
zakłady zagospodarowania odpadów (ZZO) o przepustowości wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego minimum przez 150 tys. mieszkańców, spełniające w zakresie technicznym kryteria najlepszej dostępnej techniki i zapewniające następujący zakres usług:
mechaniczno-biologiczne lub termiczne przekształcanie odpadów resztkowych i pozostałości z sortowni,
składowanie przetworzonych odpadów resztkowych,
kompostowanie odpadów zielonych,
sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie),
zakład demontażu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie),
zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalny),
przy czym do obliczania bazowej ilości odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995 r. KPGO-2010 zaleca przyjęcie dla terenów miejskich 155 kg/M/rok, wiejskich - 47 kg/M/rok oraz liczbę mieszkańców (M) w danej jednostce organizacyjnej w tym roku;
termiczne przekształcanie odpadów komunalnych zmieszanych oraz zakaźne odpady medyczne i weterynaryjne po ich wstępnej dezaktywacji − w przypadku aglomeracji lub regionów obejmujących powyżej 300 tys. mieszkańców;
d) zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 85% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.,
e) zredukowanie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne, do max. 200 do końca 2014 r., przy czym:
w poszczególnych województwach winno dążyć się do zredukowania ilości małych nieefektywnych składowisk lokalnych i zapewnienia funkcjonowania składowisk ponadgminnych w ilości 5 do 15 (max.) w skali województwa do końca roku 2014;
preferuje się składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne obsługujące przez ponad 15 lat obszar zamieszkiwany co najmniej przez 150 tys. mieszkańców.
4. Stan gospodarki odpadami komunalnymi i ocena realizacji celów wg „Sprawozdania z realizacji krajowego planu gospodarki odpadami za okres od dnia 30 października 2004 r. do dnia 31 grudnia 2006 r.”
4.1. Stan gospodarki odpadami komunalnymi
1. Ilości odpadów komunalnych zebranych i zagospodarowanych w latach 2004÷2006
Tab. 4.1. Odpady komunalne zebrane (wywiezione) i zagospodarowane w latach 2004-2006
Lata |
ogółem |
Zebrane jako zmie-szane |
Zebrane selektywnie, w tym |
Odpady zmieszane przetworzone w: |
|||||
|
|
|
makula-tura |
szkło |
tworzywa sztuczne |
metale |
inne |
spalar-niach |
ZBP lub ZMBP |
|
w tys. Mg |
||||||||
2004 |
9759,0 |
9516,0 |
67,0 |
73,0 |
31,0 |
10,0 |
62,0 |
- |
234,0 |
2005 |
9354,0 |
9057,0 |
96,0 |
99,0 |
41,0 |
7,0 |
52,0 |
44,0 |
318,0 |
2006 |
9876,0 |
9473,2 |
99,8 |
114,5 |
54,8 |
7,0 |
127,4 |
45,3 |
357,5 |
Źródło: GUS
ZBP - zakład biologicznego przetwarzania
ZBMP zakład mechaniczno biologicznego przetwarzania
Jako możliwą przyczynę spadku zebranych odpadów komunalnych w latach 2004-2005 wymienia się masową emigrację związaną z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej i otwarciem rynków pracy, oraz występowanie patologicznych zjawisk, takich jak:
powstawanie dzikich wysypisk odpadów,
nieujmowanie odpadów w ewidencji prowadzonej przez przedsiębiorców odbierających te odpady w celu uniknięcia opłat za korzystanie ze środowiska
zagospodarowanie odpadów we własnym zakresie przez gospodarstwa domowe często niezgodne z wymaganiami ochrony środowiska.
W roku 2006 zaobserwowano wzrost masy zebranych odpadów do poziomu zbliżonego do roku 2003.
2. Ilość wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji w 004 r. wynosiła 5520,2 tys. Mg i była o 26% większa w porównaniu do roku bazowego - 1995 r., co stanowiło 56% odpadów komunalnych zebranych. Na podstawie szacunków przyjęto, że udział odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w ogólnej masie zebranych odpadów komunalnych kształtował się na podobnym poziomie w latach 2005 i 2006. Stwierdzono brak dokładnych danych dotyczących zagospodarowania tych odpadów, ale na podstawie szacunków uznano za niezadawalający stopień redukcji składowania tych odpadów.
3. Na terenie Polski na koniec 2006 r. było zlokalizowanych:
1) 69 sortowi odpadów selektywnie zebranych;
2) 26 sortowni odpadów zmieszanych;
3) 64 kompostownie odpadów „zielonych” i selektywnie zebranych odpadów organicznych (roślinnych i zwierzęcych);
4) 6 zakładów fermentacji odpadów;
5) 21 zakładów mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów,
6) 1 spalarnia odpadów komunalnych;
7) 740 składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne.
Wykaz tych instalacji podane są w załączniku 01_Wybrane opracowania.
4.2. Ocena realizacji celów w gospodarce odpadami komunalnymi
1. W Sprawozdaniu stwierdza się, że założone dla lat 2003-2006 cele m.in.:
1) objęcie wszystkich mieszkańców kraju zorganizowanym systemem zbierania odpadów, co związane miało wyeliminować niekontrolowane wprowadzanie odpadów komunalnych do środowiska,
2) podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa,
3) rozwój selektywnego zbierania odpadów w szczególności odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, odpadów wielkogabarytowych, odpadów niebezpiecznych , odpadów remontowych),
4) intensyfikacja działań w zakresie zamykania, rekultywacji lub modernizacji nieefektywnych lokalnych składowisk odpadów komunalnych,
5) budowa składowisk według standardów UE (w 2004 r. na terenie kraju zlokalizowano 1321 składowisk, natomiast w 2006 r. ich liczba zmalała do 740),
nie zostały w pełni zrealizowane.
2. W sprawozdaniu stwierdzono, że:
1) nadal brak jest postępu w selektywnym zbieraniu odpadów komunalnych, przy czym spośród wielu związanych z tym czynników wybrano i wskazano jako najważniejsze niewypełnianie przez gminy ustawowych obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami, w tym dotyczących:
a) uchwalania planów gospodarki odpadami,
b) uchwalania regulaminów utrzymania czystości i porządku w gminach,
c) określania wymagań dla przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości,
2) stan świadomości ekologicznej społeczeństwa jest niedostateczny,
3) nie wszyscy mieszkańcy kraju zostali objęci zorganizowanym systemem zbierania odpadów.
3. Wskazano, że problemy te uwzględniono przy opracowywaniu „Krajowego planu gospodarki odpadami 2010), w którym wyznaczono zadania służące do osiągnięcia zakładanych celów do końca 2007 r. oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizację.
4.3. Podsumowanie i wnioski
1. Zadania wyznaczone dla centralnej administracji rządowej w krajowym planie gospodarki odpadami na lata 2003-2006 zostały w zdecydowanej większości zrealizowane. Wyjaśniono powody niezrealizowania kilku zadań. Podobnie przedstawia się sytuacja z realizacją rekomendacji zawartych w „Sprawozdaniu z realizacji krajowego planu gospodarki odpadami za okres od 29 października 2002 r. do 29 października 2004 r.”.
2. Realizację zadań przez samorząd terytorialny ocenia się znacznie gorzej, a jako przyczynę wymienia się przypisanie wykonanie tych zadań również przedsiębiorcom oraz administracji rządowej w województwie.
3. Uznano, że ze względu na nieliczne informacje przekazywane przez przedsiębiorców, trudno jest ocenić realizację zadań wynikających z krajowego planu gospodarki odpadami przez te podmioty.
4. Do 2005 r. obserwowano malejącą ilość zbieranych odpadów komunalnych (wg danych GUS), co mogło wskazywać na patologiczne zjawiska. W roku 2006 odnotowano zmianę, ale zbyt krótki okres nie pozwala stwierdzić, czy tendencja wzrostowa będzie trwała.
5. Zagospodarowanie odpadów w procesach odzysku, w tym recyklingu dotyczy głównie odpadów opakowaniowych z opakowań zbiorczych i transportowych. Dotychczas osiągano wymagane poziomy odzysku i recyklingu.
5. Stan gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce wg GUS
Odpady komunalne zebrane w Polsce:
w roku 2004 - 9759,3 tys. Mg,
w roku 2005 - 9352,1 tys. Mg,
w roku 2006 - 9876,6 tys. Mg.
2. Średnioroczny masowy wskaźnik nagromadzenia odpadów w Polsce przez statystycznego mieszkańca (M):
w roku 2004 - 256,0 kg/M/rok,
w roku 2005 - 245,0 kg/M/rok,
w roku 2006 - 259,0 kg/M/rok,
w tym w gospodarstwach domowych:
w roku 2004 - 177,3 kg/M/rok,
w roku 2005 - 170,2 Mg/M/rok,
w roku 2006 - 180,6 kg/M/rok.
3. Odpady komunalne w Polsce w latach 2004−2006, wg form własności, miast i wsi - Tabl. 3.6:
Wyszczególnienie, jednostka miary, rok |
Ogółem |
w sektorze |
na obszarzeb |
|||||
|
|
publicznym |
prywatnym |
miast |
wsi |
|||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
|||
1 |
Odpady zebrane |
tys. Mg |
2004 |
9759,30 |
4615,10 |
5144,20 |
8135,50 |
1380,50 |
|
|
|
2005 |
9352,10 |
4146,50 |
5205,60 |
7671,90 |
1384,90 |
|
|
|
2006 |
9876,60 |
4372,00 |
5504,60 |
7954,60 |
1518,60 |
|
|
% |
2004 |
100,00 |
47,29 |
52,71 |
83,36 |
14,15 |
|
|
|
2005 |
100,00 |
44,33 |
55,67 |
82,01 |
14,80 |
|
|
|
2006 |
100,00 |
44,27 |
55,73 |
80,54 |
15,37 |
|
w tym unieszko-dliwione: |
tys. Mg |
2004 |
9515,10 |
4573,30 |
4941,80 |
8135,20 |
1379,90 |
|
|
|
2005 |
9056,70 |
4085,90 |
4970,80 |
7671,80 |
1385,00 |
|
|
|
2006 |
9328,90 |
4194,60 |
5134,20 |
7825,70 |
1503,20 |
|
|
% |
2004 |
97,50 |
46,86 |
50,64 |
83,36 |
14,14 |
|
|
|
2005 |
96,82 |
43,68 |
53,14 |
82,01 |
14,81 |
|
|
|
2006 |
94,45 |
42,47 |
51,98 |
79,23 |
15,22 |
|
|
tys. Mg |
2004 |
87,40 |
87,40 |
0 |
87,30 |
0,10 |
|
2005 |
44,40 |
44,40 |
0 |
44,30 |
0 |
||
|
2006 |
45,30 |
41,30 |
4,00 |
44,50 |
0,80 |
||
% |
2004 |
0,90 |
0,90 |
0 |
0,89 |
0 |
||
|
2005 |
0,47 |
0,47 |
0 |
0,47 |
0,00 |
||
|
2006 |
0,46 |
0,42 |
0,04 |
0,45 |
0,01 |
||
|
|
tys. Mg |
2004 |
234,10 |
186,10 |
48,00 |
226,90 |
7,20 |
|
2005 |
317,90 |
283,40 |
34,50 |
305,50 |
12,50 |
||
|
2006 |
297,10 |
260,60 |
36,50 |
280,7 |
16,40 |
||
% |
2004 |
2,40 |
1,91 |
0,49 |
2,32 |
0,07 |
||
|
2005 |
3,40 |
3,03 |
0,37 |
3,27 |
0,13 |
||
|
2006 |
3,01 |
2,64 |
0,37 |
2,84 |
0,17 |
||
|
|
tys. Mg |
2004 |
9193,60 |
4299,80 |
4893,80 |
7821,00 |
1372,60 |
|
|
|
2005 |
8623,10 |
3740,40 |
4882,70 |
7259,80 |
1363,60 |
|
|
|
2006 |
8986,50 |
3892,80 |
5093,70 |
7500,50 |
1486,00 |
|
|
% |
2004 |
94,20 |
44,06 |
50,14 |
80,14 |
14,00 |
|
|
|
2005 |
92,18 |
39,99 |
52,20 |
77,61 |
14,58 |
|
|
|
2006 |
90,99 |
39,41 |
51,58 |
75,94 |
15,05 |
2 |
Składowiska zorganizowane |
|||||||
|
- czynne |
liczba |
2004 |
1049 |
919 |
130 |
220 |
629 |
|
|
|
2005 |
1025 |
902 |
123 |
219 |
806 |
|
|
|
2006 |
1008 |
889 |
119 |
202 |
806 |
|
- zamknięte |
liczba |
2004 |
88 |
78 |
10 |
17 |
71 |
|
|
|
2005 |
57 |
50 |
7 |
6 |
51 |
|
|
|
2006 |
82 |
74 |
8 |
16 |
66 |
b - bez wyselekcjonowanych;
4. Odpady komunalne (bez wyselekcjonowanych) zebrane w latach 2004−2006 - Tabl. 3.7:
Obszar, rok, jednostka miary |
Odpady komunalne zebrane (bez wyselekcjonowanych) |
|||||||
|
ogółem |
miasto |
wieś |
w tym z gospodarstw domowych |
||||
|
|
|
|
ogółem |
miasto |
wieś |
||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
||
Polska |
2004 |
tys. Mg |
9515,00 |
8135,5 |
1380,50 |
6602,10 |
5513,60 |
1088,60 |
|
|
% |
100,00 |
85,5 |
14,50 |
69,40 |
57,90 |
11,50 |
|
2005 |
tys. Mg |
9057,00 |
7672,0 |
1385,00 |
6297,00 |
5226,00 |
1072,00 |
|
|
% |
100,00 |
84,8 |
15,20 |
69,60 |
57,70 |
11,90 |
|
2006 |
tys. Mg |
9473,20* |
7954,60 |
1518,60 |
6626,80 |
5450,10 |
1176,70 |
|
|
% |
100,00 |
83,97 |
16,03 |
69,95 |
57,53 |
12,42 |
* ilość niezgodna z wynikiem sumowania kolumn 6-12 w Tab. 6
5. Odpady komunalne zebrane w Polsce w latach 2004−2006 r. , w tym z gospodarstw domowych - Tabl. 3.8:
Jedn. miary |
Odpady komunalne zebrane łącznie z wyselekcjonowanymi |
|||||||||||||||
|
rok |
ogółem |
bez wyselek-cjonowa-nych |
wyselekcjonowane |
||||||||||||
|
|
|
|
razem |
w tym: |
|||||||||||
|
|
|
|
|
papier i tektura |
szkło |
tworzywa sztuczne |
metale |
tekstylia |
niebez-pieczne |
wielkoga-barytowe |
|||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
|||||
tys.Mg |
2004 |
9759,30 |
9515,90 |
243,4 |
66,70 |
73,40 |
31,30 |
9,70 |
14,20 |
0 |
48,00 |
|||||
|
|
6768 |
6602,00 |
166,00 |
28,00 |
60,00 |
23,00 |
3,00 |
13,00 |
0 |
39,00 |
|||||
|
2005 |
9354,00 |
9057,00 |
297,00 |
96,00 |
99,00 |
41,00 |
7,00 |
18,00 |
0 |
34,00 |
|||||
|
|
6496,00 |
6297,00 |
196,00 |
36,00 |
80,00 |
30,00 |
4,00 |
17,00 |
0 |
29,00 |
|||||
|
2006 |
9876,60 |
9473,20 |
403,2 |
100,0 |
114,00 |
55,00 |
7,00 |
25,00 |
0 |
42,00 |
|||||
|
|
6886,00 |
6627,00 |
259,00 |
44,00 |
90,00 |
40,00 |
4,00 |
24 |
0 |
37,00 |
|||||
% |
2004 |
100,00 |
97,50 |
2,49 |
0,68 |
0,75 |
0,32 |
0,10 |
0,15 |
0 |
0,49 |
|||||
|
|
|
97,55 |
2,45 |
0,41 |
0,89 |
0,34 |
0,04 |
0,19 |
0 |
0,58 |
|||||
|
2005 |
100,00 |
96,80 |
3,18 |
1,03 |
1,06 |
0,44 |
0,10 |
0,19 |
0 |
0,36 |
|||||
|
|
|
96,94 |
3,02 |
0,55 |
1,23 |
0,46 |
0,06 |
0,26 |
0 |
0,45 |
|||||
|
2006 |
100,00 |
95,91 |
|
1,01 |
1,15 |
0,56 |
0,07 |
0,25 |
0 |
0,42 |
|||||
|
|
|
92,24 |
3,76 |
0,64 |
1,31 |
1,03 |
0,06 |
0,35 |
0 |
0,54 |
|||||
* wielkości skorygowano o wynik sumowania kolumn 6-12.
Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2006
załącznik do Uchwały rady Ministrów z dnia 29 grudnia 2006 r.
komunalne w KPGO-2010 (?);
poprzez odpowiednie monitorowanie zrealizowanych i planowanych inwestycji;
poprzez wspieranie współpracy organizacji odzysku, przemysłu i samorządu terytorialnego oraz konsekwentne egzekwowanie obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu;
poprzez odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne ja również zamówienia publiczne;
Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2007r.;
źródło: „Ochrona Środowiska 2006”,GUS Warszawa 2005; „Ochrona Środowiska 2006”, GUS Warszawa 2006; „Ochrona środowiska 2007”, GUS Warszawa 2007 ;
11
1