ubezpieczenia FIR III sm


UBEZPIECZENIA - ZAGADNIENIA

  1. Zasady zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie ( jego etapy)

Ubezpieczyciel aby móc skutecznie działać musi dobrze znać parametry swoich klientów, umiejętnie prognozować wysokość przyszłych świadczeń i odszkodowań, tak by z jednej strony ustanawiać niskie, konkurencyjne składki, a z drugiej posiadać odpowiednią ilość pieniędzy aby wywiązać się ze swoich zobowiązań. Ryzyko wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego dla ubezpieczonego jest także ryzykiem konieczności wypłaty odszkodowania dla ubezpieczyciela. Koniecznością dla niego jest oszacowanie i kontrola tego ryzyka. Proces ten nazywamy zarządzaniem ryzykiem (risk management). Jest to bardzo szerokie i skomplikowane zagadnienie, więc na potrzeby naszego wykładu przestawię w kilku punktach podstawowe etapy zarządzania ryzykiem.

Etapy zarządzania ryzykiem:

1) identyfikacja - przez wprowadzenie list kontrolnych które pozwolą sklasyfikować źródła ryzyka oraz potencjalne straty, zidentyfikowanie celów oraz zadań podmiotów oraz jednostek organizacyjnych,. Określenie uwarunkowań i okoliczności ryzyka ( np. ekonomiczne , fizyczne, polityczne , prawne, działanie człowieka, społeczne, siły natury) oraz narażalności i podatności jednostki na ryzyko.

2) ocena ryzyka - przez ustalenie częstości występowania zdarzeń losowych oraz przeciętnej wielkości szkody. Do oceny ryzyka stosuje się różne techniki, należą do nich m.in. gry decyzyjne (testowanie przyszłości), analiza wrażliwości, scenariuszowe ( warianty przebiegu zjawisk ze skutkami). Przy ocenie ryzyka możliwe jest również uwzględnienie ryzyka tolerowanego i nietolerowanego.

3) opanowanie ryzyka- przez następujące czynności:

- kontrola ryzyka ( zmniejszenie podatności na ryzyko, unikanie ryzyka, przeniesienie ryzyka na inne podmioty, szkolenia przedsiębiorstw na okoliczności zdarzeń szkodowych)

- finansowanie ryzyka ( samofinansowanie np. z bieżących dochodów, zaciągniecie kredytów, za rezerw, przeniesienie finansowania w transakcjach zabezpieczających takich jak opcje, forward, future, przeniesienie na najemcę,

- ubezpieczenie - transfer ryzyka,

4) monitoring ryzyka - czyli sprawdzenie skuteczności zarządzania ryzykiem. Ciągła obserwacja wszystkich ryzyk oraz monitoring procedur identyfikacyjnych. W tym celu wykorzystuje się następujące techniki:

- samokontrola,

- kontrola wewnętrzna,

- audyt zewnętrzny,

- rejestry ryzyk,

  1. Istota metody ubezpieczeniowej

Istotą ubezpieczenia jest mechanizm podziału, dzielenie się ryzykiem czyli ponoszenie jego kosztu przez cała wspólnotę ubezpieczeniową. Jednocześnie mechanizm taki nie ma wpływu na zachwianie sytuacji finansowej zakładu ubezpieczeń. Istotą każdego stosunku ubezpieczeniowego jest wypłata odszkodowania przez zakład ubezpieczeń w przypadku wystąpienia zdarzenia losowego zawartego najczęściej w ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Wyróżniamy różne zasady stosowane w metodach ubezpieczeniowych, należą do nich:

- zasada ekwiwalentności ( składki sprawiedliwej) - składka jest obliczana indywidualnie lecz według określonego schematu dla wszystkich jednakowo,

- zasada solidaryzmu społecznego - rezerwy na wypłaty odszkodowań są tworzone ze składek wszystkich ubezpieczonych osób,

  1. Zasady prowadzenia działalności ubezpieczeniowej

Zakład ubezpieczeń może wykonywać tylko działalność ubezpieczeniową. Jeden zakład może sprzedawać tylko i wyłącznie ubezpieczenia I lub II działu. Działalność ubezpieczeniowa może być wykonywana jedynie w formie spółki akcyjne bądź w formie TWU (Towarzystw Ubezpieczeń Wzajemnych). Może ona być prowadzona jedynie na podstawie organu nadzorującego w danym kraju
( w Polsce jest to KNF- przydzielone na podstawie ustawy). Zgodnie z ustawą „wykonywanie czynności ubezpieczeniowych - oferowanie i udzielanie ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych” .

Prowadzona działalność może mieć dwa zakresy:

- bezpośrednia - czyli te czynności które mogą wykonywać jedynie zakłady ubezpieczeń

- pośrednia- czyli ta grupa czynności która może być zlecona innym podmiotom.

Grupy czynności ubezpieczeniowych

a. o charakterze „niezlecanym” oraz „zlecane” tylko pośrednikom ubezpieczeniowym:

- zawieranie umów ubezpieczenia (reasekuracji), gwarancji ubezpieczeniowej z możliwościom dalszego ich zlecania umocowanym pośrednikom ubezpieczeniowym

-ustalanie składek i prowizji z tytułu zawartych umów ubezpieczenia

-ustanawianie prawnych zabezpieczeń związanych bezpośrednio z zawieraniem umów ubezpieczenia

b. o charakterze „zlecanym”: np.

-ocena ryzyka

-wypłata odszkodowań i świadczeń

-przejmowanie i zbywanie przedmiotów (praw) w związku wykonywaniem umów ubezpieczenia (gwarancji)

-sprawdzanie przestrzegania OWU

-prowadzenie postępowań regresowych i windykacyjnych

-lokowanie (inwestowanie) środków ubezpieczycieli

c. będące w sferze działalności innych podmiotów:

- ustalanie wartości przedmiotu ubezpieczenia

-określanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych

-ustalanie wysokości szkód i świadczeń dla osób uprawnionych

- inne na rzecz innych ubezpieczycieli czy innych instytucji rynku ubezpieczeń

  1. Rynek ubezpieczeń- struktura i reguły jego funkcjonowania

    2. 0x08 graphic
    Podażowa strona rynku

    KNUiFE

    0x08 graphic
    Popytowa strona rynku

    Zakład ubezpieczeń

    →

    0x08 graphic
    Pośrednicy ubezpieczeniowi

    ←

    Klienci indywidualni

    SA

    TUW

    Agenci

    Klienci korporacyjni

    Brokerzy

    Ubezpieczeniowi

    reasekuracyjni

    Instytucje:

    Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny(UFG)

    Zrzeszenie polskich brokerów

    Rzecznik ubezpieczonych

    Polskie Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych(PBUK)

    Zrzeszenie agentów i doradców

    Instytucje samorządowe

    Polskie Towarzystwo Akcjonariuszy

    Polska Izba Ubezpieczeń(PIU)

    1. Tryb zawierania umowy ubezpieczenia

    Trzy Tryby Zawarcia:

    1. Tryb ofertowy (95%)

    - oferent - zawsze jest nim ubezpieczający

    - oblat - jest nim Zakład Ubezpieczeń

    Tryb ofertowy prosty:

    - oferta ma postać wniosku ubezpieczającego, jest to oświadczenie woli ubezpieczającego. Wniosek ten powinien mieć formę pisemną i zawierać wszelkie informacje niezbędne do zawarcia umowy ubezpieczenia. Wniosek ubezpieczeniowy jest najistotniejszym elementem, który będzie kształtował treść stosunku ubezpieczenia.

    - Zakład Ubezpieczeń może odmówić zawarcia umowy,

    - Zakład Ubezpieczeń może przyjąć wniosek do ubezpieczenia i zgodzić się na ubezpieczenie na określonych warunkach.

    - Zakład Ubezpieczeń musi doręczyć ubezpieczającemu dokument potwierdzający zawarcie Umowy Ubezpieczenia - jest to polisa ubezpieczeniowa.

    Tryb ofertowy złożony:

    - pierwszy etap jest ten sam, ubezpieczający składa wniosek do ZU, ale ZU chce zawrzeć umowę na innych warunkach niż są we wniosku. ZU składa kontrofertę, proponując inne warunki. Ubezpieczający ma co najmniej 7 dni na przyjęcie tej oferty lub odrzucenie, gdy nie odpowie to następnego dnia po upływie terminu uznaje się ofertę za przyjętą i następuje zawarcie umowy zgodnie z kontrofertą.

    2. Tryb rokowań:

    -ubezpieczający i przedstawiciel razem pkt po pkt ustalają warunki ubezpieczenia

    - (ubezpieczenia bardzo dużych ryzyk, ubezpieczenia ryzyk nietypowych)

    3. Tryb przetargowy:

    - dotyczy umów ubezpieczenia, które muszą być zawierane przez podmioty zobowiązane do wykonywania postanowienia ustawy o zamówieniach publicznych

    1. Rodzaje umów ubezpieczenia- podobieństwa i różnice

    Umowa ubezpieczenia regulowana jest przepisami art. 805-834 k.c.

    1. Umowa nazwana -

    Do określenia istoty oraz podstawowych praw i obowiązków stron zawierających umowę ubezpieczenia wydano szczegółowe przepisy prawne (infrastruktura prawna).

    2. Umowa zobowiązaniowa -

    Umowa ubezpieczenia ustala zobowiązanie o charakterze majątkowym dla stron występujących w umowie i regulowana jest przepisami kodeksu cywilnego w zakresie zobowiązań (księga III k.c.).

    3. Umowa dwustronnie zobowiązująca -

    Efektem zawarcia umowy ubezpieczenia są powstające prawa i obowiązki względem zakładu ubezpieczeń i ubezpieczającego.

    4. Umowa wzajemna-

    W zamian za uiszczoną przez ubezpieczającego składkę ubezpieczeniową zakład ubezpieczeń ponosi ryzyko wypłaty odszkodowania lub świadczenia ubezpieczeniowego.

    5. Umowa przyczynowa (kauzalna)-

    Podstawą umowy ubezpieczenia jest wypadek ubezpieczeniowy a efekt ekonomiczny stosunku prawnego ubezpieczenia zależy od jego wystąpienia lub niewystąpienia. Jakkolwiek ubezpieczenie służy eliminacji losowości, to jednak oparte jest na podstawach wolnych od losowości (prawa wielkich liczb).

    6. Umowa o świadczenie usług-

    Umowa ubezpieczenia dotyczy sprzedaży usługi ubezpieczeniowej.

    7. Umowa odpłatna-

    Umowa ubezpieczenia jest ze swej istoty umową odpłatną - zakład ubezpieczeń jest stroną świadczącą jedynie w zamian za zapłatę składki ubezpieczeniowej.

    8. Umowa konsumencka -

    Usługobiorcą jest podmiot fizyczny lub prawny jako strona.

    9. Umowa kwalifikowana-

    Jedną ze stron umowy zobowiązaniowej jest zawsze zakład ubezpieczeń.

    10. Umowa adhezyjna-

    Umowa ubezpieczenia dochodzi do skutku przez złożenie oferty (wniosku ubezpieczeniowego) i przyjęcie jej przez zakład ubezpieczeń ("przystąpienie" ubezpieczającego).

    11. Umowa o charakterze masowym -

    Żaden konkretny stosunek prawny ubezpieczenia nie mógłby istnieć bez wielkiej liczby takich stosunków prawnych.

    1. Strony stosunku ubezpieczenia

    Strony występujące w umowie ubezpieczeniowej

    - Ubezpieczyciel - zakład ubezpieczeniowy podmiot gospodarczy prowadzący działalność ubezpieczeniową na podstawie zezwolenia

    - Ubezpieczający - osoba fizyczna, prawna, bądź jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, - która zawiera umowę ubezpieczenia osoba, która zawiera z zakładem ubezpieczeń umowę ubezpieczenia i zobowiązana jest do płacenia składki ubezpieczeniowej

    - Ubezpieczony - osoba objęta ochroną ubezpieczeniową. Ubezpieczający i ubezpieczony to zwykle ta sama osoba. osoba, której mienie, życie albo zdrowie jest przedmiotem ubezpieczenia.

    - Uposażony (beneficjent) - osoba wskazana przez ubezpieczonego jako uprawniona do otrzymania

    świadczenia w razie zajścia określonego umową ubezpieczeniową zdarzenia losowego.

    Według prezentacji

    1.Ubezpieczyciel

    2.Ubezpieczający

    1. Podmioty stosunku ubezpieczenia

    a. poszkodowany z tytułu umowy ubezpieczenia OC

    b. wierzyciel hipoteczny z tytułu ubezpieczenia obciążonej nieruchomości

    c. osoba trzecia z tytułu umowy zawartej na jej rzecz

    d. okaziciel polisy z tytułu umowy zawartej na okaziciela

    e. nabywca ubezpieczonej nieruchomości w miejsce ubezpieczającego zbywcy

    f. cesjonariusz i zastawnik wierzytelności ubezpieczeniowej z tytułu umowy ubezpieczenia

    1. Istota biznesowego modelu ubezpieczeń w świetle standardowego modelu działalności gospodarczej

    Model biznesowy ubezpieczycieli

    Model biznesowy polega na tym, aby zebrać jak więcej premii i dochodów z inwestycji niż jest wypłacanych w straty, a także oferować konkurencyjne ceny, które konsumenci będą przyjmować. Zysk może być zredukowany do prostego równania:  Zysk = zarobione premie + dochody od inwestycji - poniesione straty - koszty ubezpieczeń.

    Ubezpieczyciele zarabiają pieniądze na dwa sposoby:

    Najbardziej skomplikowanym aspektem działalności ubezpieczeniowej jest ratemaking - ustalanie cen polisy, używając  statystyki i prawdopodobieństwa przybliżonej wysokości przyszłych roszczeń opartych na danym ryzyku. Po wyprodukowaniu stóp, ubezpieczyciel będzie uznawał, odrzucić lub akceptował ryzyko w procesie ubezpieczeniowym.

    Firmy ubezpieczeniowe generują zysków z inwestycji w „float”. Float lub dostępne rezerwy, to ilość pieniędzy w kasie w danym momencie. Ubezpieczyciel zebrał składki ubezpieczeniowe, ale nie płacił roszczeń. Ubezpieczyciel rozpoczął więc inwestowanie składek  zarabiając  odsetki lub inne przychody. I właśnie z nich roszczenia są wypłacane. Stowarzyszenie Ubezpieczycieli Brytyjskich (gromadzenie 400 firm ubezpieczeniowych i 94% w Wielkiej Brytanii usług ubezpieczeniowych) ma prawie 20% inwestycji w London Stock Exchange.

    Oczywiście metoda ta jest trudna do przeprowadzenia w okresie depresji gospodarczej, co powoduje odejście ubezpieczycieli od inwestycji. Słaba gospodarka na ogół oznacza wysokie składki ubezpieczeniowe.

    Z wykładu

    1. Odwrotny cykl produkcyjny - specyficzny cykl produkcyjny w którym ZU początkowo ma przychody a później ponosi koszty

    2.Przesunięcie w czasie podstawowych przychodów (składek) i głównych kosztów (odszkodowań i świadczeń)

    3.Odmienność i specyfika rachunkowości ubezpieczeniowej

    4.Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe- specyfika działalności ubezpieczeniowej

    → służą na pokrycie przyszłych zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia

    → są elementem kosztów ubezpieczyciela i stanowią istotną pozycję jego kapitałów (pasywów)

    5. Lokaty czasowo wolnych środków ubezpieczyciela

    1. Zasady gospodarki finansowej ubezpieczyciela

    Zakład ubezpieczeń by móc działać musi posiadać środki własne w wysokości nie mniejszej niż margines wypłacalności i nie niższej niż minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego. Te środki własne nie mogą być obciążone żadnymi zobowiązaniami. Kapitał gwarancyjny jest określany jako WIĘKSZA z wartości :

    a)1/3 marginesu wypłacalności

    b)minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego

    Metody wyliczania minimalnego kapitału gwarancyjnego i marginesu wypłacalności dla poszczególnych działów i grup ubezpieczeń określa minister finansów. Wysokość tych wskaźników zależy od sumy zbieranych składek i ryzyka ubezpieczyciela (czyli umów ubezpieczeniowych jakie zawiera z klientami). Istotnym jest fakt, iż w rzeczywistości oba wymienione wskaźniki ustala właśnie sam ubezpieczyciel (nie są mu przez nikogo narzucane). Zadanie ich obliczania spoczywa na aktuariuszu, który wykonuje je w oparciu o wytyczne z Ministerstwa Finansów. Określone w ten sposób wysokości podlegają kontroli KNF. Środkami własnymi ubezpieczyciela są jego aktywa po wyłączeniu tych, które są przeznaczone na pokrycie przewidywanych zobowiązań i sklasyfikowanych jako wartości niematerialne i prawne. Dodatkowo do środków własnych doliczone mogą zostać rezerwy, o ile ich rozliczenie nastąpi najszybciej za 5 lat (KNF musi wyrazić na to zgodę).

    Podstawą gospodarki finansowej zakładu ubezpieczeń jest tworzenia następujących rezerw:

    •kapitał zapasowy

    •kapitały rezerwowe

    •rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe - przeznaczone są na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia. Zakład ubezpieczeń musi posiadać aktywa w wysokości nie niższej niż wysokość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych!!!

    •fundusz prewencyjny - celem jego jest finansowanie działalności zapobiegawczej. Wliczany jest w ciężar kosztów zakładu.

    Rezerwy techniczno ubezpieczeniowe składają się z :

    •rezerwy składek

    • rezerwy na pokrycie ryzyka niewygasłego

    •rezerwy na nie wypłacone odszkodowania świadczenia w tym rezerwa na skapitalizowaną wartość rent.

    • rezerwy ubezpieczeń na życie (o ile zakład prowadzi działalność w dziale I)

    • rezerwy ubezpieczeń na życie, jeśli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczony

    •rezerwy na premie i rabaty dla ubezpieczonego

    1. Zasady wyznaczania wyniku finansowego ubezpieczyciela

    W zakładach ubezpieczeń, tak samo jak i w innych jednostkach gospodarczych, istotnym elementem sprawozdania finansowego jest rachunek zysków i strat za dany okres sprawozdawczy. W rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty nadzwyczajne oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego, zgodnie z załącznikiem nr 3 do ustawy o rachunkowości. Ze względu na specyfikę działalności ubezpieczeniowej w zakładach ubezpieczeń salda kont wynikowych ujmowane są w trzech odmiennych elementach sprawozdania finansowego, a mianowicie.:

    − techniczny rachunek ubezpieczeń majątkowych i osobowych,

    − techniczny rachunek ubezpieczeń na życie,

    − ogólny rachunek zysków i strat.

    Wynik finansowy jest rezultatem działalności gospodarczej wyrażony w mierniku pieniężnym w określonym przedziale czasu. Wynik finansowy może być wielkością dodatnią (zysk) lub ujemną (strata). Na wielkość wyniku finansowego wpływają wyniki działalności ubezpieczeniowej, finansowej i gospodarczej oraz straty i zyski nadzwyczajne. W zakładach ubezpieczeń na wykazany w księgach rachunkowych wynik finansowy netto (zysk lub strata) składają się czynniki takie jak:

    − wynik techniczny ubezpieczeń,

    − różnica między przychodami a kosztami z działalności lokacyjnej;

    − wynik na operacjach nadzwyczajnych

    − różnica między pozostałymi przychodami a kosztami operacyjnymi;

    − obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych i płatności z nim zrównanych na podstawie odrębnych przepisów.

    Wynik finansowy zakładu ubezpieczeń jest sumą wyników osiągniętych na działalności ubezpieczeniowej, działalności lokacyjnej oraz pozostałej działalności. Jest on najlepszym miernikiem rentowności działalności ubezpieczeniowej i pozostałej działalności gospodarczej. Bardzo istotna dla zakładu ubezpieczeń jest informacja dotycząca wartości wygospodarowanego wyniku finansowego w obecnych warunkach konkurencji i rozwijającego się rynku ubezpieczeń. Wynik finansowy jaki został osiągnięty za dany rok obrotowy jest miarą efektów i rezultatów działalności ubezpieczeniowej i gospodarczej zakładu ubezpieczeniowo - reasekuracyjnego oraz świadczy o skali jego działalności i prawidłowym gospodarowaniu funduszami i kapitałem własnym.

    Wynik finansowy

    -Musi być analizowany w kontekście etapu

    rozwoju

    - Odraczanie kosztów akwizycji

    -Obecne straty a przyszłe zyski

    1. Metody oceny sytuacji finansowej ubezpieczyciela

    Podstawowe elementy oceny kondycji finansowej zakładu ubezpieczeń

     Znaczenie oceny rentowności/kondycji finansowej, ocena krótko- i długookresowa

     Ocena sytuacji zakładu ubezpieczeń na podstawie ogólnie dostępnych danych, rankingi i dynamiki zmian

    Od Anetki

    Komisja Nadzoru Finansowego publikuje następujące grupy wskaźników do oceny sytuacji finansowej ubezpieczycieli:

    1. Wypłacalność zakładu ubezpieczeń i jej znaczenie dla jego klientów

    Wypłacalność zakładu ubezpieczeń oceniana jest na podstawie między innymi ocenie jego rentowności. Uwzględnia ona rozwój firmy na przestrzeni lat, jej sytuacje finansową, zachwianie sprzedażą, zmiany nazwy. Jeżeli zakład ubezpieczeń jako instytucja działająca przede wszystkim dla społeczności jest wypłacalna posiada ona większe zaufanie swoich klientów. Ich bezpieczeństwo jest wyższe a zarazem zaufanie do systemu ubezpieczeń na wysokim poziomie. Jednak w chwili gdy zakład ubezpieczeń ma problemy z wypłacalnością bardzo szybko traci swoich klientów a zaufanie opinii społecznej ( czyli potencjalnych klientów ) drastycznie maleje. Przyczyn niewypłacalności zakładów ubezpieczeń jest bardzo wiele, jednak największy odsetek to te pochodzące z grupy ryzyk technicznych (czyli Nieodpowiednia kalkulacja składek, Błędna kalkulacja rezerw, Koszty operacyjne, Duże szkody, Katastrofy).

    1. Rodzaje odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu w ruchu drogowym

    Odpowiedzialność cywilna posiadacza pojazdu - zasada ryzyka i winy -

    Art. 436 § 1 kc. - odpowiedzialność cywilna na zasadzie ryzyka (odpowiedzialność za sam skutek zdarzenia powodującego szkodę).

    Trzy przesłanki:

    1. szkoda na osobie lub w mieniu: poniesione straty + utracone korzyści

    2. faktem powodującym szkodę był ruch pojazdu mechanicznego:

    1. związek przyczynowy między ruchem pojazdu a szkodą

    Uwolnienie się od odpowiedzialności cywilnej opartej na zasadzie ryzyka, gdy szkoda nastąpiła:

    1. wyłącznie z winy poszkodowanego - wyłączny związek przyczynowy - wina poszkodowanego tak

    poważna, że absorbuje inne okoliczności sprawy (stan techniczny pojazdu, warunki atmosferyczne,

    widoczność, nasilenie ruchu itd.)

    1. wyłącznie z winy osoby trzeciej, za którą posiadacz pojazdu nie ponosi odpowiedzialności - główna przyczyna

    2. wskutek siły wyższej

    Art. 436 § 2 - odpowiedzialność cywilna na zasadzie winy

    1. w przypadku zderzenia się pojazdów mechanicznych w odniesieniu do wzajemnych roszczeń posiadaczy tych pojazdów o naprawieniu poniesionych szkód; dwa lub więcej pojazdów + pojazdy znajdujące się w ruchu

    2. w stosunku do osób przewożonych z grzeczności : pojazd znajduje się w ruchu + przewóz ( nieodpłatny, dobrowolny, bez umowy)

    3. nie będący posiadaczem pojazdu kierujący tym pojazdem - wobec poszkodowanego

    1. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych- zasady ubezpieczenia, zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela

    zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela

    Z ubezpieczenia OC komunikacyjnego odszkodowanie przysługuje wtedy, gdy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia (tzn. za szkodę na osobie) bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia (tzn. za szkodę na mieniu). Ubezpieczeniem OC komunikacyjnym jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Należy też pamiętać, że za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z:

      1)  wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego;

      2)  bezpośrednim załadowywaniem i rozładowywaniem pojazdu mechanicznego;

      3)  zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego.

    Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia, w wyniku zawartej z nim ugody lub na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. Taka konstrukcja przepisu zakłada pewną uznaniowość po stronie zakładu ubezpieczeń, co oznacza, że ubezpieczyciel po zbadaniu zasadności roszczenia może postąpić na kilka sposobów, tj.:

    Trzeba pamiętać, że w obowiązkowym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowanie wypłaca się w granicach odpowiedzialności cywilnej kierującego, nie wyżej jednak niż do wysokości sumy gwarancyjnej ustalonej w umowie ubezpieczenia. W art. 36 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK określono, iż suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych

    - w odniesieniu do umów zawieranych w okresie od dnia 11 grudnia 2009 r. do dnia 10 czerwca 2012 r.:

    a)  w przypadku szkód na osobie - 2.500.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,

    b) w przypadku szkód w mieniu - 500.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych

    - począwszy od dnia 11 czerwca 2012 r. suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych:

    a)  w przypadku szkód na osobie - 5.000.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,

    b)         w przypadku szkód w mieniu - 1.000.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych- ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody. Ponadto, zgodnie z w/w przepisem, za szkody spowodowane w państwach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego zakład ubezpieczeń odpowiada do wysokości sumy gwarancyjnej określonej przepisami tego państwa, nie niższej jednak niż sumy wskazane powyżej.

    1. Kryteria i rodzaje klasyfikacji ryzyk

    Ryzyko ubezpieczeniowe możemy definiować w następujący sposób:

    „ Ryzyko ubezpieczeniowe to niepewność co do nastąpienia określonego zdarzenia w warunkach istnienia dwóch lub więcej możliwości;” lub też jako „-Ryzyko to ubezpieczona osoba lub przedmiot;”.

    Ryzyko możemy sklasyfikować podłóg kilku kryteriów :

    a) rodzaj zagrożenia - czyli ……

    b) skutki jego realizacji (potrzeby finansowe) - dzielimy na

    c) charakter ryzyka -

    d) ryzyko

    1. Metody zabezpieczenia na wypadek realizacji ryzyk- jakie metody i kiedy są adekwatne

    Po identyfikacji ryzyka i oszacowaniu wysokości ewentualnych świadczeń ubezpieczyciel przystępuje do manipulacji ryzykiem (konieczności spełnienia swojego zobowiązania). Istnieje kilka sposobów na wpływanie na poziom ryzyka ubezpieczyciela, wśród nich:

    a) jeśli jest ono bardzo duże, zakład po prostu go unika - poprzez rezygnacje z zawarcia umowy.

    b) w przypadku dużego ryzyka możliwe jest natomiast zastosowanie działań prewencyjnych - przykładowo zakład zmniejsza prawdopodobieństwo kradzieży samochodu, poprzez uzależnienie zawarcia umowy ubezpieczenia AC od montażu alarmu antywłamaniowego. W przypadku ubezpieczenia starego domu od pożaru ubezpieczyciel może wymienić w nim instalacje elektryczną i zainstalować nowy osprzęt gaśniczy itp.

    c) sposobem na unikniecie ryzyka mniejszych ale bardzo prawdopodobnych szkód są franszyzy. Wpływają one na poziom świadczenia/odszkodowania w następujący sposób : franszyza integralna to wartość, poniżej której nie zostaje ono wypłacone. Jeśli zatem w umowie ubezpieczenia AC zapisana jest franszyza integralna w wysokości 300 zł, a my parkując zrobimy lekcje rysowania i uszkodzimy lakier karoserii na 200 zł to nie dostaniemy nic. Jeśli przy okazji zbijemy reflektor i stracimy lusterko i nasza szkoda wyniesie 350 zł to dostaniemy od zakładu ubezpieczeń 350 zł. Franszyza redukcyjna natomiast obniża wartość odszkodowania/świadczenia o ustaloną sumę. Jeśli przykładowo, w ubezpieczeniu naszego zdrowia mamy zawartą franszyzę redukcyjną w kwocie 100 zł i zwichniemy nogę w kostce, co ubezpieczyciel oceni jako 1% uszczerbek na zdrowiu i

    przy sumie ubezpieczeniowej 10 000 zł da nam to świadczenie w wysokości 100 zł, to otrzymamy 100 zł minus franszyza czyli nic. W przypadku złamania nogi i 500 zł świadczenia, dostaniemy 500 zł - franszyza, czyli 400 zł. Widzimy na powyższych przykładach jak poprzez franszyzy zakład ubezpieczeń hamuje ryzyko wypłacania niższych, ale potencjalnie częstych odszkodowań/świadczeń.

    d) ubezpieczyciel może manipulować poziomem ryzyka także poprzez zwiększanie ilości ubezpieczonych o zbliżonych parametrach. W ten sposób następuje częściowy transfer ryzyka wystąpienia konieczności likwidacji szkody ubezpieczonego na pozostałych ubezpieczonych (którzy płacą składki). Załóżmy, że ubezpieczyciel na podstawie danych statystycznych itp. oszacował prawdopodobieństwo wystąpienia szkody w danej grupie ubezpieczonych, oraz wartość oczekiwaną świadczeń/odszkodowań. Im większa będzie populacja w danej grupie, tym mniejsze będzie odchylenie standardowe od wartości

    oczekiwanej. Oznacza to, że w sytuacji gdy zakład posiada w swoim portfelu ubezpieczeń tylko kilkunastu 50-latków ubezpieczonych terminowo na życie trudniej mu prawidłowo skalkulować składkę albowiem ryzyko może zrealizować się w innym stopniu niż statystycznie obliczone - duże odchylenie standardowe. Jednakże ubezpieczając dodatkowo jeszcze tysiąc 50-ciolatków można śmielej przypuszczać, że poziom realizacji ryzyka będzie bliski statystycznie obliczonemu.

    • Gdy ryzyko jest zidentyfikowane, prawdopodobna wysokość szkód oszacowana i wybrane zostaną sposoby manipulacji ryzykiem następuje wdrożenie, administracja i kontrola programu zarządzania ryzykiem.

    • Najbardziej znanym systemem zarządzania ryzykiem (powszechnie stosowanym przy ubezpieczeniach na życie) jest underwriting - proces selekcji i klasyfikacji wniosków u zawarcie ubezpieczenia. Jego celem jest zapobieganie antyselekcji ryzyka, zapewnienie właściwego wolumenu ryzyka we wszystkich sektorach (by nie doszło do kumulacji ryzyka w jednej klasie ubezpieczonych). Selekcją jest proces oceny wniosków w celu określenia stopnia niebezpieczeństwa zrealizowania się danego ryzyka. Klasyfikacją jest przydział ubezpieczonego do grupy jednostek o podobnym prawdopodobieństwie wystąpienia szkody.

    1. Celowość regulowania rynku ubezpieczeń przez państwo

    1. Uzasadnić niezbędność nadzorowania rynku ubezpieczeń przez państwo

    1. Elementy składowe wyniku technicznego ubezpieczeń non-life

    wynik ubezpieczyciela obejmujący jego działalność ubezpieczeniową: składki, świadczenia, rezerwy oraz reasekurację; wynik techniczny pokazuje, czy ubezpieczyciel zarabia, czy traci na swojej podstawowej działalności.

    Wynik techniczny ubezpieczeń stanowi różnicę miedzy należnymi przychodami ze składek a wypłaconymi świadczeniami (głównie odszkodowaniami) i zmianami stanu rezerw techniczno - ubezpieczeniowych (z uwzględnieniem udziału reasekuratorów w przychodach ze składek i wypłatach świadczeń) oraz kosztami na działalności ubezpieczeniowej.

    Techniczny wynik na działalności, ustala się w zależności od przyjętego systemu - na koncie „Wynik techniczny ubezpieczeń” jako część wyniku ogólnego, a następnie przeksięgowuje się ten wynik na konto „Wynik finansowy” w celu ostatecznego ustalenia wyniku finansowego zakładu.

    1. Pośrednicy ubezpieczeniowi i ich znaczenie dla rozwoju ubezpieczeń

    Z pośrednictwa ubezpieczeniowego wypływa wiele korzyści zarówno dla klientów zakładów ubezpieczeń jak i samych Zakładów.

    Korzyści dla klientów

    - oszczędność czasu,

    - specjalistyczne porady dotyczące wyboru produktu i zakładu,

    - pomoc w zarządzaniu ryzykiem,

    - pomoc przy likwidacji szkód, zgłaszaniu roszczeń,

    - możliwość uzyskania informacji o zasadach funkcjonowania ubezpieczeń i polis.

    Korzyści dla zakładów ubezpieczeń

    - ułatwienia w dotarciu do klientów i oddziaływaniu na nich,

    - ułatwienia w zawieraniu umów ubezpieczenia.

    1. Rodzaje świadczeń z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych dla poszkodowanych i ich najbliższych (rodzin)

    Osoba, która nie zawiniła, a więc poszkodowany może w granicach odpowiedzialności cywilnej sprawcy ubiegać się o wypłatę kolejno:

    •    odszkodowania z tytułu poniesionych kosztów np. na naprawę pojazdu, holowanie, pojazd zastępczy (art. 361 k.c.),

    •    zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, które jest świadczeniem jednorazowym, pieniężnym i mającym stanowić sposób złagodzenia cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanego (art. 445 k.c. w związku z 444 k.c.);

    •    zwrotu wszelkich kosztów związanych z wypadkiem tj. kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją oraz lepszym odżywianiem poszkodowanego, opieką nad poszkodowanym, transportu poszkodowanego i jego bliskich, adaptacji mieszkania stosownie do potrzeb poszkodowanego, a także przygotowania go do wykonywania nowego zawodu (art. 444 § 1 k.c.);

    •    renty uzupełniającej, która ma stanowić wyrównanie różnicy w dochodach osiąganych przez poszkodowanego przed wypadkiem w stosunku do dochodów uzyskiwanych przez niego po wypadku (art. 444 § 2 k.c.);

    •    jednorazowego odszkodowania (tzw. kapitalizacji renty), które jest uzasadnione w szczególności gdy poszkodowany w następstwie wypadku stał się inwalidą, a jednorazowe świadczenie umożliwi mu wykonywanie innego zawodu, czy też rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej, przy czym jeżeli poszkodowany korzysta z tego świadczenia traci prawo do renty uzupełniającej (art. 447 k.c.);

    •    renty na zwiększone potrzeby polegającej na zapewnieniu poszkodowanemu środków potrzebnych do poprawy stanu jego stanu zdrowia po wypadku, a związanych z jego leczeniem i rehabilitacją, lepszym odżywianiem oraz sprawowaną nad nim opieką (art. 444 § 2 k.c.);

    •    oraz w przypadkach, krótszych okresów niesprawności po wypadku skutkujących niemożnością wykonywania pracy (prowadzenia działalności) zwrotu utraconych zarobków (art. 361 k.c.). 

    W sytuacji, gdy wskutek wypadku samochodowego poszkodowany poniesie  śmierć, najbliższy członek rodziny może ubiegać się o wypłatę:

    •    stosownego odszkodowania jeżeli wskutek śmierci poszkodowanego nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej jego najbliższych, chodzi tutaj o szeroko pojęty uszczerbek natury ekonomicznej występujący po stronie najbliższych po śmierci poszkodowanego (art. 446 § 3 k.c.);

    •    zwrotu kosztów związanych z leczeniem i pogrzebem zmarłego poszkodowanego poniesionych przez członków jego rodziny (art. 446 § 1 k.c.);

    •    renty alimentacyjnej, która ma na celu uzupełnienie dochodów osób uprawnionych po śmierci poszkodowanego, wobec których na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny i które za życia wspierał stale i dobrowolnie finansowo, a przemawiają za tym zasady współżycia społecznego (art. 446 § 2 k.c.);

    •    zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, które jest świadczeniem jednorazowym, pieniężnym i mającym stanowić sposób złagodzenia cierpień fizycznych i psychicznych najbliższych członków rodziny zmarłego na skutek wypadku poszkodowanego (art. 446 § 4 k.c.) przy czym instytucja ta znajduje zastosowanie do wypadków, które miały miejsce począwszy od 3 sierpnia 2008r.;


    Nie we wszystkich sytuacjach można zgłaszać wszystkie powyższe żądania roszczenia, bowiem ich zakres zależy od konkretnej sprawy, rodzaju szkody i powstałych uszczerbków (majątkowych, osobowych).

    1. Wykazać zasadność dalszego kształcenia i podnoszenia wiedzy ubezpieczeniowej

    1. Podać korzyści z wykorzystania metody ubezpieczeniowej przez przedsiębiorstwo

    Jeśli chodzi o metodę ubezpieczeniową, to świadczenia udzielane na jej podstawie mają charakter obligatoryjny (w przypadku zajścia zdarzenia objętego ubezpieczeniem, jeżeli spełnione zostaną ustawowe warunki), a do nabycia uprawnień wymagane jest opłacanie składek (różnicowanie świadczeń odpowiednio do składek). Środki zgromadzone na ten cel tworzą fundusz, z którego wypłacane są świadczenia. Wysokość i warunki ich przyznania określa ustawa, a wypłata dokuje się przy udziale specjalnie do tego powołanej instytucji publicznej.

    1. Ubezpieczenie komercyjne a ubezpieczenie wzajemne- różnice i podobieństwa

    Do istotnych cech charakterystycznych dla ubezpieczenia wzajemnego prowadzonego  przez towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, zaliczymy: świadczenie ochrony ubezpieczeniowej dla członków w oparciu o zasadę wzajemności,  połączenie praw i obowiązków członkowskich/korporacyjnych/ z uprawnieniami wynikającymi z uczestnictwa we wspólnocie ubezpieczenia, niekomercyjny cel działalności towarzystwa jako  organizatora wspólnoty, możliwość współdecydowania członków o działalności towarzystwa oraz rolę kapitałów własnych.

    Podstawą rozróżnienia ubezpieczenia wzajemnego i komercyjnego jest odmienność zasad, na których odbywa się przejęcie i rozłożenie ryzyka pomiędzy uczestników organizowanej przez zakład ubezpieczeń wspólnoty ubezpieczeniowej i sam zakład ubezpieczeń.

    Zakład organizujący ubezpieczenie wzajemne dokonuje przejęcia i rozkłada ryzyko na wszystkich uczestników wspólnoty, którzy zobowiązują się do wspólnego ponoszenia ryzyka, transferowanego na zakład ubezpieczeń. W wymiarze praktycznym oznacza to, że ostateczna cena ubezpieczenia wzajemnego kształtuje się w oparciu o rzeczywisty przebieg szkodowości i znana jest po zakończeniu okresu ubezpieczenia. W konsekwencji uczestnicy wspólnoty  ubezpieczeniowej na zasadzie wzajemności stają się podmiotami, na które rozkładane jest ryzyko ubezpieczeniowe. Sam zaś zakład nie ponosi ryzyka prowadzonej działalności. Pozwala to rozumieć niekomercyjny cel działalności towarzystw ubezpieczeń wzajemnych.

                W odróżnieniu od zakładu ubezpieczeń oferującego ubezpieczenie wzajemne, zakład oferujący ubezpieczenie komercyjne określa stałą cenę ryzyka transferowanego przez ubezpieczających i przyjmuje na siebie ryzyko, wynikające z przyjętych zasad jego  rozłożenia, czyli metod oceny ryzyka i określenia ceny tego przejęcia. W ten sposób zakład ubezpieczeń komercyjnych obciąża ryzyko niepowodzenia prowadzonej działalności zachowując uprawnienie do osiągania dochodu.

    W odróżnieniu od komercyjnego zakładu ubezpieczeń, celem towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, jako organizatora wspólnoty ubezpieczonych, nie jest osiąganie zysku, a działanie w kierunku lepszego pokrycia ryzyk i obniżenia kosztów jego finansowania.

    1. Przykłady asymetrii informacyjnej w ubezpieczeniach

    Co mają wspólnego lemony z ubezpieczeniami? Jak się okazuje, bardzo dużo, ponieważ od lemonów zaczęło się w ubezpieczeniach badanie zjawiska zwanego asymetrią informacji. Zainteresowanie tym zjawiskiem nie zaczęło się jednak od owoców, lecz od napisanego w 1970 r. przez George'a A. Akerlofa, późniejszego noblistę, m.in. za prace nad tym zagadnieniem, artykułu pt. „Rynek lemonów”1. 

    Autor, opisując rynek używanych samochodów w Stanach Zjednoczonych (zwanych tam potocznie lemonami), udowodnił, iż nierównomierny rozdział informacji pomiędzy stronami prowadzącymi interesy powoduje zaprzestanie kontaktów, a w sensie globalnym zanik rynku. Jednym z przykładów, którym Akerlof poparł swoje rozważania teoretyczne, był rynek ubezpieczeń, a konkretnie obecny na nim fenomen antyselekcji, prowadzący do zaniku rynku, czyli nieubezpieczalności.

    Teoretycznie, aby dobrze wycenić ryzyko, zakład ubezpieczeń musi mieć wystarczająco liczne dane statystyczne. W praktyce jednak brak informacji i niemożność określenia w związku z tym prawdopodobieństwa nie grają podstawowej roli i nie wpływają znacząco na nieubezpieczalność ryzyk. Za przykład mogą posłużyć ubezpieczenia satelit lub elektrowni atomowych, dla których nie mamy statystyk. Według Akerlofa2, zasadniczy problem ubezpieczalności wiąże się z asymetrią informacji, czyli faktem, iż strony umowy ubezpieczenia - zakład ubezpieczeń i ubezpieczony - nie mają takiego samego źródła informacji o ryzyku i w związku z tym jedna z nich (ubezpieczony) ma większą wiedzę na temat ryzyka. Słowem, informacje o ryzyku nie są symetrycznie rozdzielone. Osoba przychodząca do towarzystwa ubezpieczeniowego, aby kupić polisę na życie, bardzo precyzyjnie może ocenić swój stan fizyczny i swoje predyspozycje zdrowotne. Z drugiej strony, zakład ubezpieczeń (agent) w ogóle nie zna stanu zdrowia kandydata na ubezpieczonego. W ubezpieczeniach asymetria informacji wyraża się poprzez fenomen antyselekcji.

    Na rynku ubezpieczeń często obserwujemy następujący paradoks: kupujący (kandydat na ubezpieczonego) ma większą wiedzę niż sprzedawca (zakład ubezpieczeń) na temat świadczonej usługi (przekazywanego ryzyka). Ponieważ precyzyjna ocena każdego ryzyka jest bardzo kosztowna, zakład ubezpieczeń nie jest zdolny ustalić dla każdego adekwatnej składki. Dlatego określa jedną dla wszystkich ryzyk w danym segmencie (np. wiekowym), opierając się na ogólnej znajomości średniej szkodowości. Oznacza to, iż ubezpieczenie jest relatywnie droższe dla ryzyk o małej częstotliwości i tańsze dla „złych” ryzyk, których prawdopodobieństwo zrealizowania się albo ich potencjalna wielkość są większe niż średnia dla danego segmentu.

    Ubezpieczeni mniej narażeni na ryzyko mogą się czuć poszkodowani i postrzegać wysokość składki jako zbyt wygórowaną. Mogą dojść do wniosku, że ubezpieczenie jest zbyt drogie i zmniejszyć liczbę zawieranych umów lub całkowicie z nich zrezygnować. Z drugiej strony, kandydaci na ubezpieczonych bardziej podatni na ryzyko i zdający sobie sprawę z zagrożenia, czyli podwyższonego ryzyka, mogą w sposób świadomy (bądź nie) starać się wykorzystać posiadane informacje i zakupić polisę. Z tego powodu częstotliwość występowania szkód wzrasta, co zmusza zakład ubezpieczeń do podniesienia składki. To z kolei rodzi następstwo rezygnowania z ubezpieczeń, zwłaszcza klientów z „dobrymi ryzykami”. W ten sposób zakład ubezpieczeń ma w swoim portfelu coraz więcej ubezpieczonych ze „złymi” ryzykami.

    Opisana reakcja łańcuchowa - nazywana antyselekcją - prowadzi w prostej linii do quasi-nieubezpieczalności. Rynek ubezpieczeń zanika (zwłaszcza dla osób o niskim ryzyku), w najlepszym razie ogranicza się do polis ubezpieczeniowych z wysokimi składkami, asekurującymi ryzyka o dużej częstotliwości3.

    Antyselekcja nie jest zjawiskiem teoretycznym i znane są liczne przykłady, kiedy prowadzi ona do nieubezpieczalności. Według Priesta, kryzys ubezpieczeń w Stanach Zjednoczonych w latach 80. był powiązany z problematyką antyselekcji4. Inny klasyczny przykład stanowi jedna z pierwszych form ubezpieczenia na życie, oferująca składki ustalone z góry i niezależne od wieku oraz stanu zdrowia ubezpieczonego. W następstwie jedynie osoby chore i w podeszłym wieku czerpały korzyści z ubezpieczenia - składki były więc bardzo wysokie.

    1. Na czym polega hazard moralny w ubezpieczeniach

    hazard moralny:

    Czynniki i uwarunkowania ryzyka- ujęcie prawne: hazard

    1. Antyselekcja (selekcja negatywna) w ubezpieczeniach

    1. Antyselekcja (adverse selection):

    Asymetria informacyjna daje jednej stronie korzystniejszą sytuację względem drugiej strony.

    W ubezpieczeniach ceny są szacowane na podstawie przeciętnego poziomu ryzyka danego portfelu ubezpieczeń, ubezpieczający znają prawdziwą wartość ryzyka podlegającego ubezpieczeniu, ubezpieczyciel przyjmuje a priori, że ubezpieczane ryzyko jest ryzykiem typowym. Stanowi to dla ubezpieczających motywację do zawierania umów ubezpieczenia z wyjątkowo wysokimi ryzykami w stosunku do przeciętnych w portfelu ubezpieczeń.

    Skutek:

    1) finansowanie „złych” ryzyk (z nieadekwatną czyli zaniżoną składką) przez ryzyka „dobre” (z właściwą składką). W końcowym efekcie „dobre” ryzyka zostają wyparte (na rynku konkurencyjnym odchodzą do innego ubezpieczyciela) przez „złe” ryzyka i następuje podrożenie ochrony ubezpieczeniowej- wzrost przeciętnej szkody i wzrost składki;

    2) potencjalni ubezpieczający znający prawdopodobieństwo realizacji ryzyka mogą świadomie dążyć do zawierania umów ubezpieczenia na bardziej korzystnych warunkach, tj. z niższą stopą składki- ubezpieczyciele nie znając w pełni tego prawdopodobieństwa mogą oferować przeciętną stopę składki, niższą od indywidulanej częstości wystąpienia szkody.

    Z drugiej strony antyselekcja wpływa na dobór przez ubezpieczającego właściwego poziomu ochrony ubezpieczeniowej m.in. ze względu na posiadaną przez niego szczegółową wiedzę związaną z ubezpieczanym ryzykiem.

    1. Cechy umowy ubezpieczenia

    - Jest to umowa dwustronna, mamy dwie strony w umowie ubezpieczenia.

    - Jest to umowa wzajemnie zobowiązująca.

    - Jest to umowa wzajemna, to taka w której występuje ekwiwalentność świadczeń, polega to na tym, że ubezpieczający płaci składkę i za to kupuje gotowość ZU do wypłaty odszkodowania.

    - Jest to umowa odpłatna, elementem odpłatności jest płatność składki.

    - Jest to umowa o świadczenie usług (ubezpieczenie jest usługą).

    - Jest to umowa nazwana, tzn. jest ona określona odrębnymi przepisami Kodeksu Cywilnego.

    - Jest to umowa kwalifikowana, jedną ze stron jest zawsze ZU.

    - Jest to umowa warunkowa, ZU wypłaca odszkodowanie wyłącznie przy zajściu zdarzenia losowego.

    - Jest to umowa losowa, oznacza to, że wpływ na działanie tej umowy będzie miało prawo wielkich liczb.

    - Jest to umowa adhezyjna, oznacza to, że do jej zawarcia dochodzi przez tzw. przystąpienie.

    1. Formy umowy ubezpieczenia

    W dzisiejszych czasach w zasadzie nie potrzebujemy do zawarcia prawnie obowiązującej umowy ubezpieczenia żadnej formy kwalifikacyjnej. Jak wiadomo dla ogólnych warunków takiego ubezpieczenia, umowa jest zawierana w formie pisemnej. Są to przepisy wynikające z kodeksu cywilnego, które mówią o tym, że umowa ubezpieczenia musi zostać potwierdzona za pomocą dokumentu pisanego. Gdyż taka umowa jest potwierdzeniem zawarcia umowy ubezpieczenia. Zawiera ona najważniejsze postanowienia. Gdy świadczenia usługi, przekraczają dwa tysiące złotych, taka umowa jest dowodem, w związku z czym powinna być tu stosowana forma pisemna. Taka forma umowy nie została nigdzie zastrzeżona i nie stanowi przesłanki ważności tej umowy. Oznacza to, że nie ma żadnych wzorów ani szablonów takiej umowy, których zastosowanie byłoby konieczne do uznania umowy ubezpieczenia za prawnie obowiązującą. Postanowienia w niej zawarte powodują skutki prawne bez względu na szczegółową formę w jakiej została zawarta. Więc z powyższych rozważań wynika, że choć w praktyce podpisujemy odpowiednie papiery, można taką umowę zawrzeć także ustnie.

    Prawo może uzależniać skutki prawne umowy od zawarcia jej z zachowaniem określonej formy. Ze względu na formę wyróżnia się umowy zawarte:

    Co do zasady przy zawieraniu umów nie jest wymagane zachowanie szczególnej formy, jednakże istnieją liczne wyjątki od tej zasady (np. w prawie polskim umowa przenosząca własność nieruchomości wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego)

    1. Karencja w ubezpieczeniach- pojęcie i rodzaje

    jest to okres zawieszenia ochrony ubezpieczeniowej. Okres wyczekiwania. Określony w umowie ubezpieczeniowej okres, w którym towarzystwo ubezpieczeniowe nie ponosi odpowiedzialności za powstałe w tym czasie szkody określone w umowie ubezpieczenia. Ma na celu wyeliminowanie sytuacji zawierania umowy ubezpieczeniowej już po powstaniu szkody i próby wyłudzenia pieniędzy za nią.

    Wyróżniamy dwa rodzaje karencji:

    1)Karencja umowna- wprowadzona do umowy ubezpieczenia

    2)Karencja ustawowa:

    1. Cechy stosunku ubezpieczenia:

    1. kwalifikowany - jedną ze stron stosunku jest zakład ubezpieczeniowy, który uzyskał zezwolenie a więc wykazał się kwalifikacjami

    2. odpłatność - na ubezpieczającym ciąży obowiązek zapłacenia składki ubezp.

    3. masowy - żaden pojedynczy stosunek ubezp. nie mógłby istnieć gdyby jednocześnie nie istniała duża liczba takich stosunków prawnych

    4. adhezyjny(adheza- przystępowanie, przyleganie) - większość stosunków ubezp. jest nawiązywanych w ten sposób, że ubezpieczający przystępuje do warunków ustalonych przez zakład ubezp.

    5. trwałość - stosunek ubezp. jest ciągły i trwa przez wyznaczony okres

    6. dwustronnie zobowiązujący - w jego wyniku strony stosunku mają określone zobowiązania

    7. kauzalny (kauza - przyczyna) - oznacza, że stosunek ubezp. jest nieważny jeśli nie istnieje przedmiot ochrony w zachowaniu którego ubezpieczający ma interes

    1. Co składa się na treść stosunku ubezpieczenia

    1. Przykłady ogólnych warunków ubezpieczenia

    Ogólne warunki ubezpieczenia (w skrócie OWU) to zasady na jakich działa dane ubezpieczenie. Opisane są w nich prawa i obowiązki każdej ze stron umowy ubezpieczenia, tj. zakładu ubezpieczeń i ubezpieczającego. OWU stanowią część umowy, dlatego każdy Klient otrzymuje je przy zawieraniu umowy

    W związku z adhezyjnym charakterem umowy ubezpieczeniowej, a tak e z prawnym wymogiem (zapisanym w Kodeksie Cywilnym), nieodłączną jej częścią są Ogólne Warunki Ubezpieczenia, czyli wzorzec umowy, który musi otrzymać klient przed zawarciem porozumienia. Dostarczenie OWU jest obowiązkiem ubezpieczyciela i jego niedopełnienie powoduje nieważność umowy. Tak e jakiekolwiek zmiany w przeszłej

    umowie, odbiegające na niekorzyść ubezpieczającego, o których nie został on poinformowany (i nie zaakceptował) ich będą nieskuteczne (aczkolwiek nie powoduje to nieważności całej umowy!). Kształt OWU reguluje art. 812 Kodeksu Cywilnego. Najważniejszymi elementami, które musza być tam przedstawione sa :

    a) Przedmiot i zakres ubezpieczenia

    b) sposób zawarcia umowy ubezpieczeniowej

    c) zakres i czas trwania ochrony ubezpieczeniowej

    d) prawa i obowiązki stron umowy

    e) tryb, warunki, sposób i powody wypowiedzenia umowy przez ubezpieczającego i ubezpieczyciela

    f) sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej oraz opłat dodatkowych

    1. Zasady prawne ubezpieczeń

    Siedem zasad ubezpieczenia są: -

    1. Górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela

    1. Górna granica świadczenia ubezpieczyciela- w ubezpieczeniu osobowym i w ubezpieczeniu majątkowym (obok wartości ubezpieczeniowej)

    2.Górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela- z tytułu jednego wypadku per capita (k.m.) oraz za okres ubezpieczenia, niezależnie od liczby wypadków- tzw. konsumpcja sumy (k.c.) -

    Art. 7. Górna granica odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z umowy

    Umowa ubezpieczenia obowiązkowego określa sumę gwarancyjną lub sumę ubezpieczenia stanowiącą górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

    1. Franszyza w ubezpieczeniach- pojęcie i rodzaje

    FRANSZYZA - Jest to określona część lub całość szkody, która obciąża ubezpieczającego, mimo że suma ubezpieczenia może być nawet równa wartości przedmiotu ubezpieczenia. Franszyza występuje w formie:

    1. Udział własny w ubezpieczeniach- pojęcie i znaczenie

    Ubezpieczający ponosi określony udział w odszkodowaniu, którego faktyczna wysokość (wyrażono kwotowo lub procentowo) zostaje ustalona dopiero po wystąpieniu wypadku ubezpieczeniowego. Udział własny w szkodzie (ryzyko własne ubezpieczającego) oznacza, że odszkodowanie ubezpieczeniowe wypłacane ubezpieczającemu ulega zmniejszeniu o ustalony procent udziału własnego. Udział własny może oznaczać ograniczenie wysokości ubezpieczenia (niedoubezpieczenie) narzucone ubezpieczającemu przez zakład ubezpieczeń. Podstawą wprowadzenia udziału własnego są założenia prewencyjne. Udział własny może być stosowany w obu systemach odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń: proporcjonalnej lub na pierwsze ryzyko.

    1. Ogólne warunki auto-casco na przykładzie wybranej firmy ubezpieczeniowej

    ZAKRES UBEZPIECZENIA - ERGO HESTIA

    § 5

    Pojazdy określone w umowie ubezpieczenia objęte są ochroną ubezpieczeniową od szkód powstałych wskutek następujących zdarzeń:

    1) zderzenia się pojazdów,

    2) zderzenia się pojazdu z osobami, zwierzętami lub przedmiotami z zewnątrz pojazdu,

    3) uszkodzenia pojazdu przez osoby trzecie,

    4) uszkodzenie zewnętrznej części pojazdu przez zwierzęta,

    5) pożaru, wybuchu, zatopienia oraz nagłego działania innych sił

    przyrody, niezależnie od miejsca ich powstania,

    6) nagłego działania czynnika termicznego lub chemicznego z zewnątrz pojazdu,

    7) uszkodzenia lub zanieczyszczenie wnętrza pojazdu przez osobę, której przewóz do najbliższego szpitala w celu udzielenia jej natychmiastowej pomocy był niezbędny.

    § 6

    Ochroną ubezpieczeniową objęte są szkody powstałe w granicach geograficznych Europy oraz na terytorium Algierii, Maroka, Tunezji, Izraela i Iranu, z tym że na terytorium państw byłego ZSRR (z wyjątkiem Litwy, Łotwy i Estonii) z ochrony ubezpieczeniowej wyłączone są szkody powstałe wskutek zdarzeń wymienionych w § 5 pkt 3) - 6) i w § 7.

    1. Ogólne warunki ubezpieczenia mienia na przykładzie wybranego ubezpieczyciela

    ZAKRES UBEZPIECZENIA - ERGO HESTIA

    § 6

    1. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje szkody polegające na utracie, uszkodzeniu lub zniszczeniu ubezpieczonego mienia będące bezpośrednim następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia o charakterze losowym i niepewnym, które wystąpiło nagle, nieprzewidzianie i niezależnie od woli Ubezpieczającego i zaistniało w miejscu i okresie ubezpieczenia, z zastrzeżeniem postanowień § 7 i 8.

    2. Ubezpieczone mienie objęte jest także ochroną od szkód powstałych wskutek akcji gaśniczej, ratowniczej, wyburzenia lub odgruzowania, prowadzonych w związku z wystąpieniem zdarzeń, za które Ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność.

    3. W przypadku wystąpienia zdarzenia losowego objętego ochroną Ubezpieczyciel zwraca Ubezpieczającemu koszty poniesione w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów, w granicach jego sumy ubezpieczenia, jeżeli środki te były celowe, chociażby okazały się bezskuteczne.

    4. Na wniosek Ubezpieczającego, po opłaceniu dodatkowej składki, Ubezpieczyciel może ubezpieczyć koszty, o których mowa w § 26 pkt 3) ponad wysokość w nim określoną.

    5. W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek postanowienia ust. 3 stosuje się również do Ubezpieczonego.

    6. Ubezpieczyciel może wprowadzić do umowy ubezpieczenia odrębny limit odpowiedzialności lub franszyzę dla szkód powstałych wskutek powodzi

    1. Ogólne warunki ubezpieczenia NNW na przykładzie wybranego ubezpieczyciela

    PRZEDMIOT I ZAKRES UBEZPIECZENIA - ERGO HESTIA

    § 4

    1. Przedmiotem ubezpieczenia są następstwa nieszczęśliwych wypadków doznanych przez Ubezpieczonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz za granicą z zastrzeżeniem wyjątków

    przewidzianych w § 5.

    § 5

    Z ochrony ubezpieczeniowej wyłączone są następstwa nieszczęśliwych wypadków doznanych:

    1) w następstwie popełnienia lub usiłowania popełnienia przez Ubezpieczonego przestępstwa albo samobójstwa,

    2) w wyniku samookaleczenia,

    3) w wyniku choroby psychicznej oraz choroby układu nerwowego,

    4) w wyniku zatrucia alkoholem, narkotykami, nikotyną lub innymi środkami odurzającymi,

    5) wskutek działań wojennych, stanu wojennego, stanu wyjątkowego, zamieszek, rozruchów, niepokojów społecznych, strajków, lokautów, terroryzmu lub sabotażu,

    6) wskutek prowadzenia przez Ubezpieczonego pojazdu bez wymaganego przez ustawę Prawo o ruchu drogowym lub innych przepisów prawa uprawnień do kierowania pojazdem uprawnienia, chyba że nie miało to wpływu na powstanie szkody,

    7) w związku z wyczynowym uprawianiem sportu, w zakresie uprawiania dyscyplin sportowych zaliczanych do II lub III klasy ryzyka, zgodnie z postanowieniami § 3 oraz uczestniczenia w wyprawach lub ekspedycjach do miejsc charakteryzujących się ekstremalnymi warunkami klimatycznymi lub przyrodniczymi, z zastrzeżeniem postanowień ust. 4 pkt 2),

    8) podczas wykonywania czynności zawodowych przez personel wojskowy.

    1. Majątek i kapitały ubezpieczycieli- pojęcie i rodzaje

    Majątek (aktywa) ubezpieczyciela

    1.Lokaty -

    2. Należności

    3. Wartości niematerialne i prawne

    4.Ubezpieczyciele życiowi: lokaty na ryzyko ubezpieczających, np. UFK

    5.Inne składniki aktywów:

    6. Rozliczenia międzyokresowe (podatki, akwizycja, inne)

    Kapitały (pasywa)

    I. Kapitał własny

    1.Kapitał podstawowy

    2.Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

    3.Akcje własne (wielkość ujemna)

    4.Kapitał zapasowy

    5.Kapitał z aktualizacji wyceny

    6.Pozostałe kapitały rezerwowe

    7.Zysk (strata) z lat ubiegłych

    8.Zysk (strata) netto

    II. Kapitał obcy

    1.Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe

    2.Zobowiązania podporządkowane

    3.Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych

    4.Oszacowane regresy i odzyski (wielkość ujemna)

    5.Pozostałe rezerwy

    6.Zobowiązania z tytułu depozytów reasekuratorów

    7.Pozostałe zobowiązania i fundusze specjalne

    8.Rozliczenia międzyokresowe

    1. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe ubezpieczycieli- pojęcie i rodzaje

    Zakłady ubezpieczeń majątkowych i na życie dla zapewnienia swojej płynności finansowej oraz wypłacalności muszą więc tworzyć odpowiednie rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe. Są one wyrazem samoubezpieczenia się ubezpieczyciela przed ujemnymi skutkami wysokiego ryzyka gospodarczego, a w szczególności poniesienia nieprzewidywalnych strat w przyszłości, a także przejawem szczególnej „ostrożności” w prowadzonej przez zakład ubezpieczeniowy polityce finansowej.


    Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe są kapitałem obcym i są tworzone na przyszłe zobowiązania ubezpieczyciela, których wysokość i dokładny czas występowania nie jest znany. Zdaniem zachodnich specjalistów wskaźnik tych rezerw powinien wynosić co najmniej 150% zbioru składek ubezpieczeniowych. Jednak w praktyce wielu zagranicznych ubezpieczycieli rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe stanowią wielokrotność inkasowanych przez nich składek ubezpieczeniowych.


    Jak już wspomniano, ze względu na szczególne ryzyko, które towarzyszy działalności ubezpieczeniowej, zakłady ubezpieczeń tworzą obligatoryjne rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań, wynikających z zawartych umów ubezpieczeniowych. Na rezerwy te składają się:

    1. Kanały dystrybucji usług ubezpieczeniowych

    Zakłady ubezpieczeń mogą wykorzystywać, zgodnie z możliwościami przewidzianymi w ustawie o działalności ubezpieczeniowej, następujące kanały dystrybucji:

    1. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny- cel, charakter i kierunki działalności

    Zadaniem funduszu jest wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i rolników posiadających gospodarstwa rolne, gdy sprawca nie zawarł umowy ubezpieczenia (szkoda na mieniu i osobie) lub nie został zidentyfikowany (szkoda na osobie). W 2012 roku odszkodowania wypłacone przez UFG ofiarom tych wypadków wynosiło prawie 70 mln złotych.

    Fundusz zaspokaja także roszczenia osób uprawnionych w przypadku ogłoszenia upadłości albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości zakładu ubezpieczeń lub umorzenia postępowania upadłościowego, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego albo w przypadku zarządzenia likwidacji przymusowej zakładu ubezpieczeń, jeżeli roszczenia osób uprawnionych nie mogą być pokryte z aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Z obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej UFG wypłaca 100% należnych odszkodowań i świadczeń, a z umów ubezpieczenia na życie w wysokości 50% wierzytelności, nie więcej jednak niż kwotę stanowiącą równowartość 30 tys. euro

    20


    Wyszukiwarka

    Podobne podstrony:
    Pytania z ubezpiecze, FiR UE KATO, licencjat, SEMESTR 4
    Prawo ubezpiecze gospodarczych, III Rok Administracja
    Ubezpieczenia, FiR UE KATO, licencjat, SEMESTR 4
    Ubezpieczenia techniczne III
    test krzywda[1], UEK, FiR III SEMESTR - REWIZJA FINANSOWA, Międzynarodowe i Krajowe Standardy Rachun
    Ubezpieczenie, FiR, Finanse
    Ubezpieczenia, FiR UE KATO, licencjat, SEMESTR 4
    Ubezpieczenia, FiR UE KATO, licencjat, SEMESTR 4
    Ubezpieczenia, FiR UE KATO, licencjat, SEMESTR 4
    Ubezpieczenia techniczne III
    Polityka rachunkowosci, STUDIA, UG I stopień, UG FiR (III rok), Semestr VI, Rach. jednostek budżetow
    p chemi kosmetycznej praca III sm
    Ubezpieczenia, FiR UE KATO, licencjat, SEMESTR 4
    Ubezpieczenia, FiR UE KATO, licencjat, SEMESTR 4
    Prawo ubezpieczeń gospodarczych, III Rok Administracja
    Międzynarodowe i Krajowe standardy rachunkowości, UEK, FiR III SEMESTR - REWIZJA FINANSOWA, Międzyna
    Pośrednictwo ubezpieczeniowe, FiR UE Wrocław, Ubezpieczenia

    więcej podobnych podstron