Pojęcie rynku walutowego i rys historyczny
Prześledzimy teraz - pod kątem kształtowania się i funkcjonowania systemów kursowych walut i ich wymienialności - drogę od systemów kursów stałych, zmiennych, po ich odmiany oraz tworzące się po drodze rozwiązania pośrednie, czerpiące cechy z obu wcześniej opisanych "czystych" modeli. Nasza uwaga skupiona jednak będzie najbardziej na najbliższym naszym czasom okresie tj. okresie sytemu z Bretton Woods, który dał podwaliny - po wielu transformacjach - współcześnie funkcjonującym zasadom kształtowania się systemów kursowych walut i ich wymienialności.
Pierwszym w pełni ukształtowanym światowym systemem walutowym, który polegał na tym, że zrzeszone w nim państwa zawarły porozumienie, na mocy którego ich waluty mogły być swobodnie wymienialne na złoto w ustalonych proporcjach, był system waluty złotej, który funkcjonował w latach 1880 - 1914. W systemie waluty złotej kurs żadnej z wymienialnych walut narodowych na złoto czy waluty innych krajów, jakkolwiek reprezentował system kursów stałych, nigdy nie był zupełnie sztywny. Był to tak zwany kurs wahający się w pewnych granicach, nazywanych punktami złota.
Punkty złota były to fluktuacje kursów bieżących wobec ich kursów parytetowych. W praktyce tylko około 1% w górę i w dół. Górny punkt złota był wyznaczony przez kurs parytetowy powiększony o koszt ubezpieczenia i przesyłki złota z kraju deficytowego do nadwyżkowego, natomiast dolny punkt złota był określony przez kurs parytetowy pomniejszony o koszt wysyłki i ubezpieczenia złota.
System waluty złotej oparty na systemie kursów stałych był przez wiele lat systemem wiarygodnym i stabilnym. Nie wytrzymał on jednak próby czasu, zapewniając jedynie równowagę zewnętrzną z niejednokrotnie silnymi skutkami deflacyjnymi. Coraz bardziej nie pasował do nowych warunków przyspieszonego uprzemysławainia i zmian strukturalnych w gospodarce, systemów cen o niezmiennie stałej elastyczności w dół oraz potrzeby realizacji celów wewnątrzgospodarczych. W czasie pierwszej wojny światowej większość krajów świata - z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych - zrezygnowała z wymienialności swoich walut na złoto. Po jej zakończeniu powstały dwa systemy stanowiące modyfikacje klasycznego złotego standardu:
System sztabowo-złoty, przyjęty przez Anglię, Belgię, Czechosłowację, Francję i Włochy; waluty tych krajów nosiły nazwę sztabowo-złotych.
System dewizowo-złoty, przyjęty przez pozostałe kraje; ich waluty nosiły nazwę dewizowo-złotych.
Zasady funkcjonowania systemu waluty sztabowo-złotej były zbliżone do zasad systemu waluty złotej. Oba systemy opierały się na systemie kursów stałych, ale w przypadku tego drugiego system kursowy charakteryzowała zwiększona amplituda wahań punktów złota, co między innymi sprzyjało spekulacji, a zarazem destabilizacji kursów walut narodowych i pogłębianiu kryzysu gospodarczego. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy, to jest zwiększonej amplitudy wahań punktów złota i ich konsekwencji, był fakt, że w systemie tym określono minimalną sumę wymianę waluty krajowej na złoto, była to ówczesna wartość sztaby złota. Słowem pieniądz krajowy był bezpośrednio wymienialny na złoto, ale dopiero powyżej określonej sumy stanowiącej równowartość sztaby złota.
W systemie dewizowo-złotym pieniądz krajowy nie był wymienialny przez banki centralne na złoto, lecz jedynie na waluty dewizowo-złote lub dolary USA. Wymienialność walut dewizowo-złotych na złoto miała więc charakter pośredni. W związku z powyższym przy ustalaniu kursów walut dewizowo-złotych parytety przestały odgrywać jakąkolwiek rolę. Banki centralne krajów posługujących się tą walutą wyznaczały ich kursy centralne do walut sztabowo-złotych, najczęściej funta szterlinga lub dolara amerykańskiego. Rola kursu centralnego polegała na tym, że bank centralny zobowiązywał się do utrzymania stałego kursu swojej waluty do waluty, w stosunku do której był ustalony kurs centralny.
Stałość kursów polegała tu "na odchylaniu się kursów rynkowych od kursu centralnego w wąskich granicach, nazywanych złotymi punktami dewiz, leżącymi poza punktami złota ze względu na konieczność dokonywania dodatkowych wymian walut w porównaniu z klasycznym systemem waluty złotej”.
Okres międzywojenny był czasem chaosu oraz znacznych perturbacji w międzynarodowym systemie walutowym, a zatem także w międzynarodowych stosunkach ekonomicznych i politycznych, które jak zaznaczono wcześniej mają ogromny wpływ na kształtowanie się i późniejsze funkcjonowanie samych systemów kursowych walut.
Był to czas, kiedy zdecydowana większość krajów nie była w stanie powrócić do pełnej wymienialności swoich walut na złoto. Dotyczyło to zarówno krajów z systemem sztabowo-złotym, jak i krajów z systemem dewizowo-złotym. W miarę upływu czasu stosowano wiele ograniczeń walutowych i w ostatecznym efekcie odstąpiono od waluty złotej, i to w przypadku obu wymienionych systemów. Wyjątek stanowiły kraje tak zwanego bloku złota, jak: Belgia, Francja, Holandia, Włochy, Szwajcaria oraz - co warto podkreślić - Polska, w których stosunkowo długo przestrzegano podstawowych zasad systemu waluty złotej, system ten - a ściślej jego zmodyfikowane formy oparte na systemie kursów stałych - załamał się już przed wybuchem międzynarodowego kryzysu gospodarczego z okresu 1929 - 1933.
Poszczególne kraje stopniowo zerwały z dogmatem, że pieniądz narodowy musi mieć pokrycie w złocie i że w związku z tym trzeba dawać pierwszeństwo równowadze zewnętrznej nad równowaga wewnętrzną. Zaczęto stosować walutę papierową, czemu towarzyszyło zwiększenie wykorzystania walut narodowych najbogatszych krajów świata - zwłaszcza dolara amerykańskiego, jako walut rozliczeniowych i rezerwowych.
Odchodzenie od systemu waluty złotej do systemu pieniądza papierowego wydawało się rozwiązaniem sprzyjającym przezwyciężaniu narastających trudności gospodarczych (szybki wzrost kosztów eksportu i spadek jego konkurencyjności, stosowanie polityki forsowania eksportu, na przykład przez jego subwencjonowanie przy jednoczesnym ograniczaniu importu - kontyngenty ilościowe, ograniczenia dewizowe). Zwiększały się przede wszystkim możliwości manewru w zakresie polityki kursowej. System rozliczeń międzynarodowych był jednak coraz mniej stabilny, przejrzysty i efektywny, i załamał się z momentem wybuchu II wojny światowej. Tylko nieliczne kraje zachowały wzajemną wymienialność walut, większość zaś - przy mniej lub bardziej nasilonej kontroli obrotów zagranicznych - stosowała rozliczenia bezdewizowe, jak barter, transakcje kompensacyjne czy też dwu- lub wielostronny clearing.
Z doświadczeń okresu międzywojennego, zwłaszcza zaś z doświadczeń lat trzydziestych, wyciągnięto liczne wnioski. Najważniejszy był następujący: "brak koordynacji poczynań w zakresie polityki ekonomicznej, w tym przede wszystkim walutowej, może być przyczyną występowania wielu różnorodnych problemów w międzynarodowych stosunkach ekonomicznych i politycznych”.
Przez pojęcie rynku walutowego rozumiany jest całokształt transakcji wymiany walut wraz z instytucjami pomagającymi je przeprowadzić (czyli głównie bankami komercyjnymi), zespół reguł, według których zawierane są transakcje walutowe, a także ogół urządzeń i czynności prowadzących do zawierania transakcji.
Nowoczesny rynek walutowy jest międzynarodowym rynkiem hurtowym, na którym działają wyłącznie duże podmioty. Zwykłym osobom pozostaje zakup waluty w kantorze - opłacalność takich operacji jest jednak ostatnio wątpliwa.
Współczesny rynek walutowy jest rynkiem zdecentralizowanym pod względem technicznym i ekonomicznym. Jest bowiem "siecią rozrzuconych po całym świecie i połączonych ze sobą telekomunikacyjnie czy za pośrednictwem komputerów banków, niektórych niebankowych instytucji finansowych oraz firm brokerskich”. Powstanie i funkcjonowanie rynków walutowych wynika głównie z faktu, że są one wyrazem istnienia zróżnicowanych, odrębnych gospodarek narodowych z własnymi systemami pieniężnymi, jak również nawiązywanie i utrzymywanie przez poszczególne kraje ekonomicznych i finansowych stosunków z zagranicą.
Obecnie istniejący rynek walutowy jest niezwykle dynamiczny. Kursy walut są płynne, zmieniają się w zależności od proporcji pomiędzy popytem a podażą. Bardzo istotne znaczenie dla rynku mają wszelkie informacje makroekonomiczne, wiadomości na temat międzynarodowych konfliktów czy poziomy stóp procentowych w poszczególnych krajach. Nowoczesny rynek walutowy to obecnie sieć komunikujących się ze sobą pośredników (dealerów), którzy praktycznie 24 godziny na dobę przeprowadzają transakcje kupna - sprzedaży. Przeciętny „Kowalski” nie ma oczywiście dostępu do zorganizowanego rynku walutowego. Co nie znaczy, że wydarzenia na tym rynku są mu zupełnie obojętne - wręcz przeciwnie: kursy walut w poszczególnych krajach, a więc i w Polsce, są uzależnione od wahań cen na rynku ogólnoświatowym. Tak, więc zdecydowana przecena dolara na giełdach światowych osłabi również jego pozycję na polskim rynku międzybankowym, a ostatecznie i w kantorach.
Obroty na rynkach walutowych dokonywane są w większości jako obroty wywołane przez pierwotne obroty towarowe, o wielkościach, o których decydują ceny, kursy walut i dochody. Dlatego też całokształt procesów zachodzących w poszczególnych krajach i całej gospodarce światowej wywiera tak duży wpływ na sytuację na rynkach walutowych. Rynek walutowy spełnia ważne zadanie. Pierwszym z nich jest przesuwanie siły nabywczej w formie pieniężnej między różnymi krajami o odrębnych systemach pieniężnych. Krajowe i zagraniczne waluty wymienialne są właśnie na rynku walutowym. Wymiana ta umożliwia zmianę formy siły nabywczej zgodnie z wymogami międzynarodowego obrotu gospodarczego.
Drugie zadanie rynku walutowego polega na stworzeniu możliwości niewyrównywania obrotów zagranicznych. Chodzi tu o zapewnienie przesunięcia dodatkowej masy towarów i usług, która nie zostanie zrekompensowana wzajemnymi równowartościowymi dostawami towarów i usług. W tym przypadku import, który przekracza wartość eksportu może być sfinansowany poprzez uzyskanie dodatkowych zagranicznych środków pieniężnych. Kraj, który chce importować ponad przewidywaną wartość swojego eksportu, może sprzedać na rynku walutowym na przykład akcje lub obligacje (niepełne walory finansowe) i uzyskać w ten sposób dodatkowe środki finansowe od drugiego kraju. I tak przy udziale rynku walutowego możliwe jest niewyrównywanie międzynarodowych obrotów towarowych (importerzy nie stają się dłużnikami).
Kolejne, trzecie zadanie rynku walutowego polega na zabezpieczeniu części zagranicznego majątku finansowego przed zmniejszeniami, które mogą powstać w związku ze zmianami kursów walut. Ochrona ta dotyczy jedynie tej części majątku, która lokowana jest w zagranicznych walorach finansowych na krótkie okresy. Chodzi tu o to, by zabezpieczyć się od ryzyka wahań kursów walut w okresie od nabycia tych walorów do momentu ich sprzedaży. Uczestnikami rynku walutowego, jak już wcześniej zostało wspomniane, są głównie banki komercyjne, które zawierają transakcje wynikające z obrotu kapitałowego i handlowego.
Na międzynarodowym rynku walutowym transakcje zawierane są przez uczestników z różnych krajów. W związku z czym dopiero dopuszczenie uczestnika z innych krajów oznacza przekształcenie rynku krajowego na rynek międzynarodowy. W takim znaczeniu można mówić o międzynarodowym rynku walutowym w Londynie czy Paryżu. Przez międzynarodowy rynek walutowy rozumie się także transakcje walutowe zawierane między uczestnikami różnych rynków narodowych lub całokształt tego rodzaju transakcji zawieranych w skali międzynarodowej.
Rynek walutowy to rynek, na którym przedmiotem transakcji są waluty. Uczestnikami rynku walutowego są: banki centralne, komercyjne, inne instytucje finansowe (fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne) oraz - w mniejszym stopniu - osoby fizyczne. Transakcje walutowe mogą być związane z: ingerencją państwa na rynku walutowym w celu ograniczenia wahań kursu waluty krajowej (transakcje międzybankowe), zakupem lub sprzedażą walut obcych przez klientów pozabankowych (przedsiębiorstwa, osoby fizyczne) w celu przeprowadzenia transakcji z zagranicą, sfinansowania wyjazdów, ulokowania oszczędności (np. w warunkach inflacji waluty krajowej) itp., prowadzeniem rachunków depozytowych przedsiębiorstw lub osób fizycznych (banki komercyjne), mogą też mieć charakter transakcji wykorzystujących różnice kursowe dla osiągnięcia zysku lub przeciwnie - zabezpieczenia przed stratami wynikającymi z tych różnic (wyspecjalizowane banki-dealerzy, fundusze inwestycyjne i emerytalne).
Rynek walutowy obejmuje transakcje dokonujące się na giełdach oraz - w większości - na rynku pozagiełdowym. Głównymi walutami rynku walutowego są: dolar amerykański, marka niemiecka, funt szterling, jen japoński, frank francuski, frank szwajcarski i dolar kanadyjski. Największe międzynarodowe rynki walutowe znajdują się w: Nowym Jorku, Londynie, Frankfurcie nad Menem, Zurychu, Tokio, Hongkongu i Singapurze.
1.4. Polski rynek walutowy - istota
Teoria i praktyka międzynarodowych stosunków finansowych przed 1990 r. w zasadzie nie znały pojęcia wewnętrznej wymienialności, toteż posunięcia kreujące nową politykę dewizową Polski i byłej Jugosławii nie miały zaplecza teoretycznego oraz doświadczeń praktycznych. Jednakże doświadczenia tych dwóch krajów niewątpliwie ułatwiły wprowadzenie na początku 1991 r. bardzo podobnych rozwiązań na Węgrzech i w byłej Czechosłowacji, a nieco później także w Bułgarii i Rumunii oraz w Słowenii. Z doświadczeń polskich i jugosłowiańskich skorzystały również Litwa, Łotwa i Estonia.
U progu transformacji system dewizowy Polski - mimo że pełen ograniczeń - był najbardziej liberalny wśród byłych krajów socjalistycznych, oprócz byłej Jugosławii. Podobnie było w całym blisko 45-letnim okresie powojennym od 1945 r. System dewizowy Polski podlegał w latach dziewięćdziesiątych, podobnie jak cała gospodarka, bardzo dużym zmianom jakościowym, które sprawiły, że pod względem sposobu funkcjonowania, zakresu oferowanej swobody obrotu dewizowego oraz używanej terminologii przekształcił się z instytucji gospodarki nakazowo-rozdzielczej w instytucję gospodarki rynkowej. W przeciwieństwie jednak do przebudowy całej gospodarki, przekształcenia systemu dewizowego nie tylko nie pozwoliły Polsce na utrzymanie przodującego miejsca wśród byłych krajów socjalistycznych, ale jednocześnie były zmianami nierównomiernymi w czasie.
Pomimo bardzo dużego postępu w znoszeniu restrykcji walutowych w latach dziewięćdziesiątych, nasz kraj na tym polu wyprzedziło w ostatnich sześciu-siedmiu latach kilka innych byłych krajów socjalistycznych, które dokonały znacznie większego postępu. W rezultacie Polska straciła pozycję lidera i znalazła się poza czołówką najbardziej liberalnych pod względem swobody dokonywania transakcji dewizowych z zagranicą krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Nasz kraj mógł powrócić do tej czołówki na początku 2000 r., gdyby zdecydował się na wypełnienie zobowiązań wobec OECD w zakresie liberalizacji obrotów kapitałami krótkoterminowymi, co miało nastąpić - z porozumieniem z OECD z lipca 1996 r. - 31 grudnia 1999 r. Tak się jednak nie stało. Rząd naszego kraju zwrócił się do OECD o przedłużenie terminu wykonania tych zobowiązań (o czym w dalszej części rozdziału). Nierównomierność przebudowy polskiego systemu dewizowego polegała natomiast przede wszystkim na tym, że najważniejsze zmiany zostały w nim dokonane w trzech momentach. Pierwsza z nich nastąpiła u progu transformacji na początku 1990 r., kolejna później w nieco ponad rocznym okresie od grudnia 1995 r. do lutego 1997 r., a następnie dopiero w dziesiątym roku transformacji tj. na początku 1999 r.
Bardzo ważną cechą ewolucji systemu dewizowego Polski w latach dziewięćdziesiątych było również to, że jego przekształcenia w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych nie odzwierciedlały jakiejkolwiek koncepcji znoszenia ograniczeń dewizowych, która miałaby prowadzić do zapewnienia złotemu międzynarodowego standardu wymienialności. Takiej koncepcji po prostu nie było ani w 1990 r., ani w 1995 r. Brak owej długofalowej koncepcji dotyczącej liberalizacji obrotów dewizowych w pierwszych miesiącach, a nawet w pierwszym roku transformacji można usprawiedliwić przede wszystkim tym, że w początkowym okresie transformacji podstawowe znaczenie musiały mieć cele makroekonomiczne, a także tym, że nie było wówczas zbyt wiele czasu i doświadczeń niezbędnych do przygotowania koncepcji polityki dewizowej.
Koncepcja liberalizacji obrotów dewizowych pojawiła się dopiero na początku 1996 r., a więc wtedy, gdy złoty był już nawet walutą wymienialną według standardu MFW od ponad pół roku tj. od 1 czerwca 1995 r. Podstawą tej koncepcji było założenie, iż potrzebny jest taki pogram liberalizacji dewizowej, który doprowadziłby do znacznego poszerzenia wymienialności w ciągu 5 lat, tj. do roku 2000. Tworzenie tego programu było ściśle związane z zabiegami naszego kraju o członkostwo w OECD oraz w Unii Europejskiej. W końcu 1989 r., a więc tuż przed uruchomieniem programu makroekonomicznej stabilizacji i równowagi finansowej z początkiem stycznia 1990 r., system dewizowy był typowym systemem gospodarki nakazowo-rozdzielczej. Najważniejszą jego cechę stanowiły daleko idące restrykcje dewizowe, które sprawiły, że złoty był wówczas walutą całkowicie niewymienialną, a jednocześnie całkowicie wewnętrzną.
Oprócz braku wymienialności waluty narodowej, najistotniejszą cechą wspólną systemu dewizowego Polski z systemami pozostałych krajów o gospodarce centralnie planowanej był monopol walutowy państwa, który w Polsce został jednak naruszony już od początku 1987 r. wraz z wprowadzeniem systemu odpisów dewizowych dla przedsiębiorstw eksportujących. Zmiana ta polegała na ograniczeniu wszechobecnego do tamtej pory systemu centralnego rozdzielnictwa dewiz w ten sposób, że z jednej strony eksporterzy nie musieli już odsprzedawać państwu całości wpływów dewizowych, a z drugiej strony mogli zatrzymane wpływy dewizowe sprzedawać innym przedsiębiorstwom. To ostatnie oznaczało, że pewna część zakupów importowych polskich przedsiębiorstw mogła zostać od tamtego momentu sfinansowana z pominięciem centralnego rozdzielnika.
Istotną cechą polskiego systemu dewizowego w tamtym czasie było to, że osoby fizyczne mogły swobodnie i legalnie kupować oraz sprzedawać waluty obce. Stało się to możliwe dzięki ustawie dewizowej z 15 lutego 1989 r., a więc ustawie uchwalonej jeszcze przed powołaniem pierwszego rządu niekomunistycznego w Polsce po 1945 r., która pozwoliła na uruchomienie rynku kantorowego (o którym szerzej w dalszej części rozdziału). Dodajmy, że ten uruchomiony jeszcze przed zmianą ustroju gospodarczego i politycznego prywatny rynek walutowy stał się pierwszą tego rodzaju instytucją w byłych krajach socjalistycznych poza byłą Jugosławią. Zauważmy także, że do tamtego momentu tj. momentu powołania pierwszego niekomunistycznego rządu w Polsce we wrześniu 1989 r., polskie ustawodawstwo dewizowe traktowało osoby fizyczne bardziej liberalnie, niż miało to miejsce w większości byłych krajów socjalistycznych. Otóż od 1957 r. osoby fizyczne w Polsce mogły posiadać wartości dewizowe, zaś w większości pozostałych byłych krajów socjalistycznych takiej możliwości nie miały.
Wewnętrzna wymienialność złotego była pierwszym ze wspomnianych trzech najważniejszych posunięć liberalizujących system dewizowy w Polsce w latach dziewięćdziesiątych. System dewizowy waluty wewnętrznie wymienialnej, która w Polsce występowała od 1 stycznia 1990 r. do czerwca 1995 r., opierał się na kilku podstawowych zasadach. Na tych samych zasadach opierała się wewnętrzna wymienialność wszystkich pozostałych byłych krajów socjalistycznych, które znajdowały się w początkowej fazie transformacji systemowej.
Po pierwsze, importerzy mieli swobodny dostęp do dewiz potrzebnych do dokonania płatności z tytułu większości transakcji bieżących od 1 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1994 r., natomiast w zakresie wszystkich transakcji bieżących od 1 stycznia 1995 r. wraz z wejściem w życie ustawy dewizowej z 2 grudnia 1994 r. Ważne jest także to, że zakup dewiz przez importerów odbywał się na zasadzie jednolitego kursu walutowego.
Po drugie, władze monetarne nie stosowały ograniczeń dewizowych wobec większości, a następnie wobec wszystkich transakcji bieżących nierezydentów z polskimi podmiotami. Pierwsza z tych sytuacji występowała w Polsce od 1 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1994 r., natomiast druga od 1 stycznia 1995 r. Po trzecie, rezydenci - podmioty gospodarcze - musieli odsprzedawać państwu całość wpływów eksportowych w blisko sześcioletnim okresie od 1 stycznia 1990 r. do 9 grudnia 1995 r. oraz nie mogli mieć rachunków w walutach obcych w kraju i za granicą. Dodajmy, że podmioty te nadal (2000 r.) nie mogą mieć rachunków w walutach obcych za granicą. Po czwarte, transakcje kapitałowe z zagranicą podlegały daleko idącym ograniczeniom dewizowym. Restrykcje te były wymierzone przede wszystkim w eksport kapitału i przyjmowały najczęściej formę prawie prohibicji. Po piąte, co bardzo ważne dla zrozumienia specyfiki omawianej kategorii wymienialności, władze walutowe zabraniały używania narodowego pieniądza jako waluty fakturowania i płatności w handlu zagranicznym Polski.
Dwie pierwsze oraz czwarta zasada waluty wewnętrznie wymienialnej oznaczają, że zakres towarzyszących jej ograniczeń dewizowych może być porównywalny z walutą zewnętrznie wymienialną oraz może być niewiele większy niż w przypadku waluty wymienialnej według wymagań MFW. Natomiast piąta zasada przesądza o całkowicie wewnętrznym charakterze i wewnętrznym zastosowaniu złotego. Taki stan rzeczy uniemożliwia integrację rynku dewizowego w kraju waluty wewnętrznie wymienialnej z międzynarodowym rynkiem dewizowym.
16 maja 1995 roku Narodowy Bank Polski uwolnił częściowo kurs złotego. Zmiana ta sprawiła, iż podmioty stanęły wobec znacznie zwiększonego ryzyka kursowego. Obudzona świadomość doprowadziła do wzrostu zainteresowania podmiotów problematyką rynku dewizowego oraz transakcjami zabezpieczającymi, w tym kontraktami swap. W 1997 roku, mimo wzrostu świadomości ryzyka kursowego oraz znacznej poprawie infrastruktury technicznej i telekomunikacyjnej, wielkość kwot zaangażowanych w kontrakty swap na polskim rynku finansowym była jeszcze niewielka. Wnioskować to można na podstawie różnic z tytułu swapów w pozabilansowych operacjach walutowych banków komercyjnych.
Tabela 2. Różnice z tytułu transakcji swap w pozabilansowych operacjach walutowych banków komercyjnych
Data |
Pozabilansowe operacje |
walutowe banków |
komercyjnych w mln zł |
Różnice z tytułu transakcji |
swap w mln zł |
30.09.97 58.903,98 52,72 |
31.12.97 38.854,62 150,05 |
30.09.98 110.064,69 160,88 |
31.12.98 90.619,70 120,10 |
30.09.99 178.432,30 233,30 |
31.12.99 123.922,30 278,70 |
31.03.00 254.030,80 497,40 |
|
Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego NBP: Sytuacja finansowa banków w 1998r.- synteza, Sytuacja finansowa banków w okresie styczeń-wrzesień 1999 r.- synteza, Sytuacja finansowa banków w 1999r.- synteza, Sytuacja finansowa banków w I kwartale 2000 r.- synteza, Sytuacja finansowa banków w I półroczu 2000 r.- synteza, Sytuacja finansowa banków w okresie styczeń- wrzesień 2000 r.- synteza, raporty zamieszczone w internecie na stronie www.nbp.pl
Międzynarodowe stosunki gospodarcze, red. A. Budnikowski, E. Kawecka-Wyrzykowska, op. cit., s.167
P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, op. cit., s. 48
Międzynarodowe stosunki gospodarcze, red. A. Budnikowski, E. Kawecka-Wyrzykowska, op. cit., s. 169
P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, op. cit., s. 250-253
Międzynarodowe stosunki gospodarcze, red. A. Budnikowski, E. Kawecka-Wyrzykowska, op. cit., s. 169
P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, op. cit., s. 252
tamże, s. 253
K. Zabielski, op. cit., s. 169
E. Pietrzak, Międzynarodowy rynek walutowy - największe kasyno gry na świecie, "Handel zagraniczny" 1990, nr 4,5,6, s. 30-32
K. Zabielski, op. cit., s. 170-171